Chương 5

Khoảnh khắc đó, ông lão kinh hãi đứng ở đầu ruộng, trước tiên, giữa tiếng chó sủa đã nghe thấy tiếng kêu chút chít của chuột như mưa phùn, rồi lại đưa mắt nhìn xuống dưới gác lều giữa ruộng, liền nhìn thấy chiếc túi đầy lương thực treo trên cột lều rơi xuống dưới chân cột gác lều, hạt ngô lăn đi lăn lại trên mặt đất cằn cỗi. Một đàn chuột đông đúc xám đen, ba trăm con, hoặc năm trăm con, có khi hơn nghìn con, chúng tranh nhau những hạt ngô ở dưới gác lều, luồn từ đông sang tây, rồi lại từ tây nhảy sang đông, hạt ngô đang lăn lộn dưới chân chúng, rơi ra bên mép chúng, tiếng nhai lép bép lép bép và tiếng chít chít vui vẻ hân hoan của lũ chuột chụm lại giống như mưa lớn xối xả khắp mặt nương. Thùng nước trên vai đột nhiên trượt xuống, chỉ có tiếng thùng lốc cốc lốc cốc lăn xuống dưới đáy rạch. Mặt trời trên lưng của một tầng chuột dưới gác lều lấp lánh phát ra ánh sáng màu xám xanh, giống như khoảnh khắc nhóm một đống củi khô, dưới khói đặc đang nhen lửa đượm. Ông đờ đẫn đứng lại, nhìn thấy con chó mù lao bổ về phía đàn chuột, đầu đâm vào cột lều, đột nhiên trong không trung máu bay tung tóe, một cảnh tượng kinh hãi trên mặt đất, chó và chuột đều rơi vào trong sự choáng váng tĩnh mịch. Một lúc sau tỉnh lại, con chó mù đứng nguyên một chỗ sủa như điên, vì bản thân không nhìn thấy chuột ở đâu, tức khí cào móng chân vào cột lều. Lũ chuột không phát hiện ra hai mắt của nó đã mù, bị tiếng sủa phẫn nộ điên cuồng của nó dọa cho sợ hãi kêu xanh lét khắp đất. Toàn tiếng kinh hoàng. Toàn tiếng chửi rủa, dãy núi sau hai tháng tĩnh mịch đột nhiên sôi lên ùng ục. Ông lão nhanh chóng chạy về phía đám chuột. Ông từ trong đám chuột nhảy qua, giẫm lên lưng một con chuột cực to, nghe thấy một tiếng kêu thảm thiết ghê sợ dưới chân, một bàn chân khác cảm thấy máu tươi phọt lên cuồn cuộn giống như dầu sôi bốc lên. Ông lão chạy thẳng như tên đến bên cạnh cái chiếu cói, lách người vào, không ngoài dự liệu, nhìn thấy hai con chuột khát nước đang ăn cây ngô biếc xanh như nước. Nghe thấy tiếng cạch của ông lão tiến vào trong chiếu cói, sau một chút kinh sợ không đáng kể, đôi chuột đó liền tháo chạy qua khe chiếu cói. Thấy cây ngô vẫn còn đứng thẳng như cái bút trong ánh mặt trời, tim ông lão vốn đang thót lại liền độp một tiếng rơi xuống. Quay người đi ra ngoài chỗ chiếu quây, nhìn thấy trong túi lương thực dưới gác lều vẫn còn nhúc nhích mấy con chuột đen quá đói, ông xách cái cuốc dựa ở cái chiếu cói, đập lên cái túi lương thực, lập tức có thứ gì đó như hạt châu đỏ bay dưới ánh mặt trời. Tiếp theo lại là dăm ba nhát cuốc bổ xuống, lông chuột bay tứ tung, máu đầy mặt đất, mấy chục con chuột còn lại kinh hãi kêu loạn xạ, luồn chui ra tứ phía không biết đến chỗ nào, trong chớp mắt đã không thấy tung tích gì nữa.

Con chó mù không cắn nữa.

Ông lão chống cuốc đứng ở đó thở dốc.

Dưới ánh mặt trời, chỗ nào cũng là màu đỏ lênh láng và mùi gây.

Dãy núi Bá Lâu lập tức trở nên yên tĩnh, sự tĩnh lặng chết chóc vừa nồng nặc vừa dày đặc nặng nề hơn rất nhiều lần so với những ngày qua. Ông lão đoán rằng hàng nghìn, hàng vạn con chuột đều ẩn nấp ở gần đây, chỉ cần ông lão đi, chúng sẽ lại bổ ra một lần nữa. Ông đảo mắt một hồi trên khắp dãy núi màu vàng kim sáng láng, bắt đầu ngồi trên cán cuốc, nhặt hạt ngô trên mặt đất, nói, mù này, sau này phải làm thế nào đây? Mày có thể canh gác ở đây không? Con chó mù nằm trên mặt đất bị ánh mặt trời thiêu đốt, thè lè lưỡi nhỏ dãi, đối diện với ông lão.

Ông lão nói, chúng ta hết nước rồi.

Ông lão nói, bây giờ tao, mày và cây ngô không còn một hớp nước nào để uống.

Hôm đó, ông lão không nấu cơm. Ông và con chó mù chịu đói một ngày. Đêm xuống, ông và con chó canh giữ bên chiếc chiếu quây quanh cây ngô, sợ hai con chuột đến, chỉ cần mấy miếng là có thể cắn gãy cây ngô đó. Canh giữ suốt đêm đến sáng, cũng không thấy chuột đến. Mãi đến lúc chính ngọ, ông lão nhìn thấy lá ngô bị nắng chiếu cuộn lại rồi, mới gánh đôi thùng rỗng lên vai.

Ông lão nói, mù ơi, mày canh giữ cây ngô cẩn thận đấy.

Ông lão nói, mày nằm ở chỗ râm, áp sát tai xuống đất, chỉ cần một chút tiếng động thì cũng phải hướng về đó mà sủa.

Ông lão nói, tao đi gánh nước, mày nhất định phải cẩn thận đấy.

Thời gian từng giây, từng phút trôi đi, cuối cùng ông lão cũng gánh nửa thùng nước trở về, tất cả vẫn bình yên vô sự. Chỉ là khi ông kéo tấm đệm ngâm nước dưới giếng lên, trên đệm có bốn con chuột chết đuối trương phềnh lên, từng sợi lông của nó dựng lên, nhưng lại có những con rận giữa kẽ lông còn sống đang bò lổm ngổm. Khi ăn một bữa no xong, lại phải để hạt ngô lên trên hai tảng đá đập thành vụn nhỏ, ông lão bắt đầu cảm thấy buồn bã. Bị nạn chuột ăn, ngô chỉ còn lại chưa được một nửa. Ông lão cân thử, vẫn còn sáu cân bốn lạng, một ngày ba bữa cho dù là ăn lưng lửng cầm chừng, ông và chó mù cũng phải ăn hết một cân. Sáu ngày sau thì làm thế nào?

Mặt trời đã lặn xuống núi, sườn phía tây nhuốm một màu đỏ máu. Ông lão nhìn năm sắc sáu màu trong mảng đỏ đó, nghĩ cái ngày hết cái ăn đó cuối cùng sẽ đến. Nghĩ cái ngày hết nước đó có lẽ sẽ chỉ hai, ba hôm tới thôi. Ông ngoảnh đầu nhìn nhìn cây ngô đã nhú lên ngọn trắng đỏ, muốn tính xem nó còn bao nhiêu ngày nữa sẽ trổ râu, bao nhiêu ngày nữa sẽ kết bắp, lại đột nhiên nghĩ đã rất nhiều, rất nhiều ngày trôi qua, ông đã không nhớ nổi hôm nay là ngày nào, tháng nào nữa. Thời gian quanh ông đã không còn con số nào để có thể khắc ghi. Đột nhiên ông phát hiện ra, ngoài việc biết các khoảng thời gian nhỏ trong một ngày như ban ngày, ban đêm, buổi sáng, hoàng hôn, mặt trăng lặn, mặt trời mọc… ông đã quên mất thời gian lớn, ngày tháng năm rồi. Ông cảm thấy trong đầu mình là một miền trống trải hư không. Cứ ngây ra như thế một hồi, ông nói, mù này, Lập Thu đã qua chưa nhỉ? Nhưng lại không nhìn con chó, lẩm bẩm một mình, không biết chừng đều đã tiết Xử Thử rồi, cây ngô mọc ngọn là ở khoảng tiết Xử Thử.

Ông lão nheo nheo mắt, trong tay cầm một hòn đá tròn như một miếng bánh hấp, đập từng nhát từng nhát hạt ngô trên mặt đá hơi lõm xuống một chút, ông nhìn thấy con chó mù ngửi trên mặt đất một hồi, rồi ngoạm một con chuột đã chết hai ngày đi về phía con rạch, đến chỗ còn cách đầu vách núi mấy thước, vung đầu một cái, ném con chuột chết đó vào trong con rạch.

Ông lão ngửi thấy một mùi thối khẳn nhàn nhạt.

Con chó lại ngoạm một con chuột chết khác đi về phía con rạch.

Phải kiếm một cuốn lịch vạn niên, ông lão nhìn con chó, nghĩ không có lịch vạn niên thì không có mồng mấy tháng mấy nữa, không có mồng mấy tháng mấy thì không biết rốt cuộc cây ngô khi nào trưởng thành. Có lẽ vẫn còn cách lúc chính vụ thu một tháng nữa, có lẽ vẫn còn bốn mươi ngày nữa, nhưng trong ngày tháng dằng dặc nghìn dặm, vạn dặm này, mỗi ngày sẽ ăn cái gì đây? Hạt giống trong ruộng đã hết sạch rồi, đều đã bị lũ chuột ăn sạch bách. Ông lão từ từ ngẩng đầu lên, nghe thấy ở phía tây xa xôi, dường như đã có tiếng kêu chít chít thảm thiết, ông đưa mắt nhìn ra chỗ xa nhất, thông qua cái khe giữa hai đường núi, nhìn thấy mặt trời bị một dãy núi khác nuốt chửng, để lại ánh sáng như cơn lũ quét đỏ quành quạch, từ đỉnh núi xối thẳng xuống góc chân núi, rồi lại tràn đến bên người ông. Trong khoảnh khắc đó, cả thế giới như ngừng thở. Lại sắp đến cái thời khắc giữa hoàng hôn vắng lặng nhất và bóng tối chập choạng trong một ngày rồi. Nếu là tháng xưa năm xưa, khoảnh khắc này chính là quang cảnh gà lên chuồng, chim sẻ về tổ, tiếng ríu rít đầy khắp thế giới sẽ rơi xuống giống như mưa. Nhưng bây giờ không có gì cả, không có gia súc, không có chim sẻ, đến quạ cũng đã sớm tránh hạn bay đi rồi. Cả thế giới chỉ còn lại sự tĩnh lặng chết chóc. Tĩnh lặng đến mức ánh trăng rơi trên đất cũng kêu loạt soạt. Ông lão nhìn sắc máu tà dương cuối ngày, thấy ánh tà dương càng lúc càng mỏng, nghe những tiếng động của ánh sáng đỏ cách ông càng lúc càng xa giống như một màn lụa đỏ dần dần bị kéo đi, thu dọn những mảy tấm ngô trong hốc đá, nghĩ rằng lại một ngày nữa giống ngày hôm qua đã trôi qua, cuộc sống ngày mai đã dồn bức ngay trước mắt, làm thế nào để qua nổi đây?

Chẵn ba ngày qua đi, tấm ngô dù tiết kiệm như thế nào, vẫn nhanh chóng giảm đi một nửa. Ông lão nghĩ, lũ chuột đi đâu cả rồi? Chúng ăn cái gì để sống thế?

Đêm thứ tư, ông gọi chó mù đến dưới cây ngô đó, nói, mày gác nhé, nếu nghe thấy tiếng động thì hướng về chính bắc sủa. Sau đó, tự mình vác cuốc, lên sườn núi đi về phía chính bắc. Đến một mảnh ruộng hoa màu xa nhất của thôn làng, ông lão đặt cuốc vào giữa ruộng, bản thân ngồi trên cán cuốc, cứ như vậy cho đến lúc phương đông hừng sáng, ông vẫn không nghe thấy một chút tiếng động nào của chuột cả. Ban ngày, ông lại đưa con chó mù đến mảnh ruộng đó, con chó giúp ông tìm bảy cái hang chuột, cũng không có một hạt lương thực nào. Ngoài cứt chuột giống như hạt gạo thì chỉ có đất cứng bỏng tay bỏng chân. Tìm vết cuốc hồi đầu trồng hạt ngô giống, cuốc mấy chục cái hố, cũng không tìm thấy một hạt giống nào.

Ông lão đoán rằng, trên dãy núi này không còn một hạt lương thực nào nữa rồi.

Mù ơi, ông nói, tao hỏi này, mày nói xem chúng ta có chết đói không?

Con chó mù nhìn bầu trời bằng con mắt khô sâu như cái giếng.

Ông lão nói, cây ngô đó cũng đừng hòng mong trưởng thành.

Vào đêm thứ năm, chiều tà bảng lảng vừa dứt, màn đêm lách tách ập đến. Khắp núi đồi đều bị phủ trong màu đen như mực không trăng không sao. Cây khô cháy trên vùng sơn dã, lúc này đã thoát khỏi ánh nắng mặt trời khốc liệt cả một ngày, vừa có được một chút ẩm ướt, liền vội vàng phát ra tiếng cảm thán mềm mại yếu ớt đen mảnh như tơ. Ông lão và con chó ngồi bên cây ngô, để cho lá ngô trêu đùa trên mũi ông, nuốt từng miếng từng miếng mùi thanh ngọt vương vất vị thanh mát của lúa mì Thanh Khoa [2] của cây ngô. Hơi lương thực trong bụng ông giống như chiếc xe ngựa băng băng trên đường, ùng ục ùng ục chen lấn đến, đợi đến khi mùi vị đó cuối cùng chạy đến bụng dưới của ông, ông hóp bụng lại một cách mãnh liệt, ép chặt trong ruột, chặn hơi đó lại, giữ trong bụng. Cứ nuốt hơi lương thực như vậy đến khi nghe thấy ánh trăng mông lung rơi xuống, ông nói, mù này, mày cũng lại đây nuốt mấy hớp, nuốt mấy hớp xong mày sẽ không đói nữa. Gọi hai tiếng, không thấy con chó mù động đậy, quay đầu lại liền nhìn thấy con chó mềm nhũn như bùn trên cái chiếu cói, thò tay ôm nó kéo lại, đột nhiên giật mình. Da bụng con chó treo lủng lẳng dưới xương sườn, giống như con dao cứa vào tay ông. Ông lão sờ bụng mình, trước tiên ông sờ thấy lớp da cáu bẩn khô nứt vênh lên, bóc ra ném xuống dưới chân, khi sờ đến da bụng mềm như nước đó, ngay lập tức sờ vào cái xương sống ở sau lưng.

Ông lão im lặng.

Im lặng một hồi không đầu không cuối, ông nói, mù ơi, mày xem, có trăng rồi, chúng ta đi ngủ thôi. Ngủ rồi sẽ không đói nữa, thực ra mộng cũng có thể làm cơm ăn.

Lúc này, con chó liền đứng dậy, lảo đảo đi lên phía bên cạnh gác lều.

Đừng trèo gác lều, ông lão nói, ngủ ở trên đất, hãy tiết kiệm phần sức trèo lên gác.

Con chó liền quay về nằm bất động ở chỗ cũ.