Chương 9 Tại sao bác nói dối cháu

Sau bữa tối, Annemarie ra ngoài một mình. Qua cửa sổ bếp để ngỏ, em nghe thấy mẹ và Ellen đang vừa rửa bát đĩa vừa trò chuyện với nhau; Kirsti, em biết, đang mải mê ngồi dưới sàn, chơi với mấy con búp bê cũ mà nó tìm thấy trên gác, những con búp bê từng thuộc về mẹ một thời, hồi xưa lắm rồi. Chú mèo con đã lỉnh đi khi Kirsti cố mặc đồ cho nó, và mất dạng.

Em lững thững đi tới chuồng bò, nơi bác Henrik đang vắt sữa con Blossom. Bác đang quỳ trên sàn phủ đầy rơm bên cạnh cô bò. Vai bác tựa vào cái hông nặng nề của nó, hai bàn tay rám nắng mạnh mẽ của bác đang khẩn trương, nhịp nhàng vắt sữa vào chiếc xô sạch. Con Thần Sấm ngồi yên bên cạnh, chăm chú quan sát.

Blossom ngước cặp mắt nâu lớn lên nhìn Annemarie, và cử động cái miệng nhăn nheo của nó giống như một bà lão đang chỉnh lại hàm răng giả.

Annemarie nghiêng người tựa vào vách gỗ lâu đời giờ đã bong tróc của chuồng bò, lắng nghe tiếng đồm độp đanh gọn của dòng sữa chảy khi nó đụng phải thành xô. Bác Henrik liếc nhìn cô cháu gái, mỉm cười mà không ngừng nhịp vắt. Bác không nói lời nào.

Qua ô cửa sổ chuồng bò, ánh hoàng hôn màu hồng nhạt đổ lên đụn cỏ khô tạo thành những hình thù kỳ lạ. Những hạt bụi và vụn rơm li ti bồng bềnh trong tia nắng quái.

“Bác Henrik ơi,” Annemarie đột nhiên gọi, giọng em không chút hồ hởi, “bác đang nói dối cháu. Bác và cả mẹ nữa.”

Hai bàn tay mạnh mẽ của bác vẫn tiếp tục vắt sữa, khéo léo bóp theo nhịp. Dòng sữa vẫn tiếp tục chảy đều. Bác lại nhìn em, cặp mắt xanh sâu thẳm của bác hiền dịu và lộ vẻ thắc mắc. “Cháu đang giận,” bác nói.

“Vâng ạ. Trước giờ mẹ cháu không bao giờ nói dối cháu. Không bao giờ. Nhưng cháu biết không hề có cụ cố Birte nào cả. Chưa từng bao giờ, trong tất cả các câu chuyện cháu đã từng nghe kể, trong tất cả các tấm hình cũ cháu đã từng xem, có một cụ bà Birte.”

Bác Henrik thở dài. Blossom ngoái đầu nhìn bác, như thể muốn nói “Gần xong rồi,” và, quả thật, dòng sữa chảy nhỏ dần và chậm lại.

Bác kéo mạnh vú Bolossom một cách dịu dàng nhưng dứt khoát, vuốt xuống những giọt sữa cuối cùng. Chiếc xô đầy phân nửa, bề mặt sủi bọt. Xong xuôi, bác đặt xô sữa sang bên cạnh, lấy khăn ấm lau sạch vú Blossom. Sau đó bác nhấc xô sữa để lên kệ và đậy lại. Bác âu yếm xoa cổ cô bò. Cuối cùng, bác quay về phía Annemarie trong lúc chùi sạch tay bằng cái khăn lau cho Blossom khi nãy.

“Cháu dũng cảm cỡ nào hả Annemarie bé bỏng?”. Bất thình lình bác cất tiếng hỏi.

Em giật mình. Và hoảng hốt. Đó là câu hỏi mà em không muốn bị người khác hỏi. Lần em tự đặt cho chính mình câu hỏi ấy, em không thích câu trả lời của em.

“Không nhiều lắm ạ,” em bối rối, mắt cắm xuống sàn chuồng bò.

Bác Henrik cao lớn quỳ xuống trước mặt em để gương mặt hai bác cháu ngang tầm với nhau. Sau lưng bác, Blossom cúi đầu, ngoạm một miệng cỏ rồi dùng lưỡi đẩy cỏ vào trong. Chú mèo con nghểnh cổ, chờ đợi, hóng sữa bị rớt ra ngoài.

“Bác cho rằng câu trả lời ấy không đúng,” bác Henrik nói. “Bác nghĩ cháu giống mẹ cháu, giống bố cháu và giống cả bác nữa. Sợ, nhưng quả quyết, và nếu đến lúc cần phải dũng cảm, bác hoàn toàn chắc chắn rằng cháu sẽ hết sức, hết sức dũng cảm.”

“Nhưng,” bác nói tiếp, “sẽ dễ dàng dũng cảm hơn nhiều nếu như ta không biết hết mọi chuyện. Và mẹ cháu cũng thế, không biết mọi chuyện. Bác cũng vậy. Chúng ta chỉ biết những gì cần biết thôi.”

“Cháu có hiểu lời bác nói không?”. Bác vừa nhìn thẳng vào mắt em vừa hỏi.

Annemarie nhíu mày. Em không chắc. Lòng dũng cảm nghĩa là gì? Ngày hôm ấy - cách đây chưa lâu, mặc dầu bây giờ có vẻ như nó đã xảy ra từ bao giở bao giờ trong quá khứ rồi - em đã rất sợ hãi khi tên lính ấy chặn em lại trên đường và hạch sách em bằng cái giọng khó nghe của hắn.

Và lúc ấy, em không biết hết mọi chuyện. Em không biết rằng quân Đức sắp sửa bắt người Do Thái đi. Và vì thế, ngày hôm ấy, lúc tên lính vừa nhìn Ellen vừa hỏi “Bạn mày tên gì?” em đã có thể cất giọng trả lời hắn được, cho dù em đang khiếp sợ. Nếu như em đã biết hết mọi chuyện rồi, chắc chắn sẽ không dễ gì mà dũng cảm được đến thế.

Em bắt đầu hiểu ra, chỉ một chút xíu thôi. “Có ạ,” em nói với bác Henrik, “cháu cho là cháu hiểu ạ.”

“Cháu đoán đúng,” bác bảo em. “Không có và chưa từng có cụ-bà-Birte nào cả, mẹ cháu nói dối cháu, bác cũng nói dối cháu.”

“Bác và mẹ cháu làm vậy,” bác giải thích, “để giúp cháu can đảm, bởi lẽ chúng ta yêu thương cháu. Cháu có tha thứ cho mẹ và bác không?”.

Annemarie gật đầu. Em bỗng cảm thấy mình già dặn hơn.

“Và bác sẽ không nói thêm gì với cháu hết, không phải lúc này, với cùng lý do trên. Cháu hiểu không?”.

Annemarie lại gật đầu. Đột nhiên có tiếng động ở bên ngoài. Hai vai bác Henrik căng cứng. Bác bật đứng nhỏm dậy, lại gần cửa sổ chuồng bò, đứng trong chỗ tối nhìn ra ngoài. Sau đó, bác quay người lại phía Annemarie.

“Là xe chở quan tài,” bác nói. “Là cụ Birte, người chưa từng tồn tại.” Bác mỉm cười lo âu. “Vậy là, cô bạn bé bỏng của bác, đã tới lúc bắt đầu đêm khóc than rồi. Cháu sẵn sàng chưa?”.

Annemarie nắm lấy tay bác mình và bác Henrik dẫn em rời khỏi chuồng gia súc.

*

Chiếc quan tài bằng gỗ sáng bóng nằm trên kệ đỡ đặt giữa phòng khách và được phủ quanh bằng những đóa hoa mỏng tang ngạt ngào hương mà Annemarie và Ellen hái về hồi chiều. Nến đã châm cắm trong các giá đặt trên bàn tỏa ra một thứ ánh sáng bập bùng, dìu dịu. Chiếc xe tang đã rời khỏi, và mấy người mặt mũi trang nghiêm khênh quan tài vào trong nhà cũng đã đi theo xe sau khi thì thầm gì đó với bác Henrik.

Kirsti đã miễn cưỡng lên phòng ngủ, kêu nài rằng nó muốn thức cùng những người khác, rằng nó đã đủ lớn, rằng nó chưa từng bao giờ trông thấy một người chết nào nằm trong một cái hộp đậy kín, rằng như thế là không công bằng. Nhưng mẹ đã quyết, và cuối cùng Kirsti, với vẻ hờn dỗi, phải lê bước leo lên gác, mấy con búp bê kẹp dưới một bên nách và chú mèo con kẹp dưới nách bên kia.

Ellen im lặng, vẻ mặt buồn thảm. “Cháu rất lấy làm buồn khi bà cố Birte của cô qua đời,” Annemarie nghe thấy Ellen nói với mẹ em, mẹ cười buồn rồi cảm ơn Ellen.

Annemarie đã nghe thấy và không nói gì. Vậy là giờ đây, mình cũng đang nói dối, em nghĩ, cô bạn thân nhất của mình. Mình có thể nói với Ellen rằng không phải thế đâu, rằng chẳng hề có cụ Birte nào cả. Mình có thể kéo Ellen sang bên, thì thầm với bạn ấy về bí mật đó để Ellen không phải cảm thấy buồn rầu.

Nhưng em không làm thế. Em hiểu rằng em đang bảo vệ Ellen theo cách mà mẹ em đang bảo vệ em. Cho dù em không biết đang diễn ra chuyện gì hay tại sao cái quan tài kia lại nằm đó - hay thực ra là ai đang nằm trong đó - nhưng em biết sẽ là tốt hơn, là an toàn hơn, cho Ellen khi bạn ấy tin rằng có cụ-bà-Birte. Vì vậy, em không nói gì.

Người đến viếng lúc bầu trời đêm tối thẫm. Có một chú và một cô, cả hai cùng bận đồ sẫm màu, cô này ẵm một đứa trẻ đang ngủ, xuất hiện nơi ngưỡng cửa, và bác Henrik ra hiệu cho họ bước vào. Họ gật đầu chào mẹ và hai em. Họ theo chân bác Henrik vào phòng khách và khẽ khàng ngồi xuống.

“Người quen của cụ Birte,” mẹ khẽ đáp lại ánh mắt dò hỏi của Annemarie. Annemarie biết mẹ lại đang nói dối, và em có thể thấy được mẹ biết em biết. Hai mẹ con nhìn nhau một lúc lâu và không nói một lời nào. Trong thời khắc ấy, với cái nhìn ấy, hai mẹ con trở nên ngang hàng.

Trong phòng khách vọng ra một tiếng thét thình lình của đứa trẻ đang ngủ. Annemarie liếc nhìn qua cửa phòng khách thấy người phụ nữ cởi áo và bắt đầu cho đứa trẻ, lúc này đã yên lặng, bú.

Có một người khác tới: một bác lớn tuổi để râu. Lặng lẽ, bác ấy bước vào phòng khách và ngồi xuống, không nói với ai lời nào, những người kia liếc nhìn bác. Người thiếu phụ nâng cái chăn của đứa con lên che mặt đứa bé và ngực mình. Bác lớn tuổi chúi đầu về phía trước và nhắm mắt, như đang cầu nguyện. Miệng bác ấy mấp máy, nói những lời mà không một ai nghe thấy được.

Annemarie đứng nơi ngưỡng cửa, quan sát những người đến chia buồn ngồi trong gian phòng thắp sáng bằng nến. Sau đó em trở về bếp, bắt đầu giúp Ellen và mẹ chuẩn bị đồ ăn.

Ở Copenhagen, em nhớ, hồi chị Lise chết, tối nào nhà em cũng có bạn bè đến thăm. Tất cả họ đều mang theo đồ ăn nên mẹ sẽ không phải nấu nướng gì.

Tại sao những người này không mang theo thức ăn? Tại sao họ không trò chuyện? Ở Copenhagen, cho dù các câu chuyện đều buồn, nhưng mọi người vẫn nói khe khẽ với nhau và với bố mẹ em. Họ nói về chị Lise, nhắc đến những khoảng thời gian vui vẻ.

Nghĩ đến chuyện ấy trong lúc xắt mỏng phô mai dưới bếp, Annemarie nhận ra rằng những người này chẳng có gì để nói. Họ không thể nhắc đến những khoảng thời gian vui vẻ cùng với cụ Birte được khi mà chẳng hề tồn tại một cụ Birte nào cả.

Bác Henrik vào bếp. Bác liếc nhìn đồng hồ rồi nhìn mẹ. “Khuya rồi,” bác nói, “anh phải ra ngoài thuyền đây.” Trông bác có vẻ lo lắng. Bác thổi tắt hết nến để trong phòng không còn tí ánh sáng nào rồi mở cửa. Bác chăm chú nhìn vào bóng đêm xa xa sau cây táo khoằm.

“Tốt rồi. Họ tới rồi,” giọng bác trầm xuống, không còn căng thẳng. “Ellen ơi, đi cùng bác.”

Ellen nhìn mẹ thắc mắc, mẹ gật đầu. “Con đi cùng bác Henrik đi,” mẹ nói.

Tay vẫn đang cầm miếng phô mai hình chữ V, Annemarie nhìn Ellen theo chân bác Henrik đi ra sân. Em nghe thấy một tiếng ré khẽ, đột ngột của Ellen và rồi tiếng người thì thào.

Một thoáng sau, bác Henrik quay trở lại. Đi cùng với bác là anh Peter Neilsen.

Đêm nay, anh Peter tới chỗ mẹ đầu tiên và ôm mẹ. Sau đó anh ôm Annemarie rồi hôn má em. Nhưng không nói lời nào. Cử chỉ âu yếm của anh đêm nay không hề có chút vui nhộn nào, chỉ có cảm giác hối hả, lo âu. Anh đi thẳng ngay vào phòng khách, nhìn xung quanh và lặng lẽ gật đầu chào mọi người trong đó.

Ellen vẫn ở bên ngoài. Nhưng một chốc sau, cửa mở và em quay lại - được ôm chặt giống như một em bé nhỏ, đôi chân trần của em đong đưa, trước ngực bố. Mẹ em đi bên cạnh hai cha con.