Chương XXXI ❖ 1 ❖

Trong những trận đánh trên vùng trời Khu Tư này, những người lái đã có nhận xét: mình đang múa cây gậy dài trong một ngõ hẹp.

Những ngày đầu, từng đôi máy bay của ta tung cánh trên bầu trời trong trẻo, không còn bóng kẻ thù. Họ bay từ sân bay ở Thanh Hóa vào Nghệ An. Dưới cánh họ, một bên là dải Trường Sơn màu tím nghi ngút mây khói, một bên là Biển Đông xanh biếc mênh mông. Trên dải đất đồng bằng nhỏ hẹp chạy dài tuy không thiếu gì dấu vết bom đạn tàn phá, nhưng vẫn có những thảm lúa xanh rập rờn nổi sóng. Eo biển Diễn Châu như cánh tay của bà mẹ hiển vòng ôm lấy đứa con nhỏ tắm lội giữa biển khơi là đảo Hòn Mát bình yên. Đến bờ sông Lam, ranh giới của vĩ tuyến hai mươi, những chiếc máy bay cánh bạc lượn vòng trở lại. Những người lái say sưa ngắm biển trời, sông núi, thấy giang sơn này, vùng trời này đã hoàn toàn thuộc về ta.

Niềm hưng phấn của họ càng tăng lên sau khi một chiếc tiêm kích F.4 bị bắn rơi ngay trên đất Nghệ An.

Nhự và Hùng bay vào phía nam vĩ tuyến 20, khi bay ra bị bốn chiếc F.4 đuổi theo. Nhiên liệu không còn nhiều, Nhự ra lệnh quay về. Những chiếc F.4 vẫn không rời họ. Họ biết với tốc độ hiện có, bọn F.4 sẽ không thể nào bám được đuôi. Đến sông Lam, những chiếc tiêm kích địch lượn vòng trở lại. Nhự chỉ chờ có vậy, vòng luôn theo chúng, kịp thời bắn rơi tại chỗ một chiếc, rồi quay trở về.

Nhưng chỉ hai ngày sau, một biên đội gồm hai chiến sĩ trẻ vừa bay tới bầu trời thành phố Vinh, nhìn thấy trên đầu mình có hai vệt khói. Họ thông báo cho nhau cảnh giới và quan sát máy bay địch. Bỗng đồng chí số 2 thấy một bóng đen bay vụt qua đầu mình và phụt nổ giữa trời như một trái bom. Liền đó, đồng chí số 1 cũng thấy một đám nổ cách mình khoảng một trăm mét. Sức chấn động của không khí mạnh đến nỗi đuôi máy bay của anh bị chồng lên. Họ vừa bay vừa cảnh giới, quay trở về đến sân bay không xảy ra chuyện gì. về tới nhà, mọi người tranh cãi. Một số đồng chí nói họ đã bị tên lửa của F.4 từ trên cao bắn xuống, nhưng vì không quan sát tốt nên họ đã không nhận ra. Nhưng một người lái vẫn nói vật lạ bay qua đầu anh, to hơn một quả tên lửa nhiều, và anh cảm thấy như nó từ ngoài biển bay vào.

Đến ngày hôm sau, Hùng với đồng chí lái trẻ bay cùng một biên đội. Lần này, họ chú ý cảnh giới địch trên cao và trên mặt biển. Tới gần Nghệ An, Hùng nhận thấy một vật màu xám mốc từ phía mặt biển bay vào. Anh lập tức thông báo cho đồng chí số 2. Hai máy bay của ta lượn vòng chuẩn bị đối phó. Vật đó lao tói rất nhanh. Nó gần giống như một chiếc Mic 17 của ta.

Hùng chưa biết nên xử trí thế nào, chợt thấy đồng chí số 2 lao máy bay về phía đó. Anh ta định lại gần để quan sát, Vật đó nổ thành một đám khói trắng. Đồng chí số 2 của Hùng phải nhảy dù.

Vài ngày sau, họ mới rõ đó là loại tên lửa đối không của địch từ hạm trên biển bắn vào. Tên lửa này có tầm xa một trăm tám mươi ki-lô-mét. Riêng đầu nổ nặng một trăm chín mươi ki-lô-gam.

Những tên lửa từ biển bắn vào đã buộc người lái của ta thay đổi độ cao hoạt động. Họ bắt đầu phải bay thấp. Trong khi đánh địch ở những độ cao lớn hơn, họ phải hết sức để phòng tên lửa hạm. Có khi máy bay địch chỉ nhử mồi máy bay ta lên cao rồi chuồn để cho tên lửa bắn vào.

Những trạm ra-đa địch từ các hạm tàu trên biển canh chừng máy bay ta rất chặt chẽ. Mỗi lần nhận thấy có máy bay ta bay vào, chúng lập tức gọi bọn cường kích quay ra biển, cho bọn tiêm kích ở lại đối phó.

Máy bay ta hầu như chỉ còn gặp bọn tiêm kích và những tên lửa hạm. Phạm vi hoạt động của người lái bị bó hẹp. Bay về hướng tây, họ vướng núi Trường Sơn. Bay ra hướng đông, họ gặp biển, đó là căn cứ địch, chiến hạm của chúng đang làm chủ.

Bay lên cao, gặp tên lửa hạm. Những trận không chiến cũng không còn diễn ra như trước kia. ở các tỉnh phía bắc, khi bay vào đánh phá, địch phải dùng đội hình lớn có tiêm kích bảo vệ, đội hình này ràng buộc chúng lại với nhau nên chúng khó tránh những đòn đột kích bất ngờ của ta. Chúng càng khó tránh hơn vì chúng bay xa căn cứ không có sự hỗ trợ của các mạng ra-đa.

ở đảy, chỉ cần vài phút bay ra biển là bọn cường kích được an toàn. Chúng tương đối yên tầm hoành hành vì có mạng lưới ra-đa trên biển thông báo kịp thời. Bọn tiêm kích địch lựa chọn trận đánh với máy bay ta khi chúng nhận thấy có lợi. Nếu thấy bất lợi, chúng chỉ cẩn lảng ra biển. Trận đánh đã biến thành một cuộc đọ sức, đọ tài mặt đối mặt giữa đôi bên, bao giờ kẻ địch cũng đông hơn về số lượng và thường có lợi thế.

Vùng trời Khu Tư đã trở thành một nơi ức chế đối với những cánh bay đang muốn vươn xa.

❖ 2 ❖

Hai người lái trẻ đánh quần với bốn chiếc F.8 trên vùng trời Đô Lương, ta không bắn rơi địch, địch cũng không bắn rơi được ta, cuối cùng cả hai bên đều gần hết nhiên liệu phải rời nhau quay về.Những chiếc máy bay ta đáp xuống sần bay bằng tốc độ thừa.

Hai người lái đều bị đau sống lưng, phải nghỉ bay.

Tú và Đông bước vào, thấy đôi bạn nằm ngửa trên chiếc sập một đầu kê cao, của gia đình nhà chủ dành cho.

Họ định ngồi dậy. Tú giữ họ lại trên giường.

- Các cậu cứ nằm như vậy. Mình đã có lần bị đau sống lưng rồi.

Đông kéo một chiếc ghế lại cho Tú, còn anh ngồi ghé bên giường - Mệt lắm hả? - Tú hỏi.

- Báo cáo anh, hôm qua thì mệt muốn chết, nhưng hôm nay đỡ rồi, chỉ còn đau lưng.

- Hai cậu thế là rất giỏi, mỗi trận đánh chỉ một vài phút, lâu nhất là tới ba phút, riêng hai cậu đã kéo dài đến năm phút còn gì!... Nhưng mình hỏi tại sao đã dặn đừng kéo co với địch mà hai cậu lại cò cưa lâu thế?

Một người phân trần:

- Bọn chúng tôi không định gò, nhưng vừa gặp địch, bọn chúng tách ngay ra làm đôi bám đuôi tôi, nên phải quay vòng với chúng.

- Cái thế nó buộc phải gò - Đồng chí lái kia nói thêm.

- Như vậy là các đồng chí bị mất thế ngay với nó từ đầu. - Đông nhận xét - Nếu nó kéo tiếp vào vài thằng nữa, làm sao rút nổi?

Một anh lái trẻ nói:

- Chúng tôi cũng muốn thoát ra sớm, nhưng tốc độ nhỏ quá!

- Vì các đồng chí quần nên mới mất tốc độ!

- Quả thực chúng tôi không có ý định đánh quần...

Tú lại hỏi:

- Các đồng chí đi ở độ cao bao nhiêu?

- Một ngàn rưởi, đúng như sở chỉ huy cho.

- Theo nhận xét của các đồng chí thì các đồng chí nhìn thấy địch trước hay địch nhìn thấy các đồng chí trước?

Một người ngập ngửng rồi nói:

- Có lẽ ta và địch đồng thời nhận ra nhau, khi tôi thấy chúng cũng là lúc chúng tách biên đội...

Ra ngoài, Tú nói với Đông:

- Sở chỉ huy có trách nhiệm... vì chúng mình cho anh em đi quá cao.

- Mọi hôm anh em vẫn đi hai ngàn, hôm qua đã rút xuống ngàn rưởi.

- Chúng ta chỉ mới chú ý tới độ cao để tránh tên lửa từ hạm bắn vào, nhưng chúng ta chưa chú ý tới độ cao để lọt qua mắt lưới ra-đa của địch. Gần như lần nào ta cất cánh địch cũng biết... Cần phải cho anh em đi thấp hơn nhiều, khi gặp địch, sẽ bất thần kéo cao.

- Nhưng ở độ cao đó, ra-đa ta không bắt được, làm sao dẫn anh em tới khu vực?

- Có thể phải dẫn mò một quãng, đến gần khu vực mới cho vọt lên, bao giờ máy bay ta xuất hiện trên bàn tiêu đồ sẽ điều chỉnh sau.

Khi đó, địch ở ngoài hạm có thông báo, bọn giặc lái cũng không còn nhiều thời giờ để xoay xở.

Đông thấy đồng chí trung đoàn trưởng có một nhận xét rất đúng.

- Ta cũng cần kết hợp cho cất cánh từ những sân bay khác nhau... Tại sao ta không bí mật di chuyển máy bay, nằm phục ở một vài sân bay khác mà lại cứ cất cánh mãi từ Thanh Hóa?

- Ý kiến của cậu rất hay.

Thấy Tú đang vui, Đông đề nghị luôn:

- Anh em đại đội Nhự mệt cả rồi, anh cho tôi trực chiến với anh em một vài hôm. Tôi sẽ đi số 2 cho Nhự...

Tú nhìn Đông rồi nói:

- Đồng ý... Nhưng ngày mai thì chưa được.. Ngày mai phải cho tất cả tạm nghỉ trực để trao đổi cho thông cách đánh đã.

❖ 3 ❖

- Sở chỉ huy rất im lặng từ khi biên đội Đông và Nhự cất cánh.

Từ sáng tới giờ, địch ra vào nhiều lần ở các tỉnh phía nam khu Bốn. Những đường chì xanh như mớ chỉ rối từng lúc lại xuất hiện trên bàn tiêu đồ.

Trưa nay, ra-đa báo có một tốp địch bay chậm từ biển vào, hướng về phía Nghệ An; Tú cho biên đội Đông, Nhự xuất kích.

Mặc dù Đông đã xin bay số 2, Tú vẫn quyết định để anh chỉ huy biên đội.

Trên bàn tiêu đồ chỉ mới là những nét chì xanh, chưa có một chấm đỏ của máy bay ta. Theo phương ác tác chiến đã bàn, bữa nay Đông và Nhự sẽ bay thật thấp để tránh khỏi bị ra-đa địch phát hiện. Liên lạc bằng vô tuyến điện của sở chỉ huy với người lái cũng tạm ngừng để giữ bí mật đến phút cuối cùng.

Tú đã bắt đầu quen với sự căng thẳng của công tác chỉ huy. Nhưng anh vẫn cảm thấy một chút xốn xang trong những trận đánh gay cấn mà người bay lại là những anh lái trẻ hay những người thân của mình.

Đồng chí dẫn đường nét mặt căng thẳng, luôn luôn nhìn đồng hồ và đặt chiếc thước kẻ trên đường chì anh đã phác tạm bằng cách tính mò đường bay của biên đội Đông. Tú đã vạch trên bàn tiêu đồ một đường chì quy định giới hạn được phép cho máy bay kéo cao Nếu họ nhô lên sớm, ra-đa địch thông báo kịp cho bọn giặc lái, sẽ lỡ thời cơ. Nhưng nếu tính toán sai, để muộn, họ sẽ chui lên khi địch ở ngay trên đầu, và dễ làm mồi ngon cho chúng.

Sự căng thẳng lúc này là ở chỗ không hiểu máy bay ta ở đâu và khi được lệnh nhô lên rồi, ra-đa ta có bắt ngay được họ không. Khi đó thời gian chỉ còn tính từng chục giây.

Tốp máy bay địch đã tiến vào Nghệ An.

Đường chì của đồng chí dẫn đường phác trên bàn tiêu đổ đã chạm vào vạch giới hạn của Tú quy định. Người cán bộ bóp công tắc vô tuyến điện:

- 32 đâu?- Anh cố giữ giọng nói chậm rãi.

- Đây rồi! - Tiếng Đông đáp giữa những thanh âm lạo xạo vang lên từ chiếc loa phóng thanh đặt trong phòng chỉ huy.

- Tháp nước, bốn ngàn.

- Tháp nước, bốn ngàn.

Tiếng Đông nhắc lại ồm ồm.

Sở chỉ huy như nín thở. Mọi cặp mắt dồn vào cây chì đỏ của cô tiêu đồ đi đường bay của ta. Một vài người quay đầu về phía máy ra-đa. Cặp mắt của những người trắc thủ cũng căng lên trước màn hiện sóng. Ta và địch đang ở gần nhau, lại đang bay ngược chiều, sắp hòa vào với nhau, sẽ rất khó nhận rõ.

Miệng cô tiêu đồ mấp máy luôn trong khi cây chì đỏ của cô vẫn chưa đụng đậy. Đó là thói quen khi cô đang sốt ruột.

Chợt có tiếng reo từ phía các trắc thủ.

Cô tiêu đồ mỉm cười, vạch một vạch chì đỏ đầu tiên.

Cả sở chỉ huy vui mừng hẳn lên. Nhưng thực ra trận đánh chưa bắt đầu.

Đồng chí dẫn đường cất tiếng dõng dạc:

- 32! Lợn rừng phía trước, hai mươi cây.

Anh sắp hoàn thành phần việc của mình đối với trận đánh.

- Mười lăm cây - Mười cây...

Tiếng của Đông lại vang lên từ loa phóng thanh:

- Thấy rồi!... Vứt thùng dầu phụ, nước rút!

Đông ra lệnh cho số 2, Nhự vẫn im thin thít. Nhưng mọi người biết anh đã làm tất cả những công việc cần thiết.

Tú bóp mi-crô nói:

- Đánh nhanh! Thoát ly nhanh!

- R.o.o.õ... - Đông đáp, tiếng kéo dài như đang nói: "biết rồi".

Bầy giờ mọi việc chỉ còn tùy thuộc ở họ.

Những cặp mắt đều hướng về chiếc loa phóng thanh.

Tú nhắc người sĩ quan dẫn đường:

- Tiếp tục theo dõi địch!

Anh tin trận đánh sẽ thành công. Chỉ cần nghe tiếng nói của người lái cũng đã có thể dự đoán kết quả trận đánh. Hôm nay anh đã xuất cả một cặp "át hoàng bài"...

Hai phút sau, Đông báo cáo biên đội đã bắn cháy hai máy bay cường kích của địch và đang quay trở về sân bay.

Tú tự bảo: Thế là đã tìm ra lối thoát. Nhưng làm thế nào để tìm ra những người bay thấp giỏi như Nhự và Đông?...

Đông rất phấn chấn trên đường về. Nhưng khi hạ cánh, máy bay của anh nổ lốp. Vì quá vui, anh đã quên bật công tắc nhả phanh tự động. Máy bay không hỏng, nhưng cả hai lốp sau đều nổ. Về sở chỉ huy, anh không buồn nói năng gì, để mặc Nhự tường thuật lại những diễn biến của trận đánh. Đến bữa ăn, anh vẫn còn bực với mình, chỉ cố nuốt được một bát cơm.

❖ 4 ❖

Cách đánh mới "đi thấp kéo cao" của đoàn bay tỏ ra có hiệu nghiệm. Ta liên tiếp bắn rơi một số máy bay địch. Với việc bố trí thêm đài bổ trợ trên những điểm cao ở khu vực tác chiến, ta đã thông báo kịp thời cho người lái mỗi khi có tên lửa từ hạm bắn vào.

Chúng không còn là mối nguy hiểm lớn đối với máy bay ta. Bây giờ lại chính là máy bay địch bị hạm bắn rơi. Một lần, máy bay ta đang quần nhau với địch, đài bổ trợ báo có hạm.

Người lái ta cho máy bay lao xuống thoát ly. Tên lửa hạm của địch làm nổ tung ngay một chiếc F.4 đang lớ ngớ trên bầu trời. Nhưng địch cũng thay đổi cách đối phó. Bọn cường kích hễ thoáng thấy bóng máy bay ta là trút bom, lao ra biển. Bọn tiêm kích đi từng tốp nhỏ và không ham đánh với ta khi nhận thấy bị bất ngờ.

Quỳnh bay với Hùng. Trời rất trong. Chiếc eo vuông góc của huyện Đô Lương, rất dễ nhận, đã hiện ra phía trước. Có lệnh của sở chỉ huy cho kéo cao.

Quỳnh vừa bay lên vừa đưa mắt nhìn quanh. Anh đã thấy những đám khói cao xạ, biết phía đó đang có máy bay địch.

Sở chỉ huy thông báo:

- Bên trái, 30°, mười hai cây số, Lợn rừng!

- Nhìn thấy rồi!

Quỳnh đã nhận ra những chấm đen ở phía trước. Anh hỏi Hùng:

- Số 2, thấy chưa?

- Thấy tốt. Bốn con.

- Vứt dầu phụ. Đỏ đuôi!

Đội hình của họ rất đàng hoàng.

Địch ở phía biển. Chúng đi ngược chiều với ta, về phía bên trái.

Quỳnh bắt đấu nhìn thấy những luồng khói đen lớn phía sau máy bay địch. Chúng đã tăng lực. Độ cao đôi bên bằng nhau. Có vẻ chúng chấp nhận trận đánh.

Ta và địch lao tới gần nhau.

- Kéo lên!

Quỳnh kéo cần lái vọt lên cao hơn địch một ngàn mét. Anh nhìn xuống phía dưới, thấy biên đội địch tách đôi. Hai thằng vòng qua phải hơi xa như muốn thu hút anh. Cùng lúc đó, hai thằng khác đã luồn qua dưới bụng anh, vòng về phía trái. Đây là hai đứa nguy hiểm. Anh đoán tên chỉ huy nằm trong nhóm này. Phải thanh toán bọn này. Anh đang ở thế có lợi. Quỳnh lập tức cho máy bay lượn theo hai tên vừa luồn qua dưới bụng anh.

Hai tên địch biết đối phương đã nắm được thủ đoạn của chúng và sắp bị bám phía sau. Tên đi trước bắt đầu dùng động tác mạnh. Nó bổ xuống rồi kéo lên, lại bổ xuống, cố tránh để khỏi bị bám đuôi. Đầu máy bay của nó đã hướng ra biển.

Phải quyết định thật nhanh chóng. Quỳnh từ trên cao lao xuống rất nhanh. Anh lật ngửa máy bay lao theo địch, và chỉ mười giây sau đã đặt được mục tiêu trong máy ngắm khi thằng địch đang bổ xuống. Anh bắn luôn một phát tên lửa. Quỳnh giữ mục tiêu trong máy ngắm, tiếp tục theo dõi đường đi của tên lửa.

Quả tên lửa tắt khói. Hình như nó chui tọt vào trong máy bay địch! Quỳnh không nhìn thấy điểm nổ. Anh cố chờ một chút xem sao, và chợt thấy khói phì ra hai phía cánh.

Không hiểu tại sao khói lại tuôn ra từ buồng lái của máy bay địch? Anh nghe tiếng Hùng:

- Cháy rồi!

Tiếng nói từ sở chỉ huy:

- Thoát ly!

Hùng lại nói:

- Tôi đánh thằng số 2!

Quỳnh vòng trở lại để yểm hộ cho Hùng. Anh nhận thấy tên địch số 2 không theo kịp tên số 1 dùng động tác quá lớn, đang lượn vòng trên chiếc máy bay bị bắn rơi. Thấy Hùng lao tới, nó bắt đầu cơ động.

Quỳnh lại chợt nhìn thấy hai tên địch ban nãy đã từ phía biển quay vào và đang ở ngay trên đầu mình. Nó có thể lao theo Hùng. Quỳnh vòng lại định cản chúng để yểm hộ cho Hùng. Máy bay anh vừa kéo lên cao, thì hai thằng địch cùng đâm bổ xuống. Quỳnh chợt nghe tiếng thét:

- Chú ý! Tên lửa hạm!

Đây là tiếng của đài hỗ trợ. Anh biết hai tên địch vừa dùng thủ đoạn đánh lừa mình để bắn hạ bằng tên lửa hạm.

- Hùng! Tên lửa hạm!

Quỳnh vừa gọi Hùng vừa cho máy bay cắm xuống.

- Thoát ly! - Tiếng nhắc từ sở chỉ huy.

Quỳnh vòng lại tìm Hùng. Một đám khói lớn vừa hiện ra trên bầu trời, và gần đó một chiếc dù trắng, hai thằng địch đã lao về phía biển.

- Hùng đâu?

Không có tiếng trả lời.

- Chú ý! Tên lửa hạm!

Lại có tiếng của đài bổ trợ.

Từ phía biển một chiếc tên lửa hạm nữa đang bay vào. Bay ở độ cao này, tên lửa sẽ không làm gì được mình! Nhưng Hùng đâu...

- 32! - Sở chỉ huy lại gọi.

- Có 32.

- Thoát ly nhanh!

Trên bầu trời không còn bóng máy bay địch.

Nhưng Hùng đâu...? Quỳnh cho máy bay lượn một vòng rất thấp. Trên mặt đất có ba đám cháy.

- Nhiên liệu của anh không còn nhiều. Quỳnh phải cho máy bay quay trở về.

Lòng anh nặng trĩu.