- III - Villon-sur-Sarthe, Pháp-Mùa hè năm 1698

Adeline ngồi trên băng ghế bên cạnh cha.

Cha là một bí ẩn đối với cô, một người khổng lồ uy nghiêm dành phần lớn thời gian ở trong xưởng của nhà.

Dưới chân họ là một đống đồ gỗ với hình thù như những thân thể nhỏ phồng lên dưới lớp chăn và những bánh xe kéo kêu lọc cọc khi được Maxime, cô ngựa già cứng cáp, kéo theo trên con đường nhỏ, rời xa ngôi nhà.

Rời xa – rời xa – một từ khiến cho trái tim nhỏ bé của cô đập rộn.

Adeline lên bảy, số tuổi ngang với số đốm tàn nhang trên gương mặt. Cô tươi sáng, nhỏ nhắn, nhanh nhẹn như một chú chim sẻ và phải mất hàng tháng để năn nỉ xin đi theo cha ra chợ. Năn nỉ tới khi mẹ phải than thở rằng bà sẽ phát điên mất, tới khi cha cuối cùng cũng chịu đồng ý. Cha của cô là một thợ mộc, cứ ba lần một năm, cha sẽ đi dọc Sarthe để tới đô thành Le Mans.

Hôm nay, cô đi cùng cha.

Hôm nay, lần đầu tiên, Adeline rời xa Villion.

Cô ngoái đầu nhìn mẹ, bà đang khoanh tay đứng cạnh cây thủy tùng già cỗi ở cuối con đường mòn; tới khi họ đi qua ngã rẽ, mẹ biến mất. Ngôi làng trôi lại phía sau, đầy những ngôi nhà, kia những cánh đồng, đây là nhà thờ, kia là rặng cây, đây ông Berger đang xới đất và kia bà Therault đang phơi đồ, cô con gái Isabelle của bà ngồi trên thảm cỏ gần đó, kết hoa thành vương miện, răng cắn vào lưỡi vì tập trung.

Khi Adeline khoe với cô bé về chuyến đi, Isabelle chỉ nhún vai và nói, “Tớ thích ở đây cơ.”

Nghe như thể người ta không được phép thích một nơi và muốn đến xem nơi khác vậy.

Hiện tại, cô ấy đang ngẩng lên nhìn Adeline, vẫy tay khi xe kéo đi qua. Họ đã ra tới rìa làng, nơi xa nhất cô từng tới. Bánh xe cán qua một vệt lồi trên đường, chiếc xe xóc nảy lên như thể nó vừa vượt qua một lằn ranh vậy. Adeline nín thở, chờ đợi cảm giác bị những sợi dây trong tâm hồn níu lại, ràng buộc cô với thị trấn.

Nhưng cô chẳng thấy sợi dây nào cả, cũng chẳng thấy bị ràng buộc. Chiếc xe tiếp tục tiến lên, Adeline vừa cảm thấy hơi phần khích vừa có chút sợ hãi khi quay lại nhìn bức tranh thu nhỏ của Villon, nơi mà cho tới thời điểm hiện tại là toàn bộ thế giới của cô, nhưng từ giờ trở đi chỉ còn là một phần thôi và đang thu nhỏ dần theo từng bước chân của cô ngựa cái, để rồi toàn bộ thị trấn bé lại như những bức tượng của cha cô, đủ nhỏ để đặt vào lòng bàn tay.

Phải mất một ngày xe ngựa mới tới được Le Mans, chuyến đi khá nhẹ nhàng nhờ cái giỏ của mẹ và sự đồng hành của cha - cái giỏ cho cô bánh mì và phô mai để no bụng, cha cho cô tiếng cười và một bờ vai rộng để trốn khỏi ánh nắng mùa hè.

Khi ở nhà, cha là một người trầm lặng, chỉ chăm chăm làm việc, nhưng trên đường, cha trở nên cởi mở và chịu nói chuyện hơn.

Và ông nói là để kể chuyện cho cô nghe.

Cha nhặt nhạnh những câu chuyện như người ta nhặt gỗ.

“Il était une fois*, cha sẽ nói vậy trước khi kể những câu chuyện về những tòa lâu đài và các vị vua ngập trong vàng và huy hoàng, những buổi dạ hội hóa trang và những đô thành rực rỡ. Ngày xửa ngày xưa, đó là cách câu chuyện bắt đầu.

Cô không thể nhớ hết những câu chuyện ấy, nhưng vẫn nhớ cách cha kể chúng, ngôn từ mượt mà như hòn sỏi bên sông. Cô thắc mắc không biết cha có kể chuyện khi ông đi một mình, chỉ có Maxime đồng hành, bằng chất giọng dễ chịu và dịu dàng ấy không. Cô cũng thắc mắc không biết cha có kể chuyện cho những thớ gỗ khi làm việc với chúng không. Hoặc có lẽ chúng chỉ dành riêng cho cô.

Adeline ước mình có thể viết chúng ra.

Sau này, cha sẽ dạy cô từng chữ cái. Mẹ sẽ tức giận khi phát hiện, trách mắng cha lại vẽ đường cho cô thơ thẩn, lãng phí thời gian cả ngày, nhưng Adeline vẫn sẽ lẻn vào xưởng, còn cha sẽ cho cô ngồi tập viết tên mình trên lớp bụi mịn dường như lúc nào cũng phủ kín sàn.

Nhưng hôm nay, cô chỉ có thể lắng nghe mà thôi.

Vùng nông thôn trôi lại phía sau họ, bức tranh xóc nảy thu gọn một thế giới mà cô biết. Cánh đồng cũng giống như cánh đồng, y hệt nơi cô sống, những cái cây cũng xếp hàng theo trật tự gần giống thế và mỗi khi họ đi đến một ngôi làng nào đó, cô lại thấy nó là bóng hình phản chiếu dưới nước của Villon. Adeline bắt đầu thắc mắc liệu thế giới bên ngoài có nhàm chán như ở nhà không.

Thế rồi, những bức tường của Le Mans xuất hiện trong tầm mắt.

Những tảng đá lởm chởm nhô lên từ đằng xa, một xương sống nhiều hoa văn chạy dọc những ngọn đồi. Nó lớn hơn Villon cả trăm lần – hoặc ít nhất, nó lớn như vậy trong ký ức cô – Adeline nín thở khi họ đi qua cánh cổng, tiến vào đô thành được bảo vệ.

Phía bên kia là mê cung những con đường đông đúc. Cha dẫn xe hàng len lỏi giữa những ngôi nhà sin sít như đá sỏi cho tới khi con đường hẹp dẫn ra một quảng trường.

Villon có một quảng trường, hiển nhiên rồi, nhưng nó chỉ lớn hơn sân sau nhà họ một chút. Còn quảng trường này thì khổng lồ, mặt đất bị che kín bên dưới quá nhiều bàn chân người, xe kéo và quầy hàng. Khi cha cho Maxime dừng lại, Adeline đứng trên băng ghế và kinh ngạc trước khu chợ, mùi nồng của bánh mì và đường sực lên trong không khí, rồi cơ man là người, người ở bất cứ chỗ nào cô đưa mắt đến. Cô chưa từng thấy nhiều người thế này, chưa kể nơi đây toàn những người cô không biết. Họ là cả biển người xa lạ, những gương mặt xa lạ trong những bộ đồ xa lạ, chất giọng xa lạ, dùng những từ ngữ xa lạ. Như thể cánh cửa thế giới của cô vừa bị mở tung, quá nhiều căn phòng vừa được nối vào căn nhà mà cô cho rằng mình đã biết.

Cha dựa người vào xe hàng, nói chuyện với bất cứ ai đi ngang qua, trong lúc đó tay ông vẫn luôn di chuyển trên một khối gỗ với con dao nhỏ làm tổ trong lòng bàn tay. Cha gọt giũa bề mặt gỗ dễ dàng như người ta gọt táo, phoi bào rơi ra giữa những ngón tay. Adeline luôn thích nhìn cha làm việc, xem những món đồ dần có hình hài như thể chúng đã luôn như vậy, nhưng chỉ ẩn nấp bên trong như lỗ trống giữa quả đào.

Tác phẩm của cha rất đẹp. Mặt gỗ mịn dù tay cha thô ráp, tinh tế dù thân hình cha vạm vỡ.

Giữa những cái bát và cốc là những công cụ để trao đổi, những món đồ chơi để bán, những bức tượng gỗ nhỏ như cái bánh mì chuột - một con ngựa, một cậu bé, một ngôi nhà, một chú chim.

Adeline lớn lên giữa những món đồ nhỏ bé ấy, nhưng thứ mà cô yêu thích nhất không phải động vật cũng chẳng phải người.

Mà là một chiếc nhẫn.

Cô xỏ nó vào sợi dây da đeo quanh cổ, chiếc nhẫn tinh tế bằng gỗ tần bì xám, mịn màng như đá mài. Cha đã tạc nó khi cô ra đời, để dành cho ngày con gái ông trở thành thiếu nữ. Adeline đeo chiếc nhẫn như một món bùa hộ mệnh, một vật may mắn, một chiếc chìa khóa. Thi thoảng cô lại chạm tay vào nó, ngón cái vuốt lên bề mặt như cách mẹ lần tràng hạt.

Lúc này, cô đang nắm chặt lấy nó như bám lấy mỏ neo trong cơn bão. Cô ngồi ở đuôi xe và ngắm nhìn mọi thứ. Từ góc độ này, cô đủ cao để nhìn thấy những tòa nhà bên ngoài. Cô vươn người, đứng nhón chân, thắc mắc chúng kéo dài tới đầu, cho đến khi một con ngựa xô vào xe của họ lúc nó phi ngang qua, khiến cô suýt ngã. Bàn tay của cha giữ lấy cánh tay cô, kéo cô trở lại an toàn trong tầm với của ông.

Đến cuối ngày, những món đồ gỗ đã được bán hết, cha của Adeline đưa cho cô một sol* đồng và bảo cô hãy mua bất cứ thứ gì mình thích. Cô đi qua hết quầy hàng này tới quầy hàng khác, ngắm nhìn những chiếc bánh nướng và bánh bông lan, những chiếc mũ, váy và búp bê, nhưng cuối cùng cô quyết định dừng lại trước một cuốn sổ bằng giấy da được buộc lại bằng chỉ sáp. Khoảng trống của những tờ giấy khiến cô thích thú nảy sinh ý định lấp đầy nó bằng những điều mình thích.

Cô không có đủ tiền để mua thêm một chiếc bút chì cùng với cuốn sổ. Nhưng cha đã lấy ra đồng xu thứ hai để mua một nắm que nhỏ màu đen và bảo cô rằng chúng là than chì, chỉ cho cô cách ấn thứ phấn đen lên giấy, miết theo đường thẳng để biến nét khô cứng thành bóng mờ. Chỉ bằng vài cái phẩy tay, cha đã vẽ ra một chú chim nơi góc trang giấy, còn cô dành cả tiếng đồng hồ sau đó bắt chước từng đường nét, thấy nó thú vị hơn nhiều so với những chữ cái ông ghi bên dưới.

Cha chất đầy xe hàng khi trời đã ngả về chiều.

Họ sẽ qua đêm trong một quán trọ gần đó, đây là lần đầu tiên trong đời Adeline ngủ trên một chiếc giường xa lạ, tỉnh dậy vì những âm thanh và mùi hương lạ lẫm. Có khoảnh khắc ngắn ngủi tựa một cái ngáp, cô không hiểu mình đang ở đầu, trái tim cô đập rộn - trước tiên là vì sợ, sau đó là vì một điều gì đó khác. Một điều gì đó mà cô chưa có đủ ngôn từ để diễn tả.

Tới khi họ trở về ngôi nhà ở Villon, cô đã trở thành một phiên bản khác của chính mình. Một căn phòng với tất cả các ô cửa sổ đều rộng mở, háo hức đón chào không khí và ánh nắng mới mẻ, và mùa xuân.