Chương VII Thống kê của Simonides

Malluch dừng lại ở cửa, Ben-Hur đi vào một mình.

Vẫn là căn phòng mà lần trước anh đã gặp gỡ Simonides, và nó gần như không thay đổi gì. Ngoại trừ, lúc này gần bên chiếc ghế, một cây đèn bằng đồng bóng loáng được đặt trên cái đế lớn bằng gỗ cao hơn đầu người, trên đó cắm chừng nửa tá những ngọn đèn bạc trên các tay trượt. Ánh sáng rực rỡ chiếu rõ những tấm lát trên tường, phần mái nhà với hàng những quả cầu mạ vàng và phần mái vòm lát những tấm mica màu tím.

Ben-Hur tiến vào bên trong vài bước rồi dùng lại.

Trong phòng lúc này đang có ba người đang nhìn anh, Simonides, Ilderim, và Esther.

Anh vội vã đảo mắt nhìn từ người nọ sang người kia như để tìm câu trả lời cho câu hỏi đang hiện lên mơ hồ trong tâm trí. Những người này có liên quan gì tới anh? Anh tỏ ra bình thản nhưng vẫn cảnh giác trong khi những câu hỏi cứ tuôn ra nối tiếp nhau. Họ là bạn hay thù?

Cuối cùng, ánh mắt anh dừng lại ở Esther.

Những người đàn ông đáp lại ánh mắt của anh một cách trìu mến trên gương mặt của họ có nét gì đó còn ấm áp hơn cả sự trìu mến nữa – thứ gì đó quá thiên về tâm linh khó có thể định nghĩa được, thế nhưng nó vẫn lan sâu vào tiềm thức trong anh.

Liệu chúng ta có nên nói thật điều đó ra ở đây không? Anh dường như mường tượng ra cô gái người Ai Cập đứng dậy đến ngồi xuống bên cạnh cô gái hiền dịu người Do Thái; nhưng hình ảnh ấy tan biến ngay. Và cũng giống như phần lớn những so sánh kiểu đó, anh chẳng rút ra kết luận nào.

“Hỡi người con của Hur...”

Anh nhìn về phía người vừa nói.

“Hỡi người con của Hur,” Simonides nói, nhắc lại chậm rãi hơn và nhấn mạnh từng chữ như thể muốn người nghe hiểu hết ý nghĩa của nó, “cầu mong phước lành vị Chúa của tổ tiên chúng ta sẽ luôn đồng hành cùng anh – xin hãy nhận lời chúc ấy từ tôi.” Ông dừng lại và sau đó nói thêm, “Từ tôi và con gái tôi.”

Ông già ngồi trên chiếc ghế, mái đầu vương giả, gương mặt tái nhợt, phong thái điềm đạm của ông, tất cả những thứ đó khiến những người tới đây gặp ông đều quên bẵng đi những chân tay gãy và cơ thể dị dạng của ông. Đôi mắt đen lớn của ông vẫn sắc sảo dưới hàng lông mày trắng, nhưng không có vẻ gay gắt. Ông khoanh hai tay trước ngực.

Cử chỉ này đến sau lời chào, và nó khiến anh không thể hiểu lầm.

“Simonides,” Ben-Hur cảm động trả lời, “tôi xin nhận lấy lời chúc phúc của ông. Với tư cách một người con với cha mình, tôi cũng xin chúc ông những điều tương tự. Thế nhưng, tôi mong muốn từ giờ cả hai chúng ta sẽ hoàn toàn thấu hiểu lẫn nhau.”

Như vậy, một cách khéo léo, anh đã chối từ sự hạ mình của người lái buôn và thay thế mối quan hệ giữa chủ và tớ bằng một thứ cao quý và thiêng liêng hơn nhiều.

Simonides buông hai tay xuống, sau đó xoay về phía Esther và nói, “Con hãy lấy ghế cho chủ nhân.”

Cô vội vã mang ra một cái ghế rồi, đứng ở bên cạnh. Gương mặt cô đỏ ửng lên, nhìn từ Ben-Hur tới Simonides, rồi lại từ Simonides tới Ben-Hur; và hai người chờ đợi, khiêm nhường không dám lên tiếng trước. Khi quãng im lặng đã kéo dài đến mức khó chịu, Ben-Hur tiến lên, nhẹ nhàng nhận lấy chiếc ghế và đặt nó bên chiếc xe lăn của vị thương gia.

“Tôi sẽ ngồi ở đây,” anh nói.

Ánh mắt họ gặp nhau chỉ trong một khoảnh khắc; nhưng điều đó lại đem tới niềm vui cho cả hai. Anh nhận thấy sự biết ơn của cô, còn cô nhìn thấy sự hào phóng và khiêm tốn của anh.

Simonides cúi mình đáp lễ.

“Esther, hãy mang giấy tờ đến cho cha,” ông nói, cùng một tiếng thở dài nhẹ nhõm.

Cô tiến đến chỗ ô trên tường, mở nó ra, lấy ra một cuộn dây cói, sau đó mang đến cho ông.

“Những lời anh nói vừa rồi quả là rất đúng đắn,” Simonides bắt đầu, trong khi tay mở những cuộn giấy ra. “Hãy cố gắng thấu hiểu lẫn nhau. Nhằm chuẩn bị trước để đáp ứng cho những yêu cầu – mà tôi sẽ đưa ra nếu anh từ chối, tôi đã liệt kê ở đây mọi điều khoản cần thiết. Ở đây, tôi chỉ thấy Ở có hai điểm đáng kể – thứ nhất là về khối tài sản và thứ hai là quan hệ của chúng ta. Tài liệu này đã ghi rõ cả hai. Anh có thể đọc nó lên không?”

Ben-Hur nhận lấy những cuộn giấy, nhưng lại liếc nhìn sang Ilderim.

“Không,” Simonides nói, “ngài tộc trưởng sẽ không ngăn cản anh đọc nó đâu. Dạng văn kiện này đòi hỏi phải có nhân chứng. Trong phần ký tên dành cho nhân chúng ở cuối cùng, anh có thể nhìn thấy cái tên Ilderim – tộc trưởng. Ngài ấy đã biết tất cả. Ngài ấy là bạn của tôi. Ngài sẽ luôn đối đãi anh một cách thành thực, giống như đã đối đãi với tôi vậy.”

Simonides nhìn về phía người Arab, lịch thiệp gật đầu và người kia cũng đáp lại cử chỉ đó, rồi nói, “Đúng như lời ngài đã nói.”

Ben-Hur đáp, “Tôi đã hiểu rất rõ tình bạn của ngài, thế nhưng chính tôi thì vẫn chưa có cơ hội để chứng tỏ mình xứng đáng nhận được nó.” Sau đó, anh nói tiếp “Thưa Simonides, sau này tôi sẽ đọc những văn kiện này thật cẩn thận; còn bây giờ, nếu ngài không quá mệt, xin hãy tóm tắt lại chúng cho tôi.”

Simonides nhận lại cuộn giấy.

“Đây, Esther, hãy đứng cạnh cha và nhận lấy cuộn giấy, để khỏi bị lẫn.”

Cô ngồi bên chiếc ghế của ông, nhẹ nhàng choàng cánh tay phải lên vai ông, và vì thế, những lời nói của ông dường như đại diện cho cả hai người.

“Văn kiện này,” Simonides nói và lấy ra tờ đầu tiên, “ghi rõ số tiền mà tôi đã nhận được của cha anh, tức là số tiền mà tôi đã giữ được khỏi tay những người La Mã; tôi không giữ bất kì tài sản gì ngoại trừ số tiền, và nếu chúng không được lưu trữ dưới dạng hóa đơn trao đổi kiểu Do Thái thì hẳn bọn chúng cũng đã đã tịch thu. Số tiền mà tôi đã thu lại được từ những thương vụ buôn bán của tôi đến Rome, Alexandria, Damascus, Carthage, Valentia, và từ nhiều nơi khác trong phạm vi buôn bán là một trăm hai mươi talent tiền Do Thái.”

Ông trao tờ giấy cho Esther và cầm lấy giấy tờ tiếp theo.

“Từ số tiền một trăm hai mươi talent này, tôi đã sử dụng làm vốn để buôn bán – giờ hãy nhìn vào phần tiền lãi. Tôi sử dụng từ này, vì như anh sẽ thấy, nó dùng để chỉ số tiền mà tôi đã thu được nhờ sử dụng khối tài sản trên.”

Ông đọc những con số từ các tài liệu khác nhau và chúng được làm tròn như sau:

“Khi cộng phần lãi năm trăm năm mươi ba talent này với phần vốn ban đầu tôi nhận được từ cha của anh tổng số sẽ là SÁU TRĂM BẢY MƯƠI BA TALENT! Tất cả đều hoàn toàn thuộc về anh, hỡi người con của Hur, điều đó khiến anh trở thành người giàu có nhất trên khắp thế gian.”

Ông cầm lấy những cuộn giấy từ tay Esther, chỉ giữ lại một cuộn, sau đó đưa hết cho Ben-Hur. Sự tự hào của ông không khiến người ta khó chịu, bởi lẽ nó xuất phát từ niềm vui hoàn thành nhiệm vụ, mà cũng có thể xuất phát từ tình cảm của ông dùng cho Ben-Hur.

“Như vậy,” ông thấp giọng nói thêm, nhưng mắt vẫn nhìn thẳng, “từ giờ trở đi anh có thể làm bất kì điều gì anh muốn trên đời.”

Khoảnh khắc ấy gợi lên những cảm xúc mạnh mẽ trong tất cả những người có mặt. Simonides lại khoanh tay trước ngực, Esther tỏ ra bồn chồn, Ilderim thì lo lắng. Thử thách lớn nhất của con người chính là trước ngưỡng cửa của sự giàu sang.

Ben-Hur nhận lấy cuộn giấy, đứng dậy, cố kìm nén cảm xúc.

“Tất cả những điều này đối với tôi giống như là ánh sáng từ Thiên đàng, được gửi tới để xua đi màn đêm mà suốt bao lâu nay tôi e rằng sẽ không bao giờ chấm dứt, tăm tối đến nỗi tôi đã mất hết hi vọng có thể nhìn thấy ánh sáng.” Anh run run nói. “Trước tiên, tôi muốn cảm ơn Chúa, Người đã không bỏ rơi tôi, và tiếp theo tôi muốn cảm ơn ông, hỡi Simonides. Sự trung thành của ông đã giúp ông chiến thắng những đòn tra tấn tàn ác và nó đã chứng tỏ bản chất con người chúng ta. Đúng là giờ đây tôi có thể làm bất kì điều gì. Liệu trên đời có người nào khi nhận được vinh hạnh to lớn như vậy lại có thể tỏ ra hào phóng hơn tôi? Thưa tộc trưởng Ilderim, xin hãy làm nhân chứng cho tôi. Xin hãy lắng nghe và ghi nhớ lời tôi nói. Và nàng, Esther, thiên thần của người đàn ông này! Xin hãy lắng nghe tôi.”

Anh vươn tay cầm cuộn giấy về phía Simonides.

“Tất cả những tài sản ghi trên những cuộn giấy này, tất cả bao gồm: cả tàu thuyền, nhà cửa, hàng hóa, ngựa, lạc đà, tiền bạc; từ những thứ nhỏ nhất đến những thứ giá trị nhất – tôi xin trao lại cho ông, hỡi Simonides. Từ nay, chúng sẽ vĩnh viễn thuộc quyền sở hữu của ông.”

Esther mỉm cười qua làn nước mắt; Ilderim thì liên tục vuốt bộ râu dài, đôi mắt sáng long lanh như những hạt ngọc. Chỉ mình Simonides thì vẫn bình thản.

“Tôi xin trao chúng cho ông mãi mãi,” Ben-Hur nói tiếp khi đã trở nên bình tĩnh hơn, “với một ngoại lệ và một điều kiện duy nhất.”

Những người còn lại trong phòng nín thở, lắng nghe lời anh nói.

“Một trăm hai mươi talent vốn là của cha tôi trước đây sẽ được trả lại cho tôi.”

Gương mặt Ilderim rạng rỡ hẳn lên.

“Và ông sẽ chấp nhận mọi phí tổn cùng với tôi tìm kiếm mẹ và em gái, cũng giống như tôi sẵn sàng chịu bỏ phí tổn về phần tôi.”

Simonides vô cùng cảm động. Ông vươn tay ra và nói, “Giờ tôi có thể thấy rõ lòng quyết tâm của anh, hỡi người con của Hur, và tôi rất lấy làm biết ơn Chúa, vì đã mang anh tới cho tôi. Nếu tôi đã phục vụ trung thành cha anh như thế nào khi còn sống và cả khi đã khuất, xin đừng e sợ tôi sẽ thất hứa; thế nhưng, tôi buộc phải nói rằng mình không thể chấp nhận ngoại lệ đó.”

Ông nói tiếp, tay mở cuộn giấy cuối cùng.

“Anh vẫn chưa đọc hết các văn kiện. Xin hãy cầm lấy và đọc to cho mọi người cùng nghe.”

Ben-Hur cầm lấy cuộn giấy cuối cùng và đọc nó lên.

“Danh sách những người phục vụ trong gia đình nhà Hur do Simonides, người quản lý gia sản ghi lại.

1) Amrah, người Ai Cập, đang gìn giữ dinh thự ở Jerusalem.

2) Simonides, người quản lý gia sản, ở Antioch.

3) Esther, con gái của Simonides.”

Trong ý nghĩ của anh về Simonides, chưa bao giờ Ben-Hur ngờ rằng theo luật lệ, người con gái luôn phải tuân theo vị thế của cha mẹ. Mỗi khi mường tượng về cô, anh luôn coi Esther xinh đẹp sánh ngang với cô gái người Ai Cập như những người mà anh đem lòng yêu mến. Anh co rúm lại trước những điều mà người ta vừa bất ngờ tiết lộ cho anh, đỏ mặt nhìn sang cô. Cô cũng đỏ mặt, cúi nhìn xuống đất. Sau đó anh cất lời, trong khi cuộn giấy trong tay anh tự cuốn lại như trước.

“Một người đàn ông sở hữu sáu trăm talent chắc chắn là rất giàu có, đủ để làm mọi thứ mình muốn; nhưng thứ hiếm có hơn tiền bạc, quý giá hơn mọi tài sản, chính là trí tuệ giúp tích lũy của cải, và trái tim không bị sự giàu sang làm lung lạc. Hỡi Simonides đáng kính và Esther xinh đẹp, hai người không có gì phải e sợ. Tộc trưởng Ilderim ở đây sẽ là nhân chứng cho tôi rằng khi Simonides công bố mình là nô lệ của tôi, đó cũng là lúc tôi trả tự do cho ông. Tôi cũng xin tuyên bố mình sẽ ghi lại điều đó bằng giấy trắng mực đen. Như vậy đã đủ chưa? Tôi còn phải làm gì nữa?”

“Hỡi người con của Hur,” Simonides đáp, “anh thực sự đã giúp cho kiếp tôi đòi của tôi trở nên dễ chịu hơn. Nhưng tôi đã nhầm; có những điều mà anh không thể làm được. Theo luật lệ anh không thể trả tự do cho chúng tôi. Tôi đã trở thành người phục vụ cho dòng họ của anh mãi mãi, vì tôi đã đến trước mặt cha anh để xin đóng dáy tai của mình lên cánh cửa.”

“Cha tôi đã làm như vậy sao?”

“Xin đừng phán xét ông ấy,” Simonides kêu lên. “Ông ấy đã chấp nhận tôi làm gia nhân vĩnh viễn như vậy theo lời khẩn nài của tôi. Tôi chưa bao giờ cảm thấy hối hận vì điều đó. Đó chính là cái giá mà tôi sẵn sàng chấp nhận để có được Rachel, mẹ của con gái tôi đây. Rachel sẽ không thể làm vợ của tôi nếu tôi không chịu chấp nhận vị thế giống như của bà.”

“Bà ấy cũng là một gia nhân vĩnh viễn?”

“Đúng thế.”

Ben-Hur đau đớn bước đi vì những mong ước mà mình không tài nào thực hiện được.

“Tôi vốn đã là một người giàu có,” anh chợt dừng lại và nói. “Tôi đã được giàu sang nhờ gia sản của Arrius hào phóng; giờ tôi lại còn nhận được một gia sản lớn hơn thế cùng trí tuệ đã giúp tôi có được nó. Đó chẳng phải là ý Chúa hay sao? Xin hãy nói cho tôi biết, hỡi Simonides! Xin hãy giúp tôi nhìn ra điều phải để thực hiện nó. Hãy giúp tôi trở nên xứng đáng với cái tên dòng họ mình, để rồi ông đối xử với tôi như thế nào theo luật pháp, tôi cũng sẽ đối đãi ông hệt như vậy trong thực tế. Tôi sẽ là người phục vụ cho ông mãi mãi.”

Gương mặt Simonides rạng rỡ hẳn lên.

“Hỡi người con của chủ nhân! Tôi sẽ không chỉ giúp anh mà thôi đâu; tôi sẽ phụng sự anh bằng tất cả trí lực và con tim. Thân thể tôi đã tàn phế nhưng với trí tuệ và con tim tôi vẫn sẽ phụng sự được cho anh. Tôi xin thề như vậy trước bàn thờ Chúa cùng những cống phẩm trên đó! Lời thề ấy sẽ chứng thực cho điều mà tôi đã ngầm hiểu.”

“Hãy nói ra đi,” Ben-Hur sôi nổi nói.

“Với tư cách người quản lý, quyền sử dụng khối tài sản vẫn sẽ là của tôi.”

“Ông có thể tự coi mình là người quản lý ngay lúc này; hay ông muốn tôi ghi lại điều ấy?”

“Lời của anh là đủ rồi. Tôi chỉ cần một lời nói của cha anh làm đảm bảo, và với anh tôi cũng sẽ như vậy. Và giờ nếu hai bên đã hoàn toàn thấu hiểu nhau...” Simonides ngập ngừng.

“Tôi không còn vướng mắc gì nữa,” Ben-Hur nói.

“Và Esther, người con gái của Rachel, hãy nói đi!” Simonides nói, nhấc tay cô khỏi vai mình.

Esther vì thế chỉ còn một mình. Cô e thẹn đứng lên, gương mặt cô hết đỏ lại tái đi. Sau đó, cô tiến đến chỗ Ben-Hur và dịu dàng e thẹn nói, “Tôi không thể tốt đẹp hơn mẹ mình trước kia được. Vì bà ấy đã qua đời, xin chủ nhân hãy cho phép tôi ở lại chăm sóc cho cha.”

Ben-Hur cầm lấy tay cô, dẫn cô trở lại chiếc xe lăn và nói, “Cô quả là một người con hiếu thảo. Tôi xin chấp thuận.”

Simonides lại quàng cánh tay cô lên cổ mình. Một quãng im lặng kéo dài trong căn phòng.