- 8 -
Muốn cho nồi cháo hấp dẫn hơn, bà còn chịu khó qua ghe vợ chồng Năm già để xin mấy cọng lá dứa về rửa sạch mà cho vào. Nước dừa rất hợp với mùi lá dứa, nên khi nồi cháo sôi bốc hơi liền nghe thơm phưng phức, Còi ta bắt được cái mùi ấy thì tinh thần bỗng dâng cao vùn vụt.
Bà cho nó giỡn nước với thằng Út thật đã đời, không hối tắm lẹ lẹ như hôm qua. Chủ ý để nó đói thiệt là đói đặng ăn cho ngon. Đến khi thằng Út bị má nó kêu om sòm "Út ơi, lên ăn cơm ", thì hai đứa mới nghe cái bụng réo ì xèo. Chúng thôi nấn ná, cùng trèo lên ghe một lượt.
Đúng như lòng bà mong đợi. Thằng Còi lau cái đầu còn chưa kịp khô liếc thấy má nó đang bưng cái mâm đặt lên chòi, bèn chùi lia lịa cái mình rồi mặc đồ vô ngay lập tức. Không chờ bà gọi một tiếng nào liền nhảy vô chòi, chân co lại, ngồi xếp bằng ngay ngắn trước mâm. An tọa xong nó mới hai tay khép áo, so cho hai vạt bằng nhau rồi mới bắt đầu gài từ cái núc dưới cùng. Ban nãy vì nôn nóng nên nó chỉ kịp trồng cái áo vô rồi vọt.
Ba nó chưa có mặt. Nó chồm đầu xuống, nhìn vô khoang mời to:
-Ba ơi, lên ăn cơm!
Nghe cái giọng hối hả của nó Ba Rum cười thầm trong bụng. Muốn ghẹo nó nên ông rề rà. Ngồi nán lại hút cho hết điếu thuốc rồi mới chịu bước lên mui.
Trong mâm, cạnh ơ cá kho tiêu và tô dưa mắm là ba chén cháo đang bốc hơi nghi ngút. Thằng Còi và má nó tay cầm cái muỗng, mỗi người khuấy một chén. Ba Rum ghét ăn đồ nóng, vợ ông biết vậy nên vừa khuấy vừa thổi cho mau nguội. Hơn nữa mấy món có nước cốt dừa nếu ăn khi còn nóng thì cái ngọt, cái béo giảm tới năm chục phần trăm.
Ông vừa ngồi xuống là bà chan một muỗng nước cốt dừa lên mặt chén cháo đang khuấy rồi đưa cho ông.
Bà nói:
-Ông ăn cái chén nầy nè!
Ba Rum cảm động lắm, tay bưng, miệng bảo:
-Hai má con bà ăn đi!
Còi chỉ chờ có vậy là bưng chén cháo lên múc ăn. Nó tưởng cháo đã nguội nào ngờ còn nóng hổi, miệng vừa ngậm lại là tự động hả ra liền. Má nó thấy vậy bèn chu môi thổi phù phù giùm.
Bà rầy:
-Con phải hớt trên mặt với húp xung quanh miệng chén, mấy chỗ đó cháo nguội trước. Đừng có múc tuốt dưới đáy, lại ngay chính giữa là nóng lâu lắm. Phải thổi mấy hơi, đưa lưỡi nếm trước nghe còn hơi ấm mới ăn. Ăn vội ăn vàng kiểu đó có ngày vuột họng đa!
Chờ cho nó nuốt xong, bà bèn đặt cái chén cháo của mình đang cầm trên tay xuống mâm trở lại, lật đật bỏ hai cái cẳng bước xuống khoang dưới.
Ông quở:
-Sao lần nào vô mâm cơm tui cũng thấy bà né, không chịu ngồi cùng một lúc, ăn cùng một lượt với chồng, với con cho vui mà chờ bao chót là tại làm sao?
Thằng Còi định vọt miệng nói câu: "Má ruột con cũng vậy", nhưng thắng lại kịp. Trong lòng nó tràn ngập một niềm thắc mắc, tự hỏi tại sao mấy người phụ nữ làm hay ăn gì cũng rề rà chậm lụt.
Phải hai, ba chục năm nữa, cỡ bằng tuổi ba nó bây giờ, nó mới biết điều nầy phát xuất từ cái đức hy sinh, cái tính nhường nhịn bẩm sinh của phái đẹp.
Phái đẹp ở đây đâu chỉ nói đến nhan sắc, dáng vóc, hình thức bên ngoài. Nó còn bao gồm những phẩm chất cao quý có trong hầu hết các bà má, bà chị.
Ở những gia đình còn nghèo túng chật vật, người mẹ thường chờ cho chồng con ăn xong rồi mới tới mình. Họ gầy còm trước rồi mới đến ông chồng và mấy đứa con.
Má nó không trả lời, lui cui giở sóng chén lấy ra hai cái dĩa bàn đem lên. Bà biết hai cha con nó đói bụng nên lua nhanh lắm, chén cháo hết cấp kỳ!
Cháo trong nồi còn nóng hổi, bà sợ họ gấp ăn rồi phỏng miệng nên phải chịu khó múc cháo ra dĩa trước cho hơi nóng thoát ra nhanh để kịp nguội, rồi mới xớt vô chén.
Bà vừa làm vừa nhắc nó:
-Con nhớ chan nước cốt dừa vô cho nhiều nhiều, trộn thiệt đều rồi ăn mới ngon.
Đây là lần đầu Còi làm quen với món nầy, thế mà nghe thân thương quá đỗi! Nó ăn nhiều gấp đôi ngày thường cũng thấy như chưa no. No rồi vẫn chưa muốn thôi!
Nhìn cái cách nó húp sì sụp, gắp lia lịa mà hai vợ chồng Ba Rum khoái gần chết! Trong nồi còn chừng một, hai chén, họ liếc nhau rồi cùng buông đũa.
Chờ nó quẹt mỏ xong, má nó hỏi:
-No chưa con?
Nó cười, đưa tay vén áo, nhìn xuống rồi nói:
-Má coi nè! Cái bụng con binh rỉnh luôn.
Ba Rum nghe hả lòng, hả dạ lắm, ông cười:
-Bây giờ con tin lời ba chưa?
Nó nghe hơi quê quê nên cười lỏn lẻn. Để chuộc lỗi nó nói:
-Má để con rửa chén cho!
Bà lắc đầu nguầy nguậy, nói:
-Ai mà bắt đàn ông con trai làm mấy cái việc nầy!
Nó lại đề nghị:
-Vậy con đọc truyện cho má nghe hén?
Bà từ chối:
-Sụp mặt trời rồi, đọc hư con mắt, hổng nên!
Nghe bà nói vậy bất giác nó đưa mắt nhìn về hướng tây. Mặt trời đang trườn mình từ từ xuống sông, chuẩn bị tắm cho nhẹ mình để đi ngủ.
Mặt sông đầy những ngọn sóng lao xao, rì rào giống mấy ngọn lúa lả lướt trên đồng. Mấy bụi lục bình bám theo ghe dù bị sóng phủ phàng đẩy xa nhưng chẳng chịu bỏ cuộc. Vài đứa chờ chúng nguôi giận rồi đi theo tò tò sau lưng. Vài đứa bị giạt mạnh nên tấp vô bờ, đứng chôn chưn mà ngó theo hoài, xem chừng còn tha thiết lắm!
Cái buồn, cái nhớ chợt xuất hiện mà không hề báo trước.
Nó hỏi thầm trong bụng không biết giờ nầy má mình có cho heo ăn rồi đi tắm chưa? Con Đèo có lau ống khói, châm dầu mấy cây đèn chưa? Con Đẹt có thay nước cúng, thay bông chưng trên bàn thờ chưa? Không có mình thì ai đi ra giàn củi, rút lá dừa gầy lửa cho cái đống un, đốt phân bò để đuổi muỗi cho con xe, con pháo đang nằm trong chuồng? Chắc cha mình đang làm chuyện nầy, hay là ổng lại đạp xe qua nhà bác Bảy để nói chuyện rồi quên luôn, bỏ tụi nó trân mình chịu ngứa?
Mấy đứa trong lớp chắc đang cười nhạo và chê mình ngu dại? Thằng Cà Reo chắc vừa bụng lắm! Nó thua đố rồi mà khỏi cõng mình chạy ba vòng xung quanh gò mã thì hổng mừng sao được? Tội nghiệp con Mén, nó chết oan chết ức, chắc chưa chịu đi đầu thai, chờ mình về để bóp cổ đòi mạng mới hả hạ!
Rồi nó tưởng tượng đến những bữa ăn. Mọi người xúm xít quanh mâm, gát đôi đũa lên miệng chén cơm, đưa lên trán lăm răm mời ông bà rồi mới kêu nó về ăn chung. Nghĩ đến đó thì hai giọt nước mắt không đứng lấp ló hoài trong khóe nữa. Chúng thôi nghe lời nó, ứa tuôn ra và lăn dài trên má.
Ba Rum đang cúi đầu vấn thuốc, chợt thấy một giọt nước rơi cái độp trên sàn thì ngạc nhiên quá xá cỡ, bèn ngước mắt lên nhìn nó.
Thấy ba nuôi nhìn mình chăm chú, nó vội đưa tay chùi nước mắt.
Ông biết nó khóc, trong lòng tự nhủ: " Cái thằng nầy tính nết sao mà thay đổi vù vù, mới ăn hùng hục, mặt mày hớn hở cái rồi buồn thiu liền, chắc nó nhớ nhà đây".
Nghĩ vậy nên ông nghe lòng mình tràn ngập một niềm thương cảm. Cũng như nó, dù bị gia đình từ bỏ nhưng lúc nào trong lòng ông cũng đau đáu, bèn hỏi bằng cái giọng rất dịu dàng:
-Nhớ nhà hả con?
Nó gật đầu rất nhẹ. Ông thở dài, an ủi:
-Để giao cái mớ dừa nầy xong, ba với má quay về miệt đó. Chịu khó hỏi thăm, chắc hổng người nầy thì người khác cũng biết gốc gác, nhà cửa của con.
Thấy nó không có vẻ đồng tình, ông hỏi:
-Con có muốn về nhà hông?
Nó lắc đầu, mặt buồn hiu. Ông hỏi tiếp:
-Sao vậy?
Nó vẫn làm thinh. Ông bèn gặng:
-Phải con sợ bị người ta bắt, rồi đánh đập, hành hạ con phải hông?
Nó gật đầu.
Ông nghe lòng trắc ẩn dâng lên cao tột trong lòng, nhìn nó rồi nói:
-Con muốn ở đây tới bao lâu cũng được. Ba má hổng phải như người ta, nuôi con nuôi đặng nhờ, bắt làm hết việc nầy tới việc nọ. Ba má coi con như cái đứa từ trong ruột mình chui ra. Thủng thẳng rồi ba làm giấy khai sanh cho con, để con được ăn học đàng hoàng, tới nơi tới chốn.
Ông muốn nói thêm là tuy mới sống chung chưa lâu nhưng ông thương nó nhiều lắm. Cái tình mà ông và vợ minh dành cho nó chẳng hề kém cái tình của vợ chồng Năm già dành cho mấy đứa con của họ. Vợ chồng ông sẽ không để nó thua sút thằng Út anh, con Út em một chút xíu nào!
Ông rất muốn làm như vợ mình, kéo khăn xuống lau nước mắt cho nó rồi hun vô hai gò má mỗi bên một cái, cho nó cười một cách sung sướng mà làm không có được!
Những người đàn ông xuất thân từ đồng ruộng như Ba Rum tánh tình mộc mạc lắm! Họ đơn sơ như đất, như lúa vậy, không biết bày tỏ cảm xúc bằng những lời hoa mỹ hoặc cử chỉ vuốt ve. Mặt khác, không hiểu bắt nguồn từ đâu và vì cái giống gì, mà từ xưa tới giờ mấy thứ thuộc sở trường của phái yếu là bị họ kỵ dữ lắm, như chưng diện, nói chuyện, khóc lóc, hun hít, ăn hàng...
Ở phái khỏe, bất cứ ở đâu, lúc nào họ cũng thích chứng tỏ mình bản lãnh, cứng cựa. Họ hầu như cho rằng tính cách mình càng khác xa phái đẹp thì càng chứng tỏ mình là một bậc đại trượng phu. Nhiều người đàn ông hay đánh mắng vợ, chỉ vì mang mặc cảm tự ti nên muốn chứng tỏ ta đây quyền hạn lẫy lừng, cho dù là quyền hù vợ, đánh con. Họ chẳng những dè sẻn mà còn dè bĩu những cử chỉ thân mật và không bao giờ xài đến những món mà phụ nữ thường ghiền được hưởng, được xài.
Ba Rum không tệ đến vậy. Tuy rất hiền lành và thương vợ không biết để đâu cho hết nhưng lại quá vụng về trong cách biểu cảm. Đôi khi được vợ săn sóc, dặn dò điều nầy điều kia, ông cảm động lắm nhưng thay vì mở lòng ra để cám ơn một tiếng thì lại lầm bầm những lời cự nự.
Khi còn trẻ, chưa có kinh nghiệm bà cũng tủi thân vô cùng. Rồi một lần bà bỗng chợt ngộ ra, trong lớp vỏ xù xì đó có ẩn chứa một niềm thương sâu sắc...
Chính vì vậy mà tình cảm họ tuy thô, mặn như muối hột nhưng càng dùng lâu thì lại càng thắm thiết...Đôi khi họ còn tỏ ra mắc cỡ, khó chịu với những lời âu yếm ngọt ngào.
Má nó rửa chén xong thì lui cui đi tắm, thay đồ rồi lau dọn bàn thờ để chuẩn bị đốt nhang. Lát sau một làn khói xám rất nhạt kèm mùi nhang bay ra từ khoang ghe. Vì là ngày thường nên bà đốt nhang trơn, ngửi toàn mùi khói. Chỉ có ngày rằm mới được ngửi nhang thơm, có mùi trầm rất dễ chịu.
Đốt nhang trên bàn thờ xong, bà cầm mấy cây nhang đỏ rực ra sau lái. Bà đưa nhang lên ngang trán khấn khứa một cách sùng kinh, xá đông, tây, nam, bắc rồi cắm lên đầu bánh lái. Cầm cây nhang cuối cùng, bà leo lên mui để ra trước mũi ghe, lập lại cái động tác vừa làm: khấn vái, xá đủ bốn phương rồi cắm lên cái lỗ duy nhứt nằm trên cái chót mũi ngóc cao của chiếc ghe.
Lúc nầy Ba Rum và Còi vẫn còn ngồi trong cái chòi trên mui ghe, cùng đưa mắt nhìn về chân trời phía tây. Đây là thói quen chung của cả hai. Họ cùng yêu mặt trời chiều, hay bởi đó là nơi, mà hằng ngày khói từ chái bếp đã bay lên từ mái nhà thân thương suốt bao năm qua, vẫn còn đọng lại trên những chòm mây đang sà rất thấp?
Ở đó, chân trời phía tây ấy, mặt trời đã lặn xuống tận đáy sông, gom bằng hết mấy đọt nắng theo nó. Những đám mây từ màu hồng đã chuyển sang tím nhạt, tím đậm rồi đen thẳm lại.
Ở phía đông, những tia sáng bị dìm chết dần mòn ấy bỗng trổi dậy một cách hết sức đột ngột. Còi ngạc nhiên tột độ, dụi mắt mấy lần rồi đưa tay chỉ về hướng đó và hỏi:
-Chỗ đó bộ người ta đốt đồng hay sao mà sáng dữ vậy ba?
Ba Rum cười, giải thích:
-Lửa đốt đồng cháy đỏ chớ đâu có trắng như vậy?
Còi càng thắc mắc hơn:
-Nó là cái gì vậy ba?
-Là đèn điện...
Nó thắc mắc hơn, hơn nữa:
-Đèn điện là đèn gì vậy ba?
Ba Rum gãi đầu, rặn ra từng tiếng:
-Là cái đèn cháy tự ên, không cần châm dầu, thay tim gì ráo!
Thắc mắc của nó lần nầy dâng cao tột đỉnh:
-Không cần dầu, không cần tim thì làm sao cháy?
Ông chưa kịp đáp, nó đã nói thêm:
-Mà còn cháy sáng dữ dội! Chắc bằng một trăm cái đèn măng sông đốt lên một lượt?
Ba Rum gật gù:
-Hơn nhiều đa, cả ngàn cái mới được như...
Ông lại bị nó ngắt lời bằng một câu hỏi:
-Người ta đốt làm chi mà nhiều dữ vậy ba?
-Thi đốt để thấy đường mà làm công chuyện.
Nó lại càng ngạc nhiên hơn, không phải giờ này ai cũng chuẩn bị đi ngủ hay sao? Chẳng có ai ra đồng lúc mặt trời lặn cả. Làm việc cũng không, đi chơi cũng không, đây là thời khắc dành cho sự sinh hoạt của cõi khác. Lúc còn ở nhà mỗi khi nó chột bụng phải ra hè giải quyết vào đúng cái thời điểm nầy, má nó đều dặn:
-Lẹ lẹ rồi vô, giờ nầy âm binh đi nhiều lắm, coi chừng bị quở đó!
Còi bỗng rùng mình, hổng lẽ đó là cõi âm sao?
Nó hỏi tiếp bằng giọng thì thào:
-Đó là chỗ nào? Ai ở vậy ba?
Ba nó đáp tỉnh khô:
-Sài Gòn đó con, người ta ở chớ ai!
A! Sài Gòn! Miền đất hứa đối với mấy đứa con nít nhà quê, đứa nào mà chẳng ước ao được đi tới đó một lần? Kể cả người lớn cũng vậy!
Cả xóm của nó chỉ có thằng Thả được biết Sài Gòn mà thôi! Cái thằng ấy may nhờ có ông anh đi lính bị thương nằm ở quân y viện nên mới được theo má nó lên thăm. Anh nó bị cụt một giò vậy mà chẳng thấy nó buồn chút xíu nào! Nghe má nó cho đi theo là nhảy tưng tưng rồi chạy đi khoe khắp xóm. Lúc về lại nhà là nó bô bô liền liền cái miệng, khoe thấy thứ nầy, thứ kia.
Trong đầu Còi tái hiện cái cảnh thằng Thả xòe bàn tay ra trước mặt tụi nó, rồi tách từng ngón để kể tên những thứ mà nó cho là lỗi lạc nhứt, chỉ có ở Sài Gòn:
- Ở Sài Gòn cao thứ nhứt là nhà. Cái nầy chồng lên cái kia, ngó muốn trật ót luôn! Cao thứ nhì là mấy cây cột đèn. Cao thứ ba là mấy cây me.
Tụi nó không tin. Lẽ nào ở cái xứ sở kỳ diệu ấy lại có một loại cây tầm thường đến vậy? Một thằng hỏi lại bằng một giọng bán tín, bán nghi:
-Bộ Sài Gòn cũng có trồng me sao?
Thằng Thả vênh mặt đáp:
-Có chớ sao không. Họ trồng kín mấy cái lề đường.
Đứa khác hỏi:
-Nó có trái hông mậy?
Thằng Thả đáp bằng giọng tiếc rẻ:
-Đầy nhóc! Vậy mà hổng có ai hái, cái mới uổng. Trái rụng lềnh khênh trên mặt đường, bị xe cán dẹp lép. Tao ngó mà tiếc đứt ruột, muốn lượm mà má tao không cho.
Tụi nó kêu lên một lượt:
-Sao lạ vậy?
Thằng Thả nói, giọng còn vương chút xíu ấm ức:
-Má tao nói người Sài Gòn thấy ai mà lượm đồ dưới đất lên xài là xem thường lắm! Họ chê mất vệ sinh. Đừng nói gì đồ ăn, tiền cũng vậy nữa. Hôm bữa tao thấy một đồng xu mắc kẹt trong nắp cống, vậy mà má tao nhứt định không cho tao khựi lên để lấy. Bả giữ rịt cái tay tao chặt cứng.
Tụi nó ngạc nhiên quá cỡ! Bởi ở đây ba má, ông bà bắt chúng lượm từng hạt cơm đổ lên ăn. Vậy thì cái bọn hỉ mũi chưa sạch như chúng phải làm sao cho đúng?
Chúng đâu có biết rằng, chân lý thay đổi theo không gian và thời gian, theo hoàn cảnh sống, từng giai đoạn và vị trí của từng người trong xã hội.
Tụi nó hỏi tiếp:
-Còn cái gì lớn hơn chỗ mình nữa hông mậy?
Chỉ chờ có vậy là thằng Thả đáp liền. Có lẽ đây là điều nó ngưỡng mộ nhứt:
-Cái ổ bánh mì bự bành ky luôn!
Thằng Cà Mun hỏi liền:
-Bự tới cỡ nào?
Nó liền dang hai cánh tay ra:
-Bự cỡ nầy nè! Tao với má tao ăn không hết một ổ!
Một đứa hỏi bằng giọng ao ước:
-Ngon hông mậy?
Thằng Thả chưa kịp trả lời là nó, thằng Còi, làm giọng tài lanh:
-Bánh mì Sài Gòn mà hổng ngon sao được!
Sở dĩ nó dám khẳng định vì khi má thằng Thả đi thăm anh nó về, có ôm một bó bánh mì bự bằng bó lúa, phát cho mỗi nhà một ổ ăn lấy thảo. Nhà nó may mắn ở kề bên nên được nếm qua.
Nhớ tới đó nó liền quay mặt qua hỏi ông ba nuôi:
-Ba ăn bánh mì Sài Gòn chưa ba?
Ba Rum gật đầu rồi hỏi lại nó:
-Con ăn bánh mì chấm sữa chưa?
Nó lắc đầu, ông hỏi tiếp:
-Bánh mì ba tê? Bánh mì kẹp tôm nhúng bột chiên giòn?
Nó lại lắc đầu. Ông cười:
-Chừng nào tới Sài gòn ba cho con ăn đủ hết mấy thứ đó!
Nó nôn nao:
-Còn bao lâu nữa mới tới Sài Gòn lận ba?
Ba Rum nghĩ ngợi một chút rồi nói:
-Lẹ gì cũng phải tờ mờ sáng.
Con tàu rẻ ngoặt và chòm sáng bỗng biến mất.
Nó kêu lên thảng thốt:
-Sài Gòn mất tiêu rồi ba ơi!
Ba Rum xoa đầu nó, chỉ về hàng cây bên phải, nói:
-Đừng có lo, nó núp ở đó đó! Con thấy chỗ đó còn bừng bừng hông?
Khúc sông nầy có hình chữ S, nên khi đoàn ghe đi qua một doi đất, chùm sáng lại hiện ra. Lúc nầy trông nó còn rõ, gần và sáng hơn khi nãy.
Giờ nầy vào ngày thường là Còi đã đống một giấc rồi, nhưng hôm nay vì nôn nao trong lòng quá cho nên chẳng thể nào ngủ được. Ba Rum buồn ngủ quá mạng nhưng chẳng nỡ để nó ngồi trên mui chong ngóc một mình, bèn vấn thêm một điếu thuốc, hút để thức nói chuyện cho nó vui.
Ông bật cái hột quẹt lên, che tay mồi lữa, đang bập bập hai môi thì nghe nó hỏi:
-Ở Sài Gòn ban đêm họ làm cái giống gì mà giờ nầy còn chưa chịu ngủ hả ba?
Ba Rum tóp cả hai bên má, rít một hơi thật sâu để điếu thuốc cháy đượm. Ông lấy thuốc ra khỏi miệng bằng hai ngón tay cái và trỏ, thở cho khói bay ra hết rồi mới nói:
-Dân ở đó làm nhiều mà ăn cũng dữ. Ban ngày họ đi làm, còn buổi tối lại kéo nhau ra đường để đi ăn, đi nhậu với giải trí hằm bà lằng kiểu!
Nó ngạc nhiên:
-Bộ nhà nào cũng vậy hả ba?
Ba nó lắc đầu:
-Nhà có nhà không, đâu có ai giống ai. Hể người nào giàu thiệt giàu thì kéo nhau đi tiệc tùng, nhậu nhẹt, nhảy đầm. Giàu hơi hơi thì đi ăn, đi hóng mát lai rai. Người nào quá nghèo thì đi làm để kiếm thêm chút đỉnh. Người nào hổng giàu hổng nghèo thì đi ngủ.
Nó suy nghĩ một lát rồi hỏi tiếp:
-Chắc ở đó người giàu nhiều hơn nghèo hả ba?
Ba Rum cười:
-Hổng hẳn như vậy đâu con. Thấy nhà cửa phố xá bên ngoài coi rôm rả vậy chớ vô trong mấy cái hẻm sâu người nghèo nhiều lắm! Một người giàu chớ cả trăm, cả chục người nghèo.
Rồi ông hỏi nó:
-Trong xóm con có mấy người làm nghề đi xin?
Nó lắc đầu:
-Hổng có ai hết!
-Ở Sài Gòn đi đâu cũng gặp ăn mày. Họ nằm, ngồi trên lề đường. Chùa chiền, chợ búa, bến xe, quán ăn, rạp hát...chỗ nào cũng thấy hết. Có những đứa con nít nhỏ xíu, chưa biết nói đã biết xòe tay xin tiền rồi. Tội nghiệp nhứt là mấy ông già, bà lão không nhà, không cửa, phải ngủ nhờ ngoài hàng ba nhà người ta, bị đuổi lên đuổi xuống.
Câu nói vừa rồi của Ba Rum như cây kim chích vào cái bong bóng niềm vui đang căng phồng của nó.
Nó hỏi bằng giọng buồn buồn:
-Có ai cho tiền họ hông ba?
-Có chớ con, bởi vậy họ mới sống nổi.
-Chắc chỉ toàn là mấy người giàu cho thôi hả ba?
Ba Rum lắc đầu:
-Chưa chắc! Mấy người nghèo coi vậy mà dễ động lòng, với lại họ nghĩ lỡ nghèo rồi cho nghèo luôn, một hai cắc bạc đâu có làm được cái giống gì. Mấy người ăn xin họ biết vậy nên toàn vô mấy cái xóm lao động làm ăn không hà!
Còi còn cả đống thắc mắc trong lòng, chưa kịp hỏi nữa thì nghe tiếng má nó rầy:
-Hai cha con bữa nay sao mà già chuyện quá vậy? Đi ngủ thôi ba nó, ông thức khuya coi chừng mất sức, ngày mai là bận túi bụi đó nghe!
Ba Rum thúc nhẹ cùi chõ vô hông nó rồi nói:
-Đi ngủ đi con, mai mốt tới Sài Gòn rồi tha hồ mà thức!
Hai cha con lục đục bước xuống, vén mùng chui vô.
Chờ nghe nó ngáy đều rồi Ba Rum mới nhỏ giọng gọi vợ:
-Má nó ơi! Bà ngủ chưa vậy?
Bà cũng trả lời rất nhỏ:
-Chưa, có chuyện gì hông ông?
Ông hạ giọng xuống một nấc:
-Chuyện thằng Hên!
Bà nghe lo lo, hỏi dồn:
-Chuyện gì?
Ông ghé miệng gần tai vợ thêm chút nữa, giọng lí nhí:
-Hôm bữa bà lau mình cho nó, có thấy hai cái bàn tọa của nó thẹo lồi, thẹo lõm tùm lum hông?
-Thấy chớ! Rồi sao?
Ông hít hà:
-Tui độ chừng nó bị ăn đòn nhiều lắm mới mang thẹo dữ vậy.
Bà cãi:
-Hổng có phải đâu ông ơi! Tui có hỏi nó rồi. Nó nói là tại chơi thi nhảy qua đống un, té ngồi lên lửa than nên mới ra nông, ra nổi như vậy đó!
-Tui không tin đâu! Hổng chừng nó là con nuôi hay có cha ghẻ, mẹ ghẻ. Bị họ đánh, họ đập bằng củi đun hay tạt nước sôi mới bị te tua như vậy.
Bà bán tín bán nghi, vặn lại:
- Sao ông biết?
Ông thở dài:
-Tui độ là nó chịu hết nổi nên bỏ trốn.
Bà hỏi y như cũ:
-Sao ông biết?
-Hồi chiều tui thấy nó khóc. Biết nó nhớ nhà tui mới an ủi, hứa là mai mốt tìm người hỏi thăm rồi đưa nó về nhà, nhưng mà nó lắc đầu không chịu.
Bà ngạc nhiên:
-Sao lạ vậy?
Ông lại thở còn dài hơn cái trước:
-Tui hỏi có phải nó sợ về nhà rồi bị đánh đập, hành hạ nữa hông, cái nó gật đầu.
Bà lặng người đi vì thương rồi ứa nước mắt.
Ông nghe tiếng bà khịt mũi thì rầy:
-Cái bà nầy, có vậy mà cũng khóc!
Giọng bà rấm rức:
-Sao mà tui nghe xót cái ruột quá ông ơi! Tội nghiệp nó quá chừng!
Cái giác quan đầu tiên của Còi tiếp xúc với Sài Gòn không phải thị giác!
Chính một loạt những âm thanh "co... ong, co...ong, co...ong...", vừa thanh vừa trầm của hai khối kim loại chạm vào nhau một cách liên tục, đẩy bật nó ra khỏi giấc ngủ.
Ngay khi thức giấc, nó đã phát hiện ra một mùi rất khó chịu. Đó là mùi của những chất thải, trầm tích lâu năm dưới lớp nước ao tù.
Má nó đã thức từ lâu, phát hiện ra cái trở mình khẽ khàng của nó liền nói:
-Tới Sài Gòn rồi đó con!
Nó ngồi dậy một cái rột, hỏi:
-Lâu chưa vậy má?
Bà trì vạt áo nó xuống, bắt nằm trở lại, đáp:
-Gần một tiếng rồi? Giờ còn sớm lắm chưa tới sáu giờ đâu, con ngủ nữa đi!
Trên ghe không có cái đồng hồ nào. Ba má nó coi giờ bằng cách nhìn bóng của họ mà đoán, hoặc nhờ người phụ nữ ngồi trong cái la dô báo từng đợt: "Bây giờ là...giờ" mới biết, nên nó hỏi:
-Sao má biết chưa tới sáu giờ?
-Chừng nào cái ông chủ tiệm thuốc Bắc đó hết khua chày, giả cối thì đúng bon sáu giờ.
Thì ra cái tiếng "co...ong" ấy là tiếng chày, cối chạm vào nhau. Nỗi thắc mắc đã được giải đáp, nhưng nó chưa hài lòng vì còn một thứ nữa. Nó hỏi:
-Cái mùi gì mà hôi quá vậy má?
Má nó liền thò tay vô túi lấy chai dầu Nhị Thiên Đường ra. Bà mở nút, đè chặt ngón tay trỏ lên miệng, dốc ngược chai, quẹt chút dầu vừa thấm ra đầu ngón tay lên nhân trung của nó rồi mới đáp:
-Nước sình đó con.
Nó ngồi dậy nói:
-Để con đi coi Sài Gòn ra làm sao!
Bà kéo nó nằm xuống thêm lần nữa, nói:
-Giờ nầy chưa có cái gì để coi đâu con. Con mà chun ra khỏi mùng là mấy con muỗi nó xông tới, hút không còn một giọt máu bây giờ!
Nó đành nằm lại, thấy trong mùng chỉ có hai má con nên hỏi:
-Ba đâu rồi má?
-Ổng đi uống cà phê với mấy ông chủ ghe khác rồi.
Nó ngạc nhiên:
-Bộ giờ nầy quán đã mở cửa rồi hả má?
-Ở bến xe, bến tàu, có khi người ta bán thâu đêm luôn đó con!
Nó năn nỉ:
-Má dắt con lên ngồi với ba được hông má?
Bà nói liền:
-Má hổng dám bỏ ghe đâu! Mà con lại đó làm gì, toàn người lớn không hà, đâu có ai thèm chơi với con.
Nó không dám nói với bà là mình rất mê nghe người lớn nói chuyện, bởi điều nầy nằm trong phạm vi bị cấm, đành nằm im ru mà tưởng tượng đủ thứ. Để nó bớt bức rức bà hỏi:
-Một lát má đi chợ con có muốn đi theo hông?
Nó mừng húm, đáp không kịp thở:
-Có chớ! Má phải cho con theo đó nghe!
-Ừ!
-Chợ ở đâu vậy má?
-Sát một bên, đứng trên mui ghe là thấy từ đầu tới cuối chợ luôn.
Nó hỏi một cách háo hức:
-Chợ bán cái gì vậy má?
-Cái gì cũng có hết trọi!
-Có bán đồ ăn hông?
-Đủ thứ!
Nó kỳ kèo:
-Món gì với món gì? Má kể cho con nghe đi!
Bà nhắm mắt để vẽ lại cả cái chợ trong đầu rồi đáp:
-Từ bến đi lên là quán hủ tiếu mì của ông Tiều, kế đó là xe bánh mì của cô Lẹ. Bên kia đường là cơm tấm, bún thịt nướng rồi tới bún rêu, phở...
Nó ngắt lời:
-Bún rêu ra làm sao hả má?
Bà đáp một cách dè dặt:
-Má chưa ăn lần nào. Món nầy là của người Bắc.
Rồi nói tiếp bằng giọng bán tín, bán nghi:
-In là họ nấu bún rêu bằng cua đồng giả cho nát nhừ, còn phở thì làm bằng thịt bò.
Nó ngạc nhiên:
-Cua đồng cái vỏ cứng ngắt làm sao ăn được hả má?
-Má độ chừng người ta lọc lấy cái thịt dính trong nước, còn cái cặn có xác cua thì bỏ.
-Còn phở!
-Cái nầy má có ăn qua một lần...
Nó ngắt lời:
-Ngon hông má?
Bà chắt lưỡi một cách tiếc rẻ:
-Nghe người ta đồn là ngon dữ lắm nên má bấm bụng mua một tô cho ba con ăn thử. Ổng ăn có một đũa thôi rồi đẩy qua cho má. Hôi mùi bò quá má ăn hổng có nổi. Bỏ thì tiếc tại nó mắc quá, má ráng trợn trắng, trợn dọc mà nuốt cho hết. Từ đó tới giờ hổng dám gặp nó nữa!
Nó thắc mắc:
-Sao ăn hổng được mà mắc hả má?
-Tại mình ăn không quen thôi chớ nhiều người ghiền lắm đó con! Mấy cái quán bán phở đắc như tôm tươi!
Rồi bà chép miệng, tự hỏi:
-Hổng hiểu tại làm sao mà họ mê cái thứ nước lèo hôi mùi vị, với mấy miếng thịch bò nửa sống, nửa chín, chấm với cái thứ tương đen thui đó dữ vậy hổng biết?
Nhớ lời ba nuôi nói hôm trước nó hỏi:
-Bánh mì ba tê ngon hông ma?
Má nó đáp không do dự:
-Ngon! Ba con thích nó nhứt hạng.
-Còn bánh mì chấm sữa?
Lần nầy thì bà ngạc nhiên, hỏi lại:
-Bộ con chưa ăn món nầy sao?
Nó khẳng định:
-Chưa có ăn lần nào hết!
Bà hỏi tiếp:
-Mấy lần bị bịnh con ăn thứ gì?
-Cháo trắng, cháo cá...
Bà nói bằng giọng an ủi:
-Cái món nầy làm dễ ợt. Chút nữa má mua một ổ bánh thiệt nóng, thiệt giòn, rồi mua một hộp sữa ông thọ về để con chấm ăn cho đã thèm luôn!
Nó đâu bằng lòng chừng đó, háo hức hỏi:
-Còn món bánh mì tôm nhúng bột chiên giòn?
Bà gật gật cái đầu:
-Cũng ngon lắm! Cái thứ nầy thì má biết làm. Để mai chiều má mua tôm, mua bột về chiên cho con ăn nghe?
Nó đáp một cách sung sướng:
-Dạ!
Khi tiếng giả thuốc cuối cùng cũng kiệt sức, im ru thì má nó lại thiu thiu ngủ. Nó không gọi bà dậy mà vén mép mùng lên chui ra một mình.
Vừa mở cửa khoang sau, chưa kịp bước ra nó đã hét lớn:
-Má ơi!
Má nó ngồi bật lên như bị điện giật, hỏi to:
-Cái gì vậy?
Nó đáp hụt hơi:
-Con chuột.
Tiếng thét đó chẳng những làm má nó hết hồn, ngay cả cái tên trộm bốn chưn, to bằng con mèo mướp ấy cũng hoảng vía phóng xuống nước lội vô bờ.
Tiếp đó là tiếng anh em thằng Út cưới giòn rụm, hai đứa nó đang ngồi trên mui ghe nhà chúng. Chắc cái cười đó nhắm vào nó vì thằng Út anh bỗng hỏi:
-Bộ mầy chưa thấy con chuột nào bự như vậy hả?
Nó gật đầu:
-Ở quê tao chưa có con nào bằng phân nửa nó. Sao ở đây nó bự dữ vậy?
Thằng Út trả lời:
-Chắc tại ở đây không ai bắt để ăn thịt nên tụi nó sống lâu rồi bự tới đâu cũng được.
Con chuột đã bơi vào bờ. Nó vừa lấy lại ba hồn chín vía là quay mặt lại, ngóc mỏ, rung râu, nhăn răng cười, chọc quê cái thằng thỏ đế đang vừa nhìn theo nó vừa rung.
Ba Rum xuất hiện bất thình lình trên bờ. Ông hỏi lớn bằng giọng lo lắng:
-Làm cái giống gì mà con la ỏm tỏi vậy?
Nó chưa kịp đáp là ông lại hỏi dồn:
-Má con đâu?
Bà thò mặt ra cho ông thấy, rồi nói:
-Con chuột bự quá làm nó sợ. Mới thấy lần đầu mà!
Nó nói thầm một mình:
-Hèn gì thằng Thả nó nói ở Sài Gòn cái gì cũng lớn.
Ba nó vừa bước xuống ghe là hỏi má nó liền:
-Sao bà còn chưa cuốn mùng cho rộng chỗ?
Má nó nói:
-Hồi tối dậy sớm quá nên gần sáng ngủ lại rồi quên dậy luôn.
Ông hối tiếp:
-Bà lo đi chợ rút rút rồi về liền để còn phụ tui đếm dừa nữa đó!
Bà hỏi:
-Bộ bán rồi hả ông?
-Ừ!
-Cho vựa nào vậy?
-Vựa Tư Tỏ.
-Được giá hông?
-Được, dừa đang hút. Mình chất lên cho lẹ rồi quay về liền để kịp làm thêm một chuyến nữa.
Bà nhìn mặt nước rồi nói:
-Chắc tui nhờ chị Năm đi chợ nấu cơm luôn. Nước đang lên, mình cặp ghe sát vựa rồi chuyền lên cho lẹ.
Bà nói xong là hỏi thằng Út anh:
-Má con đâu rồi?
Vợ Năm già lên tiếng:
-Tui nè thím Ba, có chuyện gì...
Bà không chờ nghe hết câu là nói liền:
-Một lát chị nấu cơm giùm cho ba người bên tui ăn chung luôn nghe, được hông?
Miệng hỏi tay bà móc tờ năm chục ra đưa liền.
Vợ Năm già vừa vói tay ra cầm tiền vừa hỏi:
-Bộ bán được dừa rồi hả thím?
Vợ Ba Rum gật đầu rồi hỏi lại:
-Còn bên chị?
Vợ Năm già lắc đầu:
-Chưa thấy ổng về, không biết bán được chưa. Thôi tui đi chợ liền đây! Mà thím tính ăn món gì?
Vợ Ba Rum chắt lưỡi:
-Ăn món gì cũng được mà! Có điều chị nhớ mua giùm một ổ bánh mì lớn với một hộp sữa ông thọ.
Thằng Còi đang rửa mặt để chuẩn bị đi chợ, nghe nói vậy thì cái mặt xụ xuống buồn hiu. Bà biết nó đang thất vọng tràn trề, bèn nói thêm:
-Chị làm ơn dẫn thằng Hên theo cho nó ngó chợ một cái. Từ tối tới giờ nó nôn quá nên ngủ hổng yên. Bị tui có hứa bữa nay đi chợ sẽ dắt nó theo.
Từ lúc có cái vụ thằng Còi dạy chữ, dạy toán cho Út anh, Út em, vợ Năm già đã dành sẵn mối cảm tình và lòng biết ơn cho nó, nên hết sức vồn vã:
-Ừ! Cho nó đi luôn đặng xách đồ tiếp tui chớ!
Gương mặt đang héo queo của nó nở bùng ra liền, y như cái bánh phồng tôm được bỏ vô chảo dầu nóng vậy. Bây giờ lại tới phiên anh em thằng Út kỳ kèo, hai đứa nó nói một lượt:
-Cho con đi nữa má!
Vợ Năm già lắc đầu, dỗ ngọt:
-Tụi con đi hết rồi ai coi chừng ghe? Ngồi đó lấy tập ra học với nhau đi rồi lát nữa má mua bánh về cho mà ăn. Tụi con thèm thứ gì?
Hai đứa nó không trả lời mà liếc thằng Còi một cái, ra vẻ tủi thân vì là con ruột mà hổng được má dắt theo.
Thấy hai anh em chúng nhìn thằng con mình bằng ánh mắt ghen tỵ, vợ Ba Rum liền nói:
-Chị dắt tụi nó theo luôn đi, để ghe tui dòm chừng cho!
Để chặn câu từ chối mà vợ Năm già sắp thốt ra, bà hối chúng:
-Hai đứa con còn hổng lo đi rửa mặt chải đầu cho lẹ?
Rồi nói với vợ Năm già:
-Chị mua thêm một ổ bánh nữa nghe, cho ba đứa nó ăn chung cho vui.
Vợ Năm già không nói gì hết. Út anh, Út em biết đó là dấu hiệu là má chúng đã bằng lòng, bèn mừng quá phóng xuống ghe làm theo răm rắp.
Hai anh em thằng Út chạy phom phom trên cây đòn dày lên bờ, Còi thì chưa quen nên đi lần từng bước. Vợ Năm già đi sau cùng, hai tay đưa ra trước mặt để chực hờ đỡ nó.