Vĩ thanh

Đây là lần thứ hai họ cùng nhau ăn mười ba món tráng miệng đêm Giáng sinh, chừa ra thêm ba chỗ cho người chết, người sống và cho vận may năm mới. Tại bàn dài ở nhà Luc Basset, ba cái ghế luôn được để trống.

Họ đã nghe “Lễ Tro”, bài kinh cầu cho người chết bằng tiếng Occitan mà Victoria đọc cho họ bên lò sưởi trong bếp. Con bé đã đề nghị được đọc nó trong dịp kỷ niệm này, cho mẹ mà cũng là vì cho bản thân mình: đó là thông điệp mà người phụ nữ quá cố gửi đến những người thân yêu.

“Là miếng vỏ cây đưa bạn đến cho tôi,” Vic đọc lên bằng cái chất giọng mạch lạc. “Là muối trên đôi môi tê cóng của bạn, là hương là tinh túy của từng món ăn… Là buổi bình minh choáng váng và buổi hoàng hôn xôn xao. Là một hòn đảo bất khuất, chạy khỏi đại dương. Là cái bạn tìm được và cái dần dần phóng thích tôi. Là đường biên trọn vẹn bao quanh nỗi cô độc của bạn.”

Đọc đến những lời cuối cùng này Vic bắt đầu bật khóc. Cả Jean và Catherine đang nắm tay nhau cũng khóc; và cả Joaquin Albert Perdu và Lirabelle Bernier, có lúc cũng được gọi là Perdu - lúc này đây ở Bonnieux hai người họ đã tạm đình chiến mà làm bạn, làm người tình của nhau, họ cũng sụt sùi. Những con người phương Bắc khắc kỷ mà rất ít thứ có thể làm họ bật khóc - từ ngữ lại càng không.

Hai ông bà Perdu đã đâm quý mến Max, mà họ xem như cháu trai nuôi, và gia đình Basset, cuộc đời họ gắn bó với nhau bởi tình yêu, cái chết và đau khổ. Trong một vài ngày Giáng sinh, hỗn hợp cảm xúc kỳ lạ này đưa bố mẹ Perdu trở về với nhau - trên giường, bên bàn ăn và trong chuyến xe về Bonnieux. Còn những tháng còn lại trong năm, Jean sẽ lại phải chịu đựng qua điện thoại những lời rên rỉ của mẹ về ông chồng cũ - “đồ thiểu năng xã hội” - và những lời than phiền hài hước cha ông dành cho vị giáo sư.

Catherine ngờ rằng những lời châm chọc của hai ông bà già là cách mà họ khỏi động để ngã vào vòng tay yêu thương của nhau trong ngày Bastille, trong Giáng sinh và thậm chí là cả sinh nhật Perdu gần đây.

Hai ông bà Perdu, Jean và Catherine lưu lại ở Bonnieux từ 23 tháng Mười hai đến đêm lễ Hiển Linh. Trong những ngày giao thời giữa năm cũ với năm mới, họ cùng nhau ăn uống, chuyện trò, đùa cợt, mà xen giữa là những buổi đi bộ, những phiên thử rượu, những cuộc tán gẫu của riêng cánh đàn bà và sự im lặng của cánh đàn ông. Giờ đây một kỷ nguyên mới đang đến gần - lại một lần nữa.

Cây đào đơm hoa vào cuối đông, khi mùa xuân kéo đến cài hoa lên những cây ăn trái dọc theo sông Rhône, ấy là dấu hiệu cho những khỏi đầu mới ở Provence. Max và Vic đã chọn mùa với những sắc hoa trắng đỏ này để làm đám cưới. Con bé đã bắt Max phải tán tỉnh mình cả mười hai tháng trời mới chịu trao cho cậu nụ hôn đầu tiên - nhưng sau đấy mọi thứ tiến triển rất nhanh.

Tác phẩm thiếu nhi đầu tiên của Max xuất bản không lâu sau đó: Phù thủy trong vườn - Câu chuyện anh hùng cho thiếu nhi.

Nó đã khiến cho các nhà phê bình choáng váng, làm các bậc phụ huynh bối rối và mê hoặc bọn trẻ con cùng đám thiếu niên, chúng lấy làm thích thú khi nhìn thấy đám người lớn phát sốt phát rét lên vì cuốn sách. Đó là bởi tác phẩm của Max thôi thúc bọn trẻ thách thức tất cả những gì mà người lớn đáp lại bằng câu: “Con không được làm thế!”

Catherine và Jean đã phải bới tung cả Provence lên để tìm ra được một xưởng làm việc. Không phải vì Provence thiếu nhà, mà đúng hơn là vì cô muốn cảnh đồng quê xung quanh ngôi nhà ấy phải là hình ảnh phản chiếu cho tâm cảnh trong cô và Jean. Cuối cùng họ tìm được một ngôi nhà xây thô nằm kề bên một trang trại xinh đẹp nhưng hơi tiêu điều giữa Sault với Mazan, bên phải là cánh đồng hoa oải hương, bên trái là núi non và những cánh đồng nho trải dài ngút tầm mắt và núi Ventoux ở phía trước. Đằng sau nhà là một vườn cây ăn trái để cho hai con mèo của họ, Rodin với Nemirovsky, quần thảo.

“Cảm giác như được về nhà vậy,” Catherine tuyên bố với Jean khi cô mãn nguyện bỏ vào nơi này phần lớn số tiền ly dị cô nhận từ luật sư.

Các bức điêu khắc của Catherine gần như to gấp đôi người thật. Như thể Catherine có thể nhìn ra những sinh vật bị mắc kẹt trong tảng đá, như thể cô có thể xuyên qua những khối đá chưa đẽo gọt mà nhìn vào tâm hồn họ, lắng nghe tiếng họ khóc và cảm nhận nhịp đập trái tim họ. Và rồi Catherine sẽ bắt đầu đục để họ được tự do.

Không phải tạo vật nào của cô cũng dễ chịu.

Oán ghét. Chịu đựng. Nhẫn nhục. Người đọc vị tâm hồn.

Đợi hẵng!

Thật sự đúng là như vậy. Từ một khối đá to bằng thùng chuối, Catherine đã phóng thích một đôi bàn tay đang khum lại. Liệu những ngón tay tìm kiếm này đang đọc, đang âu yếm hay đang chạm vào con chữ? Đôi tay ấy là của ai? Nó đang kéo cái gì đấy ra, hay đang với tới cái gì đó?

Nếu ta tì mặt mình vào khối đá, ta có thể cảm nhận thấy một bức tường gạch bị phong kín đang mở ra bên trong mình. Là lối vào… một căn phòng?

“Ai cũng có một căn phòng nội tâm nơi quỷ dữ lẩn khuất. Chỉ khi ta mở cửa ra và đối mặt với nó ta mới được tự do,” Catherine nói.

Jean Perdu chăm sóc cô khi họ ở Provence còn ở Paris hai người sống trong căn hộ cũ của ông trên đường Montagnard. Ông cố gắng đảm bảo sao cho Catherine ăn ngon ngủ kỹ, đi gặp gỡ bạn bè và phủi sạch những mạng nhện giấc mơ mỗi sáng.

Họ làm tình thường xuyên, lần nào cũng là với một sự chậm rãi đầy tập trung. Ông biết từng milimet cơ thể cô, mọi nét hoàn hảo lẫn không hoàn hảo. Ông vuốt ve âu yếm mỗi đường nét không hoàn hảo ấy cho đến khi cơ thể cô tin rằng với ông cô là người phụ nữ đẹp nhất trên đời.

Khi không làm việc bán thời gian cho hiệu sách ở Banon, Perdu lên đường đi săn. Trong khi Catherine ở Paris hay điêu khắc một mình ở trang trại, đứng lớp, bán tác phẩm, giũa, trộn, sửa sang, thì ông đi tìm những cuốn sách thú vị nhất trên đời - trong thư viện các trường, chôn vùi trong đống tàn tích của các ông thầy giáo cáu bẳn và các ông làm vườn liến thoắng, trong những kho báu Aladdin bị lãng quên, trong những boongke trơ trọi tự xây từ thời Chiến tranh Lạnh.

Perdu bắt đầu việc mua bán các cuốn sách hiếm bằng bản chép bản thảo viết tay của Sanary, thứ đã đến tay ông bằng một con đường hết sức ngoằn ngoèo. Samy đã khăng khăng muốn giữ kín danh tính của mình.

Với sự giúp đỡ của Claudine Gulliver, người làm việc cho nhà đấu giá sống ở tầng năm ngôi nhà số 27 đường Montagnard, Perdu mau chóng tìm được một nhà sưu tập giàu có muốn mua tác phẩm độc nhất này. Nhưng việc Perdu yêu cầu người đàn ông đó phải làm bài kiểm tra cảm xúc trước khi bán cuốn sách đã mang lại cho Perdu cái tiếng là một kẻ yêu sách lập dị, người mà một món tiền khổng lồ cũng không thể thuyết phục được ông ta bán sách cho một kẻ không phù hợp. Đôi khi sẽ có hàng tá nhà sưu tầm nhào đến để mua một cuốn sách nhưng Perdu sẽ phải chọn ra người mà theo ông sẽ là người bạn, người tình, người bệnh nhân lý tưởng của cuốn sách; tiền với ông chỉ là thứ yếu.

Perdu đi từ Istanbul tới Stockholm, từ Lisbon tới Hồng Kông, khai quật những cuốn sách quý giá nhất, thông minh nhất và nguy hiểm nhất - cũng như những cuốn sách đặc biệt để đọc trước lúc đi ngủ.

Đôi khi, như lúc này đây, Jean Perdu ngồi trong căn bếp mùa hè của trang trại, mắt nhắm lại, ngắt cánh hoa oải hương và cây hương thảo, hít vào thứ hương hoa tuyệt vời nhất xứ Provence và viết tiếp cuốn sách Đại bách khoa thư những cảm xúc nhỏ: một chỉ dẫn cho người bán sách, tình nhân và những dược sĩ văn chương khác.

Ông đang viết một mục trong vần B: “Niềm khuây khỏa căn Bếp - cái cảm xúc khi một bữa ăn ngon lành đang sôi lục bục trên lò, phủ hơi nước lên cửa sổ; cảm xúc khi vào bất cứ lúc nào người ta yêu sẽ ngồi xuống cùng ăn tối với ta và, giữa những muỗng đầy thức ăn, nhìn ta bằng ánh mắt hạnh phúc. (Cảm xúc này còn được gọi là sống.)”