CHƯƠNG 2

Một ngày tháng Tư ẩm ướt, những đám mây dài, xiên xiên bao trùm Albishorn [78] và nước lặng lờ ở những vùng thấp. Zurich không giống một thành phố Mỹ. Thiếu vắng thứ gì đó, từ khi mới đến hai ngày trước đây, Dick nhận ra chàng cũng có cảm giác như thế trên những làn đường hạn chế ở Pháp. Ở Zurich, có nhiều thứ ngoài Zurich - những đỉnh núi hút mắt đến những đồng cỏ nuôi bò, làm các đỉnh đồi như cao hơn - thế nên cuộc sống như một điểm xuất phát trực giao với một thiên đường trên bưu thiếp. Những mảnh đất trên dãy Alps, quê hương của đồ trang trí và đường sắt leo núi, vòng quay ngựa gỗ và chuông chùm thưa thớt không có ở đây , như ở Pháp, với những dây nho mọc trùm bàn chân trên mặt đất.

Khi ở Salzburg [79] Dick cảm nhận đặc tính tối thượng của một thế kỷ trả giá và vay mượn âm nhạc, lúc ở trong các phòng thí nghiệm của trường đại học Zurich, khéo léo chọc vào hành tủy, chàng cảm thấy giống trò chơi hơn là cơn lốc lao vội qua những tòa nhà gạch đỏ của trường Hopkins hai năm trước, không hề bị đấng Cứu thế khổng lồ trong tiền sảnh ngăn lại.

Chàng quyết định ở lại Zurich thêm hai năm nữa, vì chàng không đánh giá thấp giá trị của trò chơi, của độ chính xác không bờ bến và tính nhẫn nại vô cùng.

Hôm nay, chàng đến thăm Franz Gregorovious ở bệnh viện Dohmler ven hồ Zurichsee. Franz là nhà bệnh lý học chuyên khoa của bệnh viện, là người bang Vaud của Thụy Sĩ, lớn hơn Dick vài tuổi, đã gặp chàng ở bến xe điện. Franz có gương mặt ngăm ngăm đen đầy mê hoặc của Cagliostro [80] , trái ngược với cặp mắt thánh thiện. Anh ta là con thứ ba của Gregoroviouses, ông nội anh đã đào tạo Kraepelin [81] , khi khoa tâm thần học vừa thoát khỏi bóng tối của mọi thời đại. Về nhân cách, Franz là người kiêu hãnh, nóng nảy, và anh ta tự coi mình là một nhà thôi miên. Dẫu tài năng của gia tộc có hơi tàn lụi, chắc chắn Franz cũng trở thành một bác sĩ giỏi.

Trên đường tới bệnh viện, Franz nói:

– Kể cho tôi nghe về những trải nghiệm thời chiến của anh đi. Anh có thay đổi như những người khác không? Anh có bộ mặt Mỹ tẻ ngắt và không tuổi, nhưng tôi biết anh chẳng ngốc tí nào, Dick ạ.

– Tôi chẳng nhìn thấy gì trong chiến tranh, chắc hẳn anh đã biết điều đó qua thư từ của tôi, Franz.

– Cũng chẳng sao, chúng ta có một số người bị thần kinh sau chiến tranh, họ nghe thấy không kích từ xa. Chúng ta có một số ít người chỉ đọc báo chí.

– Tôi thấy có vẻ trái khoáy.

– Có thể thế, Dick ạ. Nhưng chúng ta làm việc trong bệnh viện của một người giàu có, chúng ta không dùng từ “trái khoáy”. Nói thật đi, anh đến gặp tôi hay gặp cô gái ấy?

Họ liếc xéo nhau, Franz mỉm cười bí ẩn.

– Đương nhiên là tôi đã xem mọi lá thư đầu tiên, - Franz nói bằng giọng nam trầm trịnh trọng. - Khi bắt đầu có thay đổi, sự tế nhị ngăn tôi mở tiếp. Thực ra nó là ca của anh.

– Hiện giờ cô ấy có khỏe không?

– Hoàn toàn khoẻ mạnh, tôi chịu trách nhiệm về cô ấy, trên thực tế tôi chịu trách nhiệm phần lớn các bệnh nhân người Anh và Mỹ. Họ gọi tôi là bác sĩ Gregory.

– Cho tôi giải thích về cô gái này, - Dick nói. - Thực ra, tôi chỉ gặp cô ấy một lần, khi tôi đến chào anh trước khi đi Pháp. Đó là lần đầu tiên tôi mặc quân phục và tôi cảm thấy rất dớ dẩn, đi khắp mọi chỗ chào hỏi các cậu binh nhì, thế đấy.

– Sao hôm nay anh không mặc?

– Kìa! Tôi đã giải ngũ được ba tuần. Đây là con đường tôi tình cờ gặp cô ấy. Khi chia tay với anh, tôi đi thẳng tới tòa nhà kia bên hồ để lấy xe đạp.

-... tới “Cedars” ư?

-... anh biết không, đêm ấy rất đẹp, trăng lơ lửng trên quả núi kia kia...

– Núi Krenzegg.

– Tôi chợt gặp một nữ y tá và một thiếu nữ. Tôi không nghĩ cô ta là bệnh nhân. Tôi hỏi cô y tá giờ xe điện và chúng tôi đi bộ cùng nhau. Thiếu nữ ấy là người đẹp nhất tôi từng gặp.

– Cô ấy vẫn đẹp.

– Cô ấy chưa nhìn thấy quân phục Mỹ bao giờ, và khi chúng tôi trò chuyện, tôi không hề nghĩ đến việc đó. - Chàng ngừng bặt, nhận ra một vẻ cân nhắc quen thuộc, rồi nói tiếp, - vả lại, tôi không phải là người cứng rắn như anh, Franz ạ. Khi nhìn thấy vẻ bề ngoài xinh đẹp như thế, tôi không thể không cảm thấy nuối tiếc cho thứ bên trong. Tất cả chỉ có thế, cho tới khi những bức thư bắt đầu đến.

– Đó là việc tốt đẹp nhất xảy ra với cô ấy, - Franz nói đột ngột, - truyền tải một sự việc tình cờ nhất. Chính vì thế tôi mới đến gặp anh vào một ngày hết sức bận rộn. Tôi muốn anh đến văn phòng tôi để nói chuyện kỹ càng trước khi anh gặp cô ấy. Thực ra, tôi đã cử cô ấy đi Zurich làm vài việc vặt. - Giọng Franz căng thẳng, nồng nhiệt. - Thực ra, tôi đã cử cô ấy đi mà không cần y tá, chỉ cùng với một bệnh nhân ít ổn định. Tôi rất tự hào đã xử lý ca này, cùng với sự trợ giúp ngẫu nhiên của anh.

Ôtô chạy ven bờ Zurichsee, vào một vùng có nhiều nông trại chăn thả màu mỡ và những quả đồi thấp, nhiều biệt thự nhỏ có tháp chuông. Mặt trời bơi vào bầu trời xanh biếc và đột nhiên, một thung lũng Thụy Sĩ với đủ thứ tốt đẹp nhất: những âm thanh, những tiếng rì rào dịu dàng, một mùi tươi mát, lành mạnh và vui tươi.

Cơ ngơi của giáo sư Dohmler gồm ba tòa nhà cổ và hai tòa nhà mới, ở giữa một quả đồi nhỏ và bờ hồ. Thành lập từ mười năm trước, nó là bệnh viện hiện đại đầu tiên dành cho bệnh tâm thần. Nhìn thoáng qua, người ngoài chuyên môn sẽ không nhận ra đây là nơi nương náu của những con người tuyệt vọng, không hoàn thiện, hằn thù của thế giới này; tuy nhiên, hai tòa nhà được bao quanh bằng những cây leo, các bức tường mềm lại nhờ một tầm cao giả. Vài người đàn ông đang cào rơm trong nắng, đây đó, lúc họ vào khu đất, chiếc ôtô chạy qua một y tá vẫy cờ trắng ra hiệu cho một bệnh nhân trên đường.

Sau khi đưa Dick vào văn phòng mình, Franz xin lỗi vắng mặt nửa giờ. Còn lại một mình, Dick thơ thẩn khắp phòng, cố tưởng tượng Franz qua những thứ bừa bộn trên bàn, qua những cuốn sách của anh ta cũng như của bố và ông nội Franz, lòng hiếu thảo của người Thụy Sĩ qua một bức ảnh đồ sộ màu nâu đỏ của ông cụ treo trên tường. Trong phòng có mùi khói thuốc, Dick đẩy cửa kính ở ban công cho ánh nắng hình chóp ùa vào. Bất chợt, ý nghĩ của chàng trở lại với cô gái bệnh nhân.

Chàng đã nhận khoảng năm chục bức thư của nàng, viết trong vòng tám tháng. Bức thư đầu là lời xin lỗi, giải thích rằng hồi ở Mỹ, nàng đã nghe về các cô gái viết thư cho những người lính không quen biết. Nàng biết tên và địa chỉ của chàng qua bác sĩ Gregory, và mong chàng sẽ không thấy phiền nếu thỉnh thoảng nàng gửi lời chúc chàng mạnh khoẻ, v.v... và v.v...

Rất dễ nhận ra giọng điệu trong các tiểu thuyết tình ướt át đang rất thịnh hành ở Mỹ. Nhưng rồi sự giống nhau đó chấm dứt.

Các bức thư chia làm hai loại, loại đầu viết cho tới lúc đình chiến, đánh dấu chiều hướng bệnh tật, còn loại thứ hai viết từ đó cho đến hiện tại, hoàn toàn bình thường, biểu hiện một bản tính thuần thục phong phú. Trong suốt những tháng trì trệ ở Bar-sur-Aube, Dick háo hức chờ đợi những lá thư này, ngay từ những lá thư đầu tiên chàng đã ráp lại với nhau, hơn cả Franz phỏng đoán về câu chuyện.

Đại úy của em , em nghĩ khi nhìn thấy anh trong bộ quân phục, anh rất điển trai. Sau đó, em chẳng còn quan tâm đến nước Pháp hay nước Đức nữa. Anh cho là em cũng xinh đẹp, nhưng trước kia em đã xinh rồi và một thời gian dài em mới biết điều đó. Nếu anh tới đây lần nữa, với thái độ bất hợp pháp và vô đạo đức, thậm chí nhút nhát, em liên tưởng tới vai trò một quý ông hào hoa, rồi Thượng đế sẽ che chở cho anh.

(2)

Tuy vậy, hình như anh ít nói hơn những người khác, cả người mềm mại như một con mèo to. Em chỉ thích những anh chàng khá yếu đuối thôi. Anh có phải là người yếu đuối không? Phải có người như thế ở đâu đó chứ.

Em xin lỗi, đây là thư thứ ba em viết cho anh và sẽ gửi ngay lập tức hoặc sẽ không bao giờ gửi. Em cũng nghĩ nhiều đến ánh trăng và có nhiều nhân chứng em có thể tìm thấy nếu em có thể rời khỏi đây.

(3)

Người ta bảo anh là bác sĩ, nhưng chừng nào anh là một con mèo sẽ khác hẳn. Đầu em đau quá, vì thế cái cớ đi dạo như một việc thông thường với một con mèo trắng sẽ được giải thích, em nghĩ thế. Em có thể nói ba thứ tiếng, loại thứ tư là tiếng Anh, và em tin chắc em sẽ là một phiên dịch giỏi nếu anh thu xếp được việc ấy ở Pháp em tin chắc em có thể điều khiển mọi thứ bằng dây lưng thắt quanh mọi người như hôm thứ Tư. Hiện giờ là thứ Bảy và anh ở xa, có khi bị giết rồi.

Hãy về đây hôm nào nhé, vì lúc nào em cũng ở đây trên quả đồi xanh này. Trừ khi người ta cho em viết thư cho ba, người em yêu tha thiết.

Xin lỗi. Hôm nay em không là em. Em sẽ viết khi nào thấy khá hơn. Chào anh.

NICOLE WARREN

xin lỗi vì mọi thứ.

ĐẠI ÚY pER - Em biết xem xét nội tâm không phải là việc hay với người trong tình trạng thần kinh hốt hoảng như em, nhưng em thích anh biết em đứng ở đâu. Năm ngoái hoặc bất cứ khi nào ở Chicago khi em đến em không thể nói với người hầu hoặc đi trên phố em vẫn đợi có ai đến nói chuyện với em. Đây là nhiệm vụ của người đã hiểu. Người mù phải dắt. Chỉ không ai nói với em mọi điều - người ta chỉ nói với em một nửa và em quá lúng túng cộng 2 với 2. Một người đàn ông dễ thương, anh ta là sĩ quan Pháp và đã hiểu. Anh ta tặng em một bông hoa và nói “nhỏ hơn và ít ý nghĩa hơn . Bọn em là bạn. Rồi anh ta bỏ đi. Em ốm hơn và chẳng có người nào giải thích cho em. Họ có một bài hát

(2)

về Joan of Arc mà họ hay hát cho em nó chán lắm chỉ làm em khóc, vì chẳng có ý nghĩa gì. Họ cũng nhắc đến các môn thể thao, nhưng hồi đó em chẳng thích. Thế là hôm ấy em đi trên đại lộ Michigan [82] cứ đi đi mãi nhiều dặm rồi họ dẫn em vào một

(3)

cái ôtô, nhưng em không vào. Cuối cùng họ đẩy em vào và ở đó có nhiều y tá. Sau đó em bắt đầu hiểu mọi chuyện, vì em có thể cảm thấy chuyện xảy ra với những người khác. Thế đấy anh hiểu em chịu đựng ra sao. Rõ hay em ở đây với các bác sĩ lải nhải không ngừng về các việc em ở đây đã kết thúc. Thế là hôm nay em viết bảo ba tới đưa em đi. Em mừng vì anh

(4)

thích khám bệnh cho mọi người và gửi họ trở lại. Chắc là buồn cười lắm.

Một thư khác:

Anh có thể bỏ kỳ khám bệnh tiếp theo và viết cho em một bức thư. Họ vừa gửi cho em máy quay đĩa phòng khi em quên bài học và đập vỡ tất cả nên y tá không nói chuyện với em. Họ nói tiếng Anh, thế là các y tá không hiểu. Một bác sĩ ở Chicago bảo em bịa đặt nhưng cái điều ông ta muốn nói em là cái ôtô có hai hàng xi-lanh sáu cái và trước kia ông ta chưa bao giờ nhìn thấy xe đó. Nhưng lúc ấy em bận làm con điên nên em chẳng quan tâm ông ta nói gì, khi em bận làm con điên em chẳng quan tâm người ta nói gì, nếu không em là một triệu cô gái.

Anh bảo em tối hôm ấy anh đã dạy em diễn kịch. À, em thích có tất cả mọi thứ hoặc sẽ là thế. Dù sao em mừng anh thích khám bệnh làm anh bận bịu.

Luôn là của anh.

NICOLE WARREN

Còn nhiều thư khác, trong đó những chỗ ngắt quãng vô vọng che giấu những sự kiện đen tối hơn.

ĐẠI UÝ pER THÂN MẾN - Em viết cho anh vì không còn ai khác để em có thể hướng tới và hình như nếu tình huống trớ trêu này là hiển nhiên với người ốm như em, nó sẽ là hiển nhiên cho anh. Bệnh tâm thần có ở khắp nơi, ngoài ra em hoàn toàn suy nhược và nhục nhã, nếu đó là điều họ muốn. Gia đình em xấu hổ nên bỏ mặc em, yêu cầu họ giúp đỡ hoặc thương cảm chẳng ích gì. Em đã chán ngấy và điều đó chỉ hủy hoại sức khỏe và tàn phá thời gian của em, cứ như thể vấn đề là đầu óc em có thể chữa khỏi.

(2)

Em ở đây, trong một thứ té ra là nhà thương - nửa điên, vì chẳng có ai nom có vẻ thích hợp nói cho em biết sự thật về mọi việc. Nếu như em chỉ biết chuyện đang xảy ra giống như em biết lúc này em có thể chịu đựng em đoán mình khá khỏe mạnh nhưng những người kia trông chẳng đáng làm em hiểu rõ. Hiện giờ, khi em biết và phải trả giá cho sự tinh khôn, họ ngồi đó cùng đàn chó và bảo em

(3)

hãy tin vào điều em đã tin. Đặc biệt có một thứ nhưng bây giờ em biết. Em lẻ loi mọi lúc, xa cách bạn bè và gia đình ở tận bên kia Đại Tây Dương em lang thang khắp mọi chỗ trong tình trạng gần như mê muội. Nếu anh có thể xếp cho em làm phiên dịch (em biết tiếng Pháp, tiếng Đức thạo như tiếng mẹ đẻ, biết tiếng Ý khá và một ít tiếng Tây Ban Nha) hoặc trong xe cấp cứu hoặc đoàn y tá của

(4)

Hội Chữ thập đỏ, tuy em sẽ phải đòi anh chứng tỏ sự may mắn lớn lao.

Và đây nữa:

Vì anh không chấp nhận lời giải thích của em về vấn đề đó, ít nhất anh cũng giải thích cho em anh nghĩ gì, vì anh có bộ mặt mèo hiền lành, và không có diện mạo khang khác hình như đang là mốt ở đây. Bác sĩ Gregory cho em một bức ảnh chụp nhanh của anh, không điển trai như anh mặc quân phục, nhưng trông trẻ hơn.

ĐẠI ÚY CỦA EM - Rất vui nhận được bưu thiếp của anh. Em mừng vì anh loại bỏ các y tá không đủ tư cách như thế - ôi, em hiểu rõ thư anh mà. Em chỉ nghĩ từ khoảnh khắc gặp anh, anh đã khác đi rồi.

ĐẠI ÚY THÂN MẾN - Hôm nay em nghĩ một đằng, ngày mai lại nghĩ một nẻo. Thực ra tất cả đều quan trọng với em, ngoại trừ sự kháng cự điên rồ và thiếu cân xứng. Em sẽ vui vẻ đón nhận mọi cách chữa trị anh gợi ý. Ở đây, người ta nằm trong bồn tắm và hát Vui chơi trong sân sau nhà bạn, cứ như em có sân sau để vui chơi hoặc có thể tìm ra bất cứ hy vọng nào bằng cách nhìn ngược ngó xuôi. Họ cố

(2)

lần nữa trong cửa hàng kẹo và em suýt đánh người đàn ông bằng quả cân, nhưng họ tóm lấy em.

Em sẽ không viết thêm cho anh nữa. Em quá mất tự chủ.

Một tháng sau không có thư từ. Rồi đột nhiên thay đổi.

– Em đang dần dần trở lại cuộc sống...

– Hôm nay những bông hoa và đám mây...

– Chiến tranh kết thúc và em chỉ vừa mới biết có chiến tranh...

– Anh tử tế biết bao! Chắc anh phải rất thông minh đằng sau bộ mặt như một con mèo trắng, ngoại trừ anh không giống trong tấm ảnh bác sĩ Gregory cho em.

– Hôm nay em đến Zurich, cảm giác lại nhìn thấy thành phố thật lạ lùng.

– Hôm nay bọn em đến Berne, có những cái đồng hồ rất đẹp.

– Hôm nay bọn em trèo lên đủ cao để tìm lan nhật quang...

Sau đó, thư từ thưa dần, nhưng chàng trả lời mọi bức thư. Có một bức như thế này:

Em ước giá có người yêu em như các chàng trai trước khi em đau ốm. Tuy vậy, em cho rằng sẽ mất nhiều năm, trước khi em có thể nghĩ đến bất kỳ điều gì như thế.

Nhưng khi thư trả lời của Dick chậm trễ vì lý do nào đó, sự xáo động vì lo âu như một người tình bùng nổ: “Có lẽ em đã chán anh” và “E rằng em đã liều lĩnh”, rồi: “Em nghĩ suốt đêm, lo anh có thể bị ốm”.

Dick bị cúm thật. Khi khỏi bệnh, mọi ngoại lệ trong trao đổi thư từ trước đây đều bị từ bỏ vì mệt nhọc, và ngay sau đó, khi kỷ niệm về Nicole bị che lấp vì sự có mặt sinh động của cô điện thoại viên Wisconsin tại trụ sở Bar-sur-Aube. Cô ta có đôi môi tô đỏ chót như trên quảng cáo và nổi tiếng khiêu dâm với biệt hiệu “Tổng đài”.

Franz trở về phòng làm việc với vẻ rất ta đây. Dick nghĩ ắt hẳn anh ta là một bác sĩ giỏi, vì những tiếng vang vang và ngắt quãng anh ta mắng y tá hoặc bệnh nhân không xuất phát từ hệ thần kinh mà từ tính vô cùng tự cao song vô hại của anh ta. Những cảm xúc thực sự của Franz đúng mức và chặt chẽ hơn nhiều.

– Dick, bây giờ về việc cô gái nhé, - Franz nói. - Tất nhiên là tôi muốn gặp anh và kể lể về mình, nhưng trước hết hãy nói về cô ta đã, vì tôi đợi để kể chuyện này với anh từ lâu rồi.

Franz lục lọi và tìm ra một thếp giấy trong tủ hồ sơ, nhưng sau khi soát xét kỹ lưỡng, anh hài lòng và để lên bàn. Thay vì, anh kể cho Dick câu chuyện.