- 3 -

Tôi hơi ngỡ ngàng nhưng hoàn toàn đồng ý, và chợt nhận ra phúc âm viết về diễn trình nơi diễn biến suy tư, nghiệm xét, chứ không tùy thuộc luân lý, đạo đức nhân sinh, thế tục; hèn chi có những câu phản luân lý, đạo đức; chẳng hạn, “Kẻ yêu cha mẹ hơn Ta không đáng là môn đệ Ta; kẻ yêu con trai, con gái hơn Ta không đáng là môn đệ Ta.” Không ngờ cái nhà ông ngoại đạo này thấu hiểu phúc âm hơn cả mấy nhà học giả Kinh Thánh; có lẽ bởi thế, nơi phúc âm có câu, “Và Ðức Yêsu nói: ‘Chính để phán xét mà Ta đã đến trong thế gian, ngõ hầu kẻ không thấy thì được thấy, và kẻ thấy được lại hóa đui mù’" (Gioan 9:39). Hừ, tôi thầm nghĩ, phỏng tâm trí tôi đã bị đầu độc bởi những vị học giả, những vị rao giảng lời Chúa thiếu nghiệm chứng? Tại tôi đã không dám suy nghĩ, hay tại cái tham vọng mở mang nước Chúa một cách dốt nát, hoặc cố ý ngu dân để trị? Ba tuần lễ êm đềm trôi qua, tôi âm thầm thử vận khí nghịch chiều theo âm mạch. Mới thoạt đầu, người cứ như say say; sau hai ngày, đường khí vận chuyển đã quen, tôi cố tập vận khí nghịch hành trở thành như hơi thở. Thì nó đúng là hơi thở, chỉ thở chậm hơn và thay vì hít hơi vô tự nhiên, tôi tưởng tượng dòng hơi hít vô từ mũi chạy xuống huyệt đản trung, thần khuyết, đan điền, vĩ lư, hội âm, ngược lên mạng môn, giáp tích, ngọc chẩm, bách hội, trở xuống ấn đường, đoạn thở ra đường mũi. Mỗi tối tôi ngồi vận khí tới nửa đêm, đoạn nằm xuống, vẫn tiếp tục vận khí đi vào giấc ngủ; không hiểu trong lúc ngủ đường khí vận hành có liên tục vận chuyển hay không. Lý do phải ngồi vì tôi muốn dồn hết tâm trí, định tâm quán tưởng, trong khi vận khí dẫn qua các huyệt đạo. Ai thử thì biết biến chuyển sẽ xảy ra thế nào, nhưng nhớ dùm, nếu thấy mỏi cổ sau gáy hoặc nhức ngang thắt lưng, coi chừng cần làm những cử điệu giải huyệt cho các huyết tích tụ nơi các huyệt đạo được giải tỏa tránh tẩu hỏa nhập ma. Mỗi ngày, sau thời gian luyện võ và dùng sáng, tôi tiếp tục chạy ra chợ mua thực phẩm về nấu cơm trưa. Ở tỉnh lẻ này, chợ quê thường chỉ họp từ sáu giờ sáng tới mười giờ là những hàng thịt cá tươi và rau rợ, bánh trái dọn dẹp về chuẩn bị cho buổi chợ ngày mai, ngoại trừ những cửa tiệm, những sạp đồ khô, hoặc quần áo, hay những đồ hàng không thể hư thối. Dĩ nhiên, ngồi, định tâm dẫn khí thì dễ dàng, nhưng cũng dễ rơi vào cơn ngủ. Tôi bị như thế mấy lần, nhưng áp dụng hành thiền vào vận khí lúc luyện võ, hoặc chạy, hay làm việc gì khác quả không dễ chút nào; có lẽ con người luôn muốn thuận vô vi theo nghĩa hữu vi. Tôi muốn thực hành vận khí như một thói quen tự nhiên hay bản năng, thầm nghĩ, tích tiểu thành đại, mỗi vòng vận khí dù chỉ tạo được một phần ngàn hạt bụi năng lực thì một phút, bình thường hít thở 12 lần, một ngày 17 ngàn 200 bẩy mươi lần tích tụ lại cũng đâu phải là ít. Có điều, nơi bản thảo nhắc nhở, “Tuy nhiên, những quyền năng như kết quả phát triển năng lực nội tại theo phương pháp Yoga sẽ là những cạm bẫy ngăn cản bước đường tu chứng vì càng có quyền năng bao nhiêu, con người càng dễ rơi vào vọng chấp bấy nhiêu và phát sinh lòng kiêu căng, tự mãn. Bậc thức giả phải biết vượt lên trên nữa để đi tới thiền định hầu đạt tới địa hạt huyền diệu tuyệt đối, hòa nhập làm một cùng quyền lực vũ trụ tức Thượng Đế (Biện Chứng Giải Thoát trong Tư Tưởng Ấn Độ; Nghiêm Xuân Hồng; Tr. 256). Nói cho đúng, tôi không sợ trật đường rầy nhưng lại e ngại chính mình. Trật đường vận khí thì đã có phép giải, nhưng tham vọng phát sinh lòng kiêu căng, tự mãn nơi con người thì không có phép tắc nào hoặc thuốc chữa ăn năn, hối hận; bởi dẫu sao thì tôi vẫn chỉ là con người. Và rồi chuyện đến vẫn phải đến; vận khí nghịch chuyển theo chiều âm mạch cũng trở thành hầu như bản năng kiến tạo năng lực, nội lực thăng tiến chẳng ngờ; khiến tôi phải dặn lòng luôn luôn tự nhắc nhở “mình chỉ là con người.” Đó là chuyện sau này. Hiện tại, qua năm tuần luyện võ, sự tiến triển của các em có thể trông thấy, nhưng tôi vẫn chưa dám dạy các em vận khí nghịch chuyển mà nhấn mạnh về tinh thần thượng võ cùng tuân giữ luật lệ một võ sinh cần tuyệt đối tuân theo, cũng như tập luyện bất cứ lúc nào có thể. Nội trong hai tuần, với bốn buổi tối thực tập, bài quyền nhập môn các em đã thuần thục. Tuần thứ tám tới vội như trong chớp mắt. Tôi mời ông Tầm và chủ tiệm thuốc bắc tham dự cuộc thi đấu lên “nửa đai” trắng vàng của các em với mục đích khuyến khích tinh thần. Ai nấy hồ hởi với thành quả các em đạt được; tôi mời ông Tầm và chủ tiệm, mỗi người thay đai cho ba em, tôi chỉ thay đai cho em nhỏ tuổi nhất. Ông Tầm hỏi tôi có gì đặc biệt trong việc khuyến khích các em luyện tập để đạt được thành quả như thế mới chỉ hai tháng, tôi kể chuyện khuyến khích các em tự luyện theo cách thường xuyên khảo hạch mỗi lần tập luyên nơi võ đường như đã thực hành khi lập đoàn hướng đạo ở Vũng Tàu. Tôi đã được học võ từ khi học lớp tư (bốn) và từ khi theo học tại tiểu chủng viện, tôi lại tham gia đoàn hướng đạo Lâm Đồng, Bảo Lộc. Khi gia nhập nghĩa quân ở Vũng Tàu thay vì đi lính, và nhờ có khả năng sinh ngữ, được đặc phái phiên dịch công văn hoặc mật báo từ quân đội, tôi có nhiều giờ rảnh nên muốn lập đoàn thiếu sinh. Có điều, tôi không muốn làm thiếu trưởng mà chỉ muốn làm ủy viên điều hành. Suốt sáu tháng trời mò mẫm tìm kiếm được thiếu trưởng và bốn người phụ tá cùng với nhà chùa làm nơi hội họp. Thuở ban đầu, có được 12 em gia nhập và có thêm 7 sinh viên tham gia. Tất nhiên, tôi phải gửi 7 sinh viên tham dự một khóa huấn luyện tráng sinh. Thế rồi bày ra 5 cửa khảo hạch đối với 12 em nhỏ. Lần đầu tiên nhóm họp, ông thiếu trưởng nói sơ qua tinh thần hướng đạo, để bốn người khác nói về nguyệt liễm, sinh hoạt, v.v…, đồng thời tôi giải thích ý nghĩa đồng phục và cũng nêu lên cuộc khảo nghiệm cho lần tới đại khái với tiêu chí muốn xứng đáng được mang y phục hướng đạo cần phải qua được khóa khảo hạch. Thực ra, đâu có đoàn thể nào đòi hỏi bất cứ điều kiện gì cho mang mặc đồng phục bao giờ; tuy nhiên, nguyên tắc căn bản của hướng đạo là thi đua thực nghiệm; đồng thời, nơi Ca Dao có câu, “Già được bát canh, trẻ được manh áo mới,” bởi vậy, bày ra sự khảo hạch giúp các em phần nào ý thức hơn khi mang đồng phục. Tôi bàn với 5 ủy viên của đoàn chia thành 5 cửa khảo hạch, mỗi cửa chỉ hỏi một câu, chẳng hạn, khăn quàng mang ý nghĩa gì, có thể sử dụng làm gì, hoặc huy hiệu nói lên điều chi, hay tại sao hướng đạo bắt tay trái, hay ý nghĩa cách chào của hướng đạo sinh, v.v… Năm cửa, năm câu hỏi và mỗi cửa có một tráng sinh giải thích ngắn gọn cho mỗi em câu hỏi ngay trước khi em vô cửa khảo hạch. Và kết quả thật tuyệt vời; tuyệt vời bởi các em có được cảm nghĩ bộ đồ hướng đạo, khăn quàng, huy hiệu, dẫu do bố mẹ các em bỏ tiền mua, nhưng do công sức các em đạt được. Cảm nghĩ này khuyến khích các em trân trọng và hãnh diện với đồng phục mang trên người. Áp dụng vô võ đường, khảo hạch trước khi luyện võ khuyến khích các em ra sức tự luyện ở nhà. Mười sáu tuần trôi qua, bẩy em mang 7 đai vàng trông thật phấn khởi, nhưng niềm vui mới chớm nở đã dẫn theo phiền hà ập tới. Mấy người mang băng đỏ nơi cánh tay trái của đám “Giải phóng miền nam” xuất hiện ngay tối thứ nhất của tuần 17, đòi hỏi giấp phép mở võ đường. Tôi chỉ ỡm ờ nói luyện tập thể dục cho khỏe người, nhưng cái ông xã trưởng nói quanh nói quẩn vòi vĩnh tiền trà nước cho anh em giữ an ninh. Cuối cùng, ông chủ tiệm thuốc bắc cũng đành phải xì ra 5 đồng trà nước bồi dưỡng cách mạng. Cũng nên biết rằng, công một người làm thuê thời ấy chỉ có 2 đồng một ngày vì mới đổi tiền. Tôi bực muốn điên lên nhưng cố nín nhịn, thầm nghĩ, có lẽ từ nay phải đem ra chợ luyện võ; vì tôi không thâu tiền từ các em nên không có tiền bồi dưỡng cho bất cứ ai. Coi chừng đó cũng là một lối quảng cáo đồng thời cũng là cơ hội giải trí miễn phí cho đám dân khốn khổ miền tỉnh lẻ này. Với năng lực của tôi lúc hiện giờ, cho dù chúng mang súng ống mà đứng gần nhau như thế, chỉ trong chớp mắt là đã bị hạ gục. Mười hai tuần vận khí nghịch hành, tôi cảm thấy sự thăng tiến công lực và cử động của thân xác nhẹ nhàng, uyển chuyển. Có điều hơi lạ, khi cho các em quần thảo lên đai, tôi thấy hành động của các em quá chậm chạp trong khi ông Tầm không hết lời khen ngợi sự thăng tiến nơi các em. Theo định giá của ông, khả năng luyện võ của các em dẫu trong bài quyền giới hạn, nhưng sự thuần thục và khả năng ứng biến vượt trội võ sinh nơi các võ đường lấy bốn năm làm chuẩn cho đệ nhất đẳng huyền đai. Ông vui vẻ nói, khi nghe tôi muốn rút ngắn thời gian thành hai năm cho đệ nhất đẳng huyền đai, ông không trả lời gì nhưng trong lòng nghĩ coi chừng tôi quá vội và sẽ mang đến hậu quả không đúng mức. Nhưng, nếu giữ được mức thăng tiến luyện tập này, nội trong hai năm, các em có thể đạt tới đệ nhị đẳng huyền đai. Tôi thầm tính toán, nếu có thể áp dụng vận khí nghịch hành vô hành thiền, đệ nhị đẳng huyền đai là chuyện nhỏ, nhưng lại e tạo thành tham vọng và kiêu căng nơi các em thì lợi không bỏ hại. Nghĩ như thế, tôi mới cảm nhận được tại sao nơi Yoga Ấn Độ lại có Védanta và Jnana Yoga trước khi tập luyện Hattha Yoga. Ông Tầm im lặng, trầm ngâm khi nghe tôi nói về xã trưởng và mấy anh cách mạng băng đỏ đến nhà hàng thuốc bắc vòi tiền bồi dưỡng. Cuối cùng, tôi nhẹ nhàng đặt vấn đề, không biết vận số dân tộc Việt Nam sẽ đi về đâu! - Còn đi về đâu nữa, ông nói, đoạn thở dài. Cứ nhìn vào các nước có chính quyền Cộng Sản hay Chủ Nghĩa Xã Hội thì biết. Một Venezuela, ngày xưa giầu có, thịnh vượng thế nào mà bây giờ ra sao. Nước Tầu giáp Bắc Việt đó, dân chúng thế nào. Một Cuba, một Bắc Hàn, thử hỏi cuộc sống dân chúng ở những nơi đó ra sao. Quan chức thì càng ngày càng giầu có; trong khi dân chúng càng ngày càng khốn khổ, đói nghèo, không đủ thực phẩm cho no bụng. Luân lý suy đồi, đạo đức xuống cấp. Người dân chẳng khác gì những con thú chỉ luôn chạy theo tham vọng lợi ích bất kể giới hạn nào. Cổ nhân ngàn xưa đã nói, “Cướp đêm là giặc, cướp ngày là quan,” thời nào cũng chẳng sai. - Mình có thể giúp dân chúng được điều gì không? - Giúp làm sao, ếch còn chưa lo nổi phận ếch sao có thể lo đến chuyện ểnh ương. Cứ tìm hiểu đời sống dân chúng nơi các nước Cộng Sản, anh sẽ biết ngay con dân Việt sẽ có kết quả thế nào, đâu cần phải hỏi. Không nói chi chuyện đâu xa; hôm nay nó đòi bồi dưỡng 5 đồng; mai mốt nó lại đòi bồi dưỡng 5 đồng thì anh lấy tiền đâu bồi dưỡng cho chúng. Có lẽ hoặc là đưa các em về đây hay nhờ nơi một nhà chùa nào đó; mà về đây thì cũng thế thôi. - Cháu thấy như bác nói, đưa mấy em về đây không được bởi chẳng những hơi xa, nhiều khi mưa nắng cản trở. Hỏi nhờ nhà chùa lại càng xa hơn. Có lẽ làm đương đường tại đình chợ dưới dạng mua vui, trình diễn võ thuật, tất sẽ có đông người xem, không ai dám vòi tiền bồi dưỡng giữa dân chúng đâu. - Anh không sợ người ta học lóm à? - Thì cùng lắm cũng như cháu đã học lóm hay học theo hơn kém mười năm trời rồi. Nói cho đúng, những khẩu truyền, mật truyền lại là căn gốc phát triển. Nói đến chuyện này, cháu nghĩ, cần có thêm ít nhất một buổi tối một tháng, thay đổi nơi họp nhau, còn luyện võ tại đình chợ thì cứ coi như biểu diễn. Nhân tiện, cháu có hai sáng kiến may ra có thể giúp dân chúng có thêm lợi nhuận. Đó là làm xà phòng và làm đường mía. Hai thứ thật khan hiếm vào thời điểm này. Kiếm giống mía làm đường cho dân chúng trồng quanh nhà, nơi bờ bụi nương rẫy thay vì để cỏ mọc, rồi mình thu mua làm đường. Riêng việc kiếm mối mua mỡ động vật hơi khó và dầu thực vật cũng không dễ chi. - Sáng kiến hay và thiết thực, nhưng cần thời gian và ngân quỹ. Nội trong hai năm, sau khi các em đạt nhất đẳng huyền đai, anh chuẩn bị vượt biên sang Mỹ. Tôi có mấy người quen thừa điều kiện giúp anh kiếm tiền thực hiện dự tính. Tuy nhiên, sống để dạ, chết đem theo, không tin ai hết, không để ai lừa dụ, dứt khoát không nói cho ai biết, và chúng ta chỉ biết thế, không bao giờ nhắc lại nữa. Phỏng anh có chấp nhận được không? - “Heo chết nào sợ nước sôi;” đã chịu chơi thì đành chịu chết, đâu có chi mới lạ dưới ánh mặt trời. Cuộc đời nào không phải trả giá, chỉ e ân hận vì ước mơ hôm nay trở thành cay đắng ngày mai mà thôi. - Những người ân hận chính là kẻ đã không làm gì hoặc không dám làm gì vì không có hoặc không dám thực hiện bất cứ ước mơ nào. Cái mối ân hận cay đắng nhất lại là đã bỏ lỡ những gì nên làm. Riêng vấn đề kiếm giống mía làm đường, tôi bảo đảm với anh, nội trong sáu tháng, mía sẽ mọc tràn ngập vùng này. Vốn liếng mua máy ép mía cũng không là bao; quả là sáng kiến hay và thực dụng. Cũng cảm ơn anh, người xưa có nói, “Trí giả khác người thường ở chỗ suy nghĩ của họ luôn luôn đi trước!” Nhưng vấn đề lại là “Phải ngu hơn người ngu mới trị được kẻ ngu.” Tuy nhiên, hành động bất bạo động được sinh ra từ nhận thức về đau khổ, được nuôi dưỡng bởi tình thương, và chính là cách hiệu quả nhất để đối đầu với nghịch cảnh. Đó là lý do tại sao từ xưa tới nay, người làm nên việc lớn không những có tài hoa hơn người mà còn cần có ý chí. Hơn nữa, dũng khí thứ nhất của người mưu cầu chuyện lớn lại là biết chấp nhận mình sai; nhận ra điều sai nơi mình. Thế nên cần học cách ôn nhu. Những người có chí khí hơn người thì nhu hòa như nước. - Tuy nhiên, thưa bác, “Nhân từ với kẻ tà ác là bất nhân với chính mình.” - Đọc lại lịch sử, trêи đời này chỉ có thế gia ngàn năm chứ không có triều đại ngàn năm. Chỉ cần thế gia lớn mạnh thì bọn họ sẽ giống như con chuột, không ngừng gặm nhấm lãnh thổ, khiến đất nước vốn tốt đẹp cũng xuất hiện đầy lỗ hổng. Hơn nữa những thế gia này vì tham vọng lợi ích sẽ không từ thủ đoạn nào. Bởi vậy, vấn đề giải quyết phải đặt tâm điểm là các con chuột nhỏ vì nếu không, trước sau gì chúng sẽ thành những con chuột cống; cho dù có tức giận cũng chẳng có tác dụng gì. Thử bình tâm nghĩ lại, cuộc đời chẳng khác gì hành trình luyện võ. Trên con đường võ đạo, “kiên trì” vốn là đức tính quan trọng nhất. Võ giả có thể kiên trì, hẳn là nhân vật có nghị lực lớn. Thế nhưng “kiên trì” thì cũng phải tìm hướng đúng, nếu kiên trì sai hướng, thì rất có thể càng lúc càng cách xa mục tiêu. Đồng ý với anh, phải biết e ngại chính mình bởi kẻ thù độc hại nhất của mình lại là chính mình. Đâu phải phi lý mà phúc âm có câu, “Gia tài của ngươi ở đâu thì lòng dạ ngươi cũng ở đó” (Mt. 6:21). Tham vọng tiền tài, quyền lực áp đặt trên một người kinh khủng hơn bất cứ gì. Chẳng thế mà đã biết bao tình thân, nghĩa trọng đã bị tan nát. - Thế sao lúc nãy bác nói, “Phải ngu hơn người ngu mới trị được kẻ ngu?” - Anh là người Công giáo mà vẫn chưa nghiệm được câu, “Hãy để người chết chôn kẻ chết của chúng” (Lc. 9:60) sao? Người ngu hay bị cho là ngu cũng thế mà thôi. Có lẽ anh còn nhớ câu, “Thường nghị luận khuyết điểm của người khác, chính là kẻ dưới đáy chuẩn mực đạo đức, nhưng nhận ra và nghị luận khuyết điểm của nhân loại lại chính là tư tưởng gia.” Cuộc đời này, “Đắc thời đắc thế thì khôn; sa cơ rồng cũng như giun khác nào;” đâu có gì mà nói. Thế anh còn phép tắc nào nữa không? - Dạ thưa, còn thì còn nhưng không biết có thực dụng chăng. Đó là trồng Đông Trùng Hạ Thảo; thứ này chỉ dành cho những người dư ăn, dư mặc, lại cần được quảng cáo. Cái khác nữa là trồng sâm đất. Sâm đất đối với đất Việt mình thì giống như cỏ, dễ ăn hơn mùng tơi. Tuy nhiên, mình lại chuộng sâm Cao Ly, sâm Nam Hàn. Nó không phải là rễ sâm đất được ướp tẩm thì là gì? - Tôi nghe nói cây sâm đất chỉ là một thứ rau ít người dùng. Cũng có người thích ăn canh sâm đất hơn rau mùng tơi bởi nó không có vị hăng. Nó mọc đầy rẫy, mọi nơi mọi xó trên đất Việt mà. - Bác có nhớ dịch trứng cút không? Thế mà cũng nhiều người bị tán gia bại sản đó. Hơn nữa, đã từ bao đời, lời khuyên đừng cho thỏ uống nước lan truyền trong dân gian; bởi uống nước thỏ sẽ bị đau bụng. Và thế rồi dân ta đã bao người tuân theo “lời khôn ngoan độc hại” ấy khiến biết bao thỏ mẹ vừa đẻ xong đã vội ăn thịt con của nó. Có điều, khoảnh đồi phía sau nhà mình thuộc về của ai, cháu nghĩ, phá hết cây cỏ rồi trồng mía làm đường kể cũng bộn đó. Nếu có thể được, dùng công việc phá rừng để huấn luyện các em vận khí nghịch kinh mạch ít nhất trong vài tuần, có lẽ đem lại lợi ích không nhỏ cho các em. Bác nghĩ sao? Hơn nữa, luyện võ trên đất bằng không cần nhiều cố gắng quan sát; coi chừng, nơi mảnh đồi lồi lõm bất thường đó lại là cơ hội tốt; vì các em phải để ý nhiều hơn khiến phát triển khả năng nhận xét toàn diện hiện trạng linh hoạt hơn. - Làm đường mía chỉ là mở cơ hội cho người ta trồng mía hầu có thêm thâu nhập đôi chút. Sự việc này mang tính chất khuyến khích người người tham gia. Đất trên đồi thuộc về nhà mình cũng cỡ hơn hai sào. Dùng hai sào này cho các em thực tập cho quen và khuyến khích các em năng động giúp gia đình trồng mía, tôi nghĩ hợp tình, hợp lý hơn. Tôi dự đoán không lầm, thì chỉ nội sáu tháng sau khi hai sào mía mọc lên, cái đồi ấy sẽ chẳng còn cây để mà chặt. Người ta sẽ phá cây trồng mía và lấy củi đun bếp. Nếu tôi không lầm, vùng đồng bằng sông Cửu Long trồng rất nhiều mía đường. Có thể sau đôi tuần, tôi sẽ làm một chuyến đi Mỹ Tho, và xuống tới Trà Vinh kiếm ít ngọn mía về trồng chung quanh nhà làm giống. Chung quanh ao, và chung quanh đất có thể trồng cả mấy trăm bụi. Nếu được, tôi sẽ trồng thành hai hàng. Nội trong hai tuần mà anh có thể dọn sạch hai sào trên đồi, không chừng chỉ bốn tháng sau đã ngập mía. Tôi sẽ chỉ cho anh hai góc đất trên đồi. Anh nghĩ coi, khi nào anh có thể bắt đầu? - Cháu nghĩ, sớm nhất cũng phải hai tuần nữa. Mấy ngày này bác có cách nào loan truyền chương trình trồng mía đường kiếm thêm thu nhập; đặc biệt khuyến khích và giải thích cho cha mẹ các em hiểu mục đích phá cây trên đồi. Cháu không muốn bị hiểu lầm là lạm dụng các em. Thực ra, luyện võ mà không biết vận hành khí lực thì chỉ được coi như múa võ Sơn Đông bán thuốc dạo. Biết vận hành khí lực nhưng không có nội công cũng chẳng hơn gì, cũng bị đo ván khi bị bề hội đồng như cháu đã lãnh thất bại. Bốn tháng qua cháu đã thử vận khí nghịch hành, thấy chỉ có tiến chứ không gì nguy hiểm nên cháu nghĩ, đã đến lúc giúp các em thực hành theo nguyên tắc hành thiền vận khí. Nói đúng ra, vận khí hành thiền chưa trở thành bản năng nhưng cháu nghĩ, một năm sau hy vọng cháu sẽ đạt được thói quen hành thiền. Điều khó khăn nhất đối với cháu bây giờ chính là ăn nói, giải thích thế nào để các em ý thức giá trị làm người, và luyện võ chỉ là phương tiện nâng cao nhân phẩm chứ không phải để hơn người khác. Bác nhắc đến nhận định về dân chúng nơi các nước Trung Hoa, Bắc Hàn, Venezuela, Cuba, khiến cháu liên tưởng dự đoán đến dân Việt mình, 10 năm, 20 năm sau sẽ ra sao, nghĩ mà đau lòng. - “Đất có tuần, dân có vận,” mỗi việc đều do thiên định, thế nhân không đủ phép nhiệm mầu đổi thay thế sự được. Trời trao trách nhiệm cho người nào thì sẽ hành hạ người đó trước. Người Nhật có thành ngữ, “Đừng sợ đi chậm. Chỉ sợ đứng yên.” Nếu coi danh lợi là điều lớn nhất của cuộc đời thì hết sức ngu xuẩn. Nói cho đúng, quyền lực kéo theo tham vọng, giống như thuốc độc, một khi dính phải thì rất khó thoát thân. Cuộc đời như một giấc chiêm bao, có giấc mộng đẹp, có ác mộng đen tối, chúng ta phải biết tỉnh giấc để biết mình là ai, sống vì mục đích gì. - Nhưng thưa bác, còn nỗi nhục nào hơn khi thấy người dân mình quằn quại trong nỗi nhọc nhằn, khổ ải, trong khi mình không thể làm được gì để giúp họ. - Anh nên nhớ, cơ hội vĩnh viễn chỉ tới với những ai có chuẩn bị, và cơ hội cũng chỉ đến với những người xứng đáng nhận nó mà thôi. Ngựa thường dễ bị khuỵu chân trên những con đường đất mềm; con người dễ ngã gục, mất chí tiến thủ trong những lời êm ái, đường mật. Tuy nhiên, đã là người đi chân đất sao còn sợ mang giày. Thế nên, chỉ cần có hy vọng, liền có động lực cố gắng.