Chương XII
Ông xơi rượu nữa cháu rót?
Bếp Giỏng choàng mở mắt như người sực tỉnh cơn mơ, uể oải lắc đầu:
- Thôi bà ạ! Bà tính tiền đi.
-... Hai cút rượu Văn Điển, hai bìa đậu, ba xu lạc... thưa ông hào ba tất cả ạ. Và có bánh cao lâu và kẹo lạc vani mới cất về, ông xơi thêm!
Bếp Giỏng lắc đầu, đưa cho bà hàng đồng hào đôi. Nhận những đồng xu trả lại, bỏ loảng xoảng vào cái túi áo dạ lính, Bếp Giỏng đứng dậy chào bà hàng rồi thẫn thờ bước xuống hè. Gió lạnh thổi vù vù lại phía anh. Bụi đường trắng xóa lầm lên, xoáy dài từng quãng rồi chạy rào rào cùng với những mảnh lá khô và giấy lộn.
Hơn chục bước, Bếp Giỏng đứng lại để tránh cái ô tô phóng qua đường rồi sang hè bên kia. Tới đây sự huyên náo mãnh liệt gấp trăm, nghìn ở dãy phố Bếp Giỏng vừa qua. Khu vườn hoa Đưa người đã sống lại ngay từ chín giờ sáng cái sinh hoạt tưng bừng riêng biệt của nó. Người và người. Trên suốt dãy vỉa hè và tràn tới cái khoảng đất sừng sững những cây núc nác tây gai góc, ít phút hở một khoảng trống. Hàng này vừa đứng lên, hàng khác đã dọn đến, người này vừa mặc cả xong, người kia đã sà xuống, và từng tốp lố nhố đủ cả nhớn, bé, già, trẻ, đàn ông, đàn bà chỉ lăm lăm chồm lên khi một người gọi đến thuê mình. Thêm vào những tiếng ồn ào hỗn loạn ấy, tiếng trống và thanh la inh ỏi của một gánh vừa làm xiếc vừa bán thuốc cao đan hoàn tán của người Khách, và thêm những bước chân dồn dập và tiếng cười nói của những lớp người đi tắt qua.
Tâm trí Bếp Giỏng đã mềm nhũn, cảnh vật trước cặp mắt chói nhức của anh phút như không phải ở một ban ngày, ánh sáng. Bếp Giỏng thở hắt ra một cái dài rồi chau mày nhìn đếm lại thấy còn vừa đúng hào rưỡi, Bếp Giỏng nắm lằn tiền vào lòng bàn tay, xăm xăm đi vào đám đông trước mặt. Mấy đứa trẻ ăn cắp làm ra bộ ngờ nghệch đương chực chõm một người có tiền và hớ hênh, nhác thấy Bếp Giỏng toan chạy lại chào. Nhưng vẻ mặt lầm lầm của anh làm tan cả sự hớn hở chào đón của chúng, chúng ngạc nhiên nhìn Bếp Giỏng len vào đám xiếc nọ.
Một ý nghĩ cuối cùng nổi lên. Bếp Giỏng đắn đo một giây rồi nhất định. Anh thấy biết đâu thuốc của bọn Khách bán đầu đường cuối chợ kia lại không có vài thứ tốt. Mà thứ này lại chữa khỏi bệnh con anh chỉ với cái giá tiền trong tay anh kia nó trả vừa đủ một cuốc xe từ trên phố về tới trường Hàng Kênh thôi.
Lão bụng phệ ngừng cánh tay cầm cái đinh ba nện xuống đất giữ nhịp cho trống và thanh la lại. Hắn nghiêng đầu nghe Bếp Giỏng kể rồi "à" lên một tiếng rồi gật gật đầu. Hắn lấy ở cái hòm để liền mặt đất một gói giấy nhỏ. Trước khi đưa cho người mua, hắn giơ cao lên, giơ ra tứ phía, oam oam nói bằng thứ tiếng An Nam trọ trẹ với những vòng trong vòng ngoài người thẫn thờ nghe và nhìn hắn giới thiệu thứ thuốc cam sài của trẻ con, hiệu nghiệm như thần này.
Bếp Giỏng đã sôi cả ruột. Lão bụng phệ lại còn dềnh dàng giở lọ dầu cho thêm ra khoe các tính dược của nó. Không thể nén được nữa, Bếp Giỏng giật phắt lấy và đẩy bừa người đứng xem đi ra. Anh vẫy đến một thằng bé quần thâm, áo trắng cổ bẻ:
- Mày đưa ngay gói thuốc này cho chị nhé, chị có hỏi thì bảo chiều thế nào anh cũng về.
Thằng bé vâng, dạ niềm nở. Bếp Giỏng hất hàm giục nó "chạy mau lên" rồi ra đường.
"Lại nhà Cai Quýnh hay ra Kho bây giờ?" Bếp Giỏng tự hỏi lần nữa và càng thêm ngao ngán. Việc làm dạo này không có, đi lắm chỉ mỏi chân và thêm chán nản. Còn Cai Quýnh, vừa mới chiều qua Bếp Giỏng đã gặp hắn mà! Nếu có cái gì hay hay, thế nào hắn nếu không thân đi thì cũng cho Giầu Sẹo hay Em Nhớn gọi Bếp Giỏng.
Ở nhà thì bứt rứt cả người nằm ngồi không yên, hai chân luôn luôn chỉ lăm lăm bước vọt ra ngoài, tưởng như đâu đây công việc và tiền nong đương sẵn sàng chờ đợi. Mà đi thì lại thế này! Bếp Giỏng lắc đầu, ngước mắt lờ đờ nhìn thinh không.
Dòng sông Lấp, nước chiều đã lên, ba thuyền củi hạ cột buồm xuống, từ tít đằng kia chui qua cầu Carông, tiến băng băng lại những lán ngay bờ sông. Gạch, đá, sắt san sát suốt dải đường Bômal, đương chuyển ầm ầm ra từng đoàn xe bò. Các phu phần nhiều là con gái, hò reo vang lừng với những câu hát khuyến khích, giọng rộn ràng tỏa rộng ra bởi những luồng gió thổi dài.
Bếp Giỏng càng như mê man.
Các xưởng thợ và xưởng máy ở dãy bên trái Bếp Giỏng, ầm ầm bắn ra những tiếng động nối tiếp không ngớt. Nhìn vào trong đó chỉ thấy những dáng đi, những cánh tay cử động, những bánh xe và dây da chuyển vận, những ổ sắt quay tròn, những búa lớn quai nặng nề và những miệng người lắp bắp. Những thanh âm riêng biệt bị cuốn và chìm đi trong cái dòng hòa hợp của nó. Và người, những con người, quần áo vải thô xanh và nâu kia, không còn chút gì phân biệt trong cái ăn mặc nhem nhuốc than bụi và dầu mỡ ở chỗ làm việc ngày đêm không ngừng của họ.
Bước hay không, Bếp Giỏng như không hay biết. Hình như anh bị xô tràn đi trước những làn sóng chỉ có tiến và lôi kéo theo tất cả những cái gì cản trở. Bếp Giỏng dần thấy choáng váng cả người. Sự trơ trọi nghèo nàn hèn kém của anh, anh cảm thấy rõ rệt và thấm thía trong lúc này, giữa cảnh này mà những ai ai chung quanh anh cũng như có sự chắc chắn và có nghĩa lý.
Đắm thêm vào những ý nghĩ chua xót và tủi cực, Bếp Giỏng càng dồn bước. Chợt anh ngước mắt lên. Cái cầu quay trên sông Tam Bạc hiện như đập vào mắt anh với một đoàn tàu chạy sầm sầm. Mặt nước lạnh ngắt làm vang thêm và xa hơn những tiếng bánh sắt chạy vun vút.
Bếp Giỏng rờn rợn đi qua vòng cầu vang thình thình. Khỏi mấy cột đèn, anh vào một ngõ hẻm rồi đứng lại trước một gian nhà cửa gỗ dán lung tung mấy bức tranh lăng nhăng cắt ở báo và bìa lịch ra.
Bếp Giỏng vừa bước vào, một người gày còm, da đen sạm nằm bên bàn đèn, ngồi nhổm lên nói:
- Kìa bác Bếp! Có gì lạ đấy không?
Bếp Giỏng ngồi phịch xuống giường, giọng mệt mỏi:
- Tôi đến bác cũng định hỏi như thế!
Giầu Sẹo nằm bên kia nhăn nhó cười:
- Thật chán hơn cơm nếp nát. Thôi! Chẳng việc gì thì đừng. Bác Bếp nằm xuống đây làm vài điếu cho tỉnh rồi "nó" muốn ra sao thì ra.
Cai Quýnh người gầy còm, liền nhích lùi vào sát tường để rộng chỗ cho Bếp Giỏng. Nhưng Bếp Giỏng vẫn ngồi, trên đầu lù lù cái mũ vàng lấm láp. Anh đón lấy chén trà nóng của Giầu Sẹo rót đưa, uống làm hai hớp rồi với lấy cái điếu, đơm mồi thuốc lào to bằng đầu ngón tay. Tiếng điếu rít lên sòng sọc vừa dứt, làn khói cay xé tỏa um ra trước cặp mắt Bếp Giỏng lờ đờ. Anh rót cho mình chén nước khác, uống cạn rồi cất tiếng:
- Thế từ sáng bác Cai vẫn nằm nhà?
- Bác tính không thế thì còn đi đâu. Ngoài đường gió đùng đùng, trong túi lại nhẵn tiền, cực chết được. Tôi buồn quá, đến nỗi có người phu về gọi tôi có một thuyền gạo sáu, bảy tấn muốn dỡ, tôi cũng chẳng đi, bảo họ tìm lão cai nào đó bảo cứ việc ra, tôi chỉ lấy có hai đồng...
Hắn rít dài một hơi thuốc lào rồi nói tiếp:
-... Thì ban nãy, đưa nhà tôi một đồng đi chợ còn một đồng thuốc phiện, giầu bánh là vừa!
Điếu thuốc đã quánh lại ở đầu mũi tiêm lăn nhanh trên dọc tẩu nâu bóng. Giầu Sẹo vừa cắm phập thuốc vào nhũ tẩu, Cai Quýnh liền đón lấy miệng dọc, quay lại, giục Bếp Giỏng:
- Điếu này chú Giầu tiêm chắc ngon lắm đây, bác kéo đi. Lo toan làm gì! Chả nay thì mai, không việc này thì việc khác, xoay cách nọ không được sẽ giở bằng cách kia... Bác Bếp hút đi cho khỏe rồi đi đằng này với tôi.
Bếp Giỏng cười một nụ cười thấy đắng và xót cả lòng:
- Được! Mời bác! Bác cứ tự nhiên, tôi xin vô phép. Thuốc phiện tôi cũng hút được, nhưng dạo này tôi ít ngủ và háo trong người quá...
Giầu Sẹo quay đầu dọc vào miệng Cai Quýnh và nói tiếp lời Bếp Giỏng:
- Khi anh Bếp tôi đã hút thì không để ai phải mời cả. Tôi đã biết rõ tính anh, những khi anh đương bực bội thế này mà "đá" hơi thuốc phiện vào người, thì thế nào cũng sinh chuyện...
Ngừng lại, Giầu Sẹo cười:
- Có lẽ tại anh Bếp yếu người nên kém rượu. Vậy tí nữa bác Cai gái về, bác bảo bác gái nấu cho anh Bếp tôi bát canh thịt và xào một món gì cho chua vào, anh tôi ngon miệng, uống được rượu là mọi sự bực dọc sẽ tiêu tan ngay.
- Được! Được! Tưởng gì chứ thế thì dễ lắm, được lắm! Vậy tôi xin vô phép bác Bếp nhé.
Dứt tiếng, Cai Quýnh vẩu môi hút chặt lấy đầu dọc, mắt thao láo mở to nhìn điếu thuốc cháy lem lém trên ngọn lửa vàng trong và những tia khói mỏng mảnh nở ra, mềm mại. Định phân trần rằng mình không phải như Giầu Sẹo nói và ngỏ vài câu cho cả Giầu Sẹo và Cai Quýnh rõ sự thể đau đớn lúc này của mình, nhưng thoáng nghĩ Bếp Giỏng liền kìm ngay lời lại. Bếp Giỏng cảm thấy nếu thế thì lòng anh đến tan ra mất! Cái Chanh nóng sốt và đi ngoài hàng tuần lễ, sự ăn uống trông vào mấy hào của cái Lụa thì đủ sao chi tiêu cái ăn thôi... Và nói ra không những Bếp Giỏng tủi cực mà còn đứt ruột gan vì hối hận nữa. "Nếu mình không rượu chè cờ bạc bê tha! Nếu mình chịu khó làm ăn và lo xa như những người khác thì làm gì vợ con mình phải lâm vào những bước đau ốm và đói khổ này!" Không! Thà rằng Bếp Giỏng chết! Hơn là chịu sự giày vò khi thốt xong câu giãi bày với người ngoài mà nghe mấy câu trên kia nổi lên trong tâm trí, từng tiếng một, từng tiếng một, như câu móc và xẻo vào xác thịt một tội nhân đời xưa.
Tất cả các loạt cảm tưởng này kết thành một khối lửa ngùn ngụt đốt tâm hồn Bếp Giỏng đương quằn quại trong cái lưới dày và nặng. Trước mặt anh, mọi vật vụt biến đi, thay vào một bầu đỏ rực những luồng lửa cháy sôi sùng sục. Bếp Giỏng phải cố giữ nhịp thở đều hòa để nén cái cơn ho chỉ chực trào ra. Cơn ho! Quái gở! Nếu lúc này mà Bếp Giỏng lại phải ôm ngực, mồm há hốc để vọt ra những tiếng sặc sụa!
Cai Quýnh bóc phong bánh đậu xanh, mời Bếp Giỏng. Đã cầm vào tay miếng bánh nhờn mỡ mà thơm ngát, Bếp Giỏng còn thẫn thờ chưa chịu ăn. Cai Quýnh giục:
- Bác Bếp xơi đi chứ! Kìa, nước rót ra nguội cả rồi! Bác nghĩ gì lắm thế!
Hắn ăn làm một miếng cả miếng bánh, nhai và nói:
- Chốc nữa Em Nhớn nó chưa về thì tôi thân sang phố Khách tìm để hỏi xem công việc ngã ngũ ra sao. - Cai Quýnh "à" lên một tiếng và hớn hở - Tôi chắc phải được rồi, vì tôi hẹn nó không thì phải về báo ngay để người ở nhà đỡ sốt ruột, mà giờ nó chưa về và ban nãy người phu của tôi ở ngoài Kho về bảo gặp nó đi với lão Khách ấy.
Hắn chiêu ngụm nước và làm cả miếng nữa:
- Nhưng thế nào tôi cũng phải đi ra Kho tìm nó nữa xem công việc một thể... Kìa! Bác Bếp xơi bánh đi. Đã bảo mà, tiền nong xoay xở được đến đâu hay đó, việc gì phải chán nản.
Gượng gạo, Bếp Giỏng đưa chậm miếng bánh lên miệng. Bột đậu xanh mềm tơi và ngọt mát nhưng anh thấy như nuốt trấu. Anh phải uống nước luôn cho trôi và cố trấn tĩnh tinh thần cho tươi tỉnh. "Em Nhớn đi điều đình đón một món hàng lậu thuế, Cai Quýnh đã dặn dò rành mạch và người phu của y đã gặp Em Nhớn đi với khách hàng. Thôi! Phải vui và hy vọng lên". Bếp Giỏng tự nhiên rồi thấy trong người đã mỏi rã, sống lưng và các khớp xương khác như sắp rời ra, liền nằm xuống chiếu.
Vừa lúc Giầu Sẹo tiêm xong điếu thuốc, Cai Quýnh vội đón lấy dọc, quay sang trúng miệng Bếp Giỏng:
- Bác xơi đi!
Chỉ suýt nữa Bếp Giỏng nôn thộc ra. Mùi bánh đậu xanh bám lấy đầu lọc, trộn với mùi thuốc phiện đã thành cao tự bên trong dọc xộc ra, tanh một cách lạ lùng. Bếp Giỏng vội gạt Cai Quýnh và lại phải cười gượng:
- Mời bác! Khi nào tôi muốn là tức khắc hút mà!
Bên ngoài, ánh nắng đã trong hẳn đi, không còn cái màu vàng tươi, giờ, một thứ ánh bạc và lạnh như của thiếc mới tỏa ra. Nhiều người đi làm đã trở về. Tiếng ồn ào ở đường vẳng vào trong ngõ. Cai Quýnh kéo xong không biết là điếu thứ bao nhiêu, chiêu xong hớp nước liền ngồi nhỏm dậy.
- Quái! Tôi phải ra Kho tìm Em Nhớn vậy! Việc xong rồi mà sao giờ nó cũng chưa về.
Bếp Giỏng cũng chau mày lại:
- Hay tôi cũng ra với bác Cai xem sao.
Cai Quýnh lắc đầu:
- Thôi! Mình tôi ra cũng được. Không phải tôi có điều gì định giấu giếm đâu! Mà vì lão khách này dát lắm, nó chỉ sợ nhiều người biết nó có hàng rồi bấu sấu nó. Vậy bác cứ ở nhà chỉ mười lăm phút hay nửa giờ là cùng tôi sẽ về.
Cai Quýnh mặc áo dạ đi khỏi, Bếp Giỏng liền nằm nhích hẳn lên, duỗi thẳng chân, tay vắt giao nhau trên bụng. Sự mỏi mệt và buồn tủi tự mấy ngày đêm ăn ngủ không đều, đè nặng thêm xuống mi mắt. Bếp Giỏng nhắm lại rồi thiếp dần với những nhịp thở không đều trong lúc ánh sáng đèn trở nên vàng đục.
Trời dần xám lại và gió nổi to hơn từng cơn chạy rào rào trên mái lá.
Những tiếng nói to và một cái mũ vất đánh thình xuống giường làm cho Bếp Giỏng choàng dậy. Mắt cay xè Bếp Giỏng hấp háy nhìn. Cai Quýnh rít tiếng nói:
- Thế là chú giết người! Thế là chú giết tôi! Công việc như thế vì chú là hỏng bét cả! Và từ rầy đến con chó nó cũng không tin tôi nữa.
Bếp Giỏng ríu cả lưỡi:
- Cái gì thế bác Cai? Cái gì thế chú Bè?
Cai Quýnh lắc đầu và gầm trong miệng:
- Ồ... ồ... ồ... tôi có ngờ đâu chú lại trẻ con như thế và đang tâm như thế? Công việc với người ta về lâu về dài mà chú để cho hai tướng "cộng" ngay của người ta hai tấm lụa, làm người ta sợ động giao vội hàng cho đứa khác.
Em Nhớn liền vung tay, gắt át đi:
- Khổ quá! Khổ quá! Giời ơi!... Bác không chịu để cho ai nói cả.
Đến đây, tai Bếp Giỏng đã ù hẳn đi. Anh vùng dậy nói với một tiếng hét tưởng đến bật vỡ phổi. Bốp! Cả một bàn tay dày và gân guốc đập vào mặt Em Nhớn. Bếp Giỏng nhảy chồm túm giật tóc Em Nhớn và đưa liên tiếp những quả đấm huỳnh huỵch vào ngực, vào mặt.
- Giời ơi! Giời ơi! Anh Bếp anh ấy đánh chết tôi đây!
- Giời ơi! Giời ơi! Giời ơi! Anh Giầu ơi.
Vùng dậy theo, Giầu Sẹo hết sức gỡ tay Bếp Giỏng mà không được. Dưới sự giằng giữ và đấm đá túi bụi, cái giường rung lên kèn kẹt. Sợ xô phải bàn đèn, Giầu Sẹo nhảy vọt qua chỗ vật lộn, luống cuống bê bàn lại đằng tấm phản cuối góc nhà.
Hàng xóm đã đổ sang đông nghịt cả nhà. Em Nhớn húc liều một cái vào người Bếp Giỏng rồi giật đầu chạy vút ra ngoài. Một mảng tóc tuột ra, máu chảy ròng ròng xuống mặt. Em Nhớn cũng chẳng kịp chùi cứ thế lồng tới đầu phố.
Giầu Sẹo và vợ Cai Quýnh thu xếp lại nhà cửa xong, Bếp Giỏng uống hết chén nước thì đứng dậy, với lấy cái mũ, Cai Quýnh tròn mắt:
- Bác Bếp đi đâu đấy?
Bếp Giỏng lắc đầu:
- Tôi lại đằng này một tí thôi.
Cai Quýnh nói như người rên:
- Nhà tôi đã làm cơm rượu xong rồi đấy! Bác ở nhà mà xơi rượu chứ còn đi đâu?
Bếp Giỏng cười một nụ cười làm nhăn nhúm cả những nét mặt đen sạm:
- Thì tôi xin vô phép hai bác để khi sau. Giờ ở nhà còn đương bề bộn và người tôi váng vất quá, tôi thật không còn bụng dạ nào mà ăn uống. Như thế nếu tôi ở lại chỉ mất vui cho hai bác.
Cai Quýnh khẩn khoản hết nhời nhưng không được. Bếp Giỏng cười xin lỗi và chào vợ Cai Quýnh cũng chạy lên níu giữ, rồi khom người bước ra. Vầng trời xám và thấp đổ sụp ngay xuống đầu Bếp Giỏng nóng bừng lấm tấm mấy giọt mồ hôi ở trán. Gió lạnh ào ào thổi qua mặt anh những vần không làm dịu đi được chút nào sự chán nản hun đốt.
Nếu lúc này, có một bãi cỏ hoang hay một gian nhà trống để Bếp Giỏng nằm lăn ra thì có lẽ anh sau một giấc ngủ như chết, anh bớt được phần đau khổ và bứt rứt, để khi tỉnh lại anh có sức mà xoay giở tiền nong và việc làm, chứ về nhà tay không lúc này thì anh vì tủi cực mà phát điên lên mất! Tới ý nghĩ này, trong trí tưởng tượng Bếp Giỏng vang lên như là tiếng khóc rười rượi của thằng cu Khế thấp thoáng trong tiếng Muống hát ru nghẹn ngào. Bếp Giỏng lại thấy trên tấm chăn xô lệch cái thân thể nóng nực của cái Chanh quằn quại. Con bé quằn quại để nói với người lớn rằng trong ruột gan nó đau đớn lắm mà cứ để nó thế mãi thì nó chết mất!
Ngực Bếp Giỏng đã lại như bẹp lại. Cổ họng anh tức chói và nghẹn ngào. Anh thấy nếu mà con nhỡ mình nào trong lúc này thì anh cũng chẳng thể sống được. Và giờ, nếu ai muốn xẻ thịt anh ra để anh được tiền mà chạy chữa cho con và nuôi nấng vợ con, anh cũng xin vui lòng. Không những anh không đau đớn mà còn sung sướng nữa. Để tỏ rằng anh không phải là người chồng và người cha bê tha không còn nghĩ gì đến cái kẻ máu mủ. Để tỏ rằng anh một khi đã tỉnh ngộ, anh rất sẵn sàng quên mình.
Chợt Bếp Giỏng đứng sững lại trước một mảnh giấy bìa treo dưới tấm biển đồng đề tên một nhà bao thầu. Mày chau lại và phải chuyển vận tận cùng trí nhớ ra, Bếp Giỏng đánh vần những chữ bằng mực tím rất to viết ngả trên miếng bìa:
"Cần nhiều thợ nề lành nghề đi xa. Lương hậu và có bảo đảm chắc chắn".
Dưới đó là những chữ nhỏ và viết thẳng:
"Chú ý! Có giấy chứng chỉ tốt hay bất cứ giấy gì cẩn thận lại được trả thêm. Và khi đi cho vay một số tiền trước".
Cánh cửa gỗ lim lắp song sắt xịch mở. Hai người quần nâu áo vải hớn hở đi ra. Bếp Giỏng níu một người lại:
- Bác! Này bác! Bác làm cho ông chủ đây?
- Không! Tôi vừa ký giấy nhận việc chứ đã sang bên ấy đâu mà làm?
- Sang đâu cơ?
- Bên Lào! Bên Lào! Bác có gì vào trong bàn giấy kia mà hỏi. Chúng tôi còn đi có việc vội.
Bếp Giỏng mạnh bạo đi vào trong làn ánh điện sáng trưng. Cái mũ vàng trật ra, Bếp Giỏng cúi đầu chào một cách thành thạo một người vận áo dạ đen quần vàng, ngồi chật cả cái ghế.
- Chào quan chủ ạ!
Ông chủ ngước cặp mắt kính gọng vàng loáng lên. Bếp Giỏng không để ông chủ phải hỏi, tự giới thiệu:
- Thưa quan chủ, chúng tôi thấy ngoài cửa có biển đề cần thợ nề thạo việc và có giấy tốt đi làm xa, chúng tôi vào xin hầu việc quan chủ.
Đủ thì giờ nhận cái y phục nhà nghề, cái vóc người và vẻ mặt rắn chắc cho Bếp Giỏng, ông chủ cười nhạt một tiếng rồi gật gù:
- Được! Thế nhà bác có sẵn thẻ căn cước và giấy má chứng chỉ gì không? Có thì sở tôi biệt đãi khác hẳn thợ thường và số tiền lĩnh trước cho nhiều hơn.
Nghe cái giọng chậm rãi và hơi ồ ồ của người chủ, Bếp Giỏng thấy vui ngay trong lòng. Anh tự nhủ: "Làm việc với cái hạng biết việc dù nó có nghiệt cũng thích! Tưởng hỏi những cái gì khó khăn chứ những cái kia thì mình cần gì!". Bếp Giỏng cũng thong thả đáp:
- Dạ! Thưa quan chủ tít chúng tôi có và giấy má cũng được dăm bảy cái ạ. Trước chúng tôi có sang Tây làm lính thợ và sau khi mãn khóa, chúng tôi có làm việc nhiều nơi. Cái kho mới ở ngoài Sáu Kho và tràn gạo của hiệu Quảng Hưng là chúng tôi đứng nhận làm đấy.
Ông chủ liền chau mắt lại:
- Nhà bác làm cái gì chứ không phải thợ.
Bếp Giỏng thấy trong người nhẹ hẳn đi:
- Thưa quan chủ nếu quan chủ thử và giao thử cho những công việc thường thường thì chúng tôi cũng cố gắng làm vừa ý quan chủ cho được.
Dứt lời, Bếp Giỏng rút ở túi áo trong ra một tập giấy. Anh lục tìm bỏ riêng ra mấy tờ rồi đưa cả chỗ còn lại cho ông chủ. Cặp mày vẫn chau lại, ông chủ xem từng tờ một rồi ngước mặt lên với nụ cười làm cái cằm xệ thêm ra:
- Được! Như thế nhà bác sẽ đi ngay chuyến ô tô thứ ba này với một bọn thợ của tôi. Giấy tờ của bác để tôi giữ và bác muốn vay tiền trước thì ký giấy.
Chiếc ngăn két giữa kéo vụt ra, sau đó một tờ giấy in sẵn đưa ra dưới mắt Bếp Giỏng.
- Bác muốn vay trước bao nhiêu? Đây tôi bao nhiêu cũng cho vay được nhưng tôi muốn xem công việc bác làm ăn sao đã, lúc đó tôi sẽ định lương cho bác và bác cần năm bảy chục một trăm cũng được.
Bếp Giỏng yên lặng. Anh thoáng nghĩ đến quãng đường xa xôi và hiểm trở ngăn cách chỗ anh làm với nơi chôn rau cắt rốn của con cái anh. Đã đành anh sẽ gạt hết nỗi nhớ thương một khi ra đi, nhưng trước đó anh phải thu xếp cho vợ con êm ấm rồi thân anh muốn dầu dãi thế nào cũng được. Sự tủi cực lại bóp chặt lấy tim, Bếp Giỏng phải cố đè sự cảm động để cất tiếng cho rắn rỏi, khỏi lộ chỗ yếu của mình:
- Thưa quan chủ, chúng tôi kể cần tiền thì cần năm cần đời chứ không phải một giờ một lúc. Mà đến hầu ông chủ đây, chúng tôi muốn làm hầu ông chủ mãi mãi, vậy xin tùy ý quan chủ ạ.
Ông chủ khà mấy tiếng cười, đứng dậy vỗ vai Bếp Giỏng:
- Bác nói phải! Nhưng tôi nói một khi biết việc bác, thì tôi sẽ định lương và bác hỏi bao nhiêu tôi cũng đưa, nhưng giờ thử với bác thì tôi đặc biệt đưa bác trước hai chục. Hai chục! Khi bác đi tôi lại còn phải ứng cho nhiều món bất thường khác vậy vào bác sẽ đến năm chục ấy.
Hất mạnh hàm, ông chủ nghiêm hẳn giọng:
- Bác lấy tiền bây giờ chứ? Có thì giấy hợp đồng đây ký đi.
Bếp Giỏng không đáp vội. Ông chủ liền giục:
- Kìa bác còn nghĩ gì thế? Có thì ký giấy đi, hay không mai bác lại cũng được, giờ sắp đến giờ tôi có việc phải đi... Hay... - Hắn dằn từng tiếng qua một nụ cười - Hay đây bác thấy tôi không được như những chủ khác thì thôi.
Bếp Giỏng ngước mắt lên, lấp lánh nhìn vào đôi mắt kính ngời dưới ánh điện:
- Thưa quan chủ chúng tôi đâu dám nghĩ thế. Nhưng xin thưa thật với quan chủ rằng nhà chúng tôi chẳng may cháu nó mệt nặng và bu cháu cũng yếu, vậy quan chủ cho chúng tôi thêm hai chục nữa để thuốc thang cho cháu và thu xếp cho nhà được...
- Không! Không!... - Ông vội ngắt lời - Tôi đã nói ra thì không bao giờ đổi lời, bác bằng lòng hay không tùy ý!
Cả cái tấm thân béo lùn trước mặt Bếp Giỏng đã đứng phắt lên, và bàn tay xồm lông bấm vào cái chuông điện làm ran lên những tiếng leng keng... Bếp Giỏng nóng cả mình vì thấy mắt hoa đi. Anh vội vàng nói:
- Vâng! Vâng! Chúng tôi xin nhận lời quan chủ.
Hai tập giấy mười đồng ở trong cái két đồ sộ sau bàn giấy, vứt mạnh ra mé bàn. Tờ giấy lấy ở ngăn kéo ban nãy lại giơ dưới mắt nóng nực của Bếp Giỏng. Bếp Giỏng chỉ nghe thấy loáng thoáng những tiếng ồ ồ đọc như nuốt chữ, và sau đó, tờ giấy chìa ra tay anh với một quản bút đã chấm mực.
"Giấy hợp đồng làm việc.
Tên tôi là... nhận rằng đã bằng lòng làm với ông Vũ Khắc Thụ tức Thuận Phát một hạn là... Trước khi làm việc, ông Vũ Khắc Thụ có giao cho tôi một món tiền... Số tiền ấy tôi đã nhận và sẽ trừ dần vào số tiền lương mà tôi và ông Vũ Khắc Thụ đã thỏa thuận với nhau.
Từ ngày ký giấy hợp đồng này tôi chỉ được làm việc cho ông Vũ Khắc Thụ và nếu công việc giao cho tôi có chậm trễ hay sai hỏng thì tôi xin chịu trách nhiệm.
Hải Phòng, ngày... 19...
Đã đọc và ký nhận
Bếp Giỏng bàng hoàng cầm lấy quản bút và tờ hợp đồng in bằng giấy dày. Tay run run, anh đưa nguệch ngoạc bốn chữ:
NGUYỄN VĂN TRUNG ký
Và cả đầu ngón tay cái của anh phải thấm vào thứ mực đen lăn tay cũng sẵn sàng ở bàn, in hằn liền với tên mình. Tập hình thẻ và giấy tờ của Bếp Giỏng lao vào ngăn kéo khóa xong, ông chủ hất hàm cười:
- Chiều ngày kia bác phải có mặt ở bàn giấy tôi đấy.
Bếp Giỏng "dạ" một lần nữa rồi cúi đầu chào, choáng váng đi ra. Mưa lúc nào không rõ. Những hạt nước nhỏ tắp và lạnh buốt, xỉa vèo vèo vào mặt anh. Anh nhảy vội lên một cái xe tay và giục chạy nhanh sang phố Khách.
Nào bánh trái, khăn mặt... Gói nhớn, gói bé, lủng củng bên cạnh Bếp Giỏng. Người phu xe đã phải gò lưng lại chạy mà Bếp Giỏng vẫn thấy chậm rì rì. Mưa càng nặng hột. Đường vào trong xóm đã khúc khuỷu gồ ghề lại càng khó đi hơn vì lớp bùn đặc sệt có từ một tháng nay cứ ngoạm lấy vành bánh. Đến một gốc đa anh xe dừng lại làm Bếp Giỏng sửng sốt:
- Sao thế?!
Người phụ xe hạ càng xe xuống, giơ cánh tay gạt nước mưa đẫm mặt:
- Thưa ông, thôi ông làm ơn cho cháu tiền. Đây tối quá và đường nát hết cả, cháu không thể sao kéo được.
Bếp Giỏng chau mày:
- Bác thử kéo đi. Từ đây vào Quán Nải chỉ một thôi ngắn nữa mà. Hay bác sợ?! - Bếp Giỏng cười gằn - Đã có tôi!
Người phu xe nói như mếu:
- Không phải thế ạ mà cháu xin thề với ông rằng cháu không thể nào gò nổi càng xe.
Bếp Giỏng ồ lên một tiếng dài đưa cả cho người phụ xe hai hào rồi cắm đầu bước như chạy. Mưa xỉa rào rào như roi quất vào mặt anh. Cái tối của đêm và của màu cây cối xanh đặc làm mắt anh chói nhức và choáng váng thêm. Mặc kệ, bùn tóe lên đầy ống quần rồi mà Bếp Giỏng vẫn tràn bước. Và cả ngực thêm gò lại những hơi thở phùn phụt ra tưởng như tim phổi đen đứt tung, Bếp Giỏng mím môi lại, áp chặt lấy các gói giấy vào ngực và càng lao người vào bóng tối dày hơn của quãng đường ngoằn ngoèo càng hẹp lại.
- Hự, ối giời ơi!...
Người Bếp Giỏng nhào đi mấy vòng, ngực vập thẳng vào một vật cứng như là một gốc cây chặt cụt bên đường. Cái gói hất tung. Bếp Giỏng rít lên một tiếng, cố vùng dậy. Nhưng sống lưng chưa cất thẳng, Bếp Giỏng đã lại ngã chúi xuống đường, mồm đầm đìa thêm thứ nước mằn mặn và hai tay ôm ghì lấy ngực cố thở và thở không ra hơi.
Một bóng người chập chờn đi tới. Hắn giật mình và mắt xanh lại nhìn cái đống gì lù lù bên đường với những tiếng rên khe khẽ.
- Ai đấy? Sao thế này?!
Bếp Giỏng vội mở mắt và cố cất tiếng như người đã bị nhịn nước mấy ngày:
- Chú Em Nhớn!... Chú! Tôi ngã!... Tôi ngã... chết mất!... Chú chạy tìm... tìm nhà tôi ra ngay... nhớ đem cái đèn... đèn pin ra...
Em Nhớn không kịp một giây suy nghĩ, xốc vội nách Bếp Giỏng lên. Bếp Giỏng vội rít tiếng:
- Không! Không! Đau quá! Đau chết mất!... Chú mặc tôi nằm... nằm đây... mà về tìm nhà tôi... cho tôi...