Chương VI
Mạ nhìn trước sau rồi cất tiếng khẽ gọi:
- Muống ơi!
Dưới mái lá tối om và lộng gió của cái quán nước nép mình bên gốc đa, Muống đương hồi hộp chợt giãy nảy mình, vội nhô ra. Một làn mưa bay vèo qua mặt nàng, tạt dài tiếng nói:
- Tôi đây! Mạ ơi!
Mạ bước vào quán, vẩy nón và phủi quần áo trong khi Muống lấm lét nhìn ra ngoài, giọng run run:
- Không biết bây giờ còn ai qua lại không Mạ nhỉ?! Tôi chỉ sợ!...
Mạ gắt lên:
- Sợ! Còn sợ cái con vồ ấy! Ai cũng mặc! Gớm mày tưởng người ta quý cái nhà chồng mày lắm mà phải thóc mách, và dù có đứa nào thóc mách thì con vợ cả kia dễ nó đi bắt mày về đấy? Mày đi biệt nó lại không ném gạo muối theo ấy à!
- Ừ, tôi cũng biết thế. Nó thì muốn đuổi mình đã lâu nhưng chưa có cớ gì đấy thôi. Lần này thật tha hồ mà nói xấu, thật là mở cờ trong bụng.
Muống đưa cho Mạ cái thúng thanh con đựng vài cái quần áo cần dùng:
- Mạ chờ tôi đây để tôi ra kia một tí. May mà nhớ ra chứ không thật phải tội.
Mạ nhìn theo Muống vòng sang bên kia gốc đa. Trước cái khám bằng gỗ róc sơn chằng vào giữa hai rễ to và một bệ gạch đá chồng xếp, âm u và quái gở thêm vì những đốm hương đỏ lập lòe và những bình vôi trắng bệch treo lủng lẳng... Muống cúi đầu, chắp tay vái, lâm râm khấn:
-... Lạy ngài! Lạy các chư vị! Xin chứng thực cho con rằng con đã hết lòng ăn ở với người ta nhưng người ta không biết cho, cứ tình phụ mãi con. Xin ngài và các chư vị linh thiêng phù hộ độ trì cho con là kẻ ngay thẳng ra đi chuyến này gặp nhiều sự may mắn, cầu được ước thấy.
Vút, nhanh chóng đến vô cùng, một hình ảnh hiện lên trong tâm tưởng Muống. Muống càng mê đi trong giọng khấn thầm thì:
-... Trăm lạy các ngài, và các chư vị, nghìn lạy ngài và các chư vị, đoái thương đến chúng con, sau này chúng con thế nào cũng xin vàng hương tạ lễ và tâm niệm ơn đức ngài và chư vị không bao giờ dám quên... Suỵt... suỵt...
Những rễ đa phơ phất rủ xuống mặt đường lại rào rào vì gió thổi. Mưa tạt đầm đìa vào mặt Muống. Muống kính cẩn vái thêm mấy vái nữa rồi mới bước vào quán. Thấy Mạ vẫn khư khư giữ cái thúng con, Muống liền đón lấy:
- Thôi Mạ đưa tôi cắp. Tôi khấn xong rồi, đi đi thôi. Đứng đây sao càng rét buốt thế này? Ban ngày ở đây uống nước ăn giầu thì vui thế đấy mà giờ thật sợ hơn sợ người chết. Ăn mày ăn xin và các bố trộm thế mới biết là tợn!
Mạ lườm Muống:
- Gớm! Con này mới lạ! Sao mày không nghĩ đến chuyện của mày mà cứ đi nghĩ hão huyền đâu ấy?!
Hai người rẻo theo bờ ruộng rồi đi vòng sau một bờ ao. Mấy con chó vừa xô ra cắn, Mạ quát khẽ nó liền thôi.
- Thím ơi! Ơi thím!
Mạ dứt tiếng gọi, một dáng người lọm khọm đi ra:
- Mạ đã về đấy hả?
- Vâng! Bu cháu ngủ mệt chưa? Thôi thím để cổng cháu đóng cho mà thím vào cũi con mực lại cho cháu.
Muống nhờ Mạ hỏi xong, cười chào người đàn bà nọ. Y gật đầu trách:
- Phải, tôi chào cô! Gớm từ ngày cô lấy được ông Hương, cô chẳng còn biết gì đến chúng tôi nữa!
- Khổ quá! Cháu mà có lòng nào thì xin chết chẳng được gặp ai. Thôi, đã có chị Mạ biết cho cháu...
Người đàn bà cười nhẹ:
- Nói đùa thế chứ cô chẳng nói tôi cũng biết, thôi, cô đứng đây một lát rồi vào sau nhé.
Ngọn đèn hoa kỳ ở trên nhà đem xuống bếp. Mạ và Muống rón rén đi qua sân. Bà thím Mạ đã châm lửa vào mồi rơm đốt lên để sưởi. Muống chưa kịp cởi quần áo thay, bà liền giục:
- Kìa! Thay đi chứ. Mặc ướt thế cảm thì khốn.
Muống luống cuống:
- Vâng! Vâng! Rồi cháu thay! Nhưng kìa! Sao thím đốt lửa sáng rực lên thế, nhỡ người ta biết thì khốn.
- Mặc! Dạo này nhà này cứ phiên chợ lại nấu nồi bánh đúc sốt đem ra bán sớm. Giờ gà đã gáy rộn lên, mình dậy làm hàng nhân thể, ai biết đâu mà khốn với chả khổ!
Bà ngước cặp mắt lem nhem nhìn Mạ:
- Và Mạ này, giời hãy còn tối và Muống chốc nữa nó phải đi đường tắt thì đến chín mười giờ mới ra bến đò, vậy y lấy gạo thổi để nắm cho nó nắm cơm.
Muống vội gạt đi:
- Không! Không! Thím ạ. Ban chiều cháu đã ăn no rồi! Thổi với nắm làm gì, chùng chình rồi sáng bạch nhật ra thật nhỡ hết.
Mạ cũng toan ngăn sự cơm nước này, nhưng nghĩ đến sau lúc chia tay này chưa biết đến bao giờ chị em lại gặp nhau, mà tình quyến luyến giờ đây chỉ có thể tăng thêm và gói ghém lại cho người đi bằng những miếng ăn tiễn biệt. Mạ liền cau mày bảo Muống:
- Được! Giờ hãy còn sớm lắm! Nhỡ gì mà nhỡ!
Mạ lên nhà lấy lưng đấu gạo tám mới giã để bán đem ra cầu ao vo. Trong bếp, Muống coi thêm rạ đốt cho to lửa. Nước trong cái nồi đồng nhỏ phút chốc đã sôi sùng sục, phì hơi trắng làm cái vung nhảy nhảy. Mạ đổ gạo vào nồi xong, Muống vỗ lại rá một lần nữa rồi cầm đũa cả dàn gạo đều ra. Sát đùi nhau trước lần hơi ấm rực rỡ, Muống và Mạ không còn thấy một chút rét mướt dù bên ngoài mưa vẫn nặng hạt, sương mịt mùng và gió từng cơn gào vang ầm.
Sự náo nức đã lắng lại trong tâm trí Muống. Ánh sáng tỏa ngời ra trước mắt tưởng tượng của nàng. Trống ngực Muống đập mạnh và Muống thấy tê mê cả người. Như không phải Muống thức tỉnh có mặt trước sự thực, mà đương bâng khuâng trong một cảnh mộng. Tuy Muống đã dự định và bàn tính từ lâu cùng Mạ nhưng Muống vẫn không thể ngờ được cái phút quyết liệt này.
Ông thân Muống mất đã trọn năm; hai em nàng, cái Khoai đã ở riêng, còn cái gái út cũng chỉ nay mai khi nào người dì Muống bằng lòng bởi nó đã mười sáu, mười bảy rồi. Bỏ Hương Hoạch dù mang tiếng trốn chúa lộn chồng, vô ân bạc nghĩa hay gì gì nữa, Muống chỉ đau đớn, tủi cực ít lâu thôi. Vì con người độc nhất giữ ghì Muống lại với sự khổ ải dù tối tăm chừng nào và tới cả lúc chết kia là ông thân Muống, thì đã may mắn không còn có mặt trên cõi đất này mà chịu sự bêu riếu độc ác của làng xóm. Về phần nhà chồng tuy cũng phải tai tiếng đấy nhưng tất cả những cái xấu nhuốc sẽ chỉ trút lên đầu Muống thôi. Muống còn trẻ mà chồng thì đứng tuổi và không còn thiết gì đến gia đình, vợ cả thì cay nghiệt vậy chả chóng thì chầy Muống cũng đến bước theo giai thôi.
Bỏ Hương Hoạch, bỏ làng ra đi, dấn bước vào một quãng đường không biết sẽ dẫn người đi tới đâu, rồi đời Muống sẽ ra sao? Sinh trưởng trong cảnh nghèo khổ và làm ăn lam lũ, Muống không như ai vì không chịu khó kiếm miếng mà ăn nên sa vào những tội lỗi. Dù khó khăn vất vả đến đâu Muống cũng chẳng ngại và tin thật vẫn giữ được sự trong sạch hiền hậu của một người đàn bà. Nhưng, đâu phải Muống chỉ vì không chịu được khó nhọc đầy đọa mà Muống phải ra đi? Đời Muống thoát khỏi những giày vò của cái cảnh lẽ mọn kia còn phải cần một sự an ủi, một tấm hạnh phúc dù nhỏ mọn, dù nghèo ngặt với tình thương yêu. Phải! Tình thương yêu! Sao một người đàn bà mới hăm ba tuổi, lành mạnh và quen mọi sự xốc vác như Muống lại không có?! Và sao một lòng phơi phới rung động lại không được gần gụi một con người mơ ước của mình?
Mắt Muống chợt chơm chớp và từ từ ngước lên cao. Hình ảnh Thân, cái cậu giáo thân hình mảnh dẻ, nét mặt âm thầm và dáng người phờ phạc kia lại xuất hiện trước ánh lửa hồng rực. Như có một bàn tay run run cầm lấy cổ tay Muống và những hơi thở hổn hển nổi lên trước mặt Muống. Muống rợn cả thần kinh thấy như đương ăn cơm hay giúp Thân một việc gì trong căn nhà lá nhỏ hẹp ở đấy hai vợ chồng sống lần hồi giữa bao nhiêu người cũng làm ăn đầu tắt mặt tối.
- Mày nghĩ gì thế Muống?!
Muống giật mình. Mạ đập vai Muống và cười:
- Chắc mày lo sợ lắm?!
Những vẻ luống cuống hiện đầy cả trên nét mặt Muống, Mạ nhìn Muống, mắt lành lạnh và như xót xa. Bên ngoài, mưa đổ rào rào xuống mái lá. Gió thỉnh thoảng lại sáng lên, xé rách màn mưa. Những cành tre đập vào nhau xào xạc. Trông ra cái vùng tối mờ vang ầm tiếng gió, Mạ tưởng đến Muống sắp cắp thúng đi một mình lén lút, chốc chốc lại quay nhìn đằng sau. Vì dù sao Muống hãy còn tiếc mến cái nơi chôn rau cắt rốn kia của mình, của các kẻ ruột thịt và của các bạn bè đã từng sống với mình chỉ ít ngày êm đềm thôi.
Tình thương như một làn nước tuyết láng ra khắp lòng Mạ. Mạ thấy có thể khóc được nếu cứ nhìn lâu Muống trong cái vẻ thẫn thờ lo lắng ấy. Và Mạ thấy nếu không bây giờ thì chỉ sau khi Muống đi khỏi, và những ngày xa vắng Muống không biết đến bao giờ mới lại gặp Muống, trông đi trông lại chẳng còn người bạn nào thân thiết để thở than, vòng võng một thân một mình như thế, Mạ cũng đến khóc hết nước mắt thôi!
Mạ lay vai Muống, nghẹn ngào:
- Muống này! Hay Muống trốn ở nhà mình vài ngày rồi hãy ra Hải Phòng.
Nhìn rõ thấy những cảm tình đằm thắm của bạn, Muống bùi ngùi và cũng thấy tưng tức ở cổ họng:
- Ở lại làm sao được! Đã đi thì phải đi hẳn, nếu không trở về thì trở về hẳn! Mình tôi dù sao cũng chẳng ngại nhưng còn bác, thím và Mạ đây!
Mạ bật tiếng:
- Hay Muống ạ...
Người thím Mạ liền tiếp nhời, giọng thong thả, ngọt dịu:
- Phải đấy! Việc gì làm cũng phải nghĩ cho chín kẻo lại hối bất cập. Trở về, dầu khổ sở nhưng được chỗ nương tựa chắc chắn và sau này mình có phúc thì phải có phận chứ, biết đâu giời chả cho một mụn con thì lúc đó mình như bồ hòn có rễ, ai người ta còn dám bạc đãi mình, và mình cũng chẳng sợ gì ai bạc đãi, người ta có sống đời với mình và con cái mình đâu?
Muống lặng người đi rất lâu. Những lý lẽ này chính Muống đã nhiều phen viện ra để mà bấu víu lấy nó trong những phút chán nản và đau khổ để thêm sự can đảm và nhẫn nhục mà chờ đợi sự giả công, ban ơn của giời phật. Hơn thế nữa, trí tưởng tượng nghèo nàn của Muống cũng đã cố gắng gợi ra một hình ảnh đẹp đẽ, nhưng chỉ ít phút sau sự vuốt ve ấy, Muống lại thất vọng và đau khổ hơn. Muống càng thấy không thể nào có một chút ít hạnh phúc trong cái sự thực càng ngày càng rõ rệt tàn khốc này.
- Thưa thím, - Muống vừa tấm tức khóc vừa nói - cháu cũng biết làm thân đàn bà con gái mà dở dang thế này thật chẳng hay ho gì cả! Nhưng dù cháu không muốn cũng không được vì cháu chắc chắn rằng còn ở trong cái nhà ấy ngày nào, đời cháu chỉ còn là khổ sở, còn là cực nhục, mà cháu đã khổ sở, cực nhục nhiều rồi, cháu không còn sức nào chịu đựng được nữa... Thím và Mạ nên xét cho cháu... và cháu chỉ còn biết trên đầu có giời chứng quả lòng cháu mà thôi!
Gà lại gáy ran ran. Từ đầu làng đến cuối và những vùng chung quanh như có một sự quằn quại của con vật sắp vùng dậy sau một giấc ngủ tê liệt. Sương đặc thêm, gió lạnh hơn nhưng mưa đã thưa hạt, không còn những tiếng bay vèo vèo. Giọt tranh tí tách rõ từng nhịp trên đất mềm.
- Thôi cơm chín rồi, bắc ra mà nắm thôi! À... tinh mắt, cái Mạ ra bờ ao lấy mấy cái lá khoai để gói cơm.
Mạ đứng vùng dậy. Trong này, Muống thổi phủi những tàn rạ bám trên vung nồi rồi bắc nồi ra. Muống toan làm nhưng khi Mạ trở vào Mạ tranh lấy, vừa xới cơm vào khăn mặt vò sạch, Mạ vừa nói:
- Mày nhớ đấy chứ, thuê xe từ bến đò đến nhà cái Dé mất hai hào là cùng. Nếu nhỡ nhà nó dọn đi chỗ khác thì mày tìm hai bên kia bến tàu Sôpha, chỗ những người bán gỗ mà hỏi thằng chồng nó.
Hơi cơm tám ấm và ngon tỏa lên mờ mờ, Muống nhìn xuống cánh tay Mạ đưa mềm mại lăn và miết nắm cơm:
- Thế thật sang giêng hai mày ra chơi Hải Phòng với cái Dé và tao chứ?
- Còn thật với bỡn gì! Đi chơi chứ đi tù đâu mà tao sợ?!
Nắm cơm đã mịn, lá khoai gói bên ngoài nóng hẳn lên và mượt như da người. Mạ đưa cho Muống:
- Mày cầm đây để tao lên nhà lấy cho ít tôm rang.
- Không! Không! Tao ăn với muối trắng và ớt cũng được. Như thế lại càng ngon.
Chợt ý nghĩ tương tự của một câu Muống nói với Thân trong buổi đi chơi đồi Kiến An trở lại trong trí nhớ Mạ. Mạ ngước mắt nhìn vào mắt Muống:
- Mới dạo nào cái Dé, mày và tao chưa xa nhau, nắm cơm thế này đi chơi nhỉ.
Mắt Muống vụt sáng lên, rồi một hơi thở dài:
- Thôi! Thôi! Mày đừng nhắc đến nữa! - Quay ra bên ngoài - Mưa ngớt hẳn rồi đấy! Mày mau lên, tao đi đây kẻo sáng rõ.
Mạ ở trên nhà cầm xuống cho Muống gói tôm, lật nắp thúng lên bỏ vào. Chợt nhớ ra một điều, Mạ ghé miệng vào tai Muống:
- Mày đưa đi chỉ có mấy cái quần áo thế này thôi à?!
- Chả thế này thì thế nào?!
- Thế những bộ cánh may sắm sửa ngày mày về nhà thằng Hương đâu?
Muống chép miệng và gắt:
- Đến cái gì còn chả cần nữa là! Tiền của hơi hướng nhà nó thì đem đi làm gì để mang tiếng?! Và sau này có sao, nó lại bảo ấy không nhờ có những cái ấy thì rã họng, chứ mặt mũi sủi tăm sao được?!
Mạ đếm hai cái quần, đôi áo cánh, đôi yếm và chiếc áo dài nâu đổi vai trong thúng Muống xong, liền chạy lên nhà. Muống chau mày nhìn Mạ xếp vào thúng mình một quần nái mới, đôi áo cánh lụa, đôi yếm hoa dâu và chiếc áo the khuy đồng hơi xám:
- Giời ơi! Khổ quá! Tao sắp chết đâu mà mày định liệm cho tao nhiều thế này?!
Mạ bấu mạnh vào cánh tay Muống:
- Mày có câm ngay cái mồm đi không?
Nói đến đây, không hiểu ở đâu mà nước mắt Mạ tràn ra nhiều thế. Mạ nuốt ừng ực những hơi thở dồn dập, nói tiếp:
- Của tao hay của Dé hay của mày, đứa nào ăn mặc cũng được! Và nếu mày cứ vẽ chuyện thì mày đừng nhìn mặt tao nữa.
Dứt lời, Mạ cởi bộ xà tích cuộn vào bọc quần áo, lèn vào thúng rồi đưa cho Muống năm tờ giấy bạc một đồng:
- Vòng khuyên vàng mày có rồi, nhưng ra ngoài tỉnh nhất là lại nhà cái Dé phải cho ra vẻ kẻo chồng nó khinh cho. Đây bộ xà tích tao mới mua lại được của vợ một lão lính, tao cho mày và năm đồng bạc này để mày tiêu dần. Và mày phải nhớ đừng để thằng chồng cái Dé nó biết mày chủ ý ra tìm cậu giáo. Mày nén tâm chờ một vài ngày rồi bảo cái Dé lúc chồng nó đi làm hẵng dẫn mày đến chỗ cậu ấy. Rồi gặp cậu ấy hay không, thế nào mày cũng phải nhắn nhời về cho tao được yên trí.
Mạ vừa thở hổn hển vừa nói như muốn dốc hết cả ý nghĩ, nỗi niềm, tình cảm ra một lúc để khỏi phải sau này hối hận. Bà thím Mạ chợt đi ra. Thoáng thấy cái dáng lọm khọm ấy tiến đến, Mạ ngừng tiếng. Gió vụt lồng lên rào rào. Những giọt nước đọng ở cây cối rơi lộp độp. Mạ và Muống cùng yên lặng trong những tiếng trống ngực đập thình thình. Cả hai đều tê tái và thấy không phải là bạn bè mà là ruột thịt nuôi nấng chung bởi một dòng máu thân ái. Ngực Mạ càng rung lên và họng Muống càng nghẹn ứ.
Muống chào bà thím xong, vòng ra lối sau, rẻo theo bờ ruộng. Mắt Mạ ướt đầm đìa rung rung nhìn dáng đi vun vút của Muống chìm dần vào bụi sương xám nhờ. Cái chấm đen loãng vừa khuất, Mạ chạy vùng vào trong nhà ngồi thụp xuống đống rạ, bưng mặt khóc rưng rức. Cùng với những dòng nước nóng hổi tràn ra bàn tay, tưởng như có cả tim phổi ruột gan Mạ tan ra theo.
- Muống ơi! Hự... hự... Muống ơi!
⚝ ⚝ ⚝
.... Vợ Hương cả bước phịch xuống đất; vẫn cái quần ngủ trắng rách và cái áo cánh ngắn mặc trong, áo gilê mặc ra ngoài. Chiếc khăn mặt vải đỏ bằng bàn tay dúng vào thau và vò sơ sơ, đoạn mụ Hương đưa lên chấm mắt, lau hai bên má rồi lấy nước ở gáo súc miệng và kỳ răng với mẩu khăn kia. Chợt mụ ngước mắt lên và thấy ngờ ngợ. Cánh cổng gỗ lim hé mở như bị bẩy then ra và tiếng con chó Vện cứ sáng sớm là chạy lồng khắp sân vắng bặt. Mụ khó chịu và ngạc nhiên hơn nữa là chỉ mình người bõ già lúi húi ở chuồng lợn mà không có Muống:
- Dì nó ơi! Ới dì nó ơi!
Mấy tiếng gọi hằn học của mụ Hương lọt thỏm vào cái xáo xác của buổi sáng. Mụ đã nóng rực đầu lên, vùng đứng dậy, hét lên:
- Ới bà hai ơi! Bà hai ơi làm ăn mệt nhọc lắm hay phải gió cắn răng đấy mà giờ vẫn còn nằm trương thây trương xác thế kia?!
Không thể dằn được sự cồn cào sau khi réo gọi lần thứ hai vẫn không được đáp lại này, mụ Hương chạy lồng lên buồng Muống ở đầu dãy nhà ngang. Cánh cửa bật tung ra bởi một cái đạp làm rung chuyển cả kèo cột. Gió lạnh đồng thời lùa vào, thổi tung cánh màn đã vắt gọn trên tấm giường chăn chiếu xếp gọn gàng. Mụ Hương đứng phỗng người ra giây phút rồi hớt hải chạy nhìn xét khắp mọi vật trong nhà.
- Mẹ! Mẹ ơi! Con bé nó trốn đi rồi!
Bà cụ Hương choàng dậy:
- Sao? Sao?! Con bé nó trốn đi rồi?!
- Vâng! Lần này nó trốn đi hẳn. Cổng mở từ lúc nào ấy, con Vện sổng ra theo chưa về, chỗ nằm của nó gọn ghẽ và mắc áo chỉ còn cái áo cánh rách và cái xống cũ thôi!
Mụ Hương vừa dứt lời, bà cụ liền rít lên:
- Thôi thế là nó bôi gio trát trấu vào mặt tôi!... Thôi thế là bố con nó cướp công cướp của của tôi!... - Mắt bà cụ rơm rớm nước - Hỏi tôi ăn ở với nó tai ác gì cho cam mà nó phụ bạc tôi như thế thì còn giời đất nào chứng quả cho nó?!
Không để lỡ cơ hội tỏ ra chỉ có mình tuy hiếm hoi nhưng bao giờ cũng là vợ cái con cột, chỉ có mình là người gắng sức gánh vác chịu đựng tất cả mọi nỗi trong gia đình, mà dù chồng có lấy thêm đến ai ai nữa cũng chỉ là rước voi về giày mồ, mụ Hương liền tru tréo lên vừa kể lể ầm ĩ. Bà cụ Hương phải vội vàng xua tay và năn nỉ:
- Thôi! Thôi! Dù sao cũng cứ xem sự thể ra sao rồi hãy hay. Môi hở răng lạnh, mày đừng làm thế làng nước người ta không biết người ta chê cười cho.
Mụ Hương ngẩng mặt lên, quấn lại vành tóc rồi chùi nước mắt. Bà cụ kéo tay mụ ta dậy:
- Hừ! Tao tưởng lần trước mày bắt được nó thu xếp quần áo vào cái thúng thanh con là nó chỉ uất ức vì sự xô xát với mày mà định về với con dì nó... Ngờ đâu!
Bà cụ chau mày yên lặng giây phút:
- Hay để chốc nữa sáng rõ, mày sang dì nó hỏi xem, chứ chắc đâu nó dám bỏ nhà này đi hẳn. Nhưng này tao bảo nhà cả, mày vào hòm nó xem nó có để lại cái gì không và mở tủ xem tiền nong, quần áo có mất mát gì và cả đồ đồng trong buồng nữa. Có gì thì mình phải cho ngay người đi mấy ngả đón mà bắt nó chứ. Gớm! Quân này đã đi người không là phúc mình đây?!
Mụ Hương đi xuống. Căn buồng đã hẹp và tối vì không có lấy một cửa sổ, lại còn chồng chất bao nhiêu đồ đạc vụn vặt, nên nền đất quanh năm ẩm ướt và nồng mùi mốc. Mụ Hương đẩy quặt hẳn cánh cửa về bên cho sáng và lẩm bẩm:
- Cha mẹ con voi giày! Nhà cửa thế này, một mình nó một buồng mà nó còn kêu ở chui ở rúc đấy!
Mở nắp cái hòm gỗ quét qua vài nước vàng lên, thấy cặp áo the và cái xống nái của Muống may ngày cưới bằng tiền của mụ đưa còn nguyên, mụ Hương mừng rơn, luống cuống cầm lên và giở ra vuốt ve. Không muốn hiểu về thái độ kiêu ngạo của Muống này, mụ bèn tự nhủ:
- Gớm! Chẳng khí khái gì cái quân này cả! Chúng nó chỉ sợ ăn không ăn hỏng của người ta thì người ta khấn khứa, nguyền rủa cho đấy thôi.
Mụ Hương khám xét đến rổ bát đĩa thường dùng và ít đồ đồng không đáng giá giao cho Muống coi sóc rồi lên nhà trên kiểm soát các đồ vật quý và nhất là tiền nong cất trong tủ. Thì độc bình, bát đĩa cổ, áo the, dây lưng nhiễu và tiền nong vẫn y nguyên. Đã mệt nhoài vì lục lọi, khóa tủ lại xong, mụ ngồi phịch xuống bực cửa, thở đánh phào một cái để trút đi tất cả sự lo ngại trong tâm trí.
Bà cụ Hương đã lọm khọm ra ngoài:
- Có mất mát gì không nhà cả?
Mụ Hương nhăn mặt, lắc đầu:
- Không mẹ ạ! Nhà ta chắc có bà cô linh thiêng nên đêm hôm hồn vía cô ả bay đi cả, cô ả thấy động đánh tháo lấy thân với vài cái quần áo thôi.
Bị đánh thức bởi những tiếng động bất thường, Hương Hoạch trở mình, càu nhàu:
- Làm cái đếch gì khua ầm nhà cửa lên thế?! Ông mà dậy thì chết cả lũ bây giờ!
Bà cụ Hương vội bảo mụ con dâu:
- Kìa nhà cả, chồng mày nó dậy rồi, mày vào bảo nó xem nó bảo sao.
Chỉ nghe vợ kể lể vài câu để rõ sự xảy ra, Hương Hoạch tung chăn và gắt tướng lên:
- Ối dào! Có thế mà cũng làm nhộn cả nhà lên. Nó đi thì thôi, chẳng tìm đòi gì hết!
Nghe thấy thế, bà cụ Hương rít lên:
- Ối giời ơi! Nói thế mà nghe được đấy! Anh tưởng tiền của tôi như vỏ ron đấy hả? Còn dành dụm được ít nữa đấy, rước thêm mấy cô nàng hầu về đi...
- Cứ kêu hiếm hoi! - Mụ Hương nói như hét - Đấy! Sao không đẻ đi.
Bà cụ Hương quát to hơn:
- Lại còn bênh! Lại còn bênh mẹ trẻ!
Chuồng lợn đã inh ỏi tiếng eng éc. Gà vịt quang quác làm rầm rĩ thêm. Mụ Hương trỏ tay rền rĩ bảo chồng:
- Đấy! Lấy người về để đỡ công việc cho thì người như thế đấy! Thôi... chỉ lại khổ thân con gái sề này thôi...
Hương Hoạch vùng người lên lần nữa, đập thình tay xuống giường và quay đi quay lại để tìm một vật gì. Hắn gầm sùi cả bọt mép:
- Giời ơi! Hết mẹ đến con, tam tứ phen nói với tôi chứ nào tôi có bắt ép đâu mà giờ lại nghiến rứt tôi?! Và con quỷ cái kia, mày không câm ngay cái mồm đi thì ông ném cái điếu này ngay vào mặt bây giờ.
Dứt lời, Hương Hoạch giơ tay lên chới với tìm kiếm lần nữa. Mụ vợ vội chạy ra thềm, trong này Hương Hoạch rít lên mấy tiếng rồi nằm vật xuống giường, thở hồng hộc.
Sương đã tan hẳn. Mặt trời vàng rực giội những thác ánh nắng xuống dưới này. Gió vẫn thổi lồng lộng, đánh tung những tà áo, nhưng cái lạnh vợi đi nhiều. Muống dừng lại một quán nước, ăn không hết nắm cơm và cho lại một người đàn bà bắt cua vào hàng hút nhờ điếu thuốc. Súc miệng qua loa, Muống chào bà hàng rồi lại dồn bước. Chợt Muống ngước mắt nhìn những ánh vàng ngời nhảy múa trên một ngọn tre, nàng tự nhủ:
- Giờ chắc cả nhà đương nhộn lên vì mình đây!
Muống lắc đầu, cố không nghĩ ngợi gì đến những người kia. Rặng tre bên đường vừa dày, vừa chạy dài, hứng mênh mông ánh nắng và lọc chan hòa xuống mặt đất nâu mịn. Thỉnh thoảng nổi vút lên mấy ngọn cau lá xanh biếc thoáng tỏa mùi thơm man mác, và thấp thoáng trong cái trại rộng lớn này, những cam quýt đỏ chin chít trông vui như nghìn vạn trẻ con bụ sữa cười nô. Giữa cảnh vật đầy tươi sáng này Muống càng thấy lòng phơi phới, bước chân lướt như bay. Sau, vừa rẽ ra đường cái, gặp một bọn đàn bà quang gánh đi chợ chuyện trò ríu rít, Muống liền nhập bọn. Phút chốc bến đò An Dương đã hiện ra. Ba nóc nhà tây cao ngất và hai dãy nhà đi vụt vào mắt Muống. Những tiếng ồn ào tràn tới từ dòng sông tấp nập thuyền nan, đò ngang, từ những cửa hiệu, những hàng quán mua bán sầm uất, và dải đường xe tay xếp hàng dằng dặc, người đi lại từng lũ, cười nói ầm ĩ, quang gánh dềnh dang. Muống vừa kịp chuyến phà.
Vừa bước chân xuống cái sàn gỗ bồng bềnh, Muống thấy choáng váng phải ngồi vội lên mạn phà. Đùi Muống khép lại, tay khư khư giữ lấy cái thúng con. Thêm một bọn đàn bà trẻ con ríu rít xuống nữa. Họ chen lấn chỗ đứng làm túi bụi cả mắt hành khách và hai người chở đò phải đứng lên chỉ bảo. Yên chỗ rồi, hai cặp bơi chèo dẻo dang nhịp nhàng đưa phà lướt trên dòng nước nâu đục lờ. Muống thẫn thờ nhìn xuống sông, lòng nao nao thêm.
Chợt Muống giật mình, ngước mắt lên. Mấy tiếng đàn khô và sắc nổi lên rồi một giọng rè rè gắng gượng hát cho có nhạc điệu. Không! Muống không thể nào lầm được, chính người xẩm mù Muống gặp năm xưa đương gẩy đàn và cất giọng hát. Y ngồi nép vào một góc mạn phà, khuất sau mấy quang gánh, trước mặt vẫn cái chậu sắt long sơn và dưới gối vẫn cây đàn bầu đen sạm.
... Phưng... phưng... phừng... phừng... phưng...
Tiếp theo tiếng đàn, người xẩm vươn cái cổ lộ rõ yết hầu ra:
Đang tay ai ơi! mà gạt đôi dòng tuôn rơi
Đau lòng thiếp lắm, bên chàng ơi!
Mắt Muống chơm chớp, Muống nhìn xuống chân và di di ngón cái lên một mảnh lá chuối vương ra.
...Phương... phưng... phừng... phừng phưng... phưng...
Cái giọng rền rĩ như hờ đám ma lại cất lên sau tiếng đàn:
Sách có chữ xuân sinh bất tái,
Anh thương em phận gái dở dang,
Giữa đường đứt gánh, ai ơi! đứt quang.
Bất giác Muống kéo vạt áo lên, tìm đồng xu ban nãy bà hàng nước trả lại, buông đánh keng xuống chậu thau. Hai mi mắt nhắm nghiền và tối thẳm kia liền rần rật trong khi cái bàn tay gầy xác sờ soạng vào lòng chậu. Một cảm giác chói buốt nhanh chóng vô cùng ran ra trong lòng Muống. Khóe mắt Muống thấy tưng tức, Muống phải mím môi lại. Hình ảnh Thân, Mạ và Dé và cả Muống nữa hiện ra, lung linh trước mắt Muống. Bên tai Muống vang vang thêm những tiếng cười rộn ràng của Dé. Mắt lấp lánh luôn luôn đưa nhìn Muống và Thân.
Ngừng lại một giây, người xẩm bỏ tiền vào túi xong thì hít một hơi dài rồi lại vươn cổ lên:
Gẫy gánh ai ơi! mà đứt quang,
Ba năm hương lửa thờ chàng, chàng ơi!
Chàng đi an phận chàng rồi,
Gọi là mấy chén đầy vơi khóc chàng...
Sao lại thế? Sao bước chân ra đi và xuống đò, Muống lại gặp người xẩm hát những câu tối tăm như thế?! Muống chợt nhớ đến những người bói Kiều và bói tuồng đầu năm để liệu trước những họa phúc sắp tới, và có cảm tưởng ghê rợn chính nàng đã đi bói một quẻ gián tiếp mà quỷ thần lên tiếng ở miệng người xẩm mù kia. Mấy câu nói của Mạ trở lại trong trí nhớ Muống:
- Mày đừng lo không gặp cậu ấy. Cậu ấy nếu có đổi đi đâu thì cũng bảo cái Dé mà. Và chính cái Dé dạo tháng năm về quê nó bảo tao rằng cậu ấy nói với nó rằng cậu ấy không muốn đi dạy chỗ nào xa nữa.
Từ ngày Dé về thăm Mạ đến giờ đã năm tháng rồi. Năm tháng! Tuy không bao lâu nhưng những sự ghê gớm xảy ra có cần gì phải một khoảng thời gian dài như thế hay hơn thế đâu? Chỉ một ngày, một giờ hay một giây thôi, phải, chỉ một giây thôi, đời người ta thừa đủ tan nát, chìm đắm mãi mãi trong sự khổ sở mịt mùng. Ngoài Hải Phòng, chỗ ở của Dé và Thân kẻ đầu tỉnh người cuối tỉnh, và hai người gặp nhau từng chặng biền biệt như thế thì chắc gì!
Tâm hồn Muống đã lạnh rợi. Muống rùng mình, tự nhủ:
"Điềm dở thế này, hay Thân đã mình nào rồi chăng?" Ngay đó cái giọng rền rĩ của người xẩm mù lại cất lên nhưng đầu óc Muống đã hoang mang, nàng chẳng còn nghe thấy gì ngoài những tiếng ù ù vang dội trong tai... Sình!... Cái phà xô mạnh vào bờ, người Muống nhao đi. Cầm vội cái thúng rơi buột xuống sàn, Muống lảo đảo đứng lên giữa những lớp người xô đẩy nhau, chen lấn nhau để lên bờ trước. Sự huyên náo làm Muống thêm choáng váng, phút giây mắt nàng tối sầm lại và cảnh vật đảo lộn, tan tành.