Chương 9 .

DANG NÓI, ông phó mộc bỗng dừng lời, nghển cổ. Phía cuối xưởng có tiếng cãi lộn của mấy anh thợ đang lắp cánh cửa hai chiếc tủ đứng. Trên mái gồi lạch tạch mấy hạt mưa. Như là mưa nước lên, dấm da dấm dẳng. Cô Mận ôm mấy bó phoi bào phơi ngoài sân chạy vào thềm nhà. Đám cãi nhau lại rộ lên mấy tiếng chửi tục. Ông Văn Chỉ đưa trả mấy thanh gỗ cho thầy Quang Tình, vừa bước lại phía nọ vừa gắt:

- Này mấy chú. Không có cái lối bè ta, gỗ chú nó, thằng chó, vợ anh em, tôm lộn cứt lên đầu ở đây nhé! Không muốn làm ở đây thì về. Về!

Căn nhà thốt im phắc. Nghe thấy cả tiếng chổi quét véc ni sàn sạt rất khẽ. Có tiếng người phụ nữ gọi ngoài sân. Ông Văn Chỉ ngó ra: “Em đấy hả? Chờ anh ra ngay đây.” Chắc là bà vợ ông từ cửa hàng vào gọi ông ra có việc.

Thầy Quang Tình dựng ngược chiếc cưa lên. Két kẹt... cạnh giũa thép cứa vào cạnh răng cưa, nghe ghê cả răng. Phoi thép li ti rơi óng ánh sắc cầu vồng.

- Iem mời anh uống lước ạ.

Nghe tiếng, cứ tưởng là mời ai, ngẩng lên, hóa ra cô Mận đã cầm cốc chè tươi đứng ngay ở bên cạnh. Cốc chè tươi vàng ánh như bia hơi, bốc khói. Cô Mận áo gụ chật căng. Cái khuy bấm ở cổ áo buột, hở một vùng ức trắng mờ hình tam giác. Mặt tròn phính. Má bánh đúc mờ mờ một cái hoáy đồng tiền như ở đâu lạc đến. Lông mày kẻ nhỏ ti, hai con mắt lá răm lúng liếng, đôi môi ăn trầu kẻ chỉ mỏng dính, rõ là gái quê làm dáng.

- Cám ơn cô Mận.

Cầm cốc nước trong tay, thầy Quang Tình ân cần:

- Cô Mận quê ở đâu ta nhỉ?

- Iem ở Thái Lọ, Thái Bình đây. Nhưng iem theo chồng về quê Thạch Thất đã ba năm rồi. Mới rồi, iem mới xin được vào đây làm tạp vụ cho ông Văn Chỉ.

- Nghe nói anh bị tai nạn ngã dàn giáo à? Giờ thế nào rồi?

- Nhà iem đang đón gạch thì ngã từ tầng ba xuống

đất, gẫy một bên chân. Giờ đi lại phải chống nạng. Một mình ở nhà, chả ai trông nom. Cũng vì đồng lương mà vợ chồng phải xa nhau, nghĩ lắm lúc cũng cám cảnh lắm anh ạ. Anh ơi...

- Gì thế cô?

- Iem muốn nhờ anh một việc nhé. Lúc nào tiện, mà tốt nhất là hôm nay vì sắp hết tháng rồi, anh nói với ông Chỉ giùm em một tiếng.

- Nói gì với ông Văn Chỉ, hả cô?

- Vâng! Anh bảo ông ấy tăng lương cho iem lên một triệu rưởi một tháng. Với lại, thỉnh thoảng cho em về thăm chồng iem một hôm. Không nhà iem anh ấy tủi thân anh ạ. Đàn ông mà anh ấy hay khóc lắm. Cũng là vì cưới nhau mới được một tuần, anh ấy đã bị tai nạn, nằm khoèo một chỗ, nghĩ mà thương quá cơ.

Thầy Quang Tình chưa biết đáp thế nào, thì cô tạp vụ đã sáp hẳn vào sát thầy. Nhìn rõ cả cái núm đồng tiền hoay hoáy trên má cô. Và ngay sau đó trong khi tai thầy nghe tiếng cô rõ mồn một như tiếng trong ống nghe điện thoại, thầy còn cảm nhận được hơi nóng ngùn ngụt từ cơ thể cô đang tỏa ra bao bọc lấy thầy:

- Anh ơi, sở dĩ iem nhờ anh là vì iem thấy ông Văn Chỉ ông ý rất trọng anh. Trần đời mới có một người học việc được ông quý trọng thế đấy. Thân thiết như anh Dậu cũng chẳng được thế đâu. Cơm người đắng lắm con ơi - Có như cơm mẹ con ngồi con ăn đâu, anh. Kẻ làm thuê làm mướn khổ nhục trăm bề anh còn lạ gì. Anh nói giùm hộ iem nhé. Nói, cho iem thi thoảng về thăm chồng iem nhé. Đừng giữ rịt iem lâu thế. Ăn cơm chúa múa tối ngày. Ông ấy là chủ, bổn phận iem là phải chiều ông. Nhưng đừng để chồng iem nó nghi ngờ, anh ạ.

Nghe tiếng ông Văn Chỉ khậm khoặc ở cửa vào xưởng, cô tạp vụ vội đón cái cốc từ tay thầy Quang Tình, đi. Mưa lắc thắc mấy hạt rồi lại dừng. Oi như thời tiết tháng ba. Vớ cái quạt nan, phe phẩy mấy cái, thầy Quang Tình bỗng ngẩn người. Ừ, đúng là ông Văn Chỉ có thân mật với thầy và trân trọng thầy thật. Nhưng vì sao lại thế nhỉ? Cùng làng? Đã có thời ông có nhờ vả thầy? Nhưng còn gì nữa?

- Thầy Quang Tình ơi! - Ông Văn Chỉ cất tiếng. Giọng nói có phần trịnh trọng.

- Có việc gì đấy sư phụ? - Thầy Quang Tình dừng tay giũa.

Ngần ngừ giây lát, ông phó mộc bước lại cạnh thầy, như nói thầm:

- Đi với tôi ra cửa hàng một lát. - Rồi chờ thầy dọn dẹp đồ nghề vào cái hòm gỗ xong, ông mới khoác tay thầy - đi!

Cửa hàng đồ gỗ có biển hiệu Văn Chỉ đặt trên một trục đường làng đang mở rộng. Trong tương lai gần, đây sẽ là đường phố chính của cái thị trấn vệ tinh ăn thẳng về thành phố cách đây bốn chục cây số. Tuy vậy, ngay từ bây giờ cũng đã thấy mờ mờ cái quang cảnh của

phố thị thời hiện đại rồi. Quán karaoke. Tiệm làm đầu. Shop thời trang. Cửa hàng điện lạnh. Còn các quán cà phê mang những cái tên gợi cảm như Đêm hồng, Bóng giai nhân... thì nhan nhản.

Cửa hàng của ông Văn Chỉ có mặt tiền rộng đến năm mét. Ở đây có đủ các mặt hàng đồ gỗ, từ các đồ nội thất hạng trung lưu đến các mặt hàng tầm tầm như giát giường, bàn ghế học trò, chạn bát, mễ kê giường phản mộc và các dụng cụ về nghề mộc.

Bước đến cửa hàng, thấy bóng một người Âu, chỉ suýt nữa thì thầy Quang Tình gọi: “Ông John Frakel!” nhưng may thầy đã kịp thời ngậm miệng. Không phải ông Frakel thầy dạy tiếng Anh của thầy. Cũng là một người Âu. Cũng thuộc loại người dây, dài thườn thượt như một con sào. Cũng tóc bạch kim. Mũi khoằm. Mắt xanh lơ. Khác tí chút là ông này có cái cổ gà chọi yết hầu nhọn đỏ ửng.

- Chào ông Tom Hayder. Chẳng hay tôi có thể giúp gì được ông? Chắc lại cần mua một bộ cưa đục?

Ông phó mộc Văn Chỉ xăm nắm đi tới, xòe hai bàn tay gầy lộ cốt, thười thưỡi cái môi dưới đỏ lợt, nắm bàn tay ông khách. Thì ra đó là một khách quen của cửa hàng. Và ông này biết tiếng Việt.

- Chào hai ông. Xin lỗi tôi đến làm phiền hai ông.

Hôm nay tôi đến đây để mua một bộ cưa đục. Ông phó mộc gật đầu:

- Đã vậy thì xin giới thiệu, ông Quang Tình, người cộng sự của tôi.

- Good afternoon! Why don’t you take a seat?

Hơi ngả người ra sau, ngửa hai cánh tay, ông người Anh nhìn thầy Quang Tình có phần sửng sốt:

- Ồ, ông biết tiếng Anh và phát âm chuẩn quá. Mà sao đáng lẽ nói Sit down, please như cách nói thông thường, ông lại có thể nói được thứ tiếng Anh sang trọng vậy?

Ông phó mộc ngửa một bàn tay:

- Thầy Quang Tình. Ông Tom đây đã ở Việt Nam năm năm. Đã đi nhiều nơi trên đất nước ta. Tôi đã đóng cho ông một cái giường môđéc và một cái sập gỗ gụ.

Thầy Quang Tình nghiêng mặt:

- Cám ơn ông Tom. Đó là vì tôi có may mắn được học một chuyên gia.

- Tôi nhớ rồi. Ông Văn Chỉ có lần đã kể cho tôi nghe chuyện của ông. Tôi thật tình rất khâm phục.

- Tôi chỉ là một con người bình thường. Một mình tôi lẻ bóng, cặm cụi bước.

- He travels the fastest, who travels alone.

- Đúng! Người đi nhanh nhất là người đi một mình. Ông Frakel có dạy tôi câu thành ngữ này của người Anh.

- Ông mang trong mình một nỗi đau mà chưa chắc một vị nguyên thủ quốc gia nào phải mang. Và ông đã biết cách hóa giải cái bi kịch xã hội gây cho ông.

- Cuộc sống là thế. Tôi không có ý trách oán gì cuộc sống. Chung quy thì ở đâu và lúc nào cũng sẵn có các cơ hội thử thách. Và con người phải luôn là chủ thể của cuộc đời. Con người không chọn hoàn cảnh để sống. Và không có hoàn cảnh nào là quá tệ hại. Người Anh có câu: Take it easy! No big deal! Tất cả đều đơn giản dễ dàng! Không có gì quá to tát, quan trọng cả! Còn ông thân sinh tôi hay nói: Cám ơn bệnh tật - Ấm thêm nhân tình. Đến ốm đau cũng còn là cơ hội tốt đẹp đó. Nghĩa là lúc nào cũng có thể và cần phải sống xứng đáng với danh hiệu con người. Phải sống, chứ không thể chết! Chết như một kẻ bị tuyệt diệt.

- As dead as a dodo! Một ý tưởng có tầm nhân loại!

- Ồ, ông vừa nói câu gì vậy?

- Chết như một con đu đu?

- Một câu nói lạ?

- Một câu thành ngữ rất ít người Anh biết và sử dụng.

- Vậy con đu đu là con gì?

- Xin ông hãy tìm hiểu lấy. Nếu không tự tìm hiểu được, xin ông đến tôi. Tôi biết, ông là người ham học. Carte de visite của tôi đây!

Thầy Quang Tình đón tấm carte, gật đầu, nhã nhặn:

- Cám ơn ông. Nhưng xin hỏi, chẳng hay ông mua một bộ cưa đục để làm gì? Trong khi nước Anh đã qua thời kỳ công nghiệp hóa từ lâu rồi, hiện thời tất cả đã có máy móc thay sức người!

Ông Tom nhún vai:

- Ồ không! Bao giờ thì con người cũng thích tự tay mình làm ra được một cái gì đó. Ông nội tôi có một trang trại chăn nuôi bò, ngựa. Ông tự đóng các dụng cụ. Với lại ngoài việc này tôi còn muốn bàn với ông Văn Chỉ việc xuất khẩu một số mặt hàng nội thất đến vùng quê của tôi bên Anh Quốc.

Ông phó mộc nhấc một chiếc cưa, hớn hở:

- Vậy ta vào việc thứ nhất đi. Ông Tom, ông hãy lấy chiếc cưa này đi. Chiếc này sắc lắm vì đã rửa rồi.

- Rửa rồi? Nghĩa là thế nào? Cái chữ rửa ấy!

Đỡ chiếc cưa, đưa tay gại gại hàng răng cưa nhọn hoắt biếc xanh, thầy Quang Tình nhìn ông Tom, nheo nheo mắt ngẫm nghĩ, rồi thong thả:

- Ồ, cái chữ rửa rắc rối! Rửa ở đây là gì nhỉ? Nói sao để ông Tom hiểu bây giờ đây? Hà! Rửa, không phải là wash trong tiếng Anh như lau rửa đâu, ông Tom. Chiếc cưa này đã rửa có nghĩa là nó đã được một chiếc giũa nhỏ làm cho sắc bén, nói cụ thể là khoảng cách giữa hai hàng răng của nó được mở ra, tiếng trong nghề gọi là mở mạch. Nghĩa là the distance between every two teeth is widened.

-Oh, I know! Tôi hiểu!

Thú vị, ông Tom gật đầu, nhíu mày, thân tình:

- Tôi muốn khảo sát thêm trình độ Anh ngữ của ông.

- Để làm gì?

- Xin phép ông, tôi chưa muốn bật mí!

- Ông bắt đầu biết được các tiếng lóng của người Việt rồi à.

- Tôi còn thua xa bọn lính Mỹ ở Việt Nam trước đây. Làm thế nào mà nó chuyển ngữ từ xạo tiếng Việt thành Star weight, nghĩa sát sườn là ngôi sao trọng lượng, tức sao nặng thì chúa thằn lằn thật.

- Chúa thằn lằn! Ông thạo tiếng Việt quá rồi. Ông Tom à, tôi thích so sánh hai ngôn ngữ Việt-Anh. Chẳng hạn, người Anh nói To carry coals to Newcastle thì người Việt có thể dịch là Chở củi về rừng. Người Anh nói: He who laughs today may weep tomorrow. Dịch sát nghĩa là: Ai mà cười hôm nay, mai có thể khóc, thì tôi coi câu đó giống thành ngữ Việt: Cười người hôm trước hôm sau người cười.

- Excellent! Rất hay!

- Hoặc người Anh nói: Honesty is the best policy. Nghĩa dịch sát là: Lương thiện là cách ứng xử hay nhất, thì tôi cho là tương đồng với hành ngữ Việt: Thực thà là cha quỷ quái. Ngoài ra...

- Còn gì nữa?

- Ông biết đấy, giáo trình đại học thì đầy đủ về cơ bản rồi. Nhưng như thế không có nghĩa là đã ôm trùm được toàn bộ cuộc sống đa sắc màu. Chẳng hạn dạy về chăn nuôi, họ chỉ trang bị cho sinh viên ngôn ngữ về nuôi lợn,

nuôi gà, nuôi bò, nuôi ngựa. Thế còn nuôi ong, nuôi cá trê phi, nuôi tằm, nuôi lươn, nuôi ếch? Cũng như thế, giáo trình đại học đâu có giúp người Anh người Mỹ biết thế nào là Tết bánh trôi bánh chay, tục đốt vàng mã ngày rằm tháng bảy xá tội vong nhân. Tôi bổ sung những kẽ hở khuyết thiếu li ti đó.

Tới đây thì xem chừng ý định manh nha đã chín muồi trong óc, ông khách người Anh tung hai tay lên trời, reo to:

- Incredible! Tuyệt hảo! Tôi hiểu rồi! Cám ơn ông giáo Quang Tình. Tôi sẽ có việc nhờ cậy đến ông đó, ông thầy!