CHƯƠNG VIII - (3) Tôi tách khỏi họ hàng

Tại sao lại tách tôi và họ hàng tôi? đến mãi về sau tôi mới biết rõ. Trong cải tạo của tôi điều đó thật sự là một bước cực kỳ quan trọng. Song khi đó tôi trái lại coi đó là hành động của Đảng Cộng sản thề không đội trời chung với tôi. Tôi cho rằng đó là muốn qua họ hàng của tôi điều tra việc làm trước kia của tôi để tiến hành xét xử tôi.

Sau khi tôi bị bắt, ở Liên Xô tôi luôn nói việc làm bán nước của tôi là bị ép buộc, bất đắc dĩ, là tiến hành dưới sức ép bạo lực. Tôi biến cuộc hội đàm với Doihara thành sự trói buộc bằng vũ lực. Tôi hoàn toàn che dấu những việc làm cấu kết với đế quốc Nhật Bản và sau đó là những thủ đoạn xấu xa lấy lòng kẻ thù. Các thành viên trong gia tộc biết rất rõ nhưng đều giúp tôi che giấu bộ mặt thật. Hiện nay về tới Trung Quốc, tôi càng cần họ giữ bí mật cho tôi, tôi tiếp tục phải quản lý họ tránh không để họ lỡ lời nói ra những điều không cần nói, đặc biệt là tiểu Tú, cần phải chú ý ngăn ngừa.

Ngày đầu tiên đến Phủ Thuận, tôi phát hiện tiểu Tú vì chút “thù trừng mắt” trên xe lửa, thái độ có chút không bình thường. Hôm đó, tôi vào phòng giám thị không lâu bỗng cảm thấy có cái gì bò trên cổ, tôi vội gọi tiểu Tú xem giúp tôi. Nếu như trước kia, hắn đến ngay, song hôm đó lại làm như không nghe thấy, không đụng đậy gì. Không những như thế, sau khi tiểu Thụy đến từ sau cổ tôi tìm thấy một con sâu róm vứt xuống đất. Tiểu Tú ở bên cạnh còn hầy một tiếng: “Hiện nay còn phóng sinh, phóng sinh để nó đi hại người khác!”. Tôi nghe rồi khắp người nhũn ra.

Mấy hôm sau, tiểu Thụy giúp tôi sắp xếp chăn gối, tôi bảo hắn mang chăn ra dập, việc làm này không ai bằng lòng, làm cho khắp nhà bụi mù mịt. Phổ Kiệt bưng miệng lánh sang một bên. Tiểu Cố bịt mũi nói với tiểu Thụy: “làm tốt đi, đụng chết người ta đi!”. Tiểu Tú giằng lấy chiếc chăn vứt lên sàn nói: “Trong phòng này không phải chỉ có các người ở, người khác cũng ở, các người không quan tâm đến người khác là không được”. Tôi sầm mặt hỏi:

- Thế nào là các người, chúng ta? mi còn hiểu qui tắc không?

Hắn không trả lời tôi, quay đầu ngồi trên cạnh ghế, chẳng nói chẳng rằng. Một lát sau, thấy hắn hí hoáy vẽ, tôi muốn xem hắn vẽ cái gì, không ngờ vừa đi qua, hắn cầm giấy xé ra, một thoáng tôi nhìn thấy một hàng chữ: “Chúng ta đi thôi”.

Nhớ lại chuyện trên xe lửa, nếm mùi vị mình làm mình chịu, từ hôm đó, tôi hết sức tỏ cảm tình tốt với hắn, tươi tỉnh với hắn. Tôi tìm dịp đơn độc giải thích với hắn về việc trên xe lửa cũng không phải có ác ý gì, đối với hắn tôi luôn yêu quý. Sau đó, có dịp tôi liền nói với ba đứa cháu về luân thường không thể phế bỏ, trước khó khăn lớn hiện nay, phải đồng lòng hợp sức vượt qua khó khăn là rất cần thiết. Khi tiểu Tú không có mặt, tôi dặn dò người khác “phải rất cẩn thận với tiểu Tú! Chú ý đừng để hắn hành động ngoài khuôn phép”.

Qua một thời gian nỗ lực, tiểu Tú không xảy ra vấn đề gì. Sau đó, bài trên báo gây ảo tưởng trong đầu óc tôi. Thái độ của Tiểu Tú cũng hoàn toàn bình thường. Tuy nhiên, tôi vừa yên lòng về hắn lại có chuyện điều chỉnh phòng giam. Nhân viên coi giữ bảo một mình tôi chuyển sang một phòng khác tiểu Cố và tiểu Thụy thay tôi thu xếp chăn nệm đồ đạc vali đưa tôi sang phòng mới. Chúng đặt các thứ xuống và đi. Tôi cô đơn đứng trước một đám người lạ cảm thấy vô cùng xấu hổ. Phòng này vốn có 8 người ở, thấy tôi đến đều trầm ngâm không nói, thái độ gò bó. Sau đó, có người đỡ lấy chăn nệm của tôi đặt tại nơi sát đầu tường. Về sau tôi mới rõ, nơi này mùa đông ấm, mùa hè mát, mùa đông được sưởi ấm, mùa hè có cửa sổ. Lúc đó, đối với những ý đồ tốt đẹp đó, kể cả về mặt kính nể của họ tôi cũng không chú ý, trong lòng chỉ nghĩ rằng lần chia ly này nguy hiểm đối với tôi. Tôi im lặng ngồi một lúc cảm thấy nơi này, ngay ván trên bệ nằm cũng rất cứng.

Tôi nghĩ ra một cách, đến cửa phòng gõ cửa:

- Có việc gì thế? - một người thấp bé mở cửa hỏi.

- Xin hỏi ông? tôi có thể nói với ông trại trưởng một việc không?

- Loại việc gì?

- Tôi muốn nói, từ trước tới nay tôi chưa bao giờ tách khỏi người nhà, nay xa rời họ tôi rất không quen.

Anh ta gật gật đầu, bảo tôi đợi một chút. Đi một lúc, anh ta quay lại nói trại trưởng cho phép tôi quay về.

Tôi mừng quá, ôm chăn nệm, nhân viên coi giữ giúp tôi xách vali quay về, ở hành lang tôi gặp trại trưởng.

- Để chiếu cố ông và một số người tuổi cao cho ông tiêu chuẩn ăn cao hơn một chút - trại trưởng nói: - cân nhắc việc các ông cùng ở một nơi, tiêu chuẩn ăn cũng khác nhau sợ ảnh hưởng đến họ do đó mới...

Tôi hiểu rõ trại trưởng muốn cân nhắc như vậy, không đợi ông nói hết, tôi vội vàng nói:

- Không sao, tôi bảo đảm họ không bị ảnh hưởng.

Suýt nữa thì tôi nói ra: “Họ vốn phải như thế”.

Trại trưởng mỉm cười:

- Ông nghĩ thật đơn giản. Phải chăng ông đã từng nghĩ, ông tự mình cũng sẽ học để chăm sóc mình.

- Đúng, đúng - tôi vội vàng nói - song rồi tôi tập dần dần, một chút, một chút.

- Được thôi - trại trưởng gật đầu nói - ông hãy luyện tập đi.

Về lại gian phòng mà người nhà ở, tôi cảm thấy xa cách nửa ngày mà giống như một năm. Gặp mặt, mọi người đều rất vui mừng. Tôi nói với họ lời trại trưởng bảo tôi hãy “luyện tập” đi, từ câu nói đó mọi người cảm thấy chính phủ hầu như không vội xử lý, tâm tư của tôi lại càng vui mừng.

Nhưng, người nhà tôi vẫn không để tôi luyện tập. Bản thân tôi cũng không muốn luyện tập. Tôi chỉ suy nghĩ ý tứ câu nói của trại trưởng, sớm muộn vẫn có thể gọi tôi phân khai, vì vậy phải nghĩ ra biện pháp để đối phó vấn đề này. Tôi cũng không ngờ trại trưởng cho thời gian ngắn như thế, mới qua mười ngày, biện pháp tôi còn chưa nghĩ ra. nhân viên coi giữ đã đến bảo tôi thu xếp chăn nệm.

Tôi quyết định tranh thủ lúc tiểu Thụy giúp tôi thu xếp đồ đạc tôi dặn dò gia tộc mấy câu. Vì sợ nhân viên coi giữ nghe thấy không tiện nói miệng, liền viết ra một trang giấy; lại vì trong phòng khi đó còn có hai người của ngụy quân Uông Tinh Vệ, do đó tờ viết đặc biệt hàm xúc. Đại ý là: chúng ta cùng ở với nhau rất tốt, sau khi tôi đi vẫn phải đồng tâm hiệp sức vượt qua khó khăn, đối với mọi người tôi đều rất quan tâm. Viết xong, tôi trao cho Phổ Kiệt bảo y chuyển cho mọi người đọc. Tôi tin rằng sau khi đọc, ắt hiểu ý tôi là không muốn họ nói lung tung. Tôi tin rằng hai người của ngụy quyền Uông Tinh Vệ không nghi ngờ gì cử chỉ của tôi.

Cháu tôi lại mang giúp chăn nệm, vali, đưa tôi sang phòng lần trước. Mọi người lại dỡ chăn nệm của tôi, sắp xếp ở chỗ tốt cũng như lần trước, tôi ngồi trên bệ, xoa đầu gối một hồi sau đó đi gõ cửa.

Lại vẫn là viên coi giữ thấp bé mở cửa. Khi đó tôi đã biết anh ta họ Lưu và có chút cảm tình với anh ta. Điều đó do ăn bánh bao dần đến. Trước đó không lâu, chúng tôi lần đầu tiên ăn bánh bao. Mọi người ăn rất ngon, một nhoáng đã ăn hết sạch. Nhân viên coi giữ họ Lưu cảm thấy việc đó rất mới lạ, tươi cười bước tới hỏi chúng tôi ăn có đủ không. Có người không nói, có người ấp a ấp úng nói “đủ rồi”. Anh ta nói: “Việc gì phải ngượng ngượng, ngùng ngùng như thế. Phải ăn no”. Nói xong, anh ta đi như cơn lốc, một lúc một thùng bánh bao nóng nghi ngút xuất hiện trước cửa phòng chúng tôi. Tôi cảm thấy con người này thật nhiệt tình, cùng anh ta nói ra ý nghĩ mới cùng không ngại xảy ra chuyện gì.

- Ông Lưu, tôi có chút việc....

- Tìm trại trưởng? - anh ta hỏi trước

- Tôi muốn cùng ông Lưu thương lượng một chút. Tôi, tôi…

- Vẫn là chưa quen? - anh ta cười. Lúc đó tôi cảm thấy sau lưng hình như có người bật cười, không ngăn được mặt đỏ ửng, vội vàng giải thích nói:

- Không, tôi muốn nói không phải là lại chuyển về. Tôi nghĩ, có thể cho tôi mỗi ngày gặp người nhà một lần không. Chỉ cần gặp gỡ là tôi cảm thấy tốt nhiều rồi.

- Hàng ngày tản bộ ở sân chẳng phải là có thể gặp hay sao? như vậy có vấn đề gì?

- Tôi muốn cùng họ nói chuyện, trại trưởng có cho phép không? Theo quy định, không cùng một phòng không được nói chuyện với nhau.

- Tôi sẽ đi hỏi cho ông.

Tôi được cho phép. Từ hôm đó, hàng ngày khi tản bộ trong sân đều có thể gặp người nhà một lần, nói chuyện một lúc. Hàng ngày các cháu tôi đều thông báo cho tôi tình hình trong phòng của chúng; người của trại nói gì với họ chúng lại đến nói với tôi: từ trong tiếp xúc, tiểu Cố vẫn lửng khủng, tiểu Tú cũng không có gì khác, tiểu Thụy vẫn giặt áo, vá tất cho tôi một cách lễ phép.

Vấn đề tôi quan tâm được giải quyết, không ngờ vấn đề mới lại xuất. hiện. Đó là, thói quen sống hơn 40 năm “cơm đến há miệng, áo đến giơ tay” nay mang lại cho tôi khổ tâm rất lớn.

Hơn 40 năm qua, tôi chưa hề đập một lần chăn, trải một lần giường, đổ một lần nước rửa mặt. Tôi thậm chí chưa tự rửa chân mình, chưa tự buộc dây giầy cho mình. Những thứ như muỗng ăn, dao, kéo, kim, chỉ... từ trước tới nay tôi chưa hề mó tới. Sáng sớm dậy, mọi người đã rửa mặt xong thì tôi mới mặc xong quần áo. Đợi đến lúc tôi chuẩn bị đi rửa mặt, có người nhắc nhở tôi gấp chăn trước, tôi cuốn vội cái chăn mới đi rửa mặt, mọi người đã rửa xong. Khi tôi súc miệng, đưa bàn chải răng vào miệng mới phát hiện chưa có thuốc đánh răng, tôi vội vàng làm xong những việc đó, mọi người đã nhanh chóng ăn xong bữa sáng. Mỗi ngày, tôi luôn đi sau mọi người, vội vã đến u mê đầu óc.

Nếu chỉ là vội vã cũng còn được, khổ tâm là những người cùng phòng cười thầm. Cùng phòng có 8 người đều là tướng ngụy Mãn, có “Tư lệnh khu quân quản”, “lữ trưởng”, còn có “đoàn trưởng quân cấm vệ”. Trước kia họ là những nhân vật đều không thể ngẩng đầu trước mặt tôi. Khi tôi mới đến gian phòng này, họ tuy nhiên không như gia tộc tôi, gọi tôi là “bề trên” song vẫn chưa dám dùng từ “nỉ” (đại từ nhân xưng rất chung chung - ND) nếu không gọi là “ông” thì cũng bỏ xưng hô “nỉ” để bày tỏ sự tôn kính đối với tôi. Khi đó không phải họ công nhiên cười chế diễu song việc họ cố ý làm như không nhìn mà nhìn trộm thường khiến tôi cảm thấy rất khó chịu.

Điều tôi cảm thấy rất khó chịu không chỉ như vậy, bắt đầu từ ngày đầu tiên chúng tôi tới Phủ Thuận, các phòng giam đều có chế độ trực nhật, mọi người mỗi ngày luân lưu quét dọn sân nhà, lau bàn ghế và đổ thùng nước giải. Khi chưa tách khỏi gia tộc, những việc đó đương nhiên tôi không phải làm. Sau khi tôi chuyển sang phòng mới, khó khăn đã đến, luân chuyển đến ngày tôi trực nhật thì làm thế nào? Tôi cũng đi đổ thùng nước giải cho người khác ư? Khi tôi lập hiệp ước bí mật với quân Quan Đông còn không cảm thấy làm sao, mà hiện nay coi việc đổ thùng nước giải thành việc làm nhục tổ tiên, xấu hổ muốn chết. May sao phía trại giải vây cho tôi. Ngày hôm sau, một vị cán bộ họ Giả của trại đi tới nói với mọi người: “Phổ Nghi có bệnh, không cần bảo ông tham gia trực nhật”. Nghe câu nói tôi như người đường cùng thấy lối, lần thứ nhất trong lòng nảy sinh tình cảm cảm kích.

Việc trực nhật được giải quyết, không ngờ lại xảy ra một việc khác. Một hôm, chúng tôi đang tốp hai, tốp ba tản bộ trong sân. Trại trưởng xuất hiện. Mỗi lần chúng tôi tản hộ ông nhất định xuất hiện và thường tìm phạm nhân nói mấy câu. Lần đó tôi phát hiện ông chú ý đến tôi. Ông nhìn tôi từ đầu đến cuối nhìn ngắm đến lòng tôi như lửa đốt.

- Phổ Nghi - ông gọi tôi một tiếng. Từ sau khi tôi về nước bắt đầu nghe người khác gọi tên mình, cảm thấy chưa quen, lúc đó cũng cảm thấy nhức tai, thấy rằng chẳng thà cứ gọi số hiệu còn dễ chịu hơn. Lúc nói đến nơi này, nhân viên coi giữ nói chung gọi số hiệu (số hiệu của tôi là 981).

- Vâng, Trại trưởng - tôi bước tới.

- Quần áo của ông phát cùng với người khác tại sao mình ông không như người khác? - giọng nói của ông ta rất hoà nhã.

Tôi cúi đầu nhìn quần áo mình, lại nhìn mọi người. Vốn là trên mình mọi người chỉnh chỉnh tề tề, sạch bong mà tôi thì trái lại nhăn nhăn nhúm nhúm, lôi thôi lếch thếch, túi toạc một nửa, áo trên thiếu một cái nắp đậy dây một dám mực đen. Chẳng biết làm sao, hai ống quần cũng bên dài bên ngắn. Giầy còn tốt nhưng hai chiếc giày chỉ có một cái rưỡi dây giày.

- Tôi sẽ chỉnh lý một chút - tôi nói nhỏ - tôi về sẽ vá miệng túi, đính khuy áo.

- Tại sao quần áo ông luộm thuộm? - Trại trưởng mỉm cười nói - ông có thể nên lưu tâm một chút, người khác sống như thế nào. Học chỗ mạnh của người khác mới có thể tiến bộ.

Trại trưởng nói rất nhẹ nhàng mà tôi cảm thấy không chịu nổi, rất đau đầu. Lần đầu tiên tôi bị người ta công khai chỉ rõ tôi chẳng biết làm cái gì, trở thành vật bỏ đi trước mặt mọi người. Tôi trở thành tiêu bản để mọi người nghiên cứu. Tôi khó chịu quay mình, tách khỏi con mắt các “đại thần” và “quan, tướng” mong sắc trời tối nhanh.

Tôi lết đến chân tường, nhìn bức tường lớn màu xám lòng muôn vàn cảm khái. Cuộc đời tái sinh ra không tách khỏi sự bao vây của bức tường. Trước kia ở trong bức tường, tôi còn có sự tôn nghiêm nào đó. Ngay trong tường vây nhỏ ở Trường Xuân, tôi cũng giữ được đặc quyền trong sinh hoạt. Song ngày nay, trong bức tường này mọi thứ đều không có. Tóm lại một câu: khi đó không phải tôi cảm thấy mình vô năng mà đau buồn mà là do bị người ta xem là vô năng mà đau đầu tức giận.

Tối hôm đó, tôi phát hiện người khác trước khi ngủ, cởi quần áo, gấp ngay ngắn, đặt dưới gối nằm, còn tôi lại tiện tay vứt một đống dưới chân. Nhớ lại câu nói của trại trưởng, rõ ràng có lý nên chú ý một chút chỗ mạnh của người khác - Nếu như tôi sớm biết câu này, hôm nay sẽ không gặp phải cảnh khó chịu hay sao?

Tôi sống như thế ở Phủ Thuận qua hai tháng. Cuối tháng 10, trại quản lý chuyển đến Cáp Nhĩ Tân.