Chương 3

“Không,” Ông Perdu lặp lại vào buổi sáng hôm sau. “Không có chuyện tôi bán cho cô cuốn sách này đâu.”

Nhẹ nhàng, ông gỡ cuốn Đêm ra khỏi tay người phụ nữ. Giữa cơ man là sách trên thuyền sách của ông - con thuyền thả neo bên bờ sông Seine mà ông đặt tên là Hiệu thuốc văn chương - không hiểu sao cô gái này lại nhặt lên cuốn tiểu thuyết ăn khách khét tiếng của Maximilian “Max” Jordan, cậu nhóc trùm bịt tai sống dưới tầng ba ngôi nhà trên đường Montagnard.

Người phụ nữ nhìn ông chủ tiệm sách, vẻ ngỡ ngàng.

“Tại sao lại không chứ?”

“Max Jordan không hợp với cô.”

“Max Jordan không hợp với tôi ư?”

“Đúng vậy đấy. Cậu ta không phải tip dành cho cô.”

“Tip dành cho tôi à. Được rồi. Xin lỗi ông, nhưng có lẽ tôi cần phải chỉ cho ông thấy là tôi đến chỗ thuyền sách của ông để tìm sách. Không phải một tấm chồng, quý ông thân mến của tôi ạ.”

“Với tất cả Sự tôn trọng, tôi nghĩ cuốn sách cô đọc về lâu về dài còn quan trọng hơn cả người cô lấy làm chồng, quý bà thân mến của tôi ạ.”

Người phụ nữ nhìn ông bằng cặp mắt nheo lại như hai sợi chỉ.

“Đưa sách cho tôi, cầm tiền, rồi thì chúng ta có thể vờ như hôm nay là một ngày đẹp trời.”

“Hôm nay là một ngày đẹp trời, còn ngày mai thì là lập hạ, nhưng cô sẽ không mua được cuốn sách này đâu. Từ tôi thì không đâu. Tôi gợi ý cho cô vài cuốn khác nhé?”

“Phải rồi, cứ việc dúi cho tôi mấy cuốn kinh điển cũ mèm mà ông lười đến mức chẳng buồn quẳng xuống nước đầu độc lũ cá, ha?” Giọng cô lúc đầu còn nhỏ nhẹ, nhưng rồi âm lượng tăng dần lên.

“Sách chứ có phải trứng đâu. Nó có tuổi không có nghĩa nó sẽ bị hỏng.” Giọng ông Perdu giờ đây cũng nhuốm bực. “Mà già thì làm sao chứ? Già đâu phải là bệnh. Ai mà chẳng già đi, cả sách cũng thế. Nhưng cô, hay bất cứ ai, có bị mất giá, bị kém quan trọng đi, chỉ vì đã sống trên đời lâu hơn một tí không?”

“Thật ngớ ngẩn khi ông cứ vặn vẹo như vậy chỉ vì không muốn tôi mua cái cuốn Đêm ngớ ngẩn ấy.”

Khách hàng của ông - hay đúng hơn là người-không-phải-khách-hàng của ông - thả tọt ví vào cái túi xách tay đắt tiền rồi kéo khóa lại nhưng nó bị kẹt.

Perdu như thấy có gì đó sục sôi ở trong lòng, một thứ cảm xúc dữ dội, giận dữ, căng thẳng - chỉ có điều nó chẳng liên quan gì đến người phụ nữ này. Nhưng ông không thể giữ miệng. Ông rượt theo trong lúc cô giận dữ sải bước qua bụng con thuyền sách rồi gọi với theo từ cái khoảng không gian tranh tối tranh sáng giữa các kệ sách dài: “Tùy cô đấy, cô ạ! Cứ việc bỏ đi và nhổ vào mặt tôi nếu muốn. Hoặc cô có thể cứu mình thoát khỏi hàng ngàn giờ khổ sở kể từ giây phút này.”

“Xin cảm ơn! Đấy đích xác là thứ tôi đang làm đây.”

“Hãy thả mình chìm đắm vào kho báu văn chương, thay vì lao vào những mối quan hệ vô nghĩa với đám đàn ông mà đằng nào rồi cũng sẽ hờ hững với cô, hay lên một kế hoạch ăn kiêng điên rồ chỉ vì cô chưa đủ gầy với gã này và chưa đủ ngốc với gã kế.”

Người phụ nữ đứng chết lặng bên khung cửa sổ lớn nhìn ra sông Seine, mắt trừng trừng nhìn Perdu. “Sao ông dám!”

“Sách chặn đứng sự ngu xuẩn. Và những hy vọng hão huyền. Và những gã đàn ông phù phiếm. Chúng lột trần ta bằng tình yêu, sức mạnh và tri thức. Đó là tình yêu đến từ bên trong. Cô tự lựa chọn đi: sách hay là…”

Trước khi ông kịp nói hết câu, một con thuyền vãn cảnh xình xịch chạy qua, một nhóm phụ nữ Trung Quốc đứng bên lan can tàu, tay che ô. Họ bắt đầu bấm máy ảnh tới tấp khi trông thấy con thuyền Hiệu thuốc văn chương nổi tiếng của Paris. Con thuyền mới đến lùa những đợt sóng màu nâu pha xanh lục vào bờ, khiến con thuyền sách chòng chành.

Người khách đi đôi giày cao gót bước loạng choạng trên sàn thuyền nhưng thay vì chìa tay ra đỡ cô, ông giơ ra cuốn Nhím thanh lịch.

Theo bản năng, cô chộp lấy cuốn sách, giữ chặt nó.

Không rời tay khỏi cuốn sách, ông nói với người khách lạ mặt bằng một giọng điềm đạm, dịu dàng, đầy an ủi.

“Cô cần có một căn phòng riêng. Không sáng quá. Với một con mèo làm bạn. Và cuốn sách này. Nhớ là đọc chậm thôi để lúc này hay lúc khác cô có thể nghỉ giải lao. Cô sẽ nghĩ ngợi rất nhiều và chắc sẽ có chút nước mắt. Cho bản thân mình. Cho những năm tháng đã qua. Nhưng rồi cô sẽ thấy khá hơn. Cô sẽ nhận ra mình không cần phải chết, kể cả khi cô đang có cảm giác ấy vì gã kia đã đối xử với cô chẳng ra gì. Rồi cô sẽ yêu quý bản thân trở lại, không còn thấy mình xấu xí hay khờ khạo nữa.”

Chỉ sau khi nói hết lời chỉ dẫn cho vị khách, ông mới buông tay ra.

Đôi mắt cô dán chặt vào ông. Dựa vào vẻ mặt sững sờ kia, ông biết mình đã điểm trúng hồng tâm và chạm được vào cô. Không chệnh một li.

Rồi cô thả cuốn sách rớt xuống cái bụp.

“Ông điên nặng rồi,” cô thì thầm nói trước khi xoay gót loạng choạng bước đi, đầu cúi gằm, băng qua bụng thuyền toàn sách với sách rồi trèo lên bờ.

Ông Perdu nhặt cuốn Nhím lên. Gáy sách đã bị hỏng sau cú rơi. Ông sẽ phải bán lại cuốn tiểu thuyết của Muriel Barbery này với giá một hoặc hai euro cho một tay bán sách cũ nào đó trên bờ với những thùng lớn thùng nhỏ sách cho các vị khách sục sạo.

Rồi ông nhìn trân trân theo bóng vị khách nọ. Cái cách cô chật vật đi qua dòng người thả bộ. Cái cách đôi vai cô run lên trong bộ vest.

Cô đang khóc. Cô đang khóc như một người biết rằng tấn kịch nhỏ này sẽ không thể hạ gục được mình, nhưng dẫu vậy vẫn bị tổn thương sâu sắc trước sự bất công của hiện tại. Cô đã phải chịu một đòn quá đau, quá tàn nhẫn rồi. Như thế chưa đủ sao? Cái tay chủ tiệm sách độc địa này có cần xát muối vào vết thương của cô như thế không?

Ông Perdu ngờ rằng trên thang đo mức độ ngu xuẩn của cô từ một đến mười, cô hẳn sẽ xếp ông - gã hổ giấy ngu xuẩn trên con thuyền Hiệu thuốc văn chương ngớ ngẩn - ở mức mười hai.

Ông hoàn toàn đồng ý. Cơn bột phát và cái giọng độc đoán ông dùng với cô ắt hẳn là do buổi tối hôm trước, do căn phòng nọ. Bình thường ông lạc quan hơn.

Thông thường, ông vẫn tỏ ra điềm nhiên như không trước những mong muốn, lời lăng mạ hay mọi thói kỳ dị của khách hàng. Ông chia họ thành ba nhóm. Nhóm đầu tiên gồm những người mà sách là luồng gió mát lành duy nhất trong cuộc sống bí bức thường ngày. Những khách hàng yêu thích của ông. Họ tin tưởng ông sẽ chỉ cho họ đúng cái họ cần. Hoặc họ sẽ thổ lộ điểm yếu của mình, giả dụ như: “Đừng chọn những cuốn có núi, thang máy hay quang cảnh này nọ nhé - tôi vốn sợ độ cao.” Một vài người sẽ hát cho ông Perdu nghe những bài hát trẻ con, mà nói đúng hơn là rống lên: “Na nà, na nà, na na ná - ông biết bài đó chứ?” với hy vọng ông chủ tiệm sách cừ khôi sẽ nhớ ra giúp họ rồi chìa ra một cuốn sách có những giai điệu thuở ấu thơ của họ. Đa phần ông luôn tìm được một cuốn khớp với mấy bài hát ấy. Đã từng có thời ông hay ca hát.

Nhóm khách thứ hai đặt chân lên Lulu, tên cũ của chiếc thuyền sách thả neo bên Port des Champs-Élysées, vì họ bị hấp dẫn bởi cái tên của tiệm sách: La pharmacie littéraire, Hiệu thuốc văn chương.

Họ ghé qua để mua mấy tấm bưu thiếp tưng tửng (“Đọc sách giết chết định kiến” hay “Người đọc sách không nói dối - hay ít ra là không làm hai việc ấy cùng lúc”) hoặc những cuốn sách mini đựng trong lọ thuốc màu nâu, hay là để chụp ảnh.

Nhưng nhóm khách này vẫn còn thú vị chán so với nhóm khách thứ ba, những người cứ nghĩ mình là vương là tướng nhưng, bất hạnh thay, lại chẳng có được phong thái của bậc vương giả. Chẳng buồn nói “Chào buổi sáng” hay thậm chí là nhìn ông một cái trong khi sờ sẩm từng cuốn sách một bằng mấy ngón tay nhoe nhoét dầu mỡ dây ra từ món khoai tây chiên ăn dở, họ đặt câu hỏi cho Perdu mà quá bằng mắng ông: “Ông không có băng dán urgo in thơ à? Hay giấy vệ sinh in truyện trinh thám? Sao ông lại không bán gối hơi du lịch? Hiệu thuốc sách thì phải bán cái đó chứ.”

Mẹ Perdu, bà Lirabelle Bernier, đã giục ông bán cồn tẩy rửa với tất y khoa - phụ nữ khi đến một độ tuổi nhất định thường bị phù chân trong lúc ngồi đọc sách.

Có những ngày ông bán được nhiều tất hơn sách.

Ông thở dài.

Tại sao một người phụ nữ với cảm xúc mong manh đến vậy lại muốn đọc cuốn Đêm?

Chà, hẳn nó cũng chẳng hại gì cho cô ta.

Chậc, mà có thì cũng không nhiều lắm.

Tờ Le Monde đã tung hô cuốn tiểu thuyết ấy với Max Jordan thành “tiếng nói mới của tuổi trẻ nổi loạn.” Đám tạp chí phụ nữ thì làm rình rang hết cả lên với câu chuyện về “chàng trai có trái tim khao khát” và cho đăng ảnh chân dung tác giả át cả ảnh bìa sách. Max Jordan lúc nào trông cũng có vẻ hoang mang trên mấy bức ảnh kiểu đó.

Hoang mang và bầm giập, Perdu nghĩ.

Trong tiểu thuyết đầu tay của cậu ta đầy rẫy những người đàn ông, vì sợ mất đi sự độc đáo của bản thân nên đã đáp lại tình yêu bằng thái độ ghét bỏ, hững hờ đầy cay độc. Một nhà phê bình còn tán tụng Đêm là “bản tuyên ngôn của nam tính kiểu mới”.

Nhưng Perdu lại nghĩ cuốn sách không hợm hĩnh đến thế. Nói đúng hơn, đó là nỗ lực tuyệt vọng của một người đàn ông trẻ mới biết yêu lần đầu đang tự mổ xẻ đời sống nội tâm của mình. Cậu ta không thể hiểu tại sao mình lại mất sạch khả năng kiềm chế, lao đầu vào tình yêu để rồi, cũng bí ẩn hệt như vậy, tự dưng hết yêu. Và bối rối làm sao khi cậu ta chẳng thể biết được cậu yêu ai và ai yêu cậu, đâu là bắt đầu, đâu là kết thúc, và tất tật những thứ khôn lường xảy ra ở giữa.

Tình yêu, tên độc tài đáng sợ với cánh đàn ông. Thật dễ hiểu khi đàn ông, với bản chất vốn dĩ của họ, mỗi lần gặp phải tên bạo chúa đó đều tìm cách trốn chạy. Cả triệu phụ nữ đọc cuốn sách ấy để hiểu xem tại sao đàn ông lại tàn nhẫn với họ như vậy. Tại sao đàn ông lại thay ổ khóa, nhắn tin đá họ, ngủ với bạn thân nhất của họ. Tất cả chỉ để khinh bỉ tên độc tài vĩ đại kia: Thấy chưa, mi không tóm được ta đâu. Với ta thì không.

Nhưng cuốn sách ấy có thật sự an ủi được phụ nữ không?

Đêm đã được dịch ra hai mươi chín thứ tiếng. Người ta còn bán nó cho cả người Bỉ, Rosalette bà quản lý nhà đã khoái chí kể lại như vậy. Được sinh ra và nuôi dạy thành một phụ nữ Pháp chân chính, bà thích chỉ ra rằng người Bỉ là một đám khó lường.

Max Jordan đã chuyển vào nhà số 27 đường Montagnard bảy tuần trước, đối diện nhà Goldenberg ở tầng ba. Cậu ta vẫn chưa bị phát hiện bởi đám fan đeo bám thần tượng bằng thư tình, điện thoại với những lời thề thốt trọn đời. Thậm chí còn có cả trang Wikiforum dành cho cuốn Đêm, nơi họ trao đổi tin tức và bình luận về các bạn gái cũ của cậu (hiện vẫn trong vòng bí ẩn, một thắc mắc lớn treo lơ lửng trong đầu họ: Jordan còn trinh hay không?), rồi các thói quen lập dị của cậu ta (trùm bịt tai) và những địa chỉ nghi là của cậu (Paris, Antibes hay London).

Perdu cũng đã không ít lần chạm trán fan cuồng của Đêm trên Hiệu thuốc văn chương. Họ bước lên thuyền đầu trùm bịt tai, van vỉ Perdu tổ chức một buổi đọc sách với thần tượng của họ. Khi Perdu ngỏ lời với cậu hàng xóm, cậu chàng hai mươi mốt tuổi tái mét cả mặt mày. Hẳn là chứng sợ sân khấu, Perdu nghĩ.

Trong mắt ông, Jordan là một người đàn ông trẻ đang trên đường chạy trốn, một đứa bé được gán cho mác nhà văn dù chẳng hề muốn - và hẳn rồi, với rất nhiều người, một kẻ phản bội dám tiết lộ cho cả thế giới biết về những cơn bão lòng của đàn ông. Trên mạng thậm chí còn có cả những forum của anti-fan nơi những kẻ nặc danh xé nát cuốn Đêm ra, biến nó thành trò đùa và khuyên tác giả tốt nhất hãy làm cái mà gã nhân vật tuyệt vọng của cậu ta đã làm khi nhận ra mình sẽ không bao giờ làm chủ nổi tình yêu: quăng mình xuống dưới biển sâu từ trên vách đá đảo Corsica.

Thứ hấp dẫn nhất ở cuốn Đêm là những mô tả về sự yếu đuối của nam giới: cậu ta viết về đời sống nội tâm phái mạnh chân thành hơn hẳn bất kỳ người nào khác. Cậu ta giày xéo lên tất tật những hình ảnh quen thuộc, đã được lý tưởng hóa về đàn ông trong văn chương: “đấng mày râu”, “chú lùn dễ xúc động”, “lão già cuồng trí” và “sói cô độc”. Một tạp chí nữ quyền đã cho đăng bên trên bài điểm sách cuốn tiểu thuyết của Jordan một cái tiêu đề chín chắn đến là hợp: ĐÀN ÔNG CŨNG LÀ CON NGƯỜI.

Perdu ấn tượng trước sự bạo gan của Jordan. Nhưng cuốn sách lại làm ông liên tưởng đến một bát xúp gazpacho cứ liên tục sánh ra ngoài. Tác giả của nó cũng hệt như vậy, chơ vơ, bộc tuệch trong cảm xúc: cậu ta là tấm phim dương bản, còn tấm phim âm bản chính là Perdu.

Trải nghiệm tất cả một cách dữ dội là vậy mà vẫn sống sót, Perdu tự hỏi người ta sẽ cảm thấy ra sao.