4 GIẾT CON MA - hay là-Ở đây và ngay bây giờ-

THUẬT này có vẻ kỳ cục, lố bịch nữa. Những qui tắc của nó thì các nhà thần bí, các triết gia, các nhà giáo dục, các người chữa bệnh thần kinh từ xưa tới nay điều biết.

Chỉ mất đúng mười phút thôi.

Nó có hai công dụng:

Bạn nên dùng nó mỗi khi muốn luyện tánh chú ý và khả năng nhận thức về bản thân.

Bạn phải dùng nó ở cuối vài thuật mạnh mẽ nhất mà tôi sẽ chỉ ở sau1. Trong trường hợp này, nó là động tác tối hậu và cần thiết.

1 Tức những thuật: "Bạn dự đám táng của bạn". "Ban dự một mình đám táng của bạn", "Những cục băng trong dòng sông"...

Công dụng thứ nhất có tính cách thực tế và hiệu nghiệm tức thì; bạn sẽ hiểu ngay được giá trị của thuật. Nó tập cho bạn chú ý, nhận thức được bản thân mình, sửa chữa cái bản ngã tâm lý và thế chất của bạn, tức trọn cái bản thể của bạn; nó kích thích cái bản thể đó để mọi phần hoạt động một cách hợp nhất, đầy đủ trong lúc này đây.

Thường khi một phần của chúng ta, một phần sự chú ý cùng năng lực của ta bị dĩ vãng níu lại, mà ta không hay. Ký tính là một bộ máy phức tạp. Chúng ta có nhiều loại ký tính. Ở đây tôi xin kể ra hai loại: ký tính về sự kiện và ký tính về cảm xúc. Hai loại đó không cách biệt hẳn nhau. Ký tính thứ nhất cần thiết cho đời sống bình thường, thiếu nó thì ta không đọc, không viết được, không thể làm những công việc nghệ thuật hoặc cần phải suy tư. Người nào mà ký tính đó đạt được một trình độ phi thường thì ta bảo là có một "ký tính bách khoa", là một bộ "tự điển sống".

Còn ký tính thứ nhì là thứ ký tính về những cảm xúc liên quan tới các biến cố, tới các người khác, tới các nơi chốn. Đôi khi, ký tính cảm xúc xâm chiếm trọn con người của ta. Tôi kể cho một bạn thân nghe một chuyện tức cười về tôi. Tôi cười. Tôi cười ngặt nghẽo, ôm bụng mà cười. Tôi chỉ là nhớ lại một sự việc đã xảy ra, vậy mà, khí sắc, khí chất của tôi đã thay đổi hẳn: lúc mới bắt đầu kể chuyện, tôi bình thường, bây giờ, kể tới đoạn tức cười, tôi cười ngặt nghẽo như thằng điên. Tôi đã thay đổi như vậy là do ký tính cảm xúc, chứ không do ký tính về sự kiện.

Ký tính cảm xúc cũng chứa chất nhiều cảm xúc tiêu cực. Những cảm xúc trong những biến cổ đau khổ ta đã quen từ lâu, có thể bỗng chốc xâm chiếm hiện tại của ta một cách vi diệu, ta không giảng giải được.

Cái ký tính cảm xúc bất tự giác đó có thể làm hại sự chú ý cùng năng lực của ta, cản trở cuộc sống của ta trong hiện tại, ở đây và ngay bây giờ đây. Khi nhớ lại dĩ vãng, ta thường phản ứng lại y như hồi trước ta đã phản ứng, mà không ngờ rằng mình phản ứng. Tôi xin kể một thí dụ:

Ta thử tưởng tượng hai người đi chơi ở đồng quê. Trời rất đẹp: những cụm mây bạc trôi trên một vòm xanh ngắt. Một người để ý ngắm nghía những đám mây sáng rực lên trong ánh mặt trời. Nhưng người kia lại hơi lo lắng: mây sáng rực như vậy là triệu chứng sắp có một cơn dông thình lình. Thế là ông này hết vui, không phải hết vui vì mấy đám mây trắng trong một ngày hè tươi sáng đó đâu, mà hết vui vì một đám mây thời trước, vì một cơn dông phát thình lình có lẽ trên hai chục năm trước, hồi ông ta còn nhỏ. Có lẽ rằng hồi đó, ông sợ, không phải là sợ cơn dông mà sợ một người lớn. Bây giờ, đã thành người lớn rồi, dù trời đương đẹp đẽ mà trông thấy đám mây như vậy, ông ta cũng đâm lo. Vậy trong ký-ức-cảm-xúc bất tự giác đó, con ma cũ, tức cơn dông hồi nhỏ, sống lại, ám ảnh ông ta, làm ông ta hết thấy cái vui dạo cánh đồng quê nữa.

Hết thảy chúng ta đều có một hồi ký mà nó vô cớ hiện lên thình lình, làm cho ta khó chịu, hóa đảng trí, không thể sống hoàn toàn trong hiện tại nữa. Những lúc như vậy, chỉ mất vài phút để làm theo thuật này là chúng ta đuổi được hồi ký u ám đó đi - dù không định rõ được nguồn gốc nó ở đâu - rồi tiếp tục chú hết ý vào hiện tại, ở đây và ngay lúc này.

*

Công dụng thứ nhì thuật này là bổ túc vài thuật khác, mỗi khi tôi cho là cần.

Vì có vài thuật lôi bạn về quá khứ để tìm cho ra rồi giải phóng phần năng lực của bạn bị quá khứ giam hãm. Khi làm xong những thuật đó rồi, cần phải làm tiếp thuật "Giết con ma" để kéo phần năng lực đã được giải thoát đó trở về với hiện tại.

Công việc kéo năng lực về hiện tại đó rất cần thiết, cho nên khi nào bạn tính trước thấy rằng làm xong những thuật đó mà không có đủ mười phút để làm tiếp thuật "Giết con ma" thì tuyệt nhiên không nên bắt đầu làm rồi phải bỏ dỡ; mà nên đợi một lúc khác.

Đây thuật "Giết con ma" như sau:

Nếu bạn đương ngồi hay nằm thì đứng dậy, bước vài bước, làm vài cử động.

Được rồi. Và bây giờ:

Bạn chớp mắt mười hai lần, rất mau và rất nhẹ y như một con chim đập cánh vậy.

Bạn dang hai tay ra, hướng nó về phía chân trời. Duỗi tay ra, lần lần mở rộng cánh tay ra.

Chớp mắt như trên, mười lăm lần.

Rồi nhón chân lên, vươn vai lên cho mỗi lúc một cao.

Chớp mắt như trên, hai mươi lần.

Bạn cảm thấy chân chạm gạch hoặc giầy hoặc vớ, tóm lại là cảm thấy cái gì ở dưới chân.

Nuốt ba lần.

Nhận thấy bốn vật trong phòng.

Uống một ly nước.

Đếm mười sợi tóc trên đầu - nhổ lấy ba sợi.

Rờ năm vật ở trong phòng.

Để cho nước chảy trên cổ tay trong vài giây; nếu bạn thấy nực thì dùng nước lạnh, thấy lạnh thì dùng nước nóng.

Mở cửa ra, hít không khí mát mẻ.

Hắt hơi đi (dưới đây tôi sẽ chỉ cách).

Sửa lại quần áo cho ngay ngắn, rửa mặt cho mát.

Nói lớn tiếng tên của bạn, ngày thứ mấy trong tuần, ngày nào trong tháng.

Ngó, rờ, hít một cái gì mà bạn thích.

Liệng một vật gì lên trên không rồi bắt lấy nó; như vậy mười lần.

Kiểm điểm lại những việc sẽ làm, những cuộc hội họp phải dự trong khoảng thời gian còn lại trong ngày.

Nghĩ một chút xíu tới cái gì vui nhất mà nó sắp xảy ra cho bạn hôm nay hoặc ngày mai.

Nói lớn tiếng: tên của bạn, ngày thứ mấy trong tuần, ngày nào trong tháng.

Nhìn xem mấy giờ.

Chắc bạn đã nhận thấy tôi xếp những cử động đó thành ba phần1. Chỉ là để cho bạn học thuộc lòng thôi. Phải làm liên tiếp các cử động và rất nhanh, càng nhanh càng tốt, đừng ngưng sau mỗi cử động. Có lẽ bạn đã coi một vài phim câm cũ về Charlot hay Mack Sennett, trong đó mỗi vai trò đều cử động rất mau, như điên như khùng. Khi bạn đã thuộc kỹ thuật này, thực hành nhiều lần, rồi thì bạn phải cử động cũng mau như trong những phim đó, làm không ngừng, không suy nghĩ y như cái máy.

1 Tôi không nhận thấy. Độc giả nhận thấy chăng?

Nếu bạn có óc tò mò muốn hiểu mục đích của thuật thì tôi xin giảng. Những cử động trên không có một chút liên quan gì với nhau. Mỗi cử động cần vận dụng vài bắp thịt, dây gân khác nhau, chiều hướng cũng khác nhau. Cử động nào cũng bắt bạn phải chú hết ý vào nó. Khi bạn chớp mắt, đếm mười lăm hai mươi lần thì bạn chỉ chú ý tới mí mắt nó đưa lên, đưa xuống rất mau. Khi bạn đếm mười sợi tóc thì bắn phải chú hết ý vào đầu ngón tay và khi bạn nhổ ba sợi thì bạn thấy nhói ở da đầu ba lần. Mỗi cử động đều có mục tiêu, có giá trị riêng, ngay cái việc hắt hơi cũng vậy.

Đây, muốn hắt hơi, thì bạn làm như sau:

Lấy một miếng giấy mỏng cuộn nó, vê vê nó thành một cuốn nhỏ dài năm sáu phân. Đút nhẹ nó vào lỗ mũi, rồi vào lỗ mũi bên kia, cho tới khi gặp một chỗ rất nhột, ngoáy chỗ đó cho tới khi hắt hơi.

Bạn nhớ dùng thuật "Giết con ma" này ở cuối các thuật khác để giải phóng năng lực và sự chú ý của bạn mỗi khi đã đưa nó về dĩ vãng.

Còn những khi bạn thấy cần phải gom tất cả sức lực để đương đầu với hoàn cảnh hoặc tận hưởng một lúc vui, ở đây và ngay bây giờ, thì bạn có thể dùng riêng thuật "Giết con ma" này, không cần phối hợp với những thuật khác.

Tôi xin kể do đâu mà tôi đã tìm được cái tên "Giết con ma" cho thuật đó.

Việc xảy ra đã lâu. Hồi đó tôi ghé chơi Florence vài tuần. Một vị mục sư nhờ tôi lại thăm một thiếu nữ trong giáo khu của ông. Theo ông thì em đó có cái tật tự hành hạ mình, và tôi có thể trị giúp em được.

Luigina là một nữ sinh mười bảy tuổi, dễ thương, siêng năng. Em bảo tôi rằng nếu không có "cái con người lùn, xanh như lá cây đó" thì em sẽ sung sướng, khỏe mạnh.

Tôi hỏi:

- Con người lùn mà xanh như lá cây? Lạ nhỉ? Ai vậy?

Luigina đáp:

- Chính cháu cũng không biết nữa. Hắn có phải là người thật không? Hay chỉ là người trong mộng, hay là do cháu tưởng tượng, hay là một con ma? Đã mấy năm nay hắn cứ rình chung quanh cháu và càng thấy cháu càng sợ. Cháu xin bà bảo giùm cho biết - vì chắc bà phải biết - hắn là người thực hay là con ma, hay chỉ là một giấc mộng.

- Tôi không biết, nhưng rồi đây chính em sẽ cho tôi biết được.

Việc xảy ra chín năm về trước. Lúc đó em Luigina tám tuổi, một đêm em nằm mê - nhưng có thực là nằm mê không? Vì cảm tưởng em mạnh quá đến nỗi em không thể biết được đó là mộng hay là thực. Em "nằm mê" thấy như vầy: một người đàn ông lùn cầm một chiếc đèn xanh, thành thử người hắn xanh như lá cây: hắn lại gần giường em nằm. Nhà không có điện vì ở vùng quê. Em bừng tỉnh dậy rồi đâm sợ, vừa chạy vào phòng cha mẹ vừa la lên rằng thấy một người lùn xanh. Đáng lẽ bình tĩnh nghe em kể thì cha mẹ em lại chế giễu em, bảo em là đã ảo tưởng, rồi từ đấy hát câu: "Luigina thấy một người lùn xanh" để chế nhạo em luôn trong mấy năm.

Những lời chế giễu đó, cơn ác mộng kia, mỗi ngày một thâm nhập trong tâm hồn em, gây cho em một tâm trạng vừa sợ sệt vừa mắc cỡ, và tới khi mười bảy tuổi, em vẫn chỉ là một đứa nhỏ tám tuổi, nhút nhát, hoang mang. Em không học bài được, cứ tưởng tượng rằng không sao lập gia đình được nếu không biết chắc con người lùn, xanh đó là thực, là mộng hay là ma. Cha mẹ em không nhắc tới chuyện người lùn, xanh đó nữa, nhưng cái hại đã bén rễ sâu qua rồi. Luigina không dám hỏi thẳng cha mẹ chỉ dám thú thực nỗi lo sợ kỳ dị của em với ông mục sư và ông này cầu cứu với tôi.

Vì hơi tin tưởng rằng có thật, em càng ngày càng nghĩ tới chuyện đó sống lại cái đêm hãi hùng đó, cảm xúc ngày càng mạnh mà nỗi lo sợ hóa ra kinh khủng. Một em nhỏ tám tuổi, một mình trong phòng tối, mơ thấy hoặc nhìn thấy một người có thái độ cừu thị xách cây đèn xanh - tiến chậm lại giường mình - tới khi em vùng thoát được, lại cầu cứu với cha mẹ thì bị cha mẹ chế giễu.

Tôi bảo em Luigina sống lại đêm hãi hùng đó - mà chính tôi cũng tưởng tượng đến cảnh đó, tự đặt vào hoàn cảnh của em mà sống những cảm xúc của em - như vậy nhiều lần rồi chúng tôi đồng ý cùng "Giết con ma"1. Mới đầu em cho phương pháp của tôi là kỳ quặc, nhưng em vẫn theo đúng lời tôi chỉ bảo. Rồi tôi bảo em trở lại cái đêm hãi hùng đó, nhìn thẳng một lần nữa vào con người lùn mà xanh đó. Em làm theo lời tôi và ngạc nhiên thấy rằng: lần này em không sợ sệt nhiều như những lần trước nữa. Lần sau chúng tôi lại "Giết con ma" nữa, và lần này em làm rất mau vì đã nhớ cách làm và đã quen rồi. Em bắt đầu thấy công việc đó ngộ nghĩnh. Rồi tôi lại bảo em trở lại cái đêm đó, nhìn con người lùn và xanh. Em nhìn, không thấy sợ nữa, có vẻ cho là một trò đùa.

1 Nghĩa là áp dụng thuật "Giết con ma" mà tác giả đã chỉ ở phần trên.

Chúng tôi làm hai lần nữa, lần này nhanh như chớp. Tôi thấy em vừa làm các cử động vừa mỉm cười một cách tự nhiên, thích thú, tươi tỉnh lạ thường: cơ hồ như mỗi tế bào trong cơ thể em được thấm nhuần cái vui đó.

Tôi hỏi em:

- Luigina, sao bây giờ em cho con người lùn, xanh đó là người thật hay là người trong mộng hay là một con ma?

Em bật cười, một lát mới nhịn được và trả lời tôi:

- Người, mộng hay ma thì từ nay cháu cũng không sợ nữa. Nó đã thành cái bùa hộ thân của cháu rồi.

Tôi nghĩ thầm:

- Nhờ Trời phù hộ! Thế là giết được con ma!

Đa số chúng ta đều bị một con ma ám ảnh, ma lớn, ma nhỏ, ma rùng rợn, ma kỳ cục. Chúng ta thường trở lại thành đứa bé hoảng sợ, giận dữ, bực tức hồi nhỏ: và những lúc như vậy thì hồi ký tuổi thơ làm tê liệt hoạt động của ta. Cac hiền triết luôn luôn dạy ta phải sống trong hiện tại. Khi đức Ki-Tô bảo: "Để cho kẻ đã chết chôn những kẻ chết" và bảo: "Sống ngày nào chỉ nên lo về ngày đó thôi" là Ngài muốn khuyên chúng ta trút bỏ những ưu tư, lầm lẫn thời trước đi, mà sống trong hiện tại, ở đây và ngay bây giờ.

Những con ma trong dĩ vãng đó có hai điểm này giống nhau:

Chúng có năng lực mạnh vì trước kia đã làm cho ta kinh khủng.

Chúng có hại. Chúng làm tiêu ma năng lực của ta, làm cho ta không đủ sức chống cự nổi với hiện tại nếu hiện tại là một cảnh gian nan, mà cũng không hưởng được hiện tại nếu hiện tại là một cảnh vui vẻ.

Vậy thì ta phải giết các con ma của ta đi, giết một lần cho hết nhẵn đi, giết Ở ĐÂY VÀ NGAY BÂY GIỜ.

Nếu bạn chịu gắng sức thì thuật này tất hiệu nghiệm.