Ngày Tháng Năm

Một độ hạn hán nghìn năm có một, tháng năm bị mặt trời nướng thành tro, lấy tay vân vê, ngày tháng liền như hòn than nóng bỏng dính trên tay, thiêu đốt tận tim. Từng chuỗi chuỗi ánh nắng mặt trời treo trên đỉnh đầu không biết ngày nào mới hết. Từ sáng đến tối, cả ngày ông lão đều có thể ngửi thấy mùi mái tóc vàng rực của mình cháy khét. Có lúc đưa tay giơ lên trời, trong chớp mắt còn có thể cảm nhận mùi khó ngửi của móng tay bị thiêu cháy đen. Mẹ kiếp, cái thời tiết này. Ông cứ chửi như vậy, đi ra khỏi thôn làng không một bóng người, giẫm lên dãy núi và sự cô tịch mênh mông, nheo mắt liếc nhìn mặt trời một lúc, nói mù ơi, đi thôi. Con chó mù liền lắng nghe tiếng bước chân tuổi già mờ mịt của ông, đi theo sau ông, như một cái bóng ra khỏi thôn làng.

Ông lão bước lên sườn núi, chân giẫm lên ánh mặt trời phát ra tiếng lèo xèo lạo xạo. Ánh sáng xiên từ dãy núi phía đông, giống như từng cái gậy trúc chọc vào mặt, vào tay, vào ngón chân. Ông cảm thấy mặt bỏng rát như bị tát tới tấp, trong nếp nhăn nơi một bên khóe mắt đón tia sáng, chỗ hõm xuống tấy đỏ giống như giấu vô số chuỗi trân châu nung đỏ.

Ông lão đi tiểu.

Chó mù cũng được ông dẫn đi tiểu.

Nửa tháng nay, ông lão và con chó mỗi ngày ngủ dậy, việc đầu tiên chính là đến ruộng dốc bên ngoài tám dặm rưỡi để đi tiểu. Trên mặt đón nắng của ruộng dốc, có một cây ngô do ông lão trồng. Chỉ một cây cô đơn lẻ loi trong cái năm hạn hán này, xanh lốm đốm lộp bộp bạc màu. Chỉ với cái cây này, ngày tháng như tro bụi lại có chút hơi nước ẩm ướt. Nước tiểu là phân bón. Trong nước tiểu có nước, thứ mà cây ngô thiếu, đều ở trong nước tiểu mà ông lão và con chó mù tích lũy cả một đêm. Nghĩ đến chuyện cây ngô đó có thể tí ta tí tách trong đêm trước, lại cao lên hai đốt ngón tay, thân cây vốn có bốn chiếc lá, đã biến thành năm hay sáu chiếc lá, trong lòng ông lão lại nhen nhóm hi vọng, một cảm giác vui sướng nhẹ nhàng ấm áp lan tỏa khắp lồng ngực, gương mặt cũng hồng lên phơi phới một niềm vui. Ông lão nghĩ, cây ngô mọc cứ một đoạn chỉ ra một phiến lá; cây hòe, cây du, thầu dầu, vì sao mỗi đoạn lại mọc hai lá?

Mù ơi, nói xem nào, ông lão quay đầu hỏi con chó mù, vì sao số lượng lá của cây và hoa màu lại không giống nhau? Ông ngừng ánh mắt lại trên đầu con chó, đồng thời không đợi chó mù trả lời đã quay đầu lại, vừa đi một mình vừa suy nghĩ. Ngẩng đầu lên, đưa tay che ngang trán, ông lão nhìn xa theo ánh nắng mặt trời đang chiếu về chính tây, nhìn thấy trên ruộng nương trơ trọi nơi sườn núi xa xa hiện lên màu vàng tía, dường như còn có một tầng bụi đỏ nóng nực đang phủ lên ruộng nương. Ông lão biết, đó là hơi đất sau một đêm ngơi nghỉ, dãi nắng một thời gian dài, hơi đất không thể không bốc lên. Gần hơn một chút, đất nứt toác chằng chịt ngang dọc, khiến mỗi mảnh ruộng giống như mảnh nồi bị rơi vỡ trên dãy núi sau khi nung đỏ.

Người trong thôn đã có kế hoạch tháo chạy từ lâu, tiểu mạch chết khô trong ruộng, núi cao trùng điệp đều trở nên hoang vu, trống không, trơ trọi. Màu sắc của một thế giới khô héo, đã làm khô quắt những hi vọng của người nông dân theo tháng ngày. Vật vã đến vụ thu, đột nhiên trên trời có mây đen, đường trong làng đã có tiếng chiêng, hô lên vụ thu rồi - vụ thu rồi - ông trời đã cho chúng ta vụ thu rồi - những người già kêu lên, trẻ con kêu lên, đàn ông kêu lên, đàn bà kêu lên, tiếng kêu như âm thanh sân khấu khiến lòng người vui sướng, tụ tập trên đường làng giống như dòng sông tụ lại, từ đông chảy sang tây, lại từ tây chảy sang đông, sau đó là từ đầu thôn chảy lên triền núi.

“Vụ thu rồi.”

“Vụ thu rồi.”

“Ông trời sắp đổ mưa cho chúng ta vụ thu rồi.”

Tiếng kêu của già trẻ quấn quít quyện vào nhau làm cả dãy núi rung động. Se sẻ vốn đã đậu trên cành cây đột nhiên bay loạn xạ thất kinh, lông bay xuống như hoa tuyết. Gà và lợn đều đứng sững ở cửa nhà, mặt trắng đờ ra. Trâu bị cột trong chuồng, đột nhiên muốn dứt đứt dây thừng, mũi bị giằng đến rách ra, máu màu xanh đen chảy đầy máng. Tất cả mèo và chó, đều trèo lên nóc nhà hoảng hốt nhìn người trong thôn.

Mây đen giăng phủ trọn ba ngày.

Trong ba ngày, thôn Lưu Gia Giản, thôn Ngô Gia Hà, thôn Tiền Lương, thôn Hậu Lương, thôn Thuyên Mã Trang, và thôn có tên là Giếng Nghiêng, tất cả người Bá Lâu đều lấy hạt giống ngô được cất giấu kĩ ra, vội vã gieo trồng vụ thu trước khi trời mưa xuống.

Sau ba ngày, mây đen liền tan đi. Mặt trời nóng nực lại thiêu đốt hừng hực trên sườn núi hoàn toàn như cũ.

Lại qua nửa tháng, có người trong thôn đã khóa cửa, khóa cổng, gánh hành lí đi ra bên ngoài chạy đói lánh hạn. Chỉ vài ngày sau, đám người chạy nạn đã đông lên giống như kiến chuyển nhà, từng tốp từng đoàn, ngày đêm từ con đường núi sau thôn ùn ra thế giới bên ngoài, tiếng bước chân rập rịch hỗn loạn, không đầu không cuối truyền đến thôn làng, bình bịch thình thịch gõ trên cửa và cửa sổ mọi nhà.

Ông lão trốn đi cùng với tốp người cuối cùng trong thôn. Ngày 19 tháng Sáu âm lịch, ông đi trong đám hơn trăm người, người trong thôn nói đi đâu? Ông nói đi về phía đông. Người trong thôn nói, phía đông là ở đâu? Ông nói chính đông là Từ Châu và Nam Kinh, đi khoảng dăm ba chục ngày là tới, người ở đó sống khá tốt. Mọi người liền đi về chính đông. Mặt trời đỏ rực chiếu trên đường núi, khói bụi dưới chân bay lên rớt xuống ầm ầm ào ào. Nhưng khi đi đến chỗ Tám Dặm Rưỡi, ông lão không đi nữa. Cuối cùng ông lão đi tiểu trên ruộng nhà mình, khi trở về liền nói với người trong thôn, mọi người đi đi, cứ đi về chính đông.

“Ông không đi sao?”

“Ruộng nhà tôi có một mầm ngô mọc lên rồi.”

“Nó có thể ngăn ông không chết đói sao?”

“Tôi đã bảy mươi hai tuổi, đi chưa được ba ngày thì cũng sẽ mệt đến chết thôi. Kiểu gì thì cũng chết, tôi muốn chết trong thôn làng.”

Người trong thôn do dự một lúc rồi cũng đi. Một đoàn một đám màu đen xa dần, giống như một đám khói từ từ tan biến dưới mặt trời nóng nực. Ông lão đứng ở đầu ruộng nhà mình, đưa mắt nhìn vào không trung, nỗi cô tịch nặng nề rơi coong một tiếng đập vào trái tim ông. Khoảnh khắc đó, toàn thân ông run rẩy, sực hiểu ra cả thôn làng, cả dãy núi chỉ còn lại một mình ông - ông lão đã bảy mươi hai tuổi rồi. Một sự trống trải che trời trùm đất đột nhiên bao phủ trái tim ông, nỗi cô tịch và hoang vắng giống như ngày tận thế hư vô mịt mờ đột nhiên giáng xuống cắm rễ khắp người ông.