Chương IV

Một hôm bà già Trọng vác cuốc ở ngoài mương về đến gốc đa cửa rừng thì thấy một thằng bé ngồi khóc.

Bà cụ lay người nó, gọi:

- Con cái nhà ai mà đến ngồi khóc đây?

Thằng bé ngẩng mặt lên, nó quệt ngang cánh tay nhìn bà cụ Trọng, càng khóc nức, khóc nở. Chao ôi! Đứa bé nào mà lại lạc lõng, tủi thân tủi phận khóc quá thể vậy? Bà cụ vẫn còn ngờ vực, nheo hẳn mắt để nhìn cho rõ hơn. Ô kìa! Lạ quá! Sao lại có thằng bé mặt mũi nhem nhuốc nhưng vẫn kháu khỉnh sáng sủa thế này? Bà cụ Trọng ngồi thụp hẳn xuống:

- Cháu ơi! Làm sao cháu khóc? Nhà cháu ở đâu?

Thằng bé nhìn bà cụ gầy yếu chỉ cao hơn nó có một đầu, tóc như bông, móm mém nhăn nheo như một bà lão nào trong tranh mà nó đã gặp hay nghe kể chuyện. Mãi nó mới nói nên lời. Nó kể lể, nó không cha mẹ họ hàng gì cả. Nó thấy người ta gọi nó là thằng Xin. Nó đi ăn xin ở các chợ. Nó theo bọn lái trâu lên đây. Bọn lái trâu uống rượu, đánh xóc đĩa. Nó không thấy bọn họ mua trâu mua bò gì cả, mà bảo nó ở lại một nhà có trâu, đi chăn cho nhà này! Cái nhà lý trưởng nuôi nó, nhiều trâu quá! Nó chỉ những đi theo trâu mà chả biết gì sớm tối, chẳng còn được chơi được nhổng, chẳng còn bạn bè nào. Chủ nó thì được ăn no xôi, no thịt nhưng nó thì đói khốn đói khổ, lúc nào cũng đói cũng thèm. Đã thế nó còn phải lo ngày lo đêm. Lưng nó còn toàn những lằn roi đây này! Đầu gối nó, trán nó, chỗ thì còn sưng vều, chỗ thì mưng mủ, chỗ thì thành chai thành sẹo vì vấp ngã, vì mảnh chai, gai góc đây này!

Nó không thể ở đấy mãi mà chịu khổ! Nó bỏ nhà lý trưởng trốn đi đã ba bốn hôm rồi. Nó toàn đi luồn rừng để về xuôi nhưng nó lạc mất hướng. Đói quá, ở trong rừng, nó tìm mật ong và đào củ mài ăn, tí nữa bị hổ vồ. Đêm nó ngủ trên cây toàn thấy có những con yêu ma rì rầm dưới gốc cây, sắp bắt mình đi. Sáng nay mặt trời vừa mọc, nó cứ theo bóng nắng mà ra được đến cửa rừng đây.

Nó lại nức nở, nước mắt chan hòa:

- Cụ ơi! Cháu sợ trâu lắm! Cháu sợ cơm nếp và thịt mỡ lắm cụ ơi...!

Bà cụ Trọng cũng nghẹn ngào:

- Thôi thế thì cháu về ở với bà. Bà nhà cũng nghèo thôi. Nhà không có gì cả. Được thằng con trai nuôi lớn bằng sào bằng gậy, đã biết cày bừa và đi rừng được thì chết mất! Cháu về ở với bà cùng làm con làm mẹ, mẹ con ta hôm sớm lần hồi với nhau.

Thằng bé lại gạt ngang nước mắt. Bà già Trọng kéo vạt áo mình lau mặt cho nó. Gương mặt thằng bé thêm vằng vặc. Nó cầm lấy mo cơm nắm gạo tấm của bà cụ Trọng đưa cho. Nó vừa ăn vừa nhìn bà cụ. Chỉ còn mấy hột dính mo, nó cũng nhặt. Bà cụ Trọng dắt tay nó, nó vác cái cuốc của bà cụ đi sau. Bà con đi làm về nghe chuyện cứ xúm xít lấy thằng bé. Ông cụ Đông khà khà nói:

- Giời đền cho ông bà Trọng đây! Thôi từ nay ông bà lại có con giai, ông bà vui nhé.

Ông già Trọng nghe người đi về ồn ào lạ quá, và tiếng cười nói lại ùn ùn vào sân nhà mình, thì ông cụ càng ngạc nhiên quá sức. Ông cụ lần lần ra đứng sững ở giữa cửa. Ông cụ Đông gọi:

- Ông Trọng ơi! Hôm nay chúng tôi đã tìm thấy con trai bà ấy đấy.

Ông già Trọng giơ tay lên rờ rờ, đặt ngang lên đầu thằng bé, lập cà lập cập nói:

- Bắt... bắt được thằng này à? Bắt được... được được nó... ở đâu... ở đâu thế?

Ông già Trọng vừa nói vừa xoa xoa từ đầu xuống vai mà nắn nắn bắp tay, cổ tay nó. Bà con ai cũng ngắm nghía xoa vuốt theo. Nhiều người bảo hay là bà Trọng giấu con, gửi con về quê giờ mới nhắn người đưa lên?

Thằng bé sao mà mến mà thương thế? Ngay trưa ấy, thấy nhà hết nước, nó liền đi lấy nồi rửa rồi nhóm bếp. Thằng bé gọi ngay ông bà Trọng bằng thầy u.

Sáng sớm hôm sau, nó cùng dậy với bà già Trọng, đun nước cho ông bà già Trọng pha chè rồi bảo:

- U ơi! Hôm nay u ở nhà để con đi cuốc nương cho.

Bà già Trọng bảo đã cuốc xong rồi nó liền đòi:

- Thế thì con đi rừng kiếm cái rau ăn.

Bà già Trọng không nghe. Thằng bé cứ xin đi. Chiều về nó quẩy vài xâu măng, lại đèo thêm hai gánh sim chín.

Từ đó nếu nó không làm nương làm bãi với u thì lại ở nhà vót nan đan rổ rá với thầy. Việc gì nó cũng làm được. Nó đánh thừng làm quang. Nó làm nón áo tơi. Nón áo tơi của nó làm không những đủ cho bà con Suối Cát dùng mà còn đem đi đổi đi bán. Nó còn theo anh Đông đi đánh cá nữa. Cá tôm nhà ăn bao giờ cũng thừa. Không hiểu nó học những ai và ai đã dạy nó, mà nó khéo chân khéo tay, tháo vát, chịu khó thế.

Nó về nhà ông bà Trọng được một năm thì bàn với thầy u làm hẳn nhà ra gốc đa cạnh vườn nhà ông cụ Đông, dọn một cái quán cho vui. Những ngày phiên chợ trên châu, bà già Trọng gói bánh và bán chuối, bán mía của xóm trồng. Thằng Xin vẫn đi kiếm măng, mộc nhĩ, nấm hương, mật ong và còn lấy cả sim về nữa. Sim của nó kiếm bao giờ cũng to, mọng, ngọt thỉm, bán lại rẻ. Chỉ một đồng kẽm một bát đong đầy. Ai đến nghỉ quán cũng mua ăn. Người đi chợ về mua hàng rổ về nhà cũng đủ làm quà cho trẻ con. Chỉ nguyên bán sim mà nhà cũng đủ may mặc. Bố,mẹ con vừa cơm no áo lành, lại còn tậu được con bê. Xin chăn cũng chóng lớn quá. Xin cũng làm đổi công trong xóm.

Thấm thoắt Xin đã mười sáu tuổi.

Thêm một trai tráng ở cửa rừng Suối Cát. Xin không những chỉ được bố mẹ nuôi yêu dấu mà còn được cả xóm quý mến. Xin thổi sáo rất hay. Tiếng sáo của Xin chiều chiều lại cất lên. Những đêm sáng trăng tiếng sáo bay đi vi vút mãi canh khuya. Dân xóm làng nghe tiếng sáo của Xin tưởng đâu như mình đương ngồi ở bờ đầm sen, dưới gốc đa giếng đình hay dưới giàn thiên lý trong làng mà nghe những tiếng hát ru của đồng ruộng quê cha đất tổ. Núi rừng chung quanh cũng như lặng đi tất cả tiếng suối tiếng thác, tiếng gió, tiếng côn trùng mà hỏi:

- Tiếng sáo nào đây?

- Tiếng sáo ở đâu và khúc sáo gì vậy?

- Làm sao người ta lại thổi lên được những tiếng sáo như thế?

- Làm sao mà cửa rừng Suối Cát lại có người thổi sáo và lại có tiếng sáo thánh thót, ngọt ngào lạ lùng như thế?

Những lúc ấy, núi rừng chung quanh Xin cũng lại nghe thấy trong tiếng sáo Xin như hỏi lại mình:

- Núi rừng ơi! Sao núi rừng Suối Cát lại đẹp đẽ như thế?

- Núi rừng ơi! Sao ăn ở với những người nghèo, chịu thương chịu khó ở Suối Cát, tôi lại được sung sướng thương yêu làm vậy hở núi rừng?