CHƯƠNG VIII - (4) Chuyển đến Cáp Nhĩ Tân

Trên xe lửa chuyển đến Cáp Nhĩ Tân, chỉ có mấy người trẻ tuổi còn có chút hứng thú cười nói, muốn cùng nhân viên coi giữ đánh “trăm điểm” (một kiểu chơi bài tú lơ khơ), những người khác rất ít nói chuyện, có nói cũng không nói to. Không ít người đêm không ngủ được, ngày không ăn được. Tôi tuy không lo sợ như khi về nước nhưng vẫn căng thẳng so với bất cứ người nào khác. Khi đó, chính là trên chiến trường Triều Tiên, quân đội Mỹ đã đến gần sông Áp Lục.Quân chí nguyện Trung Quốc đã sang chi viện Triều Tiên chưa lâu. Có một đêm, tôi thấy Phổ Kiệt cũng không ngủ được như tôi, liền hỏi quan điểm của y đối với chiến cuộc. Y chán nản trả lời: “xuất quân ra nước ngoài tham chiến, rõ ràng là đốt hương dẫn quỷ xem ra sẽ hết”. Tôi lĩnh hội ý tứ “sẽ hết”, một mặt chỉ Trung Quốc sẽ thua trận, ít nhất Đông Bắc sẽ bị quân Mỹ chiếm đóng; mặt khác lo rằng Đảng Cộng Sản nhìn thấy “thế lớn đã mất, giang sơn khó giữ” sẽ ra tay trước dọn đẹp đám người chúng tôi để tránh khỏi rơi vào tay người Mỹ, sau này mới biết, đó cũng là cách nghĩ của mọi phạm nhân.

Đến Cáp Nhĩ Tân, nhìn thấy nhà cửa của trại quản lý, tôi càng tuyệt vọng. Nhà cửa của Trại quản lý vốn là nhà tù ngụy Mãn để lại. Nhìn thấy nó, chợt có mùi vị “lấy cái đạo của người, phải trị cái thân của người”. Nhà tù này do Nhật Bản thiết kế, là nơi chuyên giam “tội phạm chống Mãn, chống Nhật”, có hai tầng. Trung tâm là vọng gác. Bao quanh trạm gác là các nhà giam hai tầng hình quạt, trước và sau là lan can sắt dày, tường màu xám, ngăn nhà giam thành những phòng nhỏ, mỗi phòng chứa được 7, 8 người. Phòng tôi ở có 5 người không đến nỗi chen chúc, song do kiểu Nhật chỉ có thể ngủ trên sàn. Tôi ở đây khoảng hai năm, sau này nghe nói đã dỡ bỏ. Khi mới bước vào, tôi vẫn chưa biết rằng những “phạm nhân” ngụy Mãn bị giam cầm ở đây rất ít người sống sót. Tuy nhiên cứ nghe thấy tiếng mở cửa song sắt thì đã quá sức chịu đựng của tôi rồi. Tiếng vang của loại kim loại này luôn khiến tôi liên tưởng đến tra tấn và bắn giết.

Chúng tôi được đãi ngộ cũng như ở Phủ Thuận, nhân viên coi giữ vẫn hoà nhã như trước. Tiêu chuẩn ăn uống không có chút gì thay đổi. Mọi thứ báo chí, đài phát thanh, hoạt động văn hoá văn nghệ như thường. Thấy những điều đó lòng tôi tuy có bớt sợ hãi song vẫn chưa ổn định được. Tôi luôn nghĩ rằng mình không chết trong tay người Trung Quốc cũng sẽ chết trong oanh tạc của máy bay Mỹ.

Tôi còn nhớ rất rõ, qua báo chí chúng tôi thấy tin tức về quân chí nguyện nhân dân Trung Quốc giành được thắng lợi trong chiến dịch thứ nhất trên chiến trường Triều Tiên. Lúc đó chẳng ai tin. Đến cuối năm, tin tức thắng lớn trong chiến dịch thứ hai lại đến. Chúng tôi vẫn mang mối hoài nghi lớn. Năm sau, có một hôm, một vị cán bộ trại đứng trên vọng gác, đọc cho mọi người nghe tin đặc biệt về quân đội Trung - Triều khôi phục Hán Thành. Các phòng giam vang lên tiếng vỗ tay nhiệt liệt. Lúc đó, bụng tôi mới nửa tin, nửa ngờ.

Khoảng tháng hai, trên báo công bố “các điều trừng trị bọn phản cách mạng”. Sợ dẫn tới sự kinh hoàng sợ hãi của chúng tôi nên ngừng việc chúng tôi đọc báo. Chúng tôi không biết nội dụng liền đoán rằng thua trận trên tiền tuyến, hoài nghi những tin mừng trước đó đều là giả dối. Do đó, tôi tự cho rằng vận nguy của tôi sắp đến.

Một hôm, vào nửa đêm, tôi bỗng nhiên bị tiếng cửa sắt đánh thức, thấy nhiều người đến bên ngoài chấn song, từ một phòng giam liền tường có một người đi ra. Tôi cho rằng chắc là quân đội Mỹ đến gần Cáp Nhĩ Tân, Đảng cộng sản cuối cùng giết chúng tôi. Sáng hôm sau nghe mọi người cùng phòng bàn luận mới biết rõ thật là sự nhầm lẫn ngớ ngẩn. Vốn là bệnh tiểu tràng của lão Khúc nguyên là một “tỉnh trưởng” phát ra, sau khi phát hiện, nhân viên coi giữ báo cáo trại trưởng, trại trưởng đưa bác sĩ quân y và y tá đến kiểm tra một chút, cuối cùng đưa ông ta vào bệnh viện. Lúc đó, do sợ hãi và liên tưởng tôi đã điên rồ lẫn lộn, cho nên chỉ nhìn thấy ống quần quân trang mà không thấy áo trắng của bác sĩ và y tá.

Gạt bỏ sự lầm lẫn mà cũng chưa an ủi tôi bao nhiêu.

Ngoài tiếng cửa sắt ban đêm, tôi còn sợ nghe tiếng ôtô ban ngày. Mỗi lần nghe bên ngoài có tiếng xe ôtô, tôi ngờ là đến mang tôi đi xét xử. Ban ngày, tôi tập trung tinh lực vào nghe ngóng, quan sát mọi động tĩnh bên ngoài chấn song sắt, ban đêm thường bị ác mộng kinh hoàng. Tình hình bốn viên “tướng” ngụy Mãn cùng phòng cũng chẳng khác gì tôi. Họ cũng như tôi, sức ăn ngày càng ít đi. Tôi nhớ trong những ngày đó, mỗi khi cầu thang có tiếng động, mọi người đều quay đầu nhìn về phía chấn song sắt.. Nếu như cầu thang xuất hiện khuôn mặt người lạ, trong các phòng giam nhất định tự động ngừng mọi hoạt động, giống như mọi người đứng trên sự tuyên phán ngày cuối cùng. Đúng vào lúc mọi người cảm thấy tuyệt vọng, một thủ trưởng công an đến nhà giam, thay mặt chính phủ nói chuyện với chúng tôi. Nghe lần nói chuyện đó, chúng tôi mới thấy có thể sống.

Vị thủ trưởng này đứng trước vọng gác nói chuyện với các phòng giam luôn một giờ đồng hồ. Ông thay mặt chính phủ nói với chúng tôi một cách chính xác và rõ ràng: chính phủ nhân dân không muốn bảo chúng tôi chết mà là muốn chúng tôi qua học tập tỉnh ngộ, được cải tạo. Ông nói: đảng cộng sản và chính phủ nhân dân tin rằng, dưới chính quyền nhân dân đa số tội phạm có thể cải tạo thành người mới. Ông nói: lý tưởng Cộng sản chủ yếu là muốn cải tạo thế giới, cải tạo xã hội và cải tạo nhân loại. Ông nói xong, trại trưởng lại nói một hồi. Nhớ được ông nói một đoạn như sau: “Các ông chỉ nghĩ đến cái chết. Hãy xem đã sắp xếp những gì để các ông chết? Các ông có thể nghĩ xem: nếu chính phủ nhân dân định xử quyết các ông, việc gì lại phải để các ông học tập?

“Đối với cuộc chiến tranh Triều Tiên, các ông có rất nhiều cách nghĩ kỳ lạ. Có người cho rằng, quân chí nguyện nhất định không đánh nổi quân đội Mỹ, quân Mỹ nhất định sẽ đánh vào Đông Bắc, do đó lo rằng Đảng Cộng sản sẽ ra tay giết hại các ông. Có người có thể còn mê tín sức mạnh quân sự Mỹ, cho rằng không thể chiến thắng bọn xâm lược Mỹ. Tôi có thể rõ ràng và chính xác nói với các ông, nhân dân Trung - Triều sẽ đánh bại đế quốc Mỹ, chính sách cải tạo tội phạm của Đảng cộng sản cũng nhất định giành được thắng lợi. Người cộng sản chưa bao giờ nói suông, sự thực là sự thực.

“Các ông có lẽ sẽ nói: không muốn giết chúng tôi thì hãy thả chúng tôi ra có tốt không? Không tốt. Nếu chưa qua cải tạo đã thả các ông ra, không những các ông sẽ có thể phạm tội mà nhân dân cũng không đồng tình. Thấy các ông, nhân dân không thể tha thứ. Cho nên, các ông cần học tập, cải tạo tốt”.

Đối với lời nói của vị thủ trưởng và trại trưởng tôi tuy không hiểu hết, thậm chí không hoàn toàn tin, song về câu nói chính phủ không muốn xử quyết chúng tôi thì tôi lại thấy ngày càng có đạo lý. Đúng nếu quả là có ý định giết chúng tôi, khi ở Phủ Thuận việc gì phải mở rộng nhà tắm của trại giam? Đến Cáp Nhĩ Tân việc gì phải cấp cứu người bệnh nguy cấp? Việc gì liên tục chiếu cố những người tuổi cao về mặt ăn uống?

Những đãi ngộ về việc chữa bệnh, tắm rửa, sau này chúng tôi mới biết rõ, tại các nhà giam ở nước Trung Hoa mới không phải là chuyện hiếm lạ. Song khi đó, chúng tôi thật sự cảm thấy rất mới lạ, coi đó là sự chiếu cố đặc biệt đối với chúng tôi. Vì vậy, nghe câu nói chính phủ nhân dân chính thức nói ra là không muốn tiêu diệt chúng tôi, chúng tôi từ đó cảm thấy thoải mái hơn.

Về việc học tập cải tạo mà thủ trưởng và trại trưởng nói, khi đó không ai trong chúng tôi bày tỏ ý kiến. Với tôi, bảo chúng tôi đọc sách, đọc báo chẳng qua để chúng tôi giết thời gian, tránh suy nghĩ lung tung. Nói rằng đọc mấy cuốn sách có thể thay đổi tư tưởng của một con người tôi cảm thấy không thể tưởng tượng dược. Về lời nói có thể đánh bại đế quốc Mỹ, tôi càng không tin. Bốn viên “tướng” tự cho là mình hiểu quân sự ở cùng phòng thì nhất trí cho rằng nước Mỹ chỉ dùng vũ khí thông thường cũng đủ để xưng bá chủ thế giới, thiên hạ vô địch. Nói có thể đánh bại quân đội Mỹ chỉ chẳng qua là câu nói suông.

Tuy nhiên về sau, chúng tôi dần dần cảm thấy người Cộng sản không phải là những người nói suông. Sau đó không lâu, chúng tôi lại đọc báo chí, cảm thấy những tin tức về chiến trường Triều Tiên không phải là giả dối. Một số viên “tướng” cũng nói: xưa nay bịa đặt tin chiến sự, có thể bịa số người chết và bị thương của hai bên, còn về được, mất đất., thành phố thì không bịa trong thời gian dài được. Đặc biệt là tin tức về tổng tư lệnh quân đội Mỹ muốn đàm phán đình chiến còn có thể nói là vô địch sao? “Tướng, sĩ quan” đều hoài nghi. Khỏi phải nói, tôi càng giải thích không thông.

“Việc binh không ngại lừa dối”, một tội phạm chiến tranh đã từng là lữ trưởng nói:”có lẽ bên trong còn đó vấn đề. Tôi không tin nước Mỹ là con hổ giấy”.

Tuy nhiên, chẳng kể tin hay không tin, chiến tranh Triều Tiên ngày càng không như chúng ta nghĩ lúc ban đầu, nước Mỹ càng đánh càng không giống con hổ thật. Tình hình ngoài dự đoán ngày càng rõ rệt. Trái lại, tôi cảm thấy yên tâm vì tôi cho rằng nếu Đảng cộng sản không bị thất bại, thì cũng chẳng vội gì tiêu diệt tôi, con người vô dụng này.

Học tập lúc này cũng khác trước. Trước kia học tập là tự đọc, phía trại không hỏi tới. Hiện nay cán bộ phụ trách học tập của trại đích thân lãnh đạo chúng tôi học tập, ông nói chuyện chuyên đề với chúng tôi về thế nào là “xã hội phong kiến”, sau đó cho chúng tôi thảo luận, mỗi người còn phải viết bút ký học tập.

Một hôm, cán bộ giảng bài nói với chúng tôi:

- Tôi đã từng nói, cải tạo tư tưởng trước hết phải hiểu rõ tư tưởng vốn có của mình là thế nào. Tư tưởng của mọi người không tách rời xuất thân, lịch sử của mình. Vì vậy, phải từ xuất thân, lịch sử của mình mà nghiên cứu. Để tiến hành cải tạo tư tưởng, mỗi cá nhân phải phân tích một cách khách quan, không bảo lưu lịch sử của bản thân mình, viết một bản tự truyện...

Tôi tự nói với mình: “thế là cải tạo ư? đó chẳng phải muốn cố cải tạo để lừa mình cung khai sao?”

Đó là tư tưởng của tôi khi đó. Dưới sự chi phối của tư tưởng đối lập, tôi viết một bản tự truyện đầu tiên của tôi.