Cái bóng mỉm cười và cô gái mỉm cười đáp lại - I - Villon-sur-Sarthe, Pháp-Ngày 29 tháng 7 năm 1764
Tranh 5
Tên tác phẩm: Ho Portato le Stelle a Letto (Tạm dịch: Tôi mang những vì sao lên giường ngủ)
Nghệ sĩ: Matteo Renatti
Niên đại: Khoảng năm 1806-1808
Chất liệu: Phác thảo chì 20cm x 35cm trên giấy da
Xuất xứ: Mượn từ trường Gallerie dell’Accademia
Miêu tả: Tranh vẽ một người phụ nữ, tấm vải giường họa thành đường nét cơ thể nàng. Gương mặt nàng chỉ là những khối sơ sài, bao bọc dưới làn tóc rối, nhưng người họa sĩ đã cho nàng điểm nhấn đặc biệt: bảy đốm tàn nhang trải trên hai gò má…
Bối cảnh: Bức tranh được tìm thấy trong sổ tay vào khoảng năm 1806-1808 của Renatti. Được cho là cảm hứng tạo nên tuyệt tác Nàng Thơ sau này của ông. Dù tư thế của hình mẫu và tác phẩm trên không giống nhau, nhưng số lượng và hình dạng của những đốm tàn nhang hiển nhiên đã đủ khiến nhiều người suy đoán về tầm quan trọng của hình mẫu này trong sự nghiệp của Renatti.
Giá trị ước tính: 267.000 đô-la
*
IAddie tìm lối ra nhà thờ.
Nó nằm gần trung tâm Villon, ù lỳ, xám xịt, chẳng thay đổi, cánh đồng bên cạnh được bao bọc bởi bức tường đá thấp.
Chẳng mấy chốc cô đã tìm thấy mộ cha.
Jean LaRue.
Mộ của cha thật sơ sài, chỉ đề một cái tên, ngày tháng và dòng Kinh Thánh - Mọi kẻ cất lời gọi kêu tên Chúa sẽ được cứu. Chẳng có gì nhắc đến con người cha, những món đồ thủ công do ông làm nên, hay thậm chí là sự nhân hậu của người.
Một cuộc đời bị thu hẹp dưới một khối đá, một mảng cỏ xanh.
Dọc đường đi, Addie hái một bó hoa dại mọc ven đường, nở rộ tự nhiên sắc vàng và trắng. Cô quỳ gối để đặt chúng xuống, rồi dừng lại khi nhìn thấy ngày tháng bên dưới tên của cha.
1670-1714
Năm cô bỏ đi.
Cô tìm kiếm trong ký ức, cố nhớ lại bất kỳ dấu hiệu nào cho thấy cơn đau ốm của ông. Những trận ho dai dẳng trong ngực cha, việc tay chân ông yếu dần. Ký ức từ cuộc đời thứ hai của cô kẹt trong hổ phách, được bảo tồn hoàn hảo. Nhưng ký ức trước đó, khi cô còn là Adeline LaRue -ký ức về lúc nhào bột mì cạnh lò sưởi bên cạnh mẹ, nhìn cha khắc những gương mặt lên khối gỗ, theo chân Estele qua vùng nước nông của sông Sarthe – lại lu mờ. Hai mươi ba năm sống trước khi lao vào rừng, trước giao kèo, bị mài mòn chỉ còn những đường nét.
Sau này, Addie sẽ có thể hình dung rành mạch ba trăm năm sống, từng giây phút của từng ngày đều được lưu giữ lại.
Nhưng cô đã sắp quên mất tiếng cười của cha.
Cô không thể nhớ chính xác màu mắt của mẹ.
Không thể mô tả quai hàm của Estele.
Hàng năm trời, cô sẽ nằm thao thức, kể cho chính mình câu chuyện về cô gái của ngày xưa với mong ước sẽ giữ lại được từng mảnh vỡ đang trôi tuột đi, nhưng cách làm đó mang lại tác dụng ngược. Các ký ức như những bùa may bị chạm vào quá nhiều lần, như những đồng xu thánh, hình khắc mòn thành mặt bạc và chẳng thể nhận ra nữa.
Bệnh của cha hẳn đã lẻn vào giữa mùa này sang mùa khác. Lần đầu tiên Addie biết ơn đặc tính tẩy xóa của lời nguyền, biết ơn vì đã lập giao kèo - không phải vì bản thân cô, mà vì mẹ. May mà Marthe LaRue chỉ phải than khóc cho một nỗi đau thay vì hai.
Cha Jean được chôn cất giữa những thành viên khác của gia đình. Một người chị chết yểu mới chỉ được hai năm tuổi. Một người mẹ và một người cha cùng ra đi trước khi Addie lên mười, ở hàng bên trên là cha mẹ của họ và những người anh chị em không kết hôn. Ở bên cạnh ông còn trống, đang chờ đợi người vợ của mình.
Không có chỗ cho cô, đường nhiên rồi. Nhưng chuỗi mộ này giống như dòng thời gian, điểm mốc từ quá khứ tới tương lai. Đây chính là thứ đẩy cô vào rừng đêm đó, nỗi sợ một cuộc đời như vậy, kết thúc dưới mảnh cỏ nhỏ nhoi.
Nhìn xuống mộ cha, Addie thấy nỗi buồn nặng trĩu của sự kết thúc, sức nặng của một sinh mạng đã tới lúc nghỉ ngơi. Niềm tiếc thương đến và đi - cô đã đánh mất người đàn ông này từ năm mươi năm trước, cô đã than khóc nên dù vẫn đớn đau, vết thương không còn mới. Nó đã tê dại thành một khối nhức nhối từ lâu rồi, vết thương cũ giờ đã thành sẹo.
Cô đặt những đóa hoa lên mộ cha và đứng dậy, đi sâu hơn vào giữa hàng mộ, từng bước ngược thời gian, cho tới khi cô không còn là Addie nữa, mà là Adeline, không còn là một bóng ma mà là máu thịt phàm trần. Vẫn bị ràng buộc vào mảnh đất này, rễ đau đớn như những tứ chi vô hình.
Cô chăm chú nhìn từng cái tên trên bia mộ, biết từng người và tất cả bọn họ, nhưng điều khác biệt là ngày xửa ngày xưa họ cũng từng biết cô.
Đây là Roger, được chôn cạnh người vợ đầu tiên và duy nhất, Pauline.
Đây là Isabelle và người con út, Sara, đều mất cùng một năm.
Và đây, gần chính giữa nghĩa trang là cái tên quan trọng nhất. Người từng cầm tay cô rất nhiều lần, cho cô biết rằng còn có nhiều thứ lớn lao hơn cả cuộc đời.
Estele Magritte, bia mộ bà viết vậy. 1642–1719.
Ngày tháng được khắc trên một thập tự giá đơn giản, Addie gần như nghe được tiếng bà lão rít qua kẽ răng.
Estele, được chôn dưới bóng tòa nhà bà không tôn thờ.
Estele, người sẽ nói rằng linh hồn chỉ là hạt giống trở lại với đất, người chẳng muốn gì hơn một cái cây mọc trên xương mình. Đúng ra bà phải được yên nghỉ nơi bìa rừng, hoặc giữa những cây rau trong vườn của mình. Ít nhất bà cũng nên được chôn ở ô góc, nơi những cành thủy tùng già vươn qua bờ tường thấp để che chở cho những nấm mồ.
Addie đi qua nhà kho nhỏ ở cạnh nghĩa trang nhà thờ, tìm thấy một cái bay giữa đống đồ và đi vào rừng.
Đang là giữa mùa hè, nhưng không khí dưới những tán cây mát dịu. Đang là buổi trưa, nhưng mùi của màn đêm vẫn lưu lại trên tán lá. Mùi của nơi này vừa giống mọi nơi khác, vừa riêng biệt. Theo từng hơi thở, vị của đất trên lưỡi, ký ức về sự tuyệt vọng hiện về, cô gái nhỏ vùi tay vào đất và cầu nguyện.
Giờ, cô đâm cái bay xuống thay vì bàn tay, đào một cây non ra khỏi đất. Nó thật yếu ớt, hẳn sẽ đổ gục sau trận bão mạnh sau này, nhưng cô vẫn mang nó trở lại nghĩa trang nhà thờ, nâng niu nó như đang ôm một đứa trẻ trong tay. Nếu có ai thấy rằng điều này kỳ lạ, hẳn họ sẽ quên hết trước khi kịp nghĩ tới chuyện kể cho người khác. Kể cả nếu họ để ý thấy một cái cây mọc trên ngôi mộ bà lão, có lẽ họ sẽ chỉ dừng lại và nghĩ đến các cựu thần.
Khi Addie rời nhà thờ, chuông lại bắt đầu reo, gọi dân làng tới tập trung.
Cô bước ra đường khi họ đổ ra khỏi nhà, trẻ con níu lấy tay mẹ, đàn ông, đàn bà sóng bước. Có những gương mặt mới, còn những người khác, cô đều biết họ.
Đây là George Therault và con gái cả của Roger và hai cậu con trai của Isabelle. Khi Addie đến lần nữa, họ đều sẽ qua đời, mang theo những mảnh cuối cùng thuộc về cuộc đời cũ của cô, cuộc đời đầu tiên, chôn sâu dưới cùng mười mét vuông đất.
*Túp lều bị bỏ hoang ở bìa rừng.
Hàng rào thấp đã đổ, khu vườn của Estele đã mọc cao từ lâu, ngôi nhà dần nhường chỗ cho nó và lụp xụp theo thời gian cùng sự hoang tàn. Cửa chính khép chặt, nhưng cánh cửa chớp treo lơ lửng trên bản lề đã gãy, để lộ lớp kính của ô cửa sổ duy nhất, khẽ hé mở như con mắt mệt mỏi.
Lần sau khi Addie đến, khung nhà sẽ biến mất dưới màu xanh, rồi sau đó nữa, khu rừng sẽ vươn tới nuốt trọn nó.
Nhưng hôm nay, nó vẫn ở đây. Cô băng qua lối đi kín cỏ, một tay cầm chiếc đèn lồng trộm được. Cô cứ trông đợi bà lão bước ra khỏi cánh rừng, đôi tay nhăn nheo đầy vết cắt, nhưng chỉ có tiếng rào rào của những con ác là và tiếng bước chân của chính cô.
Bên trong, căn lều ẩm ướt và trống rỗng. Không gian tối rải rác những mảnh vỡ - từ một chiếc cốc đất nung bị vỡ, một cái bàn đã mục - nhưng những cái bát mà bà dùng để trộn keo sáp, cái gậy bà dùng khi trời ẩm ướt, những bó thảo dược treo trên xà nhà và cái nồi sắt cạnh lò sưởi đều đã biến mất.
Addie dám chắc đồ đạc của Estele đã được dọn đi sau khi bà qua đời, chia khắp ngôi làng, giống như cuộc đời bà vậy, bị coi là tài sản công cộng chỉ vì bà không kết hôn. Villon, mảnh đất bà che chở, vì Estele không có con.
Cô bước vào vườn, thu hoạch những gì có thể trên khoảnh đất hoang, lấy được chút cà rốt và đậu que mang vào trong và đặt lên bàn. Cô đẩy mở cửa chớp, thấy mình đối mặt với khu rừng.
Cây cối đứng sắp thành hàng tối tăm, những cành cây đan chéo vào nhau cào lên trời. Rễ của chúng đang vươn về phía trước, bò vào khu vườn và vượt qua bãi cỏ. Một sự xâm lấn chậm chạp và kiên nhẫn.
Mặt trời đang lặn, dù là mùa hè nhưng hơi ẩm vẫn len lỏi qua khoảng trống trên mái nhà đã lợp tranh, giữa những tảng đá và bên dưới cửa, cơn lạnh giá đeo lấy khung xương của căn lều nhỏ.
Addie mang cái đèn ăn trộm được tới lò sưởi. Tháng này mưa nhiều, gỗ ẩm, nhưng cô đủ kiên nhẫn thổi ngọn lửa từ cây đèn cho tới khi bùng cháy.
Năm mươi năm, cô vẫn đang học hình dạng lời nguyền của mình.
Cô không thể tạo ra đồ vật, nhưng có thể sử dụng.
Cô không thể phá hủy, nhưng có thể trộm cắp.
Cô không thể đốt lửa, nhưng có thể giữ nó cháy.
Cô không biết đó là một ân phước hay chỉ là vết nứt lớp vữa của lời nguyền, một kẽ hở cô tìm thấy trên những bức tường của kiếp sống mới. Có lẽ Luc không để ý. Có lẽ hắn cố tình đặt chúng ở đó, để dụ dỗ cô, để cô hy vọng.
Addie rút một cành cây cháy âm ỉ từ lò sưởi ra và dí nó vào tấm thảm đã rũ mục. Nó đủ khô để bắt lửa và bốc cháy, nhưng lại không bị tổn hại. Nó tí tách, nhưng nhanh chóng tắt ngấm ngay bên ngoài vùng an toàn của lò sưởi.
Cô ngồi trên sàn nhà, ngân nga khe khẽ khi mớm từng que một vào đám lửa tới khi chúng đốt sạch hơi lạnh của nơi này như cách hơi thở thổi tung bụi.
Cô cảm nhận hắn như một bức họa.
Hắn không gõ cửa.
Hắn chẳng bao giờ gõ cửa.
Giây phút trước cô còn một mình, giây tiêp theo, không còn như vậy nữa.
“Adeline.”
Cô ghét cách mình phản ứng khi nghe hắn gọi tên, ghét cách cô ngã về từ đó như một thân thể tìm chỗ trú khỏi cơn bão.
Luc.
Cô quay đầu, cho rằng sẽ thấy hắn như lúc ở Paris, trong bộ đồ hợp thời đẹp nhất, nhưng thay vì thế, hắn trông hệt như đêm họ gặp nhau, với hơi gió và viền khói, chiếc áo suông tối tăm đơn giản, dây buộc cổ áo để mở. Ánh lửa nhảy nhót trên gương mặt hắn, đổ bóng đường nét quai hàm, gò má và đôi lông mày như than cháy.
Đôi mắt hắn lướt qua những thứ ít ỏi cô kiếm chác được trên bệ cửa sổ trước khi hướng ánh mắt về cô. “Trở lại nơi cô bắt đầu…”
Addie đứng dậy để hắn không thể hạ mắt nhìn mình.
“Năm mươi năm,” hắn nói. “Trôi qua nhanh thật đấy.”
Chúng đâu có trôi qua nhanh chóng, cô không thấy vậy và hắn biết thế. Hắn đang tìm khoảng da trần, phần yếu ớt có thể đâm dao, nhưng cô sẽ không cho hắn mục tiêu dễ ngắm như thế. “Chẳng có thời gian gì hết,” cô lạnh lùng cất tiếng, “có thể thấy một cuộc đời chưa bao giờ là đủ.”
Luc chỉ hơi hé nụ cười.
“Cảnh cô mồi lửa, thật đáng ngắm nhìn. Cô suýt có thể như Estele.”
Đây là lần đầu tiên cô nghe cái tên đó trên môi hắn và cách hắn phát âm nó có gì đó giống như sự thông thái. Luc đi về phía cửa sổ, nhìn ra hàng cây bên ngoài. “Đã bao đêm bà ấy đứng ở đây, thì thầm với khu rừng.”
Hắn liếc ra sau vai, nụ cười vờ vĩnh nở trên môi. “Bà ấy nói về tự do suốt và sau cùng thì chết trong cô đơn.”
Addie lắc đầu. “Không.”
“Đáng ra cô phải ở đây với bà ấy,” hắn nói. “Đáng ra cô phải xoa dịu nỗi đau khi bà ấy ốm bệnh. Phải đặt bà ấy xuống yên nghỉ. Cô nợ bà ấy điều đó.”
Addie thụt lùi như thể bị đâm.
“Cô đã quá ích kỷ, Adeline. Vì cô, bà ấy đã chết một mình.”
Chúng ta đều chết một mình, Estele sẽ nói thế, hay ít nhất, cô nghĩ vậy. Hy vọng như vậy. Có thời, cô sẽ đoán chắc như thế, nhưng sự tự tin biến mất theo những ký ức về giọng nói người phụ nữ.
Bên kia phòng, bóng tối di chuyển. Giây này, hắn ở cạnh cửa sổ, giây sau, hắn ở phía sau cô, giọng đan vào mái tóc.
“Bà ấy đã sẵn sàng ra đi,” Luc nói. “Tuyệt vọng chờ khoảng đất dưới bóng râm. Bà ấy đã đứng ở cửa sổ đó và van xin, van xin mãi. Ta đã có thể ban cho bà ấy.”
Có một ký ức, những ngón tay già nua siết chặt cổ tay cô.
Đừng bao giờ cầu nguyện với các vị thần đáp lời sau khi trời tối.
Addie quay sang hắn. “Bà ấy không bao giờ cầu nguyện với ngài.”
Nụ cười chao nghiêng. “Không bao giờ.” Chuyển thành khinh bỉ. “Nhưng nghĩ xem, bà ấy sẽ buồn thế nào nếu biết cô đã làm vậy.”
Cơn giận của Addie bùng lên. Bàn tay cô vung lên trước khi kịp nghĩ tới việc dừng lại, kể cả vậy thì cô vẫn có phần tin rằng sẽ chẳng làm được gì đâu, sẽ chỉ có không khí và khói thôi. Nhưng Luc bị bất ngờ, nên bàn tay cô đánh vào lớp da, hay thứ gì tương tự thế. Đầu hắn hơi nghiêng đi theo lực của cú đánh. Không có chút máu nào trên đôi môi hoàn hảo, không có nhiệt độ trên làn da mát lạnh, nhưng ít nhất thì cô đã xóa sạch nụ cười ra khỏi khuôn mặt hắn.
Hoặc chỉ cô nghĩ thế thôi.
Cho tới khi hắn bắt đầu phá lên cười.
Âm thanh đó quá dị thường, phi thực, khi hắn quay mặt lại đối diện, cả người cô đông cứng. Giờ chẳng còn chút nhân tính nào trên đó. Những cái xương quá sắc ngọn, bóng tối quá sâu và đôi mắt quá sáng.
“Cô đã quên chính mình,” hắn nói, giọng tan thành khói rừng. “Cô quên ta.”
Nỗi đau bò lên chân Addie, đột ngột và sắc nhọn. Cô nhìn xuống, tìm kiếm vết thương, nhưng cơn đau đốt cháy cô từ bên trong. Sự nhức nhối sâu sắc và ẩn giấu, sức ép của mọi bước chân cô từng đi.
“Có lẽ ta đã quá nhân từ.”
Cơn đau bò lên tứ chi cô, ám lấy đầu gối và hông, cổ tay và vai. Chân cô khuỵu xuống bên dưới mình, tất cả những gì cô có thể làm là không hét lên.
Bóng tối nhìn xuống với một nụ cười.
“Ta đã để mọi thứ quá dễ dàng.”
Addie kinh hoàng nhìn tay mình bắt đầu nhăn nheo, gầy guộc đi, những đường gân xanh nổi lên khỏi làn da mỏng manh.
“Cô chỉ đòi hỏi cuộc đời. Nhưng ta lại ban thêm cho cô sức khỏe và tuổi trẻ.”
Tóc cô tuột khỏi búi và xòa xuống trước mắt, những lọn tóc khô đi, mỏng và xám.
“Nên cô quá kiêu ngạo.”
Mắt cô yếu đi, tầm nhìn nhòa mờ cho tới khi căn phòng chỉ còn là những vệt lớn và hình khối mờ ảo.
“Có lẽ cô cần bị trừng phạt.”
Addie nhắm chặt mắt, trái tim run rẩy vì hoảng sợ.
“Không,” cô thốt lên, lần này cô suýt chút nữa đã cất lời van lơn.
Cô có thể cảm thấy hắn tiến đến gần hơn. Có thể cảm thấy cái bóng của hắn phủ lên mình.
“Ta sẽ lấy đi nỗi đau này. Ta sẽ cho cô yên nghỉ. Ta thậm chí sẽ trồng một cái cây trên xương cô. Tất cả những gì cô phải làm,” giọng nói len lỏi qua bóng tối, “là đầu hàng.”
Từ đó như một vết rách trên tấm màn. Mặc cho mọi nỗi đau đớn và sợ hãi, trong giây phút ấy, Addie biết mình sẽ không bỏ cuộc.
Cô đã sống qua cảnh tàn khốc hơn. Cô sẽ sống sót qua cảnh tàn khốc hơn. Đây chẳng là gì ngoài cơn hằn học của một vị thần.
Khi cô tìm thấy hơi thở để cất tiếng, từ ngữ bay ra theo tiếng thì thầm khản đặc. “Xuống địa ngục đi.”
Cô gồng mình, tự hỏi liệu hắn có để mình rữa nát, biến cơ thể cô thành một cái xác và mặc cô ở đó, một cái vỏ vỡ trên sàn nhà bà lão. Nhưng chỉ thấy thêm những tiếng cười, trầm thấp và rì rầm, rồi chẳng còn gì nữa, đêm trải ra tĩnh lặng.
Addie sợ phải mở mắt, nhưng khi làm vậy, cô thấy mình chỉ còn một mình.
Cơn nhức nhối phai mờ khỏi xương cốt. Mái tóc rũ của cô đã lấy lại màu hạt dẻ. Bàn tay cô, từng bị hủy hoại, giờ tươi trẻ, mềm mượt và mạnh mẽ.
Cô đứng dậy, run rẩy và quay qua lò sưởi.
Nhưng đám lửa được cẩn thận trông nom đã tắt ngúm.
Đêm ấy, Addie cuộn tròn trên tâm phản bên dưới tấm chăn sờn không ai lấy và nghĩ về Estele.
Cô nhắm mắt, hít sâu cho tới khi gần như ngửi được mùi thảo dược bám trên tóc bà lão, mùi khu vườn và sáp trên da bà. Cô siết chặt lấy ký ức về nụ cười nhăn nheo của Estele, tiếng cười như quạ kêu và giọng nói bà dành cho các vị thần, giọng nói bà dành cho Addie. Trở về khi cô còn nhỏ, khi Estele dạy cô đừng sợ những cơn bão và bóng tối hay âm thanh của màn đêm.