Chương VIII
Bếp Giỏng vội đứng dậy, giơ tay ngăn:
- Hãy khoan! Đằng nào cũng tối rồi. Cô về một mình cũng được nhưng mưa gió và đường vắng thế này không tiện, để chúng tôi đưa cô ra đến ngoài phố.
Bà hàng bưng giành nước vào cho bọn đàn ông nọ, đặt giành xuống giường, ái ngại nhìn Muống và nói:
- Phải đấy! Các bác ấy cũng lên phố bây giờ, cô chờ theo đi một thể. Đến như con bé cháu nhà tôi ở đây đã năm, sáu năm mà cứ nhá nhem tối là không dám ra chỗ ngã ba kia chứ đừng nói là đến ngoài đường.
Muống vẫn cúi thấp mặt. Bà hàng lại ngước mắt nhìn Muống:
- Hay mưa gió lầm lội, cô ở đây ngủ với mẹ con tôi rồi mai ra đón sớm ở miếu mà hỏi. Thật không ai vô tâm như tôi, đến những học trò con cái các nhà ngay trước mặt mà chẳng nhớ mặt hay biết tên đứa nào chứ đừng nói là cậu giáo xa lạ mới đến.
Giầu Sẹo chau mày:
- Thế bây giờ cô định về đâu?
Muống cố giữ nước mắt cho khỏi tràn ra giọng nói:
- Thưa ông cháu quên mất tên con đường, chỉ nhớ là ở quá cái vườn hoa gì mà người ta mượn người đi ở, trước trường học ấy.
Em Nhớn cười như reo lên:
- À! Vườn hoa Đưa Người! Chắc cô...
Bếp Giỏng vội ngắt tiếng:
- Thế thì xa lắm. Xe từ đây lên đấy rẻ ra cũng phải thuê hai hào. Nhưng giờ thì còn xe nào dám mò vào?
Sự thể đã đến bước cùng. Muống không còn thể do dự được nữa. Vả lại, như lời giới thiệu của bà hàng chất phác và sự nhận xét của Muống, Muống có thể chắc được Bếp Giỏng sẽ che chở cho nàng. Nhưng Muống vẫn phải cố gắng mới thốt lên lời:
- Thưa ông Bếp, thế giờ ông phải đi bộ lên phố, vậy ông làm ơn cho cháu đi theo với.
Bếp Giỏng vâng liền mấy tiếng rồi vừa buộc lại dây giày vừa bảo bà hàng:
- Thôi cụ tính tiền đi.
Cùng với câu nói, hai con mắt sáng kia đưa lướt trên mâm rượu. Trong khi bà cụ còn lẩm nhẩm tính, Bếp Giỏng liền rút phắt ở túi áo trong ra một cuộn bạc. Tất cả đều nhìn đổ dồn vào tay Bếp Giỏng đếm tiền. Bà cụ mỉm cười, tay rung chìa ra:
- Gớm! Nhiều bạc quá. Cho già vay vài chục giả góp nào?
- Mẹ lại còn mỉa con! Kiếm được một đồng để có một đồng, khắp Quán Nải này thằng nào cũng ăn chịu và mượn tiền của mẹ, vậy mẹ đã không cho chúng con lại còn - Bếp Giỏng bỏ dở câu nói để cất cao giọng lên - Mẹ nào! Cho chúng con mượn thêm một chục để lấy khước nào. Tiền của mẹ có thần hay sao ấy, lần nào cũng tưởng hết nhưng chỉ mấy tiếng sau là gỡ lại liền.
Mắt long lanh chiếu vào cuộn giấy bạc, Giầu Sẹo vừa xỉa răng vừa nói:
- Trông thế kia thì tưởng nhiều lắm vì toàn giấy một đồng. Nhưng thật chỉ có hơn sáu chục! Ấy! Cánh hôm qua mà anh Bếp không bắt hụt hai tay lẻ thì nay phải biết!
Bếp Giỏng đưa cả cho bà cụ hai đồng, không lấy tiền trả lại rồi giục Giầu Sẹo và Em Nhớn ra đi. Vừa cúi đầu ra khỏi cửa, Muống giật mình vì một sự kinh ngạc. Nàng nhớn nhác trông cảnh vật khác lạ hẳn đi trong một biển khói tím nhờ và đục, gió thổi bồng bềnh như sắp quấn quít lấy mắt Muống. Tiếng vù vù của cây cỏ chuyển động, tỏa rộng và cao hơn. Muống nói rướn lên để Bếp Giỏng đi trên nghe thấy:
- Lên đến phố chắc khuya lắm ạ?
Bếp Giỏng lắc đầu:
- Không hề gì! - Hắn trỏ về phía bên phải - Đi lối này cô ạ.
Được vài chục bước, Muống định thần nhìn những ánh đèn vàng nhớn lấm tấm sau những bụi cây và nghe những tiếng lao xao về chiều của sự đun nấu và xếp dọn. Nàng bớt băn khoăn và tin thêm ở nhời Bếp Giỏng. Thốt nhiên Bếp Giỏng đứng lại, tay thọc vào áo vừa cất tiếng:
- Này, hai chú!
Giầu Sẹo vội ghé tai vào mặt gần mặt Bếp Giỏng. Mấy tiếng thì thầm vừa dứt, Bếp Giỏng dúi vào tay Giầu một tập tiền:
- Đây hai chú cầm tạm mỗi chú một chục và lên sòng trước chờ tôi. Tôi phải về qua nhà dặn bà tôi cái này và bảo bà tôi ăn cơm kẻo bà tôi cứ chờ cơm, đói lả mất! Thôi, hai chú đi đi...
Muống gai cả da thịt khi Em Nhớn quay lại cười, hàm răng trắng ởn bịt vàng ở hai chiếc răng cửa nhăn ra. Thoáng cái, bóng hai người mất hút sau bụi cây ở đầu lối rẽ. Muống lạnh toát cả người, vụt nghĩ:
- Chết rồi!
Bếp Giỏng quay gót lại trước mặt Muống. Anh bật diêm châm thuốc lá trong hai bàn tay khom khom để che gió. Ánh lửa vừa xòe lên Bếp Giỏng thoáng nhận thấy khi cái vệt sáng bị gió lôi đi, mắt Muống lấp lánh như ướt át và môi nàng run run.
- Cô đừng sợ! - Bếp Giỏng chau mày nói. - Tôi không có cái tâm địa khốn nạn như cô đang tưởng đâu! Tôi thấy cô một thân một mình lặn lội đi tìm người nhà mà không gặp, bây giờ phải về rồi mai lại phải vào đây, như thế thật vất vả quá! Tôi định dẫn cô đến nhà một người quen cùng xóm, người ta có đứa con học ở ngoài miếu để cô hỏi xem ông anh cô có dạy ở đấy không. Như thế nếu chẳng may cô không thấy ông anh thì mai cô khỏi phải vào cái chốn này, nó chẳng tử tế một tí nào... Vả lại chỗ nhà người tôi quen kia gần đây, tôi không muốn để các chú nó lấc cấc cùng đi. Vì mấy người đàn ông đi với một người đàn bà, họ tưởng là bợm đĩ, phần xấu về cô nhiều. Thôi! không việc gì cô phải lo ngại, cô cứ theo tôi đi. Tôi xin thề với cô tôi thật không có lòng nào! Tuy tôi là hạng nói dối, đánh lừa người, nhưng tôi chỉ nói dối đánh lừa những kẻ nào định nói dối đánh lừa để lột tôi.
Khói thuốc lá tỏa ra thơm sực. Bếp Giỏng hút từng hơi dài và thấy chưa bao giờ điếu thuốc lại ngon đến thế. Sau khi ngừng tiếng, Bếp Giỏng mày hơi chau lại, nhìn đăm đăm đằng trước. Những hạt mưa lớt phớt thỉnh thoảng vèo qua mặt anh, đem theo cả một làn ướt lạnh và xanh đặc trút ra tự các lùm cây bên đường. Và cả tiếng ào ào càng lắng nghe càng thấy cuồn cuộn hơn, lướt qua tai anh với vài tiếng chó sủa khan.
Một khoảng sáng rực chợt nổi vụt lên trong đám nhà chìm ngập trong sương mờ và bóng tối. Bếp Giỏng vội giơ tay trỏ:
- Sòng xóc đĩa của ông Sáu đấy! Những tưởng thua nhẵn túi và không còn bấu sấu được ai mà cơn nghiện đã lên rồi sắp sửa ra cả đây chực chõm. Các tướng ấy cù nhầy lắm, ở đây ông Sáu đã nhiều lần phải cho tiền các tướng hút, phát cáu lên và đe dọa nhưng cũng không sao ngăn được sự liều lĩnh của cái đói cơm đen ấy. Vì thế đến cánh xe cũng không dám vào đây dù chỉ mới chập choạng tối.
Miệng nói, Bếp Giỏng vẫn nhìn thẳng và thỉnh thoảng anh lại ngừng lại, bước rướn lên để Muống biết chỗ đó có vũng nước. Thì chưa dứt tiếng được một phút, Bếp Giỏng đã dừng lại trước một bóng đen trong ngõ hẻm xô ra. Muống cũng giật mình, đứng nép gần Bếp Giỏng. Sau mấy tiếng nói trao đổi mà Muống thấy như là của nước nào ấy, Bếp Giỏng hất hàm cười gằn với bóng đen rồi đi.
- Thiêng quá! Vừa nói mà đã thấy nhảy ra ngay!
Yên lặng bước theo sau Bếp Giỏng, Muống vẫn không thể đè nén được sự lo sợ. Nàng nhủ thầm: "Những nhời ấy đã chắc gì". Và Muống rùng rợn nghĩ đến những sự bóc lột, hãm hiếp mà bao nhiêu đàn bà con gái đã bị trong những bước xa cửa xa nhà này. Nhưng khi cả hai người rẽ vào con đường đất, hai bên san sát nhà ở và vườn tược, Muống đỡ thấp thỏm. Nàng nhìn lại đằng sau rồi hỏi:
- Quãng đường gì vừa rồi mà vắng vẻ quá thế ông Bếp nhỉ?
Đầu thuốc lá lóe sáng, Bếp Giỏng cười:
- Đường cái tây Quán Nải đấy!
Thấy Muống ngập ngừng muốn hỏi, Bếp Giỏng thu nụ cười lại giọng dịu dàng:
- Tôi cũng không rõ sao lại có cái tên ấy, suốt từ con đường miếu Hai Xã vào đến mãi tít trong kia. Chỉ biết người ta kể đã lâu lắm, không hiểu tự năm nào, có một cái quán bán nước bên đường của một bà cụ già gọi là cụ Nải. Dạo ấy cả vùng đây còn là đầm hoang và lơ thơ được mấy nóc nhà. Sau bà cụ chết đi, người đến sinh cơ lập nghiệp ở đây gọi quen miệng cái chỗ bán hàng của bà cụ, liền gọi luôn con đường là Quán Nải.
Chợt Bếp Giỏng dừng lại trước một hàng rào găng, cười bảo Muống:
- Nhà tôi đây rồi.
Mấy tiếng chó sủa om lên, sau đó hai con hùng hục xồ ra. Bếp Giỏng vội xua rồi quay lại nói:
- Kể như tôi thì chẳng bao giờ có mèo chó gì. Nhưng bà tôi thì ai mà động đến con Mướp hay con Vàng của cụ, thật chết với cụ. Cụ ăn cơm muối cũng được, chứ con Mướp thế nào cũng có niêu cá vụn và con Vàng nhà không có gì thì phải mua cho nó xu nước phở.
Bếp Giỏng chưa đẩy cánh cổng vội, nói tiếp:
- Trong nhà sáng đèn thế kia, chắc bà tôi còn thức. Cô vào ngồi đợi một lát, tôi tìm thằng bé con ông khán để hỏi...
Cánh gỗ rít lên một tiếng, đón Muống và Bếp Giỏng vào trước một luồng gió lạnh. Những ngọn tre hàng rào ngõ bên cạnh, rào rào đập vào nhau và ném xuống từng vốc nước. Qua khoảnh vườn luống chạy thẳng và hàng lối rộng, phủ kín rau diếp cuộn, rau diếp ta và cải, mùi, thấp thoáng ánh lửa vàng và nổi rõ một khung cửa sáng. Vui và lo, Muống càng hồi hộp. Nàng bước chập chừng sau Bếp Giỏng và khi Bếp Giỏng đi thẳng xuống chỗ có ánh sáng, Muống đứng lại ở ngoài sân, mắt chơm chớp nhìn theo.
- Mẹ còn làm gì ở dưới bếp thế?
Một hình thù thấp bé quay lại, mặt ngước lên:
- Kìa! Con về ăn cơm.
Bếp Giỏng vội bước ra gọi:
- Cô vào đây với bà tôi.
Muống lật đật bước vào sau tiếng chào:
- Lạy cụ ạ!
Mắt bà cụ nheo lại nhìn Muống, làm những nếp nhăn ở gần thái dương chun cả lại, vẻ mặt sắt siu hơn. Bà cụ giơ tay lên để khỏi chói lửa giây phút rồi mới cất tiếng:
- Không dám! Bác Mão đấy à? Đi chợ có chuyện gì mà sang tôi thế?
Bếp Giỏng cười vừa khom người, nói vào tai mẹ:
- Bác Mão nào? Cô này là người quen con ở ngoài Kho trước, giờ vừa ở nhà quê ra tìm người anh dạy học ở huyện. Mẹ vẫn còn chờ cơm con! Khổ quá! Con đã năm lần bảy lượt dặn mẹ khi con đi vắng thì ở nhà đến bữa cứ ăn đi. Đi chơi gặp anh, gặp em, bạ đâu con ăn đấy. Còn mẹ già rồi! Cơm nguội nhai sao được!
Bà cụ như không nghe thấy câu phàn nàn của con, thản nhiên hỏi:
- Anh ăn cơm chưa? Cơm để phần trên nhà ấy. Mà anh mời cô lên trên ấy uống nước chứ.
Muống vội đỡ lời:
- Cám ơn cụ, cháu ngồi chờ dưới này cũng được ạ. Mà cụ nếu chưa xơi cơm thì xin cụ cứ tự nhiên ạ. - Nàng quay lại bảo Bếp Giỏng - Và ông, ban nãy ngoài hàng ông đã xơi cơm đâu?
- Thôi!... Thôi! - Bếp Giỏng lắc đầu - Để tôi hộ việc cho cô đã. Vả lại chỉ có bà tôi ăn thôi, chứ tôi không đói. Và cô ăn với bà tôi cho vui.
Bà cụ xen ngay nhời:
- Ừ phải! Nhân tiện bữa ấy mà. Nồi cơm tôi ủ giờ đây hãy còn nóng.
- Cám ơn cụ, con xin vô phép, cụ cứ lên trên nhà xơi cơm đi ạ. Mặc con dưới này sưởi lửa cho ấm.
Tay bà cụ run run giơ lên vuốt tà áo ướt của Muống:
- Chết! Nón đâu không đội mà ướt hết cả áo thế này? Ừ, cô ngồi xuống đây mà hong cho quần áo nó khô đi và người đỡ lạnh không có cảm thì khốn. Tôi thì giời rét sớm một tí cũng không chịu được. Từ chiều đến giờ đốt gần hết bó củi cành mua được của trẻ con ấy.
Giọng bà cụ chậm rãi, dâng lên một thứ nhạc điệu êm và trong. Sức nóng của lửa củi đương hồng rực, tỏa đượm thêm. Bà cụ kéo nhích Muống lại gần mình và chìa cho Muống một nửa chỗ cửa bếp mà hơi ấm ngời lên qua những làn sáng vàng lấp lánh. Bên đống củi, tiện tay Muống rút một cành to tì vào đầu gối bẻ đôi ra đánh rắc, gác thêm vào bếp. Và để củi cháy đều, Muống cời hơi trũng lòng bếp cho bao nhiêu than lọt xuống cả đó và bốc lửa lên đốt những cành ngang dọc bên trên.
- Thưa cụ đi xơi cơm ạ, mặc cháu ngồi đây.
Dứt lời, Muống bắc ấm nước đã sôi xuống.
- Cụ để cháu tinh mắt cháu pha cho - Muống kéo cái giành lại trước cửa bếp rót nước vào bình. Hơi trắng xóa tỏa lên với mùi gừng cho vài nhát vào chè hột - Cụ để cháu tí nữa về nhà ăn cũng được. Đây cụ nấu đủ ăn, thêm cháu nữa không đủ. Và cháu ở nhà quê thường ăn sớm nên giờ chưa thấy đói.
Muống ngừng tiếng, đồng thời bình nước vừa đầy. Nàng lại thấy trong người cồn cào hẳn lên, Muống thấp thỏm nghĩ "Chốc nữa về khuya quá! Mà không về thì!..."
- Sao lại thế? Cô phải ăn với tôi, nếu thiếu thì thổi thêm. Cô ăn sớm cũng vào lúc hai ba giờ, đến giờ còn gì!
Bà cụ châm lửa vào đèn hòa kỳ đoạn cầm đèn đứng lên:
- Cô ngồi đây nhá! Để tôi lên xem cơm nước trên nhà, có gì dọn ngay dưới này vừa tiện vừa ấm.
Bà cụ vừa ra tới cửa, gió thổi đánh vù lôi ngọn đèn lên rồi tắt phụt đi. Bà cụ gắt lên một tiếng rồi ho sặc sụa, cụ quay vào, lẩm bẩm:
- Lại mưa to rồi đây! Mà gió thế này đèn nào thắp cho được? - Ngồi xuống bên Muống, bà cụ nói tiếp - Nếu tiện thì cô ở đây ngủ với tôi cho vui. Tôi chỉ có một mình vì thằng Bếp nhà tôi nó đi việc cô trở về sẽ lại ra ngoài kia đánh bạc. Trước còn con cháu Lụa, nó bầu bạn với tôi, nhưng giờ nó ra Kho, khâu thuê bao với cái Lược con bà hàng ngoài Miếu.
- Thưa cụ thế...
Ba tiếng này vừa thốt ra, một ý thức liền vụt qua tâm trí Muống. Muống định hỏi: "Thưa cụ thế bà Bếp đâu?" nhưng sợ gợi ra một sự phiền muộn nào đấy của bà cụ. Muống thấy chắc Bếp Giỏng hoặc đã có vợ nhưng vợ chết, hoặc một sự ngang trái khác khiến bà mẹ đã già rồi mà còn phải thui thủi một mình và vẫn trông nom cơm nước cho con. Do thế mà bà cụ chiều chuộng và lộ hẳn ra sự thương yêu người con ít ra cũng ngoài ba mươi tuổi. Tấm lòng mẹ hãy còn thấm thía hơn thế nữa, lạ với cả một người khách chưa từng quen biết mà bà cũng có sự đối đãi thân mến rất tự nhiên như hai người đã gần gũi nhau lâu rồi.
Muống ngắt sang câu khác:
- Thế các ông, các bà ấy đi làm xa cả?
- Không! Tôi chỉ được mỗi mình thằng Bếp nó. Về đường vợ con, nó vất vả quá! Lấy vợ lần trước chưa được một năm thì phải làm ma cho vợ. Lần sau, tôi khuyên nhủ mãi nó mới nghe. Được một mụn con, thằng bé lên hai đương hơn hớn thì chỉ một cơn sài là đi đứt. Từ ngày con chết, nó càng chơi bời rồi công nợ đìa ra, nó đâm đi lính sang Tây. Con vợ nó ở nhà chẳng được đồng tiền nào của nó gửi về, đã ăn vào với tôi lại còn bớt xén của tôi mà cờ bạc. Sau nó trốn lên Hà Nội theo một thằng cung văn khi thằng Bếp nó còn tại ngũ. Từ ngày ấy tôi thấy nó bơ phờ, tôi cũng không dám ép vì biết nó chán và sợ đường vợ con lắm, mà chỉ mong khi nào nó đứng đầu đứng số muốn lấy ai thì lấy.
Muống tê mê nghe bà cụ nói. Cũng như cái nhìn của đôi mắt chỉ còn thể he hé mở, giọng nói của bà cũng thong thả và thấm thía những vẻ hiền từ. Gương mặt bà tuy hóp lại nhưng nước da thoáng phớt một sắc hồng, thành trên những nếp nhăn sự héo hắt vẫn chưa mất hết cái tươi.
Muống không thể giữ nổi, bật ra một tiếng thở dài. Gió lồng vào nhà; những ngọn lửa vàng rực tạt dài về một bên, cuốn cao lên tới quai ấm. Những tiếng rào rào tỏa vang, và, ngoài trời mờ mịt thêm trong làn mưa và sương xám hẳn lại với màu xanh đặc của cây cối.
Muống chợt nghĩ không biết Bếp Giỏng có giúp được việc cho nàng không mà lâu rồi vẫn chưa về? Sự băn khoăn và lo lắng lại làm ruột gan Muống cồn cào hẳn lên. Muống tự nhủ:
"Hay hỏi người nọ không biết, Bếp Giỏng lại phải đi tìm người khác. Rồi đến người này cũng thế, Bếp Giỏng không muốn trở về mà không được việc gì, nên mặc mình với bà mẹ mà đi đánh bạc chăng?".
Muống thấy đầu óc lại tơi bời và tối lạnh đi vì một cảm tưởng u ám:
"Hay Thân không dạy học ở đây nữa? Vậy Thân đi đâu và Muống còn phải đi tìm Thân những đâu?!"
Vụt một bóng người chạy vào sân. Muống vùng ngước mắt lên vừa lúc tiếng người cất lớn:
- Mẹ với cô vẫn ngồi dưới bếp à? Sao không lên? Và mẹ và cô đã ăn cơm chưa?
Trật mũ ra, Bếp Giỏng vẩy mạnh những hạt nước vèo vèo xuống đất. Sau đó, Bếp Giỏng tươi cười bảo Muống:
- Cô cứ yên trí, chờ đây tí nữa rồi ông ta và thằng bé sang. Tôi đã hỏi, ông ta bảo phải có cậu giáo người như thế và tên như thế dạy con ông ta.
Tim Muống như ngừng lại, mắt nàng vẫn những tia sáng chầm chập nhìn vào mắt Bếp Giỏng. Sự thương xót càng làm Bếp Giỏng phải tươi cười và lấy giọng tự nhiên thực hơn:
- Thôi cô và bà cụ tôi lên nhà đi chứ. Kẻo khách người ta đến, mình ngồi dưới này sao tiện?
Châm đèn hoa kỳ xong, Bếp Giỏng lấy mũ che, đi trước. Bà cụ vịn tay Muống lẩy bẩy theo sau. Lên nhà, Bếp Giỏng tiếp lửa vào cây đèn to đặt ra giữa cái bàn, hai bên kê ghế trường kỷ cũng bằng gỗ mộc.
- Cô ngồi giường đây với bà tôi.
Bà cụ cũng giục Muống rồi bưng mâm cơm toan để ra bàn. Bếp Giỏng vội xua tay:
- Không! Con không ăn đâu! Mẹ và cô cứ để mâm nguyên ở giường mà ăn cho tiện.
Bà cụ ngước mắt lên, hấp háy. Bà định cất tiếng thì Bếp Giỏng cúi xuống, thì thầm:
- Tội nghiệp cho cô ta quá mẹ ạ! Anh cô ta dạy ở đâu ấy chứ có phải ở đây đâu! Ngoài miếu đã mấy năm nay vẫn chỉ ông giáo già ấy dạy thôi mà. Nhưng thôi, mai mẹ hãy nói cho cô ta biết. Giờ mẹ ép cô ta ăn cơm đi, con phải lên phố để sáng mai ra Kho nhận việc sớm.
Trong cái yên lặng đột nhiên này, trống ngực Muống càng dồn dập. Nàng nhớn nhác trông Bếp Giỏng và chung quanh.