CHƯƠNG VI

Anh Cát thấy tôi, hớn hở nói ngay:

– Có việc hay lắm anh ạ!

Anh ném mũ lên bụng tôi, giơ tay, rung chân:

– Phen này phát tài to!

Tôi quay ra hỏi:

– Gì mà tớn lên thế?

Anh Cát ghếch một chân lên pan:

– Dậy! Dậy! Tôi nói cho mà nghe. Có việc hay lắm.

Tôi từ từ ngồi dậy.

– Nói nghe nào.

Anh Cát ngồi ghé xuống bên tôi, gật một cái, nheo một bên má:

– Nhà tôi nó đang mưu một việc lớn.

Tôi chú ý.

– Chắc dạo này chiến tranh, các thứ hàng bên Tây không sang được, nên cái gì cũng đắt, anh biết đấy chứ?

– A, cái điều ấy thì thằng Vinh nhà anh nó cũng biết, cứ gì tôi!

Anh Cát gật gù, chậm rãi:

– Đã đành. Nhưng biết thế vậy, thì biết để làm gì. Đằng này, biết rõ cái tình trạng kinh tế như vậy, ta kiếm cách lợi dụng thời cơ mà phất lên, thì mới là cái biết đáng khen chứ!

– Thế nghĩa là anh sắp đầu cơ một vài thứ hàng gì đấy chứ gì? Này, coi chừng, kẻo lợi chưa thấy đâu, đã thấy phải ra trước vành móng ngựa. Với lại, nhân lúc hàng khan, đồng bào ta sống trong cái đắt đỏ thế này, mà đầu cơ, tôi thì tôi không công nhận sự làm giầu bất chính ấy.

Anh Cát lắc đầu:

– Không, không. Tôi không đầu cơ đâu. Tôi không lợi dụng nỗi khó khăn của người mình đâu. Trái lại, tôi còn giúp người mình là khác.

Tôi cười, hoài nghi:

– Gì mà to chuyện thế?

Anh Cát nhích người lại gần tôi.

– Đây này! Anh biết Hiệt đấy chứ? Hắn là ingénieur về máy móc…

– Sao?

– Hắn sắp mở xưởng máy.

– Hắn mở xưởng máy?

Cát gật.

– Hắn mở xưởng máy, để chế tạo thứ gì?

Anh Cát mắt sáng hẳn lên, hăng hái như chính anh là người sáng lập cái xưởng máy ấy:

– Làm nhiều thứ lắm. Anh không biết chứ bây giờ nhiều thứ thiếu lắm. Cả giầy này, cặp tóc này, khuy áo này, ngòi bút này, cái gì mà chẳng thiếu! Bây giờ ta mở một xưởng máy chế tạo những cái thiếu, thì chỉ lo không đủ sức chế tạo, chớ không lo không có chỗ tiêu thụ. Bao nhiêu, bao nhiêu cũng là ít.

Tôi lo lắng:

– Thế nghĩa là anh sắp chung với Hiệt đấy chứ gì.

Auh Cát gật, rồi nói:

– Nghĩa là nhà tôi hợp tác với «lúy» thì đúng hơn.

Nhà tôi hợp tác với «lúy»! Câu nói ấy lại vang động thấu tâm hồn tôi, làm sống dậy bao nhiêu ý nghĩ chẳng vui lòng người.

Đã lâu nay, tôi không lại nhà anh Cát. Tôi không muốn trông thấy mặt chị Cát cũng có, tôi ngại một cuộc chạm trán với Hiệt mà tôi không tự chủ được, cũng có. Nhưng tôi không muốn lại nhất, là vì không muốn trông thấy mặt anh Cát. Thấy mặt anh, tôi lại thấy ruột tôi bóp lại.

Thì ra, trong cái thời gian tôi không lại đằng anh Cát, y đã chinh phục được hoàn toàn gia đình bạn tôi. Và có lẽ lúc này, thằng Vinh, thiếu «ba», đi bái nhận Hiệt làm dưỡng phụ!

Y đã khôn khéo đến bực nào mới làm chuyển được lòng bạn tôi! Có lẽ y chiếm tình cảm của bạn tôi, lòng tin của bạn tôi, lại còn khó hơn là chiếm vợ bạn tôi!

Vì tôi biết, anh Cát vốn là người rất thận trọng trong những việc làm phải bỏ đến đồng tiền. Không phải là anh keo kiệt. Nhưng anh là người biết rõ cái giá trị của đồng tiền, bởi đã từng nghèo, nên không bao giờ anh tính công việc một cách cẩu thả và dựa vào may rủi.

A! Cái thằng cha thủ đoạn khá thật!

Nhưng tôi chắc là trong việc này, chị Cát dự một phần lớn. Thì những lời khuyên dỗ non nỉ của đàn bà, bao giờ chẳng mạnh. Nhất là lại một người chồng đã vô tình để cho vợ hư, ắt hẳn cũng có chỗ yếu nào đó, bị đánh trúng là quỵ

Tôi biết là bạn tôi, người đã bị cái đại bất hạnh trong tình duyên mà không biết, đang sắp đặt chân xuống một chiếc đò mục nó đưa xuống vực hiểm nghèo đây.

Tôi biết bạn tôi lại đây là do cái ý định gì rồi. Bạn tôi sắp hỏi tiền tôi đây. Vì mưu một công cuộc lập nhà máy, ít ra cũng phải bạc vạn, mà nhà bạn tôi thì không có.

Tiền! Tôi với anh Cát thì có bao giờ tính đến chuyện tiền! Nếu phải hy sinh cả cái sản nghiệp của thày mẹ tôi sắp cho tôi kia để bảo toàn hạnh phúc cho gia đình anh, tôi không lưỡng lự nửa giây. Không có anh,tôi còn đâu đến ngày nay!

Nhưng mất tiền, để cho người ta giáng thêm một đòn nữa vào cái yên vui đã ngoắc ngoải của bạn tôi vì tôi tin rằng chóng chầy thế nào anh Cát cũng biết hết — thì, không! Tôi không thể để cho người bạn thân yêu nhất đời mù quáng nhẩy vào đống lửa.

*

Quả nhiên những điều tôi đoán, đúng cả:

– Nhà tôi thì đồ tư trang cũng được hơn hai nghìn, tiền để dành cũng được gần nghìn, chỉ cần hai nghìn nữa thôi. Nhà tôi nó bảo chỉ hỏi anh thì không mất lãi. Mà rồi lợi tức có chậm chia, cũng không lo mấy.

Anh Cát nói thế, lẽ tất nhiên tôi phải đáp ngay, để bạn khỏi ngượng đã:

– Ồ, nếu anh không cần tiền thì thôi, chứ cần mà thiếu, sao lại đi vay người ta. Tôi tuy không giàu, nhưng thầy mẹ tôi cũng có chút ít, anh cần tức là tôi cần. Chỉ có cái là hãy tính kỹ xem việc làm có lợi hay không đã!

Anh Cát ngắt lời tôi ngay:

– Ồ, lợi, lợi trông thấy. Tôi đã lấy renseignements đủ cả. Lợi to! Chỉ trong hai năm là tôi có thể không lo về tương lai các cháu sau này!

Giời ơi! Tôi có thể không lo về tương lai các cháu sau này!

Mỗi một chữ trong câu nói ấy xói vào ruột tôi như từng mũi dùi! Tôi bỗng như trông thấy thằng Vinh, con Thu bồ nheo bồ nhóc trong một cái nhà tan hoang!

Tôi trông thấy rõ như ban ngày rằng thế nào anh Cát cũng bị làm tiền, bao nhiêu đồng ki-cóp trong bao năm, rơi vào túi cái thằng xỏ lá ấy cả.

Không! Tôi phải nói! Vì tương-lai của chúng nó — thì chúng nó khác nào con tôi — mà phải nói, nói hết, rồi muốn ra sao thì ra. Anh Cát sẽ đau khổ ư? Thời gian bao giờ cũng thoa dịu tất cả những lòng đau. Tôi sẽ có thể bị ngờ rằng vì không muốn bỏ tiền nên mách với bạn tôi, để cho bạn tôi làm tan hoang ra, để cho tôi một đồng xu không mất! Mặc! Tội chịu được.

Tôi đã sắp rút tung cái nút túi nó thắt chặt những hậm hực bao nhiêu lâu tôi phải cố ép xuống đáy lòng, thì anh Cát lại nói một câu nó làm cho tôi rúm cả hồn lại:

– Đã lâu, tôi cũng định cho nhà tôi nó buôn bán thêm vào, nhưng hai cháu nó cứ quấn quít, chẳng làm ăn gì được.

Chết chửa! Tí nữa thì tôi quên khuấy đi mất.

Anh Cát, tuy lành thế, nhưng tính nóng như lửa. Anh mà biết vợ anh ngoại tình, thì nhất là vợ anh có mười con, anh cũng đuổi phắt. Có khi có án mạng lưu huyết nữa.

Thì tất nhiên thằng Vinh, con Thu sẽ rơi vào cảnh bồ-côi. Nghĩa là sẽ mắc phải cái tai nạn ghê khiếp nhất của kiếp người: Là con, không mẹ.

Tôi tưởng chừng như nghe thấy hai tiếng gọi: Mẹ, mẹ, thảm thiết. Tôi trông thấy chúng nó giương những con mắt đỏ ngầu nhìn tôi một cái nhìn trách móc.

À! Gì chứ cái này thì không thể được!

Tôi đi nước cờ cuối cùng:

– Nhưng mà liệu có thể tin được «lúy» không? Tôi xem ra «lúy» ăn nói giảo hoạt lắm, đáng quan ngại. Đời bây giờ, biết bụng dạ người ta thế nào!

Anh Cát gạt phắt ngay:

– Không! Không! Điều này thì anh đừng lo. Tôi đã điều tra, y con nhà dòng giỏi khá. Người ta mỗi lúc muối mặt với nhau được hay sao?

Vâng! Người ta mỗi lúc muối mặt với nhau được!

– Với lại đã có contrat chứ! Tôi sẽ bắt y phải trình tòa cẩn thận, rồi giao cho notaire giữ. Lời lãi, cũng do notaire tính toán chứ. Mỗi lúc dễ cướp sống được của người ta đấy! Còn có pháp luật chứ!

Thôi! Thôi! Nếu tôi gàn nữa e mang tiếng tiếc bạn.

Có cái điều cần nói nhất đã không thể nói được rồi. Thôi thì, đành, đành giữ trọn cái tình bạn với anh Cát vậy.

Tôi cố làm ra nét mặt hân hoan, bảo anh:

– Thôi, nếu có phải anh đã suy tính kỹ càng rồi thì hay lắm. Nhưng anh đừng bảo chị ấy bán vàng làm gì. Đàn bà cần phải có chút nữ trang chứ, chả lẽ ngày Tết ngày tiếc, trơ thân cụ ra hay sao. Tôi có cái villa nhỏ ở Đồ-sơn, hai cụ tôi vừa cho để nghỉ mát, người ta giả tôi sáu nghìn, tôi chưa bán, vì chưa dùng gì đến tiền. Anh cần năm nghìn hở?

Anh Cát xua xua tay:

– Không! Không! Chỉ mượn anh hai nghìn thôi.

Tôi ấn tay anh xuống.

– Bằng nào cũng phải bán. Tôi thua mã-chược, nợ mất gần nghìn. Anh cầm cả, chứ để tôi thì rồi lại đến nướng mã-chược ráo!

Anh Cát nắm lấy tay tôi:

– Anh tử tế quá! Nếu vậy thì vâng, tôi xin mượn anh cả, khỏi phải bán vàng. Khi nào chia lãi…

Tôi ngắt lời ngay:

– Anh muốn bao giờ giả cũng được.

Rồi tôi hạ giọng, bảo anh:

– Nhưng tôi buộc anh một cái điều kiện này!

Anh Cát nói ngay:

– Vâng, tôi sẽ làm giấy….

Tôi đấm cho anh một đấm nên thân:

– Nếu anh nói câu ấy một lần nữa, thì anh em ta xa nhau đấy…Đây này, cái điều kiện của tôi. Anh cứ nói là mượn tôi hai nghìn thôi. Rồi vàng và tiền ở tay chị ấy, anh giữ lấy, giấu đi, nói dối là bán rồi.

Anh Cat ngơ ngác không hiểu. Tôi liền nói ngay:

– Tôi xem ra chị nhà chị ấy hăng lắm kia, đã không làm cái gì thì thôi, đã dính vào rồi, là gỡ không ra. Anh phải phòng xa chứ. Việc lập nhà máy trôi chẩy ra, thì không nói làm gì. Lỡ có sự bất trắc xẩy đến, con anh lấy gì ăn học về sau này. Để chị ấy thì bao nhiêu chị ấy cũng cho đi hết. Đâm lao là hay phải theo lao lắm đấy nhé.

Anh Cát gật đầu liên hồi:

– Anh chu đáo quá, chu đáo quá!

Tôi tiễn anh xuống chân thang, cầm tay anh, ân cần:

– Bán xong nhà, là tôi cho tin anh lại đây ngay. Dạo này, tôi bận mấy việc riêng, ít ra ngoài, đi làm xong là về nhà ngay. Có lâu lại chơi, anh đừng quan tâm. Anh cứ vui lòng mưu công việc. Nếu có sự gì bất trắc, thì thôi, coi cái năm nghìn ấy như tôi đánh thua mã-chược. Năm nghìn với tôi, không có nghĩa gì. Chứ anh mà mất chỗ tư trang ấy, các cháu… nghèo đấy. Anh phải nghe tôi, chớ động chạm đến cái ấy.

Anh Cát gật đầu.

– Xin vâng, theo đúng như ý anh dặn.

Muốn cho anh khỏi thắc mắc, tôi giơ một ngón tay trỏ lên:

– Ông bô, bà bô đệ bây giờ rộng lượng lắm kia. Ấy cũng nhờ cái phen nhất định đi Sơn-La, mà bây giờ các cụ tho rồi. Muốn gì được nấy.