Chương II
"Thôi đi thế này cũng đã thiên sơn vạn thủy, cùng đường kiệt lối rồi. Gầm trời này ở đâu cũng thế cả. Vậy ta cứ ở lại đây, bó kết lấy nhau lần hồi tìm cho ra cái mà sống.
"Ta còn sáng hai con mắt, chắc hai bàn tay thì không lẽ nào chịu chết được..."
Một ông già người gầy như hạc nhưng đen sạm và rắn đanh như sành như sắt, tóc bạc phơ xoã xuống đến vai, cặp mắt long lanh như mắt tượng Kim Cương ở các chùa - ông cụ Đông người nhiều tuổi nhất trong đám, lại đứng lên giữa đám bà con anh em và gồng gánh mà nói. Tiếng của cụ Đông vẫn sang sảng, vang động như tiếng chuông. Cụ Đông có nghề đánh cá. Ba con trai cụ, hai người bị bão táp cướp mất. Ông cụ ra đi với bà vợ lòa và người con út.
Khi đi đường mỗi bữa chỉ lưng bát vực, nhưng cụ Đông lại là người khỏe nhất trong đám. Đến độ nghỉ nào, cụ cũng thu xếp chỗ nằm, đi tìm củi tìm nước, và thổi nấu hộ cho những bếp có ông già bà lão mỏi mệt, đàn bà con mọn ốm yếu. Mấy hôm ròng, cụ Đông còn gánh đỡ bốn đứa trẻ cho hai bếp có người ốm. Từ hôm mọi người nhập làm một đám và cũng đi, đi đến sông, đến suối nào đỗ gánh, cụ Đông cũng tìm được cá tôm cho bà con ăn.
Nghe cụ Đông nói, mọi người ngừng hẳn tiếng khóc Chỉ còn những tiếng sụt sùi, mấy người lấy dải yếm vạt áo lau nước mắt. Đàn ông, con trai mím môi lại, trán đăm đăm. Tất cả đà bà con gái, trẻ con nhìn cụ Đông chằm chằm rồi đưa mắt nhìn chồng con, cha mẹ, anh em, người nhà của mình...
Chiều hôm ấy, nhà nào còn nắm đỗ, nhà nào còn chén gạo nếp hay chén gạo tẻ đều góp lại. Rừng ở ngay trước mặt, sau lưng họ. Suối cách họ hơn trăm bước chân. Kẻ đi lấy măng tre lấy mộc nhĩ, nấm hương. Bố con cụ Đông ra suối bắt tôm bắt cá. Kẻ đi chặt cây, vác nứa, gánh lá. Tối về bà con thổi xôi làm cơm canh lễ sơn thần, thổ địa, khấn tổ tiên, cúng những người vừa chết ở dọc đường. Ăn uống với nhau xong, ngay đêm ấy họ dựng mấy túp nhà ở. Cụ Đông bảo trai tráng khiêng những cành củi to nhất và chất đống đốt. Cụ Đông và mấy cụ già nữa không ngủ, cứ ngồi bên đống lửa mà nhìn những gộc củi cháy rừng rực, nghe suối rừng ầm vang và nghe con cháu mình ngáy ngủ...