CHƯƠNG 27

Trưa ngày Quốc khánh 04 tháng 7, nhiệt độ ngoài trời là hơn 38 độ, độ ẩm còn khủng khiếp hơn nữa. Cuộc diễu hành do xe của thị trưởng dẫn đầu, dù năm nay ông không tranh cử chức vụ gì. Bầu cử địa phương và bầu cử bang vào năm 1971. Bầu cử tổng thống vào năm 1972. Bầu cử tư pháp vào năm 1973. Và bầu cử thành phố vào năm 1974. Dân Mississippi mê đi bầu không kém bóng bầu dục.

Thị trưởng ngồi ở ghế sau chiếc Corvette 1962, ném kẹo cho trẻ em đứng dọc lề đường quanh quảng trường. Sau ông là hai ban nhạc trung học của Clanton và Karaway, Hướng đạo sinh, Hội Shriners đi xe đạp tí hon, một chiếc xe cứu hỏa, vài chục xe hoa, một đội kỵ binh vũ trang, các cựu chiến binh từ mọi cuộc chiến diễn ra trong thế kỷ này, bộ sưu tập xe mới cóng của một nhà buôn xe Ford, và ba máy kéo John Deere phục chế. Bồi thẩm thứ tám, ông Mo Teale, lái một trong ba chiếc đó. Đi cuối đoàn diễu hành là một loạt xe cảnh sát của hạt lẫn thành phố, tất cả đều sáng bóng đến hoàn hảo.

Tôi đứng xem đoàn diễu hành từ ban công tầng ba của Ngân hàng Bảo an. Stan Atcavage đã tổ chức một tiệc thường niên ở đó. Giờ tôi đang nợ ngân hàng cả đống nên được mời đến uống nước chanh và ngắm bầu không khí lễ hội.

Vì lý do gì đó không ai nhớ nổi, các hội viên Hội Rotary luôn là người phụ trách phần phát biểu tranh cử. Họ đỗ một chiếc xe moóc dài và bẹt ngay cạnh tượng lính gác Liên minh để làm sân khấu và trang trí với những kiện cỏ khô và cờ quạt ba màu đỏ, trắng, xanh. Khi cuộc diễu hành đã xong, đám đông chuyển sang quây quần quanh sân khấu, háo hức chờ đợi. Một cuộc hành hình treo cổ bình thường cũng không thu hút khán giả bằng lúc này.

Ông Mervin Beets, chủ tịch Hội Rotary, bước lên và chào mừng mọi người. Trong mọi sự kiện ở Clanton, cầu nguyện là nghi thức bắt buộc, và với tinh thần xóa bỏ phân tách chủng tộc, ông mời mục sư Thurston Small lên chủ sự. Theo Stan, trong lễ Quốc khánh năm đó, số người da đen đến dự tăng thấy rõ.

Trước mặt một đám đông thế này, mục sư Small chẳng thể nào làm qua loa được. Ông xin Chúa chúc lành cho mọi người, mọi sự, phải đến hai lần. Các loa phóng thanh được treo trên những cọc cắm vòng quanh tòa án, nên giọng ông vang dội khắp khu vực trung tâm thành phố.

Ứng viên đầu tiên là Timmy Joe Bullock, một thanh niên đầy hoang mang muốn làm cảnh sát dân cử để kiếm cơm. Timmy bước đến chiếc xe moóc, dè dặt như thể đang bước lên tấm ván mỏng, và khi đứng sau micro, nhìn xuống đám đông chen chúc trước mặt, anh lạnh toát đến gần xỉu. Timmy cố lắm cũng nói ra được tên mình, rồi đưa tay xuống bọc tìm bài phát biểu. Có vẻ anh không hợp với việc nói trước công chúng cho lắm, nhưng trong mười phút dài dằng dặc, anh cũng chỉ ra được sự gia tăng tội phạm, phiên tòa xử vụ án mạng mới đây và chuyện tay súng điên. Anh không thích những kẻ giết người, và kịch liệt chống những kẻ xả súng. Anh sẽ làm việc cật lực để bảo vệ chúng tôi khỏi cả hai loại đó.

Timmy nói xong rồi bước xuống với vài tiếng vỗ tay lác đác. Nhưng ít ra, anh còn có gan xuất hiện. Trong năm quận, có 22 ứng viên cho năm chức cảnh sát dân cử, nhưng chỉ có bảy người đủ can đảm để nói trước đám đông hôm nay. Khi xong phần phát biểu của các ứng viên cảnh sát dân cử và Thẩm phán Hòa bình, Woody Gates và ban nhạc Country Boys chơi vài bài nhạc đồng quê.

Vài chỗ trên bãi cỏ tòa án có mấy quầy đồ ăn đồ uống nhẹ được dựng lên. Hội Lions lo chuẩn bị và phân phát những lát dưa hấu mát lạnh. Các cô ở hội làm vườn thì bán kem nhà làm. Hội Jaycees thì đang nướng sườn. Đám đông quây quần dưới những tán sồi lớn, trốn ánh nắng mặt trời.

Mackey Don Coley cuối cùng cũng chính thức nhập cuộc vào cuối tháng 5. Lão có ba đối thủ, người nổi bật nhất là một cảnh sát thành phố Clanton tên T. R. Meredith. Khi ông Beets công bố đến phần phát biểu của các ứng viên cảnh sát trưởng, ai nấy đều bỏ bóng râm mà chen chúc quanh sân khấu.

Freck Oswald đang tranh cử chức vụ này lần thứ tư. Ba lần trước, ông đều là người có ít phiếu nhất và lần này có lẽ cũng vậy, nhưng có vẻ nội chuyện tham gia tranh cử đã đủ thích thú với ông rồi. Ông không ưa tổng thống Nixon và chỉ trích gay gắt chính sách đối ngoại của chính phủ Nixon, nhất là về quan hệ với Trung Quốc. Đám đông lắng nghe, nhưng có vẻ họ đều mơ hồ.

Tryce McNatt thì mới tranh cử lần hai. Ông mở đầu với câu, “Tôi thật sự chẳng quan tâm quái gì về Trung Quốc.” Một câu rất hài nhưng cũng rất ngốc. Chửi thề trước mặt công chúng với rất nhiều quý bà quý cô có thể khiến ông phải trả giá đắt. McNatt bực mình với cung cách vỗ về tội phạm của chính quyền. Ông phản đối bất kỳ động thái nào muốn xây thêm trại tạm giam mới ở Hạt Ford, làm thế chỉ lãng phí tiền thuế mà thôi! Ý tưởng của ông là bản án nặng hơn, nhiều nhà tù hơn, thậm chí là xiềng chân tập thể và lao động khổ sai.

Lâu nay tôi chưa nghe phong thanh gì về ý tưởng xây trại tạm giam mới cả.

Theo McNatt, với vụ án mạng Kassellaw và vụ ầm ĩ của Hank Hooten, tội phạm ở Hạt Ford giờ đã ngoài tầm kiểm soát, và họ cần một cảnh sát trưởng mới, một người truy lùng tội phạm chứ không phải kết thân với chúng. “Hãy thanh tẩy hạt này!” ông chốt lại bằng một câu khẩu hiệu, và đám đông cũng hò vang lặp lại theo.

T. R. Meredith là một chiến binh với 30 năm thâm niên trong ngành bảo vệ pháp luật. Ông là một diễn giả tồi, nhưng theo Stan, lại quen biết cả nửa hạt. Stan rành mấy chuyện này quá vì nửa hạt còn lại là người quen của ông mà. “Meredith sẽ thắng cách biệt ngàn phiếu,” Stan cũng dự đoán luôn cho tôi hay. Nhưng không phải ai cũng đồng ý với ông.

Ứng viên cuối cùng là Mackey Don. Lão đã làm cảnh sát trưởng từ năm 1943 và chỉ muốn kéo thêm một nhiệm kỳ cuối cùng. “Điệp khúc 20 năm qua của lão đấy,” Stan nhắc khéo. Coley tập trung nói về kinh nghiệm, sự am hiểu tình hình và dân chúng của hạt. Khi lão dứt lời, tràng pháo tay từ phía đám đông đủ lịch sự nhưng chắc chắn không phải là động thái cổ vũ gì.

Còn có hai ông tranh cử chức thu thuế viên, chắc chắn đó là vị trí ít được mến mộ nhất hạt này. Khi họ nói, đám đông lại tản ra đi tìm kem và dưa hấu. Tôi tới chỗ Harry Rex, nơi ông đang tổ chức một tiệc nhỏ ngay vỉa hè trước mặt văn phòng.

Các bài phát biểu tiếp tục đến hết buổi chiều. Bấy giờ là mùa hè 1971 và tính đến thời điểm đó đã có ít nhất 50.000 thanh niên Mỹ đã thiệt mạng ở chiến trường. Một dịp quy tụ như thế này mà diễn ra ở vùng khác trên đất Mỹ hẳn đã thành một cuộc mít tinh phản chiến sục sôi. Các chính trị gia sẽ bị đá đít xuống khỏi sân khấu, cờ quạt và biểu ngữ sẽ bị lôi ra đốt.

Nhưng dịp Quốc khánh ở đây, chẳng ai nhắc đến chiến tranh. Hồi ở Syracuse, tôi đã thích thú tham gia biểu tình ở sân trường, tuần hành trên các ngả đường, nhưng ở vùng Thâm Nam này, những hoạt động như thế chẳng hề tồn tại. Đứng trước một cuộc chiến tranh, người ái quốc thực sự sẽ luôn cất tiếng ủng hộ. Chúng ta phải ngăn chặn đám hippy, cấp tiến và phản chiến ở miền Bắc, và California đơn giản là quá hèn nhát chẳng dám chiến đấu.

Tôi đang cầm đĩa kem dâu mua từ một cô ở hội làm vườn và thong thả rảo bước quanh tòa án, thì nghe rầm một tiếng. Từ cửa sổ Phòng Luật ở tầng ba, có tay pha trò nào đó vừa ném ra một hình nộm, tất nhiên là của Baggy rồi. Hình nộm đang bị vướng cả hai tay trên đầu, hệt như tư thế của Baggy lúc trước, và trên ngực nó là tấm bảng viết chữ “BÙNG.” Để bảo đảm mọi người dưới kia đều hiểu thâm ý của trò đùa, mỗi bên túi quần của hình nộm thò ra một chai Jack Daniel rỗng.

Hôm đó, tôi chưa gặp Baggy và đến lúc này cũng không mong ông đến đây làm gì. Chẳng ngạc nhiên khi Wiley chớp ngay vài tấm ảnh hình nộm Baggy đó.

“Theo đến rồi!” ai đó hô lớn và đám đông có vẻ phấn khích thấy rõ. Theo Morton là tham nghị viên lâu năm của hạt chúng tôi. Khu vực bầu cử của ông bao gồm bốn hạt, và dù ông sống ở Baldwin, nhưng vợ ông là dân gốc Clanton. Ông có hai nhà hưu dưỡng và một nghĩa trang. Dù đã bỏ nghề phi công từ lâu, nhưng ông nổi tiếng là người đã sống sót qua ba vụ rơi máy bay. Theo là một diễn giả đa sắc thái - thẳng thừng, châm chích, hài hước, và hoàn toàn không thể đoán trước. Đối thủ của ông là một chàng trai trẻ tên là Warren, vừa tốt nghiệp trường luật và được đồn là đang bắt đầu lộ trình để làm thống đốc. Warren đã phạm sai lầm khi công kích Theo bằng một điều luật đáng ngờ đã được “nhét vào” phiên họp cuối và tăng hỗ trợ của nhà nước cho những người ở nhà hưu dưỡng.

Đấy là khiêu chiến công khai rồi. Tôi đứng trong đám đông, nhìn Warren thao thao bất tuyệt, và sau vai anh là tấm bảng với chữ “BÙNG” treo trên cửa sổ tầng ba.

Rồi đến lượt Theo lên bục, lời mở đầu của ông là giới thiệu vợ mình, Rex Ella, một người trong gia tộc Marby ở Clanton. Ông nói về bố mẹ và ông bà, chú bác cô dì của vợ mình, rồi chẳng mấy chốc là nhắc đến cả nửa đám đông đang quây quần ở đó. Clanton là quê hương thứ hai của ông, là khu vực bầu cử của ông, là dân của ông, và ông đã làm việc cật lực để phụng sự Clanton từ Jackson.

Một bài phát biểu quá trơn tru, quá mượt, quá tự trào. Bậc thầy diễn thuyết mà.

Ông là chủ tịch Ủy ban Xa lộ trong tham nghị viện, tất nhiên phải dành vài phút để khoe biết bao con đường mới ông đã cho mở và tu sửa ở Bắc Mississippi. Mỗi nhiệm kỳ, ủy ban của ông xử lý 400 văn bản pháp chế. Bốn trăm nhé! Bốn trăm dự luật hoặc luật. Là chủ tịch, ông đảm trách phần soạn thảo luật. Việc của tham nghị viên là thế mà. Soạn thảo luật tốt và xóa bỏ luật xấu.

Đối thủ của ông là người vừa tốt nghiệp trường luật, một thành tựu đáng nể. Còn Theo không có cơ hội vào đại học hay trường luật vì bận đi chinh chiến với quân Nhật trong Thế chiến II. Nhưng rõ ràng đối thủ của ông đã bỏ bê chuyện học luật. Nếu không thì đâu có trượt lần đầu thi lấy giấy phép hành nghề.

“Anh ấy đã trượt kỳ thi lấy giấy phép hành nghề luật đấy!”

Theo vừa nói xong, thì ai đó đứng ngay sau lưng Warren trẻ tuổi liền kêu lớn, “Nói dối!” Mọi người đều quay lại nhìn Warren như thể anh mất trí rồi. Theo hướng về phía đó, nói với giọng hoài nghi: “Nói dối sao?”

Ông đưa tay vào túi lấy ra một tờ giấy gấp tư. “Tôi có bằng chứng đây!” Ông giữ một góc giấy rồi vẫy nó cho mọi người xem. Chẳng cần đọc ra bất kỳ lời nào in trên giấy, Theo nói tiếp luôn, “Làm sao có thể giao phó việc viết luật cho một người không lấy nổi giấy phép hành nghề luật chứ? Anh Warren và tôi đây đều chẳng khác gì nhau, chúng tôi đều chưa có giấy phép hành nghề luật. Vấn đề là, tận ba năm học trường luật có vẻ chẳng ích gì cho anh ấy.”

Những người ủng hộ Theo bật cười khoái trá. Warren trẻ tuổi vẫn cố tỏ ra tỉnh bơ nhưng rõ ràng đã sụp đổ trong lòng rồi.

Theo vẫn tiếp tục tung đòn hiểm, “Nếu anh ấy vào trường luật Mississippi thay vì học ở Tennessee thì có lẽ đã hiểu được luật của chúng ta rồi!”

Những màn hủy hoại đối thủ của Theo đã thành giai thoại. Ông từng có lần hạ nhục đến nỗi đối thủ sa sầm mặt mày bỏ vê ngay. Hôm đó, lấy ra một “bản khai có tuyên thệ” từ trong túi, Theo nói ông có bằng chứng về chuyện “cựu mục sư” có tư tình với vợ của một chấp sự. Và cũng như lần này, bản khai đó chỉ trưng ra cho có lệ chứ không hề được đọc lên.

Với Theo, thời hạn mười phút quy định cho mỗi ứng viên chỉ là quy định cho có. Ông thao thao bất tuyệt với hàng loạt lời hứa giảm thuế và chống lãng phí, còn bảo đảm sẽ khiến những kẻ giết người có nguy cơ phải lãnh án tử hình cao hơn. Kết bài hùng biện, ông cảm ơn tất cả vì đã ủng hộ ông suốt 20 năm qua. Ông còn nhắc rằng trong hai cuộc bầu cử gần nhất, dân chúng Hạt Ford đã đóng góp cho ông và bà Rex Ella vợ ông, gần 80% số phiếu họ nhận được.

Giữa âm thanh của tràng pháo tay vang dội kéo dài, Warren lẳng lặng chuồn mất. Tôi cũng vậy. Tôi quá mệt với mấy bài diễn thuyết và chính trị rồi.

Bốn tuần sau, lúc chiều muộn ngày thứ Ba đầu tiên trong tháng 8, cũng đám đông lần trước quy tụ về quanh tòa án để chờ kết quả kiểm phiếu. Thời tiết bây giờ đã dịu đi hẳn, chỉ còn 33 độ và độ ẩm 98%.

Ngày cuối của cuộc bầu cử là thiên đường cho cánh phóng viên. Hai ứng viên chức Thẩm phán Hòa bình đã lao vào thượng cẳng tay hạ cẳng chân với nhau ở sau lưng một nhà thờ của người da đen. Hai vụ kiện đã nổ ra, ai cũng cáo buộc bên kia tội phỉ báng và phát tán mẫu phiếu bầu giả. Một người bị tạm giam khi bị bắt quả tang đang xịt những lời tục tĩu lên bảng quảng cáo tranh cử của Theo, (sau khi cuộc bầu cử lắng xuống, mới biết hóa ra chính Theo thuê ông này làm thế). Ai cũng nghĩ người đáng nghi nhất là Warren trẻ tuổi. “Một chiêu quá thường.” Baggy nhận định. Trưởng Sở Tư pháp bang đã yêu cầu điều tra con số phiếu khiếm diện quá cao. “Chuyện thường khi bầu cử ấy mà,” Baggy kết luận gọn gàng như vậy. Căng thẳng lên đến đỉnh điểm vào ngày thứ Ba, toàn hạt dừng hết mọi hoạt động để đi bỏ phiếu và tận hưởng thú vui của một cuộc bầu cử vùng nông thôn.

Điểm bỏ phiếu đóng cửa vào lúc sáu giờ, tầm một tiếng sau cả quảng trường chộn rộn với những ức đoán và kỳ vọng. Người dân từ khắp hạt đổ hết về đây, họ đứng thành từng nhóm nhỏ vây quanh ứng viên mình ủng hộ, thậm chí còn lấy những băng rôn biểu ngữ để phân chia ranh giới địa bàn. Nhiều người đem theo đồ ăn thức uống, thậm chí cả ghế gấp, như thể đang chuẩn bị vào xem trận bóng chày. Hai tấm bảng đen to tướng đặt cạnh nhau ngay bên cửa chính tòa án để công bố kết quả bầu cử.

“Đã có kết quả từ Bắc Karaway,” viên thư ký thông báo trên dàn loa mở hết công suất, lớn đến nỗi đứng cách năm, bảy cây số vẫn nghe được. Bầu không khí ở quảng trường liền nghiêm trọng hẳn lên.

“Bắc Karaway luôn có kết quả sớm nhất,” Baggy vẫn tiếp tục làm hướng dẫn viên tour bầu cử cho tôi. Giờ đã là 8:30, trời chập choạng tối. Chúng tôi ngồi ở hiên tòa soạn hóng tin. Tuần này, số báo thường lệ sẽ bị hoãn một ngày để phát hành “Ấn bản Bầu cử” vào thứ Năm. Đọc kết quả bầu cử cho mọi vị trí tranh cử cũng phải mất kha khá thời gian. Khi đọc đến đoạn, “Giờ là cuộc tranh cử vị trí cảnh sát trưởng, thì vài ngàn người đứng đó bỗng nín thở chờ đợi.

"Mackey Don Coley, 84. Tryce McNatt, 21. T. R. Meredith, 62, và Freck Oswald, 11. Góc quảng trường, nơi đám người ủng hộ Coley đóng quân liền rộ lên vui sướng.

“Coley luôn áp đảo ở Karaway mà,” Baggy giải thích. Nhưng lão phế rồi.”

Tôi ngạc nhiên, “Phế á?” Mới có kết quả của điểm bầu cử đầu tiên trong 28 điểm bầu cử toàn hạt mà Baggy đã dự đoán người thắng cử rồi.

“Phải. Để T.R. kiếm chừng đó phiếu ở nơi ông ta không có vốn xã giao gì, chứng tỏ dân chúng chán Mackey Don lắm rồi. Cứ chờ số phiếu ở Clanton là biết.”

Kết quả kiểm phiếu các nơi lần lượt bay về, trong đó có những chỗ mà tôi còn chưa hề nghe tên, như Đồi Thư Thái, Lùm Rậm, Klebie, Tam Giác, Đồi Clover, Hẻm Xanh, Gò Chồn, Xưởng của Massey, Gò Calico. Woody Gates và ban nhạc Country Boys, những người hình như lúc nào cũng có mặt, góp mấy bài nhạc đồng quê để lấp khoảng trống trong những lúc chờ kết quả.

Nhà Padgitt bỏ phiếu ở một điểm bầu cử nhỏ xíu tên là Lạch Nhảy, và chẳng lạ lùng gì khi ở đó, Coley được 31 phiếu còn ba người kia cộng lại chỉ được 8 phiếu. Lúc thư ký bầu cử công bố đoạn này, đám đông liền vang lên một tràng hò hét chế giễu. Tiếp theo là đến Đông Clanton, điểm bầu cử lớn nhất và cũng là nơi tôi bỏ phiếu. Coley được 285 phiếu, Tryce 47, và khi nghe T.R. được 644 phiếu, cả quảng trường liền reo lên cuồng nhiệt.

Baggy quay sang ôm chầm lấy tôi, và chúng tôi hòa cùng không khí ăn mừng của cả thành phố. Coley đã bị đánh bại hoàn toàn, không cần lượt bỏ phiếu đối đầu.

Khi kẻ thất cử dần dần nhận ra thất bại của mình, những người ủng hộ họ cũng bắt đầu tản mác về nhà. Đến tầm 11:00, đám đông đã thưa đi đáng kể. Tới nửa đêm, tôi rời văn phòng, rảo một vòng quảng trường, chìm vào bầu không khí thú vị của phong tục bầu cử nơi này.

Tôi khá tự hào về thành phố này. Sau một vụ án mang với bản án lố bịch, chúng tôi đã đứng lên, đã phản kích, và thể hiện rõ rằng ở đây không có chỗ cho thói tham nhũng hủ bại. Số phiếu gạt bỏ Coley cũng là cách chúng tôi đánh vào nhà Padgitt. Sau một trăm năm, lần đầu tiên cảnh sát trưởng không nằm trong tay chúng.

T. R. Meredith thắng cử áp đảo với 61% số phiếu. Theo tiếp tục giữ ghế với 82% số phiếu như lâu nay vẫn vậy. Hôm đó, chúng tôi in 8000 “Ấn bản Bầu cử” và bán hết sạch. Mỗi năm trôi qua, tôi lại càng tin tưởng vào hệ thống bầu cử. Thế này mới đúng là dân chủ chứ.