- 4 -

Một thời huy hoàng

Chúng tôi quyết tâm kiếm tiền, và mọi việc diễn ra đúng như vậy. Từ sáng cho đến tận khuya chúng tôi bán thuốc lá, xúp, gà rán, nước chanh và bia ướp lạnh, chủ yếu là cho lính. Giữa chúng tôi đã học cách xây dựng và chăm sóc các mối quan hệ. Thông qua vẻ duyên dáng và tài ngoại giao mà tôi áp dụng một cách hoàn toàn có chủ ý, tiệm của chúng tôi trở nên vô cùng ăn khách.

Người ta đều đặn cung cấp cho chúng tôi hàng hóa và các tảng nước đá lớn dùng để ướp lạnh đồ uống, thứ bình thường rất khó kiếm trong thành phố. Ở một góc tiệm có một máy quay đĩa chơi nhạc từ bộ đĩa nhạc Pháp lớn do tôi sưu tầm. Máy quay và các đĩa hát đều do tôi mua lại từ những người tị nạn với một số tiền nhỏ. Thứ âm nhạc mang chất hoài niệm này chạm vào con tim của khách hàng và khiến họ thích dừng chân ở chỗ chúng tôi.

Vào một ngày thậm chí tôi còn mua một chiếc đàn accordion để khách hàng có thể chơi vào giờ muộn nếu họ có hứng thú. Một trong số họ là Jean, một người Pháp điển trai, đính hôn với một cô gái gốc Hoa xinh tuyệt trần, tên là Sao A Mung. Cả hai thường đến thăm chúng tôi, và chẳng mấy chốc chúng tôi đã kết bạn với nhau.

Với sự đồng ý của hai người bạn hàng, tôi tự mình quản lý toàn bộ hoạt động kinh doanh. Tiền lãi và số tiền boa hậu hĩnh chúng tôi chia cho nhau một cách công bằng, giữa chúng tôi không có chuyện cãi vả và tị nạnh.

Chẳng mấy chốc tôi đã có nhiều tiền đến mức có thể sống trong một căn nhà nhỏ riêng có đủ tiện nghi ở phía ngoài trung tâm với hai cô giúp việc. Một cô giặt giũ quần áo, một cô thì cho đàn gà và lợn ăn buổi chiều trước khi đi chợ và nấu nướng. Hàng ngày vào buổi sáng có một chiếc xe xích lô đón tôi tới chỗ làm, buổi tối lại chở tôi về nhà.

Tôi sắm cho mình, bên cạnh quần áo thêu vàng bạc, cả đồ trang sức thứ thiết và diện chúng tùy thích. Tuy nhiên dưới làn áo dài tôi luôn đeo cây thánh giá nhỏ do cô Bè tặng tôi lúc chia tay.

Rất nhanh chóng tôi quen với cảm giác thịnh vượng và thành đạt. Giờ tôi còn có thời gian đọc các tiểu thuyết diễm tình và đến chụp ảnh ở một hiệu ảnh. Việc này đã trở thành một niềm đam mê lớn của tôi. Không có bất cứ một điều gì trên thế giới khiến tôi có thể có ý định rời bỏ đất nước. Không một tin tức nào về tình hình chiến sự hay nạn cướp bóc ở miền Bắc khiến tôi có thể thay đổi ý định của mình.

Những đóa hoa vô tội

Tôi không cảm thấy bận lòng vì việc phải mang tiếng gái đã lớn mà chưa chồng. Tôi có tất cả những gì mình muốn, và mỗi lần nếu có một người đàn ông nào tỏ ý tán tỉnh, tôi đều nhã nhặn khước từ.

Vào một buổi sáng, khi bước vào tiệm ăn từ rất sớm, tôi phát hiện có một biển hoa cúc, loài hoa mà tôi ưa thích, bày trên khắp các mặt bàn và quầy bán hàng. Ngọt và Liên từ trong bếp đi ra rất nhanh khi nghe tiếng tôi và trao cho tôi một chiếc phong bì màu vàng. Cả hai đều cười một cách tinh quái.

"Có chuyện gì thế?", tôi hỏi mà không hay biết điều gì.

"Hoa được mang đến sáng sớm này cho chị đấy", Ngọt nói và cúi đầu kính cẩn trước tôi.

"Và chiếc phong bì này chúng em cũng được dặn trao lại cho chị", Liên bổ sung, còn lúng túng hơn cả tôi. Tôi mở phong bì, ngón tay hơi run rẩy. Trong đó có một tấm bưu thiếp với những dòng chữ vàng. Tôi đọc to: "Thưa quý cô, cho phép tôi được tặng cô những đóa hoa này, mặc dù cô hẳn biết không có loài hoa nào trên thế giới này có thể sánh được với sắc đẹp của cô. Một người hâm mộ trung thành của cô". Thư không đề tên người gửi. Tôi thấy mặt mình bị đỏ bừng và cất chiếc bưu thiếp lại vào phong bì.

"Chà, thế mới gọi là một người hâm mộ! Chắc anh ấy phải giàu lắm và đang chết mê chết mệt chị, nếu không thì đã chẳng làm như vậy", Liên nói, Ngọt gật gù tán đồng.

"Em cứ nói vậy. Đúng là một gã điên. Để rồi xem. Và bây giờ thì bắt tay vào việc thôi!", tôi gạt đi nhằm che giấu sự ngượng ngập của mình. Cả ba chúng tôi đi vào bếp để chuẩn bị các món ăn. Ngày làm việc trôi qua rất nhanh, tôi mệt mỏi trở về nhà. Mặc dù đêm đã khuya, tôi vẫn nằm thao thức trên giường, mắt nhìn trân trân lên chiếc quạt trần đang quay, thổi phồng chiếc màn chống muỗi của tôi.

Tôi đặt tấm bưu thiếp lên trên bàn ngủ. Hôm nay một người đàn ông lạ khiến tôi bối rối. Mắt nhắm nghiền, tôi tìm cách tưởng tượng một người đàn ông trẻ bên cạnh mình, nhưng rồi tôi lại mở mắt rất nhanh khi thấy người đàn ông trẻ đã biến thành một ông già đang đi kiếm một cô nhân tình trẻ.

Trong đêm nay tôi ngủ không yên giấc và bực bội vì phí phạm thời gian quý báu cho những giấc mộng tình chẳng đâu vào đâu.

Màu của trái tim

Mấy ngày liền tiệm ăn của chúng tôi tràn ngập các loài hoa quý mà chẳng có ai đứng ra nhận là chủ nhân. Tôi tìm cách đút tiền cho người vận chuyển để lần ra tung tích của người tặng hoa bí ẩn nhưng không thành. Mỗi lần như vậy người vận chuyển đều chỉ im lặng và cúi đầu đi ra ngoài. Cứ như vậy tôi quen dần với việc được tặng hoa, nhưng chẳng mấy lâu sau đó tôi đã tặng tiếp chúng cho láng giềng và khách hàng.

Hiển nhiên vào mỗi ngày tôi đều phát hiện thấy mình đang cố tự làm đẹp hơn một chút so với thông thường. Tôi lưu ý sao để cô hầu gái của tôi chải mái tóc dài của tôi thật mượt và áo quần của mình thật chỉnh.

Vào một sáng sớm tôi quyết định chọn một chiếc áo dài nhung màu tím, thêu rồng vàng. Khi bước vào quán, tôi không nhìn thấy hoa tươi, tâm trạng đang hào hứng của tôi chùng hẳn xuống. Thất vọng tôi đi vào bếp. Ngọt vội đến gặp tôi, ngay theo sau là Liên, nét mặt hân hoan hơn mọi lần. Ngọt cầm trên tay một chiếc hộp chạm trổ khá tinh vi và cẩn trọng trao cho tôi. Bởi vì trông nó thật quý giá, cả hai đã cất giữ nó trong gian bếp.

Trong lòng hộp có một bông hoa cúc tím được cài một dải băng đỏ. Vừa trông thấy nó tim của tôi đã đập như muốn vỡ tung lồng ngực. Đối với tôi đây là một tín hiệu mà tổ tiên dành riêng cho mình, bởi bông hoa này cùng màu như chiếc áo dài mà tôi chọn mặc ngày hôm nay! Dường như tôi nghe được một tiếng nói từ trên cao vọng xuống: "Ta đã nghe được lời cầu khẩn của con. Đây là người đàn ông mà ta đã chọn cho con!".

"Chị còn chờ gì nữa! Mở nó ra đi!", Ngọt và Liên đồng thanh. Tôi chầm chậm mở nắp hộp và nín thở khi thấy một vòng vàng đeo cổ rực rỡ nạm thạch anh tím được mài một cách tinh xảo hiện ra. Một tấm bưu thiếp với dòng chữ vàng quen thuộc nằm ngay bên cạnh.

"Thưa quý cô! Xin cô hãy nhận món quà này như là một dấu hiệu của tình yêu vô tận mà tôi dành cho cô. Xin cô hãy đeo chiếc vòng này lên cổ và đi ra phố. Tôi đang chờ cô ở đó!"

"Chị phải làm gì bây giờ! Anh ta đang chờ ở ngoài kia!", tôi kêu lên choáng váng. Tay tôi quá run không cài được chiếc vòng. Rốt cuộc thì Ngọt cài móc khóa nó hộ cho tôi, trước khi đẩy tôi ra khỏi gian bếp và tiếp theo đó là ra khỏi tiệm ăn. Tôi biết là dĩ nhiên cả Ngọt và Liên sẽ chực sẵn bên cửa sổ để không bỏ sót một chi tiết nào. Và tôi đã đứng ở đó, bên vệ đường. Hy vọng là tổ tiên của tôi biết rõ điều mà họ dành cho tôi. Trong giây lát tôi cảm thấy đầu gối của mình mềm nhũn xuống. Tôi e lệ nhìn về phía trái, rồi về phía phải mà không phát hiện được ai. Khi chầm chậm nhìn về phía bên kia đường thì tôi thấy một người đàn ông mặc com lê trắng ngồi lặng lẽ trên một chiếc ghế quan sát tôi. Tôi phát hiện ánh mắt đầy trìu mến, gần như thân thuộc của anh và khâm phục phong cách bình thản của anh khi đứng dậy để đón tôi. Anh cao lớn. Đẹp trai. Và giàu có.

Anh chạm nhẹ vào chiếc vòng cổ tôi đeo hơi bị lệch, trước khi đưa bàn tay của tôi lên môi hôn một cách dịu dàng. Đôi môi gợi cảm của anh thật mê hoặc, khiến tôi vừa rét run, vừa nóng bừng người. Cảm giác hạnh phúc đưa tôi vào một trạng thái bồng bềnh chưa bao giờ trải qua trước đó. Không nói một lời và không chạm tiếp vào người anh, vì sợ hãi khoảng khắc kỳ diệu này sẽ biến mất, tôi đi dạo cùng người đàn ông đầu tiên của cuộc đời mình.

Phép thuật của tình yêu

Hùng kể ít về mình. Tôi chỉ biết rằng anh xuất thân từ một gia đình giàu có ở miền Nam và đang thực hiện các thương vụ của ba anh tại thành phố này. Anh nhiều hơn tôi mười tuổi và là một nhà lãng mạn đích thực.

Bên anh chẳng mấy chốc tôi có được cảm giác rằng cuộc chiến lúc bùng lên, lúc lắng xuống ở miền Bắc chẳng bao giờ lên đến được chỗ chúng tôi. Mặc dù Hoàng đế của chúng tôi đã quay trở lại Việt Nam, tình hình giữa hai bên tham chiến vẫn tiếp tục căng thẳng. Trung Quốc, nước láng giềng to lớn của chúng tôi, mới đây đã trở thành Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.

Hùng làm thơ tặng tôi và tiếp tục tấn công tôi bằng các món quà quý và hoa. Mỗi lần gặp nhau anh âu yếm chạm mũi vào mũi tôi. Đây là cách hôn nhau ở nước tôi và suốt một thời gian đây là sự đụng chạm cơ thể duy nhất mà chúng tôi tự cho phép.

Trong những tuần đầu tiên anh tôn trọng việc tôi vẫn còn là một trinh nữ mặc dù đã ở độ tuổi đôi mươi. Tuy nhiên cả tôi cũng càng ngày có thêm đòi hỏi đối với anh, anh đánh thức trong tôi những cảm xúc từ trước tới giờ mình chưa biết tới. Khi anh, hoàn toàn bị chinh phục bởi tình yêu đối với tôi, ngỏ lời cầu hôn thì tôi cũng đã sẵn sàng trở thành đàn bà, người đàn bà của anh.

Và như vậy tôi đã để cho anh trở thành chủ nhân cơ thể và cảm xúc của tôi. Cùng anh tôi khám phá lạc thú của tình yêu. Sau những ngày làm việc bận rộn là những đêm nồng nàn trong căn nhà nhỏ của tôi, và mặc dù tôi hầu như không ngủ, tình yêu của chúng tôi đã chắp cánh và tiếp cho tôi nhiều sức mạnh. Rất nhiều lúc, khi xe xích lô như thường lệ đến đón tôi đi làm, Hùng vẫn còn ngủ.

Hùng giới thiệu tôi với chị gái của anh sống ở đầu bên kia thành phố. Anh nói rằng tôi là vợ đính hôn của anh. Mặc dù chị gái Hùng tiếp đón tôi khá lãnh đạm, tôi vẫn coi chị là một người dễ thương. Nhưng thực tình mà nói tôi không mấy bận tâm. Chỉ có Hùng là quan trọng! Trong vòng tay của anh tôi luôn tìm được sự bình yên mà mình tìm kiếm bấy lâu nay, và nếu có những ngày các tin tức xấu lọt đến tiệm ăn của chúng tôi thì lời nói của anh lại khiến tôi bình tâm trở lại. Hùng ân cần chăm sóc và không hề để tôi nghi ngờ rằng chúng tôi sẽ có một cuộc sống hạnh phúc. Và bởi vì tôi tin rằng chỉ một người đàn ông thành công mới có thể có những món quà tặng quý giá như vậy, tôi lại càng củng cố lòng tin của mình về một cuộc sống an toàn và đầy đủ trong tương lai. Thành công mạng tới sự thịnh vượng và cũng có nghĩa là sức mạnh.

Ba tháng trôi qua, và chẳng mấy chốc nữa tôi sẽ làm quen với bố mẹ Hùng. Ngọt và Liên luôn gọi tôi là chuột sa chĩnh gạo và mỗi lần như vậy đều thở dài tỏ vẻ khao khát. Cùng nhau chúng tôi nôn nóng tiến hành những khâu chuẩn bị cuối cùng cho đám cưới. Tôi tự hào vì sẽ sắp kết hôn với một người đàn ông mà tôi yêu và đã tự chọn cho mình.

Những đám mây ô nhục

Một buổi sáng, khi tôi vừa bước lên xe xích lô thì có một ông già đứng bên vệ đường vẫy tay ra hiệu. Tôi nhận ra đó là người láng giềng của tôi, ông ở chỉ cách tôi mấy bước sau một hàng rào tre dày. Tôi bảo người lái xe dừng lại và bước xuống để nói chuyện với ông.

Không nói lời nào, ông lịch sự tỏ ý mời tôi bước đến bậc cửa nhà ông. Tôi đến gần và mỉm cười thân thiện với ông. Khi tôi hỏi ông có việc gì thì nét mặt ông bỗng dưng thay đổi. Ánh mắt ông trở nên buồn bã và ông tránh không nhìn tôi. Ông chắp tay, cúi đầu và nói: "Thưa cô, tôi cầu xin cô! Xin cô thứ lỗi nếu hôm nay tôi phải làm phiền cô, nhưng tôi nghĩ là mình có nghĩa vụ phải thông báo và cảnh báo cho cô biết về những chuyện không hay. Xin cô thứ lỗi!".

"Không dám", tôi ngạc nhiên trả lời, "Xin ông cứ cho biết chuyện ạ".

"Trong phố có các tin đồn về me xừ..."

"Me xừ?" Tôi cảm thấy tim mình bắt đầu đập nhanh hơn. "Vâng. Có lẽ đấy chính là me xừ... Có tin đồn rằng của cải gia đình ông ấy có được từ những phi vụ bất minh. Đền chùa bị cướp và... Nhưng mà thực ra đấy không phải là điều mà tôi muốn nói với cô." Ông hạ thấp giọng. Tôi biết là da mặt tôi đã trở nên đỏ bừng. Tôi dán mắt nhìn vào miệng ông, nghe những lời sẽ vĩnh viễn làm tan vỡ trái tim của tôi.

"Thưa cô, me xừ không chung thủy với cô."

"Không thể thế được!", tôi nói và hít sâu. "Ông không biết điều mà ông đang nói! Chúng tôi sẽ làm lễ cưới..."

"Thưa cô, hàng ngày tôi vẫn quan sát cô. Tôi đã nhiều tuổi rồi, tôi biết cô là một người thật thà và chăm chỉ. Ở phố cô được tiếng là một cô gái trẻ rất cương nghị và hòa nhã. Nhưng mà mỗi buổi sáng, khi cô rời khỏi nhà và me xừ còn ở chỗ cô, thì tôi lại nghe từ nhà cô những tiếng động không bình thường. Thưa cô, tôi khuyên cô khoảng một tiếng nữa hãy quay lại để chứng kiến tận mắt. Tôi rất lấy làm tiếc."

Ông nhìn tôi một cách đầy thương cảm trước khi bước vào nhà, đôi vai thõng xuống.

Vỡ mộng

Tôi đứng lặng và vẫn chưa hiểu nổi điều mình vừa nghe thấy. Đờ đẫn tôi quay lại xe xích lô và bảo người lái xe chạy tiếp, sau mấy trăm mét tôi yêu cầu anh ta hãy cho tôi chạy vòng quanh một lát trong buổi sáng. Trong thâm tâm tôi nguyền rủa ông già, hẳn ông chỉ ghen ghét hạnh phúc mà tôi đang có. Vì những lý do nào đó mà tôi chưa hay biết, ông ta đang muốn hủy hoại niềm vui sống của tôi.

Chìm đắm trong những ý nghĩ trái ngược nhau tôi không nhận ra chiếc xe xích lô của tôi đã dừng lại từ lâu và người lái xe nói với tôi: "Thưa cô... thưa cô?" Tôi giật bắn mình. "Bây giờ đi đâu ạ?", anh ta hỏi. Bình thản, gần như đang mơ ngủ, tôi trả lời ngắn gọn: "Anh cho tôi quay trở lại nhà".

Khi đến gần nhà, tôi bảo người lái xe dừng lại và bước xuống. Tôi trả tiền và cho anh ta nghỉ việc trong thời gian còn lại trong ngày. Mặc dù tôi rón rén đi như một con rắn đang trườn tới, từng bước chân vang động lên trong tâm trí tôi. Tôi cảm thấy áy náy khi nghi ngờ Hùng đến mức như vậy. Tôi gần như căm thù bản thân về việc này. Nhưng mà tôi muốn biết sự thật.

Tôi cởi dép và đặt xuống trước thềm nhà, trước khi mở cánh cửa. Tôi bước vào nhà. Không có một tiếng động nào. Bỗng nhiên có tiếng nói và tiếng cười khúc khích từ trong phòng ngủ vọng sang. Từ phòng ngủ của tôi, phòng ngủ của chúng tôi. Tôi nín thở, trước khi nhẹ nhàng và chậm rãi mở cửa, lòng đầy căng thẳng.

Hùng và cô giúp việc của tôi nằm trần truồng, quấn vào nhau, giọng rên rỉ đầy thèm khát, bàn tay vuốt ve trên làn da, cơ thể nóng bừng tìm sự giải thoát trên giường của tôi. Trên giường của chúng tôi!

Tôi nhìn họ, mất hết khả năng cử động. Mỗi một cú dập của anh ta xuyên vào đầu tôi, vào tim tôi, vào tâm hồn tôi. Mỗi một tiếng hét đầy lạc thú của cô ta cắt xé tôi như một lưỡi dao, khiến tôi tổn thương, hạ gục tôi, hủy diệt tôi. Liên tục như vậy. Những giấc mơ của tôi, hy vọng của tôi, cuộc sống của tôi trong chốc lát tan tành và rơi xuống như đống đổ nát của thành phố này trước chân tôi.

Sự tức giận đột nhiên trào dâng trong tôi, tôi phản ứng như một hung thần. Tôi túm lấy một chiếc đèn bàn. Hai bên buông nhau ra, họ hoảng hốt nhìn tôi.

"Em yêu! Không phải như em nghĩ đâu! Anh chẳng muốn, nhưng mà cô ta...!" Hùng cất lời, mắt mở trống hoang.

"Cút! Đồ rắn rít! Đồ phản bội! Tôi không bao giờ muốn nhìn mặt anh nữa!", tôi hét lên và ném chiếc đèn vào đầu anh ta. Mặt đỏ bừng, anh ta vớ lấy chiếc quần, không nói thêm được lời nào, trần truồng chạy ra khỏi nhà.

Vẻ mặt tôi bị biến dạng vì cơn cuồng nộ mà tôi không còn kiểm soát được nữa. Tôi bắt đầu đấm túi bụi vào cô gái lõa thể đang đờ đẫn, cứ như thể bằng cách đó tôi sẽ đánh bật khỏi người cô mùi người đàn ông mà cô ta đã đánh cắp của tôi. Vừa la hét, tôi vừa dùng hết sức mạnh của sự tuyệt vọng để hành hung cô, bất chấp mọi lời cầu khẩn.

Khi các nắm tay của tôi bị đau như dần bởi các cú đánh, tôi túm tóc cô lôi vào bếp. Cô ta đã gần như bất tỉnh và không kháng cự. Tôi bóp nát ớt chỉ thiên trong lòng tay và trát chất lỏng sền sệt này vào miệng cô và vào giữa hai háng cô. Sau đó tôi túm tóc lôi xềnh xệch cô gái máu me đầm đìa và trần truồng trên đường phố và hét lên với tất cả mọi người, rằng cô ta đã phản bội và cướp đi danh dự của tôi. Một số hàng xóm và người qua đường vỗ tay và lớn tiếng mắng chửi cô gái. Tôi buông cô ta ra và trở về nhà, đầu ngẩng cao, cổ vươn thẳng. Tuy nhiên trong thâm tâm tôi nhẩm đếm từng bước đi và biết rằng tất cả đang quan sát tôi. Bằng bất cứ giá nào tôi cũng không được phép bày tỏ sự yếu đuối trước mặt họ. Danh dự của tôi đang treo trên sợi tóc.

Dấu vết của tình yêu

Khi cảnh cửa nhà rốt cuộc khép lại sau lưng tôi, tôi kiệt sức nằm co quắp trên nền nhà. Tôi cảm thấy mình bị phản bội, lừa dối và làm nhục hết mức. Dần dần tôi mới ý thức hết thảm cảnh của mình. Một cách ngây thơ và mê muội, bất chấp các quy tắc xã hội, tôi đã trao tặng sự trinh bạch của mình cho một người đàn ông trước khi hôn thú. Bởi vào thời đó sự trinh bạch là giá trị duy nhất của một người phụ nữ, điều này có nghĩa là tôi sẽ không bao giờ có thể kết hôn một cách đường hoàng ở đất nước tôi được nữa. Ai mà lại đi mua một thứ hàng đã dùng và bẩn thỉu? Tôi không còn có giá trị nữa và sẽ không bao giờ còn được tôn trọng ở xã hội An Nam. Giờ đây tôi bị coi như một gái điếm.

Mù quáng bởi tình yêu tôi đã chấp nhận rủi ro này. Bây giờ thì đã quá muộn, tôi đã thua cuộc. Cuộc đời của tôi chỉ còn là một thảm họa!

Tôi không dám tới phòng ngủ, những tiếng rên rỉ hoan lạc của những kẻ phản bội vẫn còn vang vọng ở đó. Tôi ngồi hàng tiếng đồng hồ, bất động, trống rỗng, tuyệt vọng, bất hạnh cùng cực và không đến chỗ làm nữa.

Gần trưa Ngọt mở cửa bước vào mà không gõ, hơi thở đứt đoạn. Cô tìm thấy tôi ngồi ở một góc nhà, mặt trống rỗng. Tôi không còn khả năng khóc nữa.

"Chúng em biết chuyện gì đã xảy ra", cô khẽ khàng nói và dịu dàng vuốt tóc tôi. "Cả thành phố bàn tán về chuyện này! Chị quả đã không gặp may. Nhưng mà điều quan trọng nhất là chị đã giữ được thể diện của mình! Người ta kể là chị đã đánh con bé đó còn kinh hơn so với cả một người đàn ông!"

Tôi không trả lời. Chẳng có gì để nói. "Em sẽ ở lại đây với chị, cả đêm nay nữa, nếu chị muốn. Liên sẽ cùng Anh lo việc ở tiệm. Em sợ để chị ở đây một mình", cô nói tiếp và nhìn tôi một cách lo lắng.

Cô đứng dậy, đi vào bếp để đun cho chúng tôi một ấm chè hoa nhài. Cô rót nước từ bình chứa vào ấm nấu nước và cười với tôi: "Bọn em sẽ chăm sóc chị, đừng sợ!".

Tôi buồn bã trả lời: "Các em sẽ phải tự chăm sóc cho nhau". Ngọt nhìn tôi, tỏ vẻ không hiểu điều tôi muốn nói.

"Bọn em phải tự chăm sóc cho nhau? Thế còn..." Tôi cúi xuống, gật đầu. Nước mắt tôi bắt đầu chảy dàn dụa.

"Chị muốn dành cho các em sự bất ngờ. Chị sẽ có em bé."

Ngọt đặt phịch ấm nước còn lạnh lên bàn, như cô vừa bị bỏng, đến bên tôi và ôm chặt tôi. "Trời ơi... Lạy trời, xin hãy giúp cho chúng con!", cô nói nhỏ và cũng bắt đầu khóc.

Một món quà

Suốt cả một ngày và một đêm dài tôi nằm đau đẻ trong nhà của Ngọt, mãi cho đến khi mặt trời mọc, đây là vào giữa tháng Tám năm 1950, một đứa bé gái, con gái của tôi, cất tiếng khóc chào đời. Nhìn thấy đứa con của tôi khỏe mạnh, tôi rất đổi hạnh phúc và tự hào.

Ngọt và Liên thay nhau đóng vai trò bà dỡ. Liên từng giúp mẹ khi đẻ nên biết chính xác cần phải làm điều gì. Khi cô trao đứa bé sơ sinh cho tôi, tôi hút đờm từ trong mũi nó và nhổ đi. Trước đó hai cô đã buộc một đồng tiền bạc to lên cuống nhau của đứa bé. Sau đó nó ngủ thiếp đi.

Thời gian đầu khi có thai tôi thường bị rơi vào trạng thái buồn u uất. Lúc ấy tôi nhận ra nỗi buồn thất tình, tương tự như chiến tranh, có thể từng bước, từng bước hủy hoại một con người. Tuy nhiên tôi chẳng bao giờ hoàn toàn một mình. Hai người bạn gái trung thành của tôi giữ lời hứa và giúp đỡ cho tôi một cách không mệt mỏi. Cùng với họ, tôi lao đầu vào công việc, dần dần tôi cũng cảm thấy khuây khỏa hơn.

Ôm đứa bé đỏ hỏn trên tay tôi quả quyết nói với hai cô bạn: "Các em có biết không, nếu chiến tranh đã chả động được đến chân lông của chị thì cả ái tình cũng vậy!" Để luôn nhớ những lời này, tôi đặt tên cho con gái mình là "Loan", còn có nghĩa là "Phượng Hoàng". Cái tên này sẽ phải là dấu hiệu cho sự hồi sinh của tôi, là biểu tượng cho sức mạnh của tôi trong cuộc đời. Từ nay con gái của tôi hàng ngày sẽ chỉ cho tôi biết rằng người ta có thể đứng dậy từ đống tro tàn, tạo nên viên mãn từ sự trống rỗng. Loan là một món quà báu đối với tôi.

Điềm gở

Với chiếc bụng được buộc chặt, một ngày sau khi sinh tôi đã đi làm trở lại. Tôi địu Loan sau lưng với một chiếc khăn vải bông rộng, khi nó đói tôi chỉ cần xoay con về phía trước là có thể cho nó bú. Nó có một sức thu hút lớn với mọi người, bản thân tôi cũng cảm thấy ngạc nhiên vì đã trao tặng sự sống cho sinh thể kỳ diệu này. Tôi không thể và không muốn rời khỏi con, dù chỉ trong một phút.

Cửa hàng bán chạy. Chúng tôi tươi cười bán các đồ uống trước đó đã được pha loãng một cách có chủ ý với nhiều nước đá bảo quản trong một chiếc tủ gỗ.

Mấy ngày nữa trôi qua cho đến khi vào một buổi chiều có một thằng bé bỗng nhiên chạy áp vào tiệm của chúng tôi, người đầm đìa mồ hôi. Đây là thằng bé thỉnh thoảng vẫn chở các tảng đá lạnh đến cho chúng tôi.

"Cô ơi! Cô ơi!" Tôi vội vàng từ bếp đi ra, vẫn địu Loan ở trên lưng, trong khi thằng bé thất thanh nói tiếp: "Cô ơi! Nhà cô đang cháy! Về nhanh lên cô ơi!"

Liên lúc đầu còn đứng đó bán tin bán nghi, rồi hoảng hốt đập cả hai tay lên đầu.

"Nó mang điềm gở đến! Nó mang điềm gở đến cho con bé rồi!", cô nói với giọng sợ hãi.

"Đừng có mà nói vớ vẩn!", Ngọt nói, bình tĩnh hơn một chút. Tôi biết là cô chỉ nói vậy để an ủi tôi. Tôi hiểu là cả hai đang nghĩ gì. Sau khi sinh, trong mấy ngày liền, người mẹ không được phép thốt ra một lời nào liên quan tới điềm gở, nếu không đứa trẻ sơ sinh sẽ bị ám bởi chính điềm gở đấy.

Tuy nhiên chẳng còn thời gian để suy nghĩ tiếp về việc này nữa. Tôi gỡ chiếc khăn địu và trao con gái cho Ngọt, trước khi cùng thằng bé chạy về nhà, vì xung quanh không có chiếc xích lô nào.

Ngôi nhà của tôi chẳng còn lại gì ngoài một đống tro lửa đang bốc khói nghi ngút. Hàng xóm đã cùng nhau ngăn chặn không để cho đám cháy lan ra tiếp và gây thêm nhiều thiệt hại nữa. Tất cả đều bàng hoàng và chia buồn với tôi.

Tôi đứng đó bất lực. Thêm một lần nữa tôi lại mất hết tất cả những gì mình sở hữu. Thế nhưng chúng tôi, con tôi và tôi, vẫn còn sống. Trong khoảng khắc này chỉ điều đó mới quan trọng. Sự bất hạnh này khiến cho tôi càng hiểu thêm giá trị thật sự của cuộc sống và làm cho tôi sẽ trở nên mạnh mẽ hơn sau đó.

Trước khi quay trở lại chỗ làm việc, tôi bình tỉnh cám ơn mọi người đứng xung quanh. Và bởi vì tôi phỏng đoán kẻ phóng hỏa có mặt không xa đấy, tôi nói với giọng kiềm chế, nhưng đủ to: "Chẳng có gì kinh khủng cả. Bao giờ ta cũng có thể bắt đầu lại từ đầu!".

Sau các biện pháp điều tra ngắn gọn và nhờ các lời khai của nhân chứng, người ta đã tìm ra được kẻ phạm tội. Người đàn bà suýt nữa thì trở thành chị dâu của tôi đã bị quan sát thấy trong khi tiến lại ngôi nhà của tôi với một cây đèn dầu hỏa trên tay, khi đi ra thì chỉ hai bàn tay trắng. Khi bị hỏi cung, chị ta thú nhận ngay. Chị ta không chỉ hành động để trả thù, mà còn vì tin tưởng vào một phong tục mê tín ở nước tôi. Sau khi biết được tôi sinh con, chị ta tìm cách cho đứa bé bị gặp nạn.

Người đàn bà bị tống giam. Cảm giác hú vía sau đó không xua được trạng thái xây xẩm khi tôi nghe lời khai của chị ta.

Bonjour và Adieu*

* (Xin chào và tạm biệt (tiếng Pháp trong nguyên bản)

Ngọt đề nghị tôi về ở cùng, bởi vì cô sống một mình. Cũng như Liên, cô chưa bao giờ ràng buộc sâu sắc với ai. Tôi đoán là cả hai đều cảm thấy bị răn đe bởi kinh nghiệm của tôi. Tôi vui mừng nhận lời mời của cô. Trước sau tôi không bao giờ rời Loan một bước, những lúc tôi phải làm việc thì con gái của tôi ngủ ngay ở chỗ chúng tôi trong bếp.

Chúng tôi vẫn tiếp tục công việc kinh doanh của mình dưới chế độ Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập.

Tuy nhiên không lâu sau đó cả ở miền Nam lẫn vùng núi phía Bắc lại tiếp tục diễn ra các cuộc giao tranh ngày càng trở nên quyết liệt hơn giữa các lực lượng theo ông và người Pháp. Cuộc chiến tranh này như một đại dương đều đặn xô sóng lên bờ. Chúng tôi sống giữa hai bên mặt trận với hy vọng các xung đột sẽ nhanh chóng lắng xuống và hòa bình sẽ được lập lại như hằng mong mỏi và mang đến cho chúng tôi cơ hội có được một tương lai tốt đẹp.

Bởi vì khách qua lại ở tiệm của chúng tôi phần lớn là binh lính Pháp nên tôi chứng kiến nhiều gương mặt vô danh, trẻ và già, đang trên đường đến cái chết. Vốn tiếng Pháp của tôi khi đó đã đủ để có thể diễn đạt điều muốn nói và hiểu được những gì các vị khách của tôi kể với nhau trong khi ăn uống.

Bên cạnh lính dù còn có cả lính lê dương từ nhiều nước khác nhau đến chỗ chúng tôi và cạn cốc lần cuối trước khi đi vào trận đánh. Người Đức, người vùng Elsass, Breton, Basque, Corsica, Pieds Noirs, người da đen, Maroko, Hungary và Bỉ chỉ là một số trong nhiều người đang căng thẳng không biết ngày hôm sau sẽ mang đến điều gì cho họ. Phần lớn trong số họ nói to, và thường tỏ ra rất nôn nóng để bước vào cuộc chiến. Có những người lại âm thầm và dường như không biết chính xác vì lý do nào mà họ lại có mặt nơi đây. Có người lính viễn chinh lại mỉm cười với chiếc vé tàu điện ngầm mang điềm may rút ra từ túi áo, an tâm rằng một ngày nào đó lại có thể sử dụng nó ở quê hương. Lính lê dương hay bỏ một viên đạn vào cốc nước, sau đó hôn nó một cách dịu dàng trước khi đút lại vào túi quần. Trong khi tôi, luôn luôn với một nụ cười trên môi, gạt phăng bàn tay đang sờ mông mình và đặt nó lên mặt bàn, lịch sư nhưng vẫn đủ kiên quyết trước khi tính tiền, thì ngay sau đó lại có thể rót thêm một chén không lấy tiền cho một người bỗng dưng khóc nức lên như trẻ nhỏ, chẳng biết vì thất tình hay nhớ nhà.

Tôi đã hoàn toàn trở nên chai lì giữa tất cả những con người và số phận này và chấp nhận trong chốc lát lời chào "Bonjour" sẽ có thể biến thành lời chia ly "Adieu".

C'est la vie...*

* (Đời là vậy (tiếng Pháp)

Vào một buổi tối có một nhóm lính lê dương bước vào quán với câu nói cửa miệng quen thuộc: "Nào, ta vào cho mấy cô ả nhỏ bé đánh rắm qua quần lụa cái nào!" và đặt một chầu Cognac pha xô đa. Một người trong số họ, vẻ ngoài không lấy gì làm điển trai, mỉm cười ngượng ngập vì cách ăn nói của đám đồng đội. Anh ta tên là Philippe, quê xứ Bretagne. Họ luôn đến theo nhóm, uống một hay nhiều chầu, và quầy tính tiền của chúng tôi cũng tha hồ vang lên tiếng loảng xoảng của tiền đồng. Thỉnh thoảng có người lính cũng đến cùng một cô gái bản xứ mà trên nét mặt của cô gái ấy hiện rõ ước mơ sẽ có một tương lai chung với người đàn ông bên cạnh. Thường tôi vẫn nghe lời hứa hẹn sẽ mãi mãi đợi chờ nhau của họ. Và thường tôi phải an ủi những đôi trai gái trẻ tuổi linh cảm được rằng buổi tối trong quán của chúng tôi cũng là buổi tối cuối cùng bên nhau của họ.

Không lâu sau tôi hỏi đồng đội của Philippe liệu anh có bị điều động đi nơi khác bởi vì từ nhiều ngày Philippe không còn đến quán nữa. Tôi nghe kể anh đang nằm viện trong doanh trại vì bị tiêu chảy. Không nghĩ ngợi gì, vì Philippe luôn rất dễ thương và đối xử đứng đắn đối với tôi và vì tôi cũng cảm thấy thiếu bầu không khí vui vẻ toát ra từ anh, tôi đã tới doanh trại và mang theo cho anh trái cây tươi, ngoài ra còn có một suất ăn ngon và một chai rượu vang đỏ. Ngạc nhiên và rất xúc động, anh chân thành cám ơn tôi.

Một vài tuần sau khi đã hồi phục, anh trở lại chỗ chúng tôi. Đứng bên quầy anh nói với tôi rằng anh khâm phục cách chúng tôi nhìn nhận con người như vốn có, cho dù là đẹp hay xấu, giàu hay nghèo, mạnh khỏe hay bệnh tật. Sau đó anh nói về sức mạnh của tình yêu mà anh đặt lòng tin vào đó. Rồi, một cách bất ngờ, anh tỏ tình với tôi.

Anh nói về hôn nhân và về một cuộc sống bình yên bên cạnh anh khi chiến tranh trôi qua. Lúc phá lên cười vì không còn tin vào tình yêu, tôi không ý thức được là điều đó đã làm tan vỡ trái tim của anh. Anh chỉ nói là tôi hãy suy nghĩ lại và cúi gằm đầu đi ra ngoài.

Vào một buổi sáng đầu 1951 Philippe bước vào quán của chúng tôi, một mình.

"Tôi sẽ tình nguyện đăng ký lên Cao Bằng, trừ khi em nghĩ lại", anh nói với giọng bình thản và nghiêm trang. Tôi biết rằng tình cảm anh dành cho tôi lớn hơn chỉ là một mối thiện cảm, nhưng ngược lại với anh, trái tim tôi hoàn toàn trống rỗng.

Vào thời điểm này cùng lắm tôi chỉ có khả năng dành sự thương hại cho một người đàn ông, chẳng hạn cho những cậu trai trẻ thỉnh thoảng lại khóc rống lên trong tiệm. Tình cảm sâu sắc hay thèm muốn gần gũi về thể xác đã trở thành xa lạ đối với tôi. Trái tim tôi vẫn còn cảm thấy nỗi đau sâu sắc và cay đắng do tình yêu đã gây ra. Từ dạo đó tất cả những gì liên quan đến đàn ông đối với tôi chỉ là gỗ đá: lạnh lẽo, bất động và không có sự sống. Từ sự thất vọng này trong tôi đã hình thành nên cảm giác rằng mình sẽ không còn bao giờ có thể yêu được nữa. Và chỉ vì quyền lợi thuần túy mà kết hôn một người đàn ông, ý nghĩ này hoàn toàn xa lạ đối với tôi. Thế nên tôi im lặng. "Ở đó có thể tôi sẽ chết", anh nói tiếp tục.

"Quên tôi đi", tôi trả lời anh một cách lạnh lùng.

"Nếu vậy thì... Chào em, trong tim tôi giờ chỉ còn cái chết." Anh nhìn tôi, mắt trắng bệch và nước mắt trào ra.

Trước khi quay người để đi vào bếp tôi chỉ nói: "C'est la vie...".

Hối hận

Hồi ức về trận phóng hỏa và ngôi nhà vẫn còn tiếp tục ám ảnh tôi, gắn liền với nó là sự sợ hãi rằng con tôi vẫn tiếp tục bị các mối hiểm nguy đe dọa. Tại sao số phận lại luôn nhằm vào tôi? Ở những khoảng khác như vậy tôi ôm Loan thật chặt vào lòng. Nhìn thấy con dần lớn lên ngay cạnh mình, tôi thấy được an ủi. Tuy nhiên tôi cũng bắt đầu suy nghĩ về tương lai của chúng tôi. Rồi con tôi sẽ sống ra sao, khi mà chính tôi cũng không biết ngày mai sẽ có gì xảy đến với mình? Đã từ lâu rồi tôi chưa bao giờ rơi vào một tình trạng sa sút tinh thần như trong mấy tuần qua, cả công việc hàng ngày trong tiệm lẫn những lời an ủi của các bạn gái cũng không làm tôi thật sự được khuây khỏa.

Dần dần, khi những ý nghĩ u ám cũng xâm chiếm tôi vào cả các buổi tối, tôi mới tự thừa nhận nguyên nhân. Từ sau lúc chia tay Philippe tôi mới ý thức thật sự rằng mình đã hành động một cách ích kỷ ra sao khi tôi chỉ biết đến mình mà không nghĩ đến tương lai của con tôi. Tôi đã hành động nhẹ dạ biết bao! Không kể đến nỗi đau đớn khủng khiếp mà tôi đã gây ra cho một người đáng yêu như anh, tôi còn tự dày vò bởi nhận ra rằng mình không còn khả năng đáp trả tình cảm sâu nặng của một người khác nữa.

Tình cảnh khốn cùng của những đoàn người tị nạn càng về sau càng đông hơn đã trở thành một thực tế hàng ngày đối với tôi. Rốt cuộc tin tức về các trận đánh ác liệt ở Cao Bằng và Lạng Sơn đã chấn động tôi đến tận xương tủy. Ý nghĩ của tôi giờ đây chỉ còn xoay quanh Philippe và đè nặng như hàng ngàn hòn đá lên tâm hồn tôi, lên lương tâm tới. Liệu tôi có phải là một kẻ xấu xa?

Ở phía Bắc cả mùa mưa cũng không đủ để làm cho máu của các nạn nhân thấm vào lòng đất bùn. Có thể Philippe cũng là một nạn nhân. Và với câu nói khước từ lời tỏ tình chân thành của anh, tôi đã đẩy anh vào chỗ chết. Tôi đã hành động sai trái và nhẫn tâm biết chừng nào! Cứ nghĩ mình đẩy một người đang yêu đi vào một chỗ chết chắc chắn, sức chịu đựng cuối cùng trong tôi vơi cạn và khiến tôi càng tuyệt vọng hơn.

Tôi phải sống với quyết định của mình, nhưng đã đến lúc tôi phải sửa lại lỗi lầm này. Tôi phải cứu vãn lại tình thế!

Việc giải thoát khỏi tội lỗi này của tôi diễn ra thông qua một người quen. Nguyễn Thị Nga, vợ đính hôn của một người Pháp, đã nhiều lần khuyên tôi vào làm việc cùng chị trong một doanh trại Pháp. Tại hiệu thuốc ở đó hiện người ta đang tìm một người giúp việc. Cho đến nay tôi vẫn luôn từ chối, nhưng lần này, khi chị lại đến thăm và hỏi tôi thì tôi đã quyết định đồng ý làm việc cùng chị.

Rất nhanh chóng, vào ngày 19 tháng Bảy 1951, tôi đã được tuyển làm "cu li" và lần đầu tiên được nhà chức trách Việt Nam cấp thẻ căn cước.

Bởi vì không biết mình sinh ra chính xác vào ngày nào, nhưng để tránh bị mắc lỗi và có thể trả lời một cách tự nhiên nếu về sau này bị kiểm tra, tôi đã khai ngày sinh là 10.10.1929. Mười ngón tay của mình thì dễ nhớ mà...

Ảnh thẻ căn cước của bà Đậu Thị Cúc năm 1951 ở Hải Phòng.

Ở hiệu thuốc, hàng ngày tôi cân đong và đóng gói các dược phẩm sau đó sẽ gửi ra các mặt trận. Khi tôi vắng mặt thì Ngọc và Liên chăm sóc Loan. Tôi được phép rời chỗ làm nhiều lần để về cho con bú. Sau buổi làm việc tôi quay trở về quán bar để ăn tối và tiếp tục làm việc ở đó. Sáng hôm sau tôi lại thức dậy từ sớm để có thể đóng được thật nhiều gói thuốc. Và với từng gói thuốc, tôi cảm thấy tâm hồn trĩu nặng của tôi lại nhẹ nhõm hơn một tí.

Cuộc đời của một

con chim Phượng Hoàng

Và rồi năm cầm tình mạnh mẽ của con Rồng lại đến. Cũng vào năm Thìn cách đây mười hai năm, năm 1940, tôi đã quyết định vĩnh viễn rời khỏi nhà. Từ lúc đó tôi sống một cuộc đời cho bản thân, và giờ đây là cho con gái của mình.

Trong thẳm sâu trái tim mình, tôi vẫn giữ hy vọng một ngày nào đó sẽ được sống trong hạnh phúc và hòa bình. Vào những khoảnh khắc mơ màng theo đuổi những khát vọng đó, tôi thường vuốt ve đồ trang sức duy nhất mà mình có: cây thánh giá nhỏ mà cô Bè tặng cho tôi.

Tôi chưa theo hẳn một đức tin nào, có lẽ bởi vì tôi mới hiểu biết quá ít về những tôn giáo mà mình từng tiếp xúc từ trước tới nay. Cũng có thể là vì tôi đã không được học hành đến nơi đến chốn. Nhưng mà tôi biết điều gì là quyết định: Ông Trời và tổ tiên của tôi. Tôi có quyền và tôi muốn được dựa vào nguồn sức mạnh này.

Vào một buổi tối đầu tháng Ba, tôi có một giấc mơ kỳ dị. Chúa Hài đồng Giê Xu nằm trên nôi và đòi tôi nước uống vì Ngài đang khát. Lúc nhìn thấy cảnh tượng này, tôi cảm thấy tim mình đập mạnh hệt như mình đang thức. Trong giấc mơ tôi đi lấy sữa và rót cho Chúa Hài đồng uống, như một bà mẹ đối với đứa con của mình. Sau đó tôi tỉnh giấc và cảm thấy thật kỳ cục khi mình lại mơ về đứa con của Thượng đế người da trắng. Tôi với tay về phía Loan đang ngủ một cách ngon lành ở bên cạnh. Tôi bế Loan và lại ngủ thiếp đi với con gái trong vòng tay.

Giữa tháng Ba bỗng nhiên Loan làm tôi thức giấc trong một đêm khuya. Con tôi vật vã và khóc to. Ngay lập tức tôi choàng dậy, ôm con và cố làm cho nó bình tâm trở lại bằng cách hát nho nhỏ các bài hát quen thuộc của mình. Ở phía ngoài kia mưa lạnh sầm sập đổ xuống mái nhà như muốn gọt sạch mọi thứ tội lỗi.

Ngọt cũng bị tiếng khóc của đứa bé đánh thức dậy.

"Chắc là nó đang mọc răng chị ạ", cô nói. Tôi ru cho con ngủ tiếp. Ngọt đi nằm trở lại. Tôi nhẹ nhàng đu đưa đứa bé và bế con ngồi trên một chiếc ghế, dần dần nó yên ắng trở lại.

Về sau trời ngưng đổ mưa. Và tôi đã có thể nhìn thấy những tia mặt trời đầu tiên. Đấy là vào một ngày thứ Sáu!

Bỗng nhiên, chẳng có một nguyên cớ nào, Loan lại khóc thét lên. Lúc bây giờ tôi mất hết bình tĩnh. Con tôi chưa bao giờ đau ốm cả, nó đang bị gì vậy? Ngọt cùng tỉnh dậy và đi sang phòng bên thắp hương cầu nguyện cho sức khỏe của đứa bé. Tôi nghe tiếng lẩm bẩm của cô.

Chỉ vài phút sau, tôi rùng mình vì kinh hãi. Trước mặt tôi, từ trong bức tường trắng, tôi thấy ba người đàn ông bước ra. Căn cứ vào da mặt trắng xanh và các tấm áo thụng dài của họ, tôi nhận ra đây là các tu sĩ châu Âu. Những gương mặt như đắp mặt nạ của họ trừng trừng dõi vào tôi. Tôi bị cấm khẩu do quá sợ hãi, người ướt đẫm mồ hôi.

Người đàn ông đứng ở giữa chìa bàn tay về phía chúng tôi. Đầu tôi có thể đọc được ý nghĩ của ông ta.

Ông ta nói: "Con đừng sợ. Chúng ta đến để đón đứa bé của con". Dường như Loan đã nghe thấy những lời này, nó khóc thét lên lần cuối, trước khi bàn tay nhỏ xíu của nó dãy dụa, tìm cách bấu chặt vào tóc tôi, chặt đến mức tôi bị đau nhói. Sau đó nó ngừng thở.

Những bóng ma biến mất. Họ đã mang theo linh hồn của đứa con vừa chết trong vòng tay của tôi. Chỉ ít lâu nữa Loan sẽ tròn mười chín tháng tuổi.

Một thầy thuốc do Ngọc gọi đến chỉ còn có thể xác nhận cái chết của Loan, nguyên nhân có thể là một căn bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn gây nên. Những trường hợp ốm đau và những vụ dịch bệnh chết người như vậy không phải là điều hiếm hoi ở xứ sở này và đối với bác sĩ là một chuyện thường ngày. Nhưng với tôi, với một người mẹ, nó đã làm cho trái tim tôi tan nát.

Trời vừa lấy đi của tôi sinh linh cuối cùng mà tôi yêu quý.