Chương 16 .

HỀ HỀ... Ước gì lấy được thợ bào. Nhát lên nhát xuống nhát nào cũng êm.

Vui chưa, lại hai câu vè do anh Dậu sáng tác và ông Văn Chỉ phổ biến, bắt đầu từ chỗ đặt cái bếp lò đun nước của cô tạp vụ Mận. Dạo này thì cô không còn lóe xóe cái miệng rầy la ông chủ nữa. Cô chỉ nguýt yêu ông thôi, nhất là khi ông ghé tai cô thì thầm: “Chiều nay có khách đến lấy hàng, ở lại muộn một tí nhé!” Ám hiệu hẹn hò với nhau như thế đã thành lệ rồi nên cô chỉ tum tim hoáy nhẹ cái núm đồng tiền, và lảu bảu: “Nhưng mà nhanh nhanh lên đấy!”

Lát sau, đi chưa hết đường bào, thầy Quang Tình đã thấy tiếng ông Văn Chỉ ở sau lưng:

- Ngừng tay một tí, thầy Quang Tình.

Bước đến sát chiếc cầu bào, ông phó mộc, cười cười:

- Thầy trông cái bào. Có đúng là Ăn đằng miệng, ị đằng lưng - Động mó đến sừng thì vãi phân ra không? Được! Được! Nhìn phoi bào biết tay nghề thầy rồi. Chúc mừng thầy! Từ nay chim đã có cánh bay. Thầy đã có thể vác cưa đục đi ăn cơm thiên hạ được rồi. Chà! Làm thầy nuôi vợ - Làm thợ nuôi thân thôi. Có câu thành ngữ ấy đấy.

- Cám ơn sư phụ thật nhiều!

- Không phải thế đâu. Mưu thầy nhưng phải là chước thợ, thầy ạ. Nó là do ý chí của phó mộc Khanh có ở trong thầy thôi.

- Tất cả là nhờ sư phụ.

- Thầy Quang Tình có biết tôi đi thi bào bậc bẩy thế nào không?

Giọng nhâng cao một chút, ông phó mộc nghênh nghênh mặt:

- Ông thầy ra đề: Phoi bào dài hai mét không được đứt đoạn!

- Chà!

- Thầy nhớ cho: Dài hai mét, tức là gấp rưỡi sải tay tôi mà liền mạch, không đứt đoạn mới hãi chứ. Thế mà mình làm được. Hỏi có ghê không?

Hạ giọng xuống một nấc, ông Văn Chỉ thở ào một hơi:

- Bào là đệ nhất kỹ thuật, thầy ạ. Nên mới có câu: Thợ mộc nước bào, thợ rào nước tôi. Mặt gỗ của người thợ bào tay nghề cao, sờ vào thấy mát lịm cả bàn tay ấy chứ.

Ngừng lời, ông phó mộc nhấc thanh gỗ thầy Quang Tình vừa bào xong lên ngang tầm mắt:

- Nhưng mà đố thầy, thanh gỗ này thuộc loại gỗ gì nào?

- Tôi đoán nó là một trong bốn loại tứ thiết. Vì thấy cứng lắm.

- Thế đấy! - Ông Văn Chỉ gật đầu - Mọi thứ trên đời đều chia chủng loại. Mà thường chỉ có bốn. Ngoài biển thì có chim thu nụ đé. Quý vật thì có long ly quy phượng. Còn gỗ thì tứ thiết đinh lim sến táu. Loại này mặt gỗ, tiếng chuyên môn của thợ gọi là tom gỗ, đều rất mịn, rất lì, rất nhẵn. Gỗ nhóm một như nu, tếch, cẩm... mặt gỗ cũng mịn, nhưng không sang và khôn bằng. Không như tứ thiết, như sờ vào da thịt gái tơ. Êm êm ấm ấm, nồng nồng... Hà, mặt gỗ như mặt người ấy, thầy ạ, có sang có khôn, có hèn hạ, bẩn tưởi...

Nhay nháy con mắt bên trái, ông Văn Chỉ ghé tai thầy:

- Gỗ nó như da thịt đàn bà ấy thầy ạ. Mùa hè thì mát. Mùa đông thì cũng như mông đàn bà, nó là đống rấm. Không tin thầy cứ nằm trên bộ ghế ngựa xem. Mà thầy có nghe nói, ở bên Nhật người ta phát hiện ra điều này không. Mùa đông ấy mà, đàn ông đàn bà nằm cùng nhau, muốn ấm thì cùng cởi chuồng cả ra, thầy ạ.

Một vạt nắng chiều vàng ánh xiên chéo vào góc xưởng mộc khiến khung cảnh hừng sáng hẳn lên. Thấy thầy Quang Tình đưa mắt nhìn vạt nắng, biết là câu chuyện mình vừa nói không được tiếp nhận mặn mà, ông phó mộc liền dừng lời. Ông đâu có biết, lúc đó thầy Quang Tình đang ở trong trạng thái phân tâm. Nghe ông nói, nhận được mặt gỗ đến mức thấy nó sang, nó khôn như nhận được mặt người, lại chợt nhớ đến cái buổi nghe ông nói về cách điều khiển nhiệt để tạo nên cái cánh cửa tủ bên cong bên phẳng thật tài tình nên trong thâm tâm thầy lại trở lại nỗi dùng dằng dang dở, rằng thì là từ trong cốt lõi, ông Văn Chỉ là một người thợ mộc lành nghề vui tính hay ông còn có những phẩm cách nào khác nữa! Một tiểu trí thức bất đắc dĩ? Một kẻ lịch lãm tinh quái?

Không để ý đến cái nhíu mày nghĩ ngợi của thầy Quang Tình, ông Văn Chỉ chỉ thanh gỗ, tiếp:

- Nhưng thanh gỗ thầy vừa bào này chính là gỗ dổi đó. Nó còn gọi được gọi là gỗ vàng tâm.

- Vàng tâm thì tôi có nghe nói.

- Gỗ này có đặc tính bền không kém lim, nhưng nhẹ hơn lim nhiều. Loại này xẻ dễ, không tổn sức. Người ta thường dùng gỗ này để làm các bức hoành phi, câu đối, phù điêu, vì nó cho nét đục sắc sảo mà mịn. Đặc điểm quan trọng nữa của loại gỗ này là chôn dưới đất cả trăm năm cũng không bị mục nát. Táu mật thuộc nhóm hai cũng có ưu điểm này.

- Nghe nói người ta thường làm quan tài bằng gỗ vàng tâm có phải không, sư phụ?

- Chính xác! Xưa chẳng đã có câu Sống được miếng dồi chó - Chết được bó vàng tâm đấy thôi. Kỳ lạ là cái anh này càng hút ẩm lại càng tươi, càng dẻo. Đấy, phía sau nhà thầy, ngoài bãi tha ma ấy, loại này có mà vô thiên lủng.

Ngừng tay bào, thầy Quang Tình ngẩng lên, nhìn ông Văn Chỉ chăm chú như chú học trò nhìn ông thầy đang giảng bài. Ông Văn Chỉ gục gặc cái cần cổ dài, kêu hẹ hẹ trong cổ họng:

- Nó chính là những tấm ván thiên, ván thôi bới lên từ những chiếc quan tài đã sang cát ý. Kia kìa, vách chuồng lợn nhà tôi. Không ván thôi thì là cái gì. Bền thiên niên vạn đại. Mà các chú ỉn nhà ta lại hay ăn chóng lớn mới chết chứ! Có người còn đem về xẻ làm cánh cổng cơ. Thì ván quan tài bên sườn chả dầy đến 30, 35 phân. Còn ván thiên ván địa có khi còn dầy đến những 40, 45 phân là gì!

Rờn rợn như chạm phải lông sâu róm, có một con sóng lạnh rợi chạy suốt theo dọc sống lưng, rồi lan dần ra hai cánh tay thầy Quang Tình. Ngẩng lên, thầy định nói: “Sao bảo ván thiên là độc lắm. Tôi nghe nói, vứt nó xuống ao, cá trong ao chết hết. Muốn hại ai, người ta làm đồ dùng cho người đó bằng gỗ ván thiên.” Nhưng nhìn ông phó mộc thầy bỗng thấy trên gương mặt ông lồ lộ hai nét vạc hoăm hoẳm kéo từ chân cánh mũi ngoặc xuống hai bên mép, chui tọt vào cái khuôn miệng đỏ

lòm quết trầu, tinh quái và sâu hiểm thế nào, thầy lại thôi. Thì vừa lúc, ông đã vỗ bộp vai thầy rồi rời đi, hai con mắt nhỏ ti lấp lánh đầy vẻ chí thú:

- Càng vào sâu trong nghề càng nhận ra điều lý thú là thế đấy. Giống như tích chuyện Bao Dinh mổ trâu, phó mộc Khanh đóng đồ ấy, thầy à.