Chương IV

Ắc... ắc... ắc.

Nhịp với tiếng thước kẻ, những tiếng cất lên ran ran:

- A xê ác... á xê ắc... ớ xê ấc...

Một lượt, hai lượt, hết lượt thứ ba, thước kẻ gõ đánh chát xuống bàn thì những tiếng đọc kia lả tả dừng lại. Thân ngồi xuống ghế, vẫy gọi một đứa bé lên. Thân đưa cho nó cái thước kẻ dài của mình bảo nó vừa trỏ vừa đọc từng chữ viết rất to trên bảng. Tai tuy nghe và mắt tuy trông thằng bé ì ạch và run sợ học ba cái vần quốc ngữ dễ dàng kia, Thân vẫn phải để ý đến hơn ba chục cái "đầu" chỉ thừa cơ là bấu chí, cười đùa mà hễ mắt Thân lướt tới là chúng im phăng phắc, mặt mày kính cẩn, khép nép, và tay khoanh như đóng đinh xuống bàn.

Thằng bé này đã trơn tru, Thân cho nó về chỗ rồi gọi thằng khác lên. Cẩn thận, Thân khảo vừa đúng năm đứa tối dạ nhất trong bọn vỡ lòng, để về nhà dù chúng nó mải chơi đến đâu cũng không thể quên được. Như thế không một người lớn nào khổ sở vì sự dốt nát của chúng nó mà chê trách Thân không khéo léo, nhất là không chịu khó.

- Im! Im! - Thước kẻ gõ chan chát xuống bàn - Những vở viết tập đưa lên đây. Những đứa nào làm tính thì chép tính trên bảng kia. À... thằng Cún, thằng Sửu, thằng Hạ chỉ phải làm có hai tính nhân một con thôi. Thằng Bê, thằng Bớp chép thêm một tính chia nữa mà làm. Còn thằng Sa khi nào làm đến tính chia thì bảo cậu.

Sự ồn ào trào lên với những tiếng vâng, dạ rối rít, vở viết mở soàn soạt, thước kẻ vút tíu tít của bọn học trò chí chóe xô đẩy nhau lấy chỗ rộng. Óc Thân cũng đã phải chói lên, anh càng gõ mạnh thước kẻ và rít tiếng:

- Quý! Quý! Kìa thằng Quý và thằng Cún, nếu chúng mày không ngồi yên thì chết đòn bây giờ.

Dẹp yên yên được lũ học trò này, lũ học trò vỡ lòng lại làm huyên náo hơn. Chúng tranh nhau xếp vở của mình lên trên, đứa giành giật, đứa vằng hắt, đứa lấy sức chèn, đứa ỉ thế nhà giàu lấn át..., những cánh tay, những trang giấy, những tiếng kêu ca, làm tối cả cái lớp học sẵn thiếu ánh sáng về mùa đông. Mười lăm quyển vở chồng trước mặt Thân, mở rộng như những cánh tay dang ra để chờ đón sự ghì riết đằm thắm. Hầu hết lem luốc, những trang viết trước và cả những trang chưa có chữ. Nét bút nguệch ngoạc, mực nhòe từng khoảng bằng đồng xu, bằng ngón tay và bàn tay in rõ như trong bản giao kèo một công việc không bao giờ hết, Thân không cần phải xem tên cũng biết được sự bẩn thỉu này là của vở đứa nào. Thân không thể cho chúng tô và viết đều một loạt chữ mẫu mà tùy từng đứa dẻo tay, chịu nắn nót hay đến trường trước.

Cái bút chì phải gọt một lần nữa. Bàn tay Thân đã mỏi nhừ và ê ẩm. Thân phải buông bút, vẫy vẫy tay rồi bẻ từng ngón kêu răng rắc. Còn tất cả hai mươi trang giấy nữa phải viết, mà giấy của năm quyển vở này là thứ rẻ tiền nhất, nếu học trò nặng tay một chút là thủng và nhòe chữ. Thân chỉ nghỉ ít phút rồi lại phải cặm cụi viết chữ mẫu. Thân viết chữ thật sít và lấn ra cả rìa vì bố mẹ những học trò nọ muốn thế. Sự khó nhọc tăng thêm, ngực Thân đã nặng trĩu và đầu óc choáng váng.

Vèo vèo... mấy chữ cuối cùng Thân đưa rất nhanh rồi vẫy tay cho thằng bé đứng chực gần đấy:

- Thôi, đem xuống mà viết đi.

Dứt tiếng Thân thở hắt ra một cái dài và mạnh, đứng phắt lên, ra vội hành lang để đón lấy chút khoáng đãng của ngoài trời, và trốn tránh những lớp ồn ào lại trào lên mà Thân thấy như không còn đủ sức đập những thước kẻ xuống bàn để đe dọa, ngăn cản. Gió vù vù thổi qua mặt Thân. Một cái lạnh êm dịu thấm vào tự vầng trán rồi ra khắp tâm trí Thân. Thân đi bước một, vừa thở hít nhịp nhàng.

Nền trời sáng nay cũng như sáng qua, bao la trong thứ ánh bạc xám như rên rỉ một thứ tiếng của sự co ro, rạn vỡ. Những chòm cau và xoan dâu rung xào xạc, cành lá quệt những nét nguệch ngoạc bằng thứ mực xanh cặn. Mấy gốc đại và mấy khóm xương rồng trông ghê rợn hơn một lần nữa, vươn tua tủa những cánh tay sần sùi như để tìm tới, níu giữ một vật gì. Hàng rào găng gai góc sửa tháng trước, giờ đã lại um tùm, vây kín hẳn khu chùa.

Không còn cái gì để Thân trông ngắm, rung động với một chút mới lạ hay một nét tươi đẹp của nó. Và Thân đã thấy lạnh và thở cứ bạt hơi đi vì gió. Thân rút khăn tay ra hỉ mũi mấy cái rồi bôi tí dầu thuốc, đoạn bước nhanh vào trong lớp. Cái không khí ấm áp gây nên bởi những hơi thở trẻ mạnh của hơn ba chục học trò và những tiếng ngòi bút sột soạt trên giấy, trùm ngay lấy vai Thân. Thân ngồi xuống ghế và thu người lại để tăng thêm sức nóng trong người.

Ánh ban ngày sáng dần lên. Nhiều đám mây trắng xốp đã thoáng mấy gợn vàng của nắng chỉ nay mai sẽ bừng lên rực rỡ. Cả mái chùa và những chòm cây lân cận hiện rõ hẳn từng nét trước phía mặt trời đương hết sức tỏa ánh qua những lớp khí mạnh và hơi nước hòa thành một thứ màu sáng mong manh. Những làn mờ mờ như khói nhạt vấn vương những rui, mè, kèo, cột bằng gỗ lim chạm trổ tỉ mỉ, chập chờn dồn ra ngoài. Tấm hoành phi với ba chữ rất to và những câu đối chạm ngay vào cột, nổi rõ hơn những dòng chữ nho mà Thân càng ngày càng thấy xa xôi, cổ kính. Hai bức tranh những con vật tiêu biểu từng loại, bốn bức vẽ một cách ngây ngô của người bạn Thân vẽ cây cối phỏng theo sách học, và những dải giấy bìa Thân kẻ những câu châm ngôn, ngạn ngữ chung một ý nghĩa khuyên các đầu xanh tuổi trẻ phải chăm chỉ học hành và giữ gìn tính hạnh như trong các bài luân lý giáo khoa..., tất cả những cái trang hoàng cho lớp học đỡ trơ trụi và tỏ ra thầy giáo là một người chịu khó với nghề này, lần lượt đi từ từ qua mắt Thân với những vẻ hớn hở nhưng khép nép.

Thân bỗng giật mình trông lên cái đồng hồ đánh thức đã cũ gỉ, để trên miếng gỗ đóng vào cột hành lang.

- Thành! Ra đánh trống!

Đứa học trò lớn nhất lớp này vùng lên như người được của với một tiếng dạ ríu lưỡi. Bóng nó vừa vút ra hàng hiên thì vang lên ba tiếng trống hằn học tưởng như người đánh định đập toang trống ra. Cả lớp học chuyển động ầm ầm trong sự chen chúc, xô đẩy. Sân chùa và ngoài đường thoáng giây đã vang vang tiếng cười, nói, kêu, gọi và những bước chân chạy nhảy sầm sập.

Thân vẫn nguyên chỗ. Anh lấy cuốn tiểu thuyết đang xem dở ra đọc nốt. Một tay đỡ lấy trán, một tay để vào mép sách, Thân ngồi rung rung đùi và thỉnh thoảng đến một đoạn thấy lý thú vì tình tiết cao quý của nhân vật trong truyện, Thân đọc thầm vài lượt rồi yên lặng, mắt lờ đờ, đắm tâm trí vào sự suy nghĩ.

Vụt! Ào ào!!!... Đám học trò chợt chạy ra cả ngoài đường. Sau đó những tiếng reo trào lên: "A! A! A a... a... đám cưới...". Màng tai Thân chói một cái. Thân bước nhanh ra cửa, nhoài người nhìn, lấp lóa ngoài giậu găng, một đám người hiện ra giữa những tiếng reo vui của thêm không biết bao nhiêu trẻ con trong làng. Mắt Thân mở to, không động đậy. Óc Thân nóng rực và tim đập thình thình. Thân có cái cảm giác của môt người mê tín khủng khiếp trong cơn mê hoảng với những yêu ma xuất hiện giữa những làn khói lạnh âm u.

Đám cưới đi vỏn vẹn chừng mười lăm người, không ông già cầm hương đi trước, không những hòm da phủ nhiễu hồng, không những tiếng cười nói chuyện trò hoan hỉ. Đám cưới chỉ nhận ra được bởi số người đi đông chia làm hai tốp, mặc những quần áo sột soạt còn nguyên nếp gấp, và bởi sự reo đón của trẻ con. Thế thôi! Chỉ thoáng nhìn thế thôi, Thân cũng đủ biết đám cưới nhà nào, những ai là nhà giai và ai là nhà gái.

Thân lảo đảo đi vào, anh ngồi phịch xuống ghế, gục mặt lên nắm tay và day day trán.

- Muống! Muống về với Hương Hoạch rồi!

Theo liền với tiếng nói rít nhẹ, những dòng nước mắt tràn ra, đầm đìa. Vai Thân càng giật mạnh vì những cái nấc tưởng chừng làm đứt ruột. Muống phải lấy chồng. Muống lấy làm hai Hương Hoạch, không những Muống mà cả Mạ và Dé cũng không hề đả động đến chuyện đó với Thân, nhưng Thân cũng rõ từng chi tiết. Nhưng đã biết được sự phải xảy ra như thế, đã đau khổ bao nhiêu đêm ngày rồi và đã từng mỉm cười và tự nhủ những câu mạnh mẽ, sao đến giờ Thân vẫn không thể đè nén được lòng trong cái khắc giờ này?

- Không! Không!...

Thân mím chặt môi và rền rĩ. Nước mắt Thân vẫn trào ra thấm ướt cả tay áo, Thân thấy xót xa và đau đớn quá. Tim Thân không phải chỉ tê buốt mà khác hẳn mọi khi, giờ đây đang bị xẻo ra từng miếng bởi một lưỡi dao cạo. Và cả người Thân, một thứ chát và nồng đương chảy cồn cào khắp huyết mạch, khiến Thân rùng rợn choáng váng, và thấy có thể chết đi được vì không đủ sức chịu đựng những cảm giác hành hạ này.

Tùng!... Tùng!... Tùng!... Ba tiếng trống hằn học lại nổi lên. Mắt Thân nóng rực, lờ đờ nhìn những hình thù nhốn nháo tuôn vào lớp.

... Cả ngày hôm ấy rồi trưa nay Thân vẫn không ăn cơm vì không thể nuốt trôi được dù những thìa canh ngon ngọt mà bà Tứ công phu nấu cho. Thân thể Thân đã mỏi rời và ê ẩm. Đầu óc càng rối loạn tưởng đến dại đi, không còn biết suy tưởng gì nữa. Sự đau đớn, sự trằn trọc còn kéo dài biết tới bao giờ mới hết? Nhất là tới đêm nào Thân mới được bình tĩnh ngủ cho lại sức để dạy học.

- Không!... Không! - Ngồi sau bàn chấm bài, Thân lắc đầu tự nhủ - Không thể như thế được!

Nắng đã nhạt, ánh vàng chỉ còn phơn phớt màu hoa lý đọng trên vài ngọn cau xanh biếc. Gió từ sáng vẫn thổi nhẹ nhưng về chiều thấy lạnh hẳn lên. Thân chấm tất cả vở học trò xong, liền truyền đánh trống tan. Dù hôm nay, rạo rực với ý định đi chơi ngoài cánh đồng cho tâm trí vợi đi một vài phần nung nấu, Thân vẫn không dám thấy những trang giấy nhem nhuốc kia thiếu những chữ phê mực đỏ và cái đồng hồ ngơ ngác lúc trống điểm trước giờ thường lệ.

- Cún! Cầm sách của cậu về trước đi, và thưa với thầy đừng chờ cơm cậu. Chiều nay cậu ăn cháo thôi. Nhớ đấy! Phải về ngay chứ không được la cà đâu.

Dặn Cún xong, Thân đi về phía trên, rẽ sang con đường nhỏ để ra cánh đồng. Vừa bước, Thân vừa quấn lại khăn choàng cho thật kín cổ và che cả ngực. Thấy giày lỏng lẻo và bít tất tụt xuống mắt cá, Thân dừng lại thắt chặt dây và nịt bít tất xong xuôi mới yên trí. Vừa đứng thẳng lên, Thân giật mình vì tiếng người gọi. Thân quay lại nhìn:

- Kìa cô Mạ!

Mạ mỉm cười chào lại rồi đến nhanh trước mặt Thân:

- Tôi đã lo cậu về thẳng nhà.

Thân cũng cười:

- Tôi cũng không hiểu sao tôi lại ra lối này!... Mà kìa! Sao chiều nay cô về muộn thế? Cô về một mình thôi à? Đã lâu lắm hôm nay mới thấy cô! Cô Dé đâu nhỉ?

Nét mặt Mạ tối sầm lại, giọng nhỏ đi và run run:

- Cái Dé, à! Nó còn bận việc, còn tôi, cậu tính chả một mình thì mấy mình? Người ta ai chả muốn có chị có em vui vẻ nhưng... muốn cũng chẳng được!... Từ hôm qua đến nay tôi đón cậu mấy lần không gặp, cái Muống nó nhắn tôi vài nhời, tôi đã tưởng... Kìa! Cậu sao lại rầu rầu như vậy? Khổ! Nghĩ ngợi làm gì nữa!

Mắt Mạ lấp lánh nhìn vào mắt Thân lờ đờ trước một cảnh vật bỗng đen sạm. Quầng thâm và gò má của Thân hốc hác thêm, làm Mạ thấy dào dạt cả lòng. Nàng chau mày:

- Chắc cậu giận chúng tôi lắm! Mà giận chúng tôi thật không phải vì tôi và cái Dé nên cậu buồn... Cậu giáo, phải thế không?...

Thân lắc đầu:

- Không! Thật tôi không nghĩ gì hết, nhất là về cô và cô Dé. Hỏi nếu giận cô thì giận cái gì? Hay là ở chỗ cô Dé cũng sắp về nhà chồng mà chưa cho tôi ăn trầu. Và cô... - Thân cười - bao giờ đến lượt cô? Cô Mạ chắc không kén nhưng phải được người xứng đáng.

- Biết thế nào là xứng đáng! - Mạ cúi thấp đầu và vân vê một lá cây bên đường - Xứng đáng phải như cậu với Muống.

Thân rợn ngay người, anh vội xua tay và toan bước đi. Thân biết chắc Mạ sẽ còn nói với Thân nhiều chuyện về Muống, tóm tắt lại chỉ để xin lỗi cho Muống và khuyên nhủ, an ủi Thân đừng nên phiền muộn. Mạ vội nhích người ra đường như để cản bước Thân:

- Hôm qua đi qua trường cậu, thoáng trông thấy cậu, nó ứa ngay nước mắt. Tôi và cái Dé đi đưa nó cũng chua xót cả người, chả nhẽ lúc đó cũng khóc theo!... Cậu giáo ạ, dù sao cũng phải trách đàn bà chúng tôi tệ bạc. Phải! Chúng tôi tệ bạc lắm cậu à! Và chúng tôi chẳng chịu cố gắng làm cái gì cho dứt khoát... Như cái Muống, để nước đến chân rồi chẳng chịu nhảy, mà vẫn cứ âm thầm khóc lóc! Tội nghiệp con bé! Từ hôm nhà giai đưa trầu cau sang là nó tìm hết cách trốn mặt cậu, chẳng còn thiết ăn uống gì, người cứ rạc đi và ốm luôn, mà trước mặt mọi người nó vẫn phải xốc vác mọi công việc và làm bộ vui vẻ... À cậu! Cậu biết nó lấy ai rồi chứ gì?

- Phải tôi biết! Tôi biết! Nhưng thôi!... Cô Mạ ạ, giờ tôi chẳng muốn cô nghĩ ngợi và nhắc nhở đến chuyện ấy nữa! - Một tiếng thở dài và một nụ cười chen vào câu nói - Mà đứng đây lâu rồi, không tiện, vậy xin phép cô tôi về trước ngộ nhỡ ai trông thấy.

- Hãy gượm tí cậu giáo nào! - Mạ chau mày và nhăn nét mặt - Đây chẳng ai biết đâu và có biết cũng mặc họ.

Mạ ngừng lại, móc ở cái túi giắt lẳn vào cạp xống ra một phong bì đưa vào tay Thân:

- Đây Muống nó nhờ và căn dặn tôi thế nào cũng đưa tận tay cho cậu, và cậu thế nào cũng phải nhận, nó van lơn xin cậu có thế thôi, khi nó về nhà chồng chắc không bao giờ lại gặp cậu.

Nhấc đòn gánh lên vai, Mạ cười một nụ cười nhợt nhạt:

- Thư của cái Dé viết hộ nó đấy! Trong đó còn có những cái gì tôi không biết nhưng cậu đừng nên e ngại.

Bàng hoàng bỏ bức thư vào túi, Thân chào Mạ rồi tràn bước như người chạy trốn. Mạ lắc đầu, chép miệng, nhìn Thân đi hút vào bóng mờ mới quẩy gánh.

Trên cái chõng ở giữa sân, ông Tứ thấy tiếng Thân xua chó, liền tợp nhanh hớp rượu, khà mạnh một cái:

- Kìa cậu đã về! Cậu ngồi đây nghỉ, đỡ mệt rồi xơi cháo!

Ông Tứ vẫy thằng Cún đến:

- Con châm đèn, treo áo vào buồng cho cậu rồi xuống bếp bảo nó đập cả hai quả trứng gà vào cháo, đem ra đây.

Ông Tứ quay lại tươi cười nói với Thân:

- Hôm nay đỡ rét nhiều! Tạnh ráo, ngồi ngoài này uống rượu thấy ấm lòng dạ. Giá cậu giáo bớt mệt, uống với tôi một chén cho vui.

- Cám ơn ông! Để xin khi khác ạ.

Ngọn đèn dầu hỏa đã chiếu sáng giữa cái án thư gian giữa. Thân vào nhà cởi áo đưa cho Cún. Ông Tứ khề khà nói vẳng vào:

- Chiều qua tôi được bữa rượu ngon thành thử say ngủ li bì chẳng còn biết trời đất gì hết. Mãi quá trưa thấy nhà tôi bảo cậu bị cảm từ sáng hôm qua, bỏ luôn ba bữa cơm, tôi mới biết. Thật thất lễ với cậu quá chừng, vậy xin cậu...

- Không! Không! Có gì đâu! Tôi chỉ hơi váng sốt khó chịu đấy thôi. Nhưng muốn cho trong người tẩy hết những chất độc đi nên tôi nhịn cơm đó thôi.

Ông Tứ cười khà khà:

- Tôi thì xin chịu! Một bữa cũng không sao được, nhất là rượu! Rượu! Tôi tiếc rằng bây giờ không còn thừa cứ rót ở vò ra đến đâu là sủi tăm đến đấy, mà uống như những bữa cỗ hôm qua...

Ngừng lại, ông Tứ cuộn miếng rau diếp với vài ngọn rau thơm và nhánh hành sống, chấm vào bát mắm tép nhai sồn sột:

- Cỗ đám cưới vợ hai mà sang y như cưới vợ cả. Họ mạc ăn uống vui vẻ đấy, chỉ phải tội cô dâu khóc sướt mướt khiến lắm người phát bực cả mình.

Dầu không được Thân tiếp nhời, ông Tứ cũng cứ nói vì men rượu đã nồng nàn trong người.

- Bác Hương Hoạch làng ta lấy con gái ông phó Muống cũng người làng đấy. Cô ta vừa trẻ lại vừa đẹp cả người lẫn nết. Chưa thấy có một người con gái nào trong hàng tổng mà chín chắn và có hiếu như thế. Chẳng có một tí tai tiếng nào, bao nhiêu nhà nhòm ngó, ấy thế mà chịu lấy làm hai để trả nợ cho cha mẹ.

Lòng Thân lại đau đớn như bị xé ra. Sợ làm thinh mãi thì vô lễ, Thân cười nhẹ mấy tiếng rồi ầm ừ vâng dạ. Nhưng ông Tứ vẫn không buông tha Thân:

- Cậu giáo ạ, mà nợ truyền kiếp từ đời nào ấy, tin nhau chẳng có văn tự văn khế gì cả! Theo lời bác Hương gái nói thì còn mồ mả bà cụ thân sinh ông phó Muống, bà cụ phó vay của bà cụ Hương hơn trăm thùng thóc, rồi khi bà cụ phó mất, ông phó Muống vay thêm trăm bạc nữa để làm ma giả lệ làng. Món nợ này bà phó Muống đã gỡ được ít nhiều nhưng chẳng may bà phó mất, thành thử, cậu giáo tính cảnh gà sống nuôi ba mống con gái kia thì còn dư dật sao được mà giả công với nợ?! Kể ra bà cụ Hương cũng tốt, khi ông phó Muống ốm, bà cụ còn sang thăm và giúp thêm ba chục bạc nữa. Vậy ăn ở tử tế như nhà người ta, mà nhà người ta vì hiếm hoi nên mới hỏi con mình, mình mặt mũi nào mà chối từ?!

Chén rượu đã cạn, tay ông Tứ run run đặt xuống, ông nhấc cái nậm sứ dốc hết rượu trong đó ra nhưng chỉ được nửa chén. Mắt ngà ngà, người nghiêng nghiêng, tay chới với, ông Tứ lè nhè gọi:

- Ớ Cún! Vào lấy cho thầy ít rượu nữa đây. Và kìa xuống bếp giục bu mày nấu nhanh cháo lên để cậu giáo xơi chứ!

Cún khệ nệ bê bổng cái vò da lươn, rót rượu ngâm thuốc vào đầy nậm, lập cập đưa cho thầy nó trong khi ở dưới bếp có tiếng người the thé vẳng lên:

- Giời ơi! Thằng quỷ sống kia lại lấy thêm rượu cho bố nó rồi! Uống gì mà uống lắm thế? Hôm qua đã say lăn say lóc tưởng chết mà vẫn không bớt mồm bớt miệng đi.

Ông Tứ uống cạn chén dở, nhắm một miếng rau thật to rồi lại gật gù:

- Lần này bà cụ Hương chắc phải hả lòng. Con dâu phây phây trông tốt nái thế kia, chỉ lo không đủ sức mà nuôi cháu! Thật vàng cũng không quý bằng! Nhưng... cứ như tôi xem đôi tuổi, thì có bền đậu với nhau cũng là do ở phúc ấm tổ tiên và mồ mả thế nào ấy, chứ bác Hương và cô vợ hai này xung khắc lắm. Và nhất là làm chị em với cái bác Hương gái phải nhịn nhục như đất thì mới chịu được. Cả làng không ai là không ghê cái tiếng nói của bác ta. Rít hai hàm răng lại mà nói, lúc vui vẻ mà thế hỏi lúc cơn điên máu ngộ lên thì bác ta đến ăn gỏi người ta mất.

Thân đã cố thản nhiên mà không được. Càng tự trấn tĩnh bao nhiêu, Thân càng thấy lòng tơi bời bấy nhiêu. Ông Tứ vừa dứt xong câu nói, hình ảnh dữ tợn của người vợ Hương Hoạch đã hiện ra ngay rất nhanh chóng với cái cảm giác cào xé da thịt của thứ tiếng nói cay nghiệt kia. Thân bàng hoàng cả người như trước mắt Thân có thật người vợ cả Hương Hoạch đương nghiến rứt Muống mà Muống chỉ dám nức nở khóc và quằn quại dưới sự giày đạp hằn học của cảnh chồng chung thôi.

May cái Tua chị Cún bưng cháo lên mời Thân. Ông Tứ vội vàng giục Thân vào ăn làm Thân tưởng như thoát được sự tra tấn. Quấy đều xong bát cháo đập trứng và húp dần từng thìa một, Thân thấy mồ hôi toát đầm ra và trong người tỉnh táo khác thường. Anh vừa ăn vừa lau mặt và cổ, đoạn vào buồng thay quần áo.

Ngọn đèn hoa kỳ thắp lên. Thân như thường lệ khép cửa lại, nằm dài ra giường nghỉ ngơi. Nhưng khác hẳn mọi khi, không phải là cuốn tiểu thuyết đọc thầm mà là cái phong bì xé toạc ra sau khi Thân đã đưa mắt nhìn ra ngoài nhà cẩn thận.

... Không! Không! Không phải Thân quáng đèn hay ở trong mộng mà! Nhưng sao lại thế này?! Sao lại có những cái lạ như thế này trong mảnh giấy chữ viết nguệch ngoạc và lòe nhòe kia! Mồ hôi Thân lại rỏ giọt, tay Thân rung rung và trống ngực tưởng đến làm vỡ cả lồng ngực. Gấp trong bức thư, sáu tờ giấy bạc vừa rơi tuột ra dưới ánh sáng đèn. Thân bủn rủn nhặt lên nhìn từng tờ một: hai tấm giấy hai mươi đồng và bốn tấm năm đồng. Thân chau mày, lắc nhẹ đầu:

- Muống! Muống! Chết mất! Chết mất! Tôi chết mất!

Dứt tiếng, nước mắt Thân tràn ra, và Thân nghẹn ngào giở bức thư ra ánh đèn:

"Thưa cậu!

Thôi sự thể đã vậy rồi, em chỉ còn biết xin cậu nếu có thương yêu em thì nên tha thứ cho em và đừng có nghĩ ngợi gì về phần em. Riêng về phần em tay ông trời đã định không cho em gắn bó cùng cậu, và duyên số chỉ trong bấy nhiêu ngày quen biết nhau...

Chắc cậu giận em lắm thì phải vì em đã phũ phàng với cậu. Nhưng sau đây hiểu biết đến tình cảnh em thì em chắc cậu không đành tâm. Cậu Thân ơi! Chả nhẽ em chết trong lúc này, chứ thật ra từ đây giở đi em sống cũng như chết mà thôi. Nhưng mà nếu sau này thầy em có mệnh nào và cậu có xa em thì em cũng sẽ quyết với dòng sông hay một liều thuốc thôi.

Thà rằng chẳng biết cho xong,

Biết bao nhiêu lại đau lòng bấy nhiêu!

Giời ơi! Sao giời lại cay nghiệt như thế hở giời! Nào em phải là kẻ lòng lang dạ thú đâu mà ông lại đầy em vào những sự khắt khe đến thế?! Cậu Thân ơi! Giá em "biết thân đến bước lạc loài"!... và em ngỏ sự tình cho cậu biết thì chẳng được gì cậu và em cũng được đôi lời với nhau rồi sau đây em có chết cũng chẳng dám oán hận gì. Nhưng thôi cậu Thân ơi! Em xin cậu, em chắp tay lạy cậu, cậu đừng nên như em buồn phiền mà gìn vàng giữ ngọc để em được ngậm ngùi trông thấy cậu mà sống ở đời này.

Nay Muống kính thư.

T.B. - Thưa cậu, vài chục bạc này là tiền của em dành dụm làm dần vốn mong để sau này về với nhà người chồng cũng cùng cảnh như em. Nhưng giờ, duyên số đã tan nát, chỉ còn biết gửi cậu và xin cậu vui lòng nhận cho tấm lòng của em".

Một lần nữa, một lần nữa rồi một lần nữa. Những dòng chữ cứng nhắc và lệch lạc viết bằng mực tím đặc ướt gần hết, loang ra như bị giội nước. Nhìn vào bức thư, Thân như đứng sau một thác mưa trên cao đổ xuống không ngừng. Không còn đủ sức để chống lại sự mệt mỏi làm mềm nhũn cả gân cốt và tâm trí, Thân gục đầu xuống gối, chân vẫn bỏ thõng xuống đất và đành ngồi chết trong cái dáng rũ rợi ấy muốn đến bao giờ thì đến.