Hơi Thở Tàn Chương I

Sinh khom người, lấy gân tay đẩy cánh liếp mới buộc vào làm cửa. Những đầu nứa lởm chởm kéo xiết lên mặt đất. Một khoảng tối thẳm và đè nén đập vào ngay giữa mặt Sinh. Sinh choáng váng, đứng lại. Que diêm xòe lửa. Trước cái ánh sáng khen khét lắt lay, gian nhà vùng hiện ra. Gió lộng vào, bức màn trắng phấp phới, những tờ báo mở rộng trên bàn reo loạt soạt. Sinh tiếp lửa sang cây đèn hoa kỳ. Anh đặt đèn lên một ống hộp lê và một chồng sách cho ánh sáng chiếu rộng hơn. Rồi cởi giày, thay bít tất, vận thêm cái áo tây dạ cũ, Sinh nằm dài ra giường.

Hai tay giao nhau trên đầu, Sinh lại nằm như cái thói quen, sau những buổi đi làm về nhọc mệt. Sinh yên lặng thở và nghe những nhịp thở của mình.

Bên ngoài, những nóc nhà thấp và san sát đã lẳn tất cả cạnh vào nền trời tím đặc. Những tàu lá gồi xộc xệch thỉnh thoảng lại rít lên rồi xào xạc. Tiếng vo gạo chậm trễ ở mấy cầu rửa gần đấy làm người ta gai cả thịt vì nghĩ đến cái lạnh buốt của nước lã sắc rợn, như nứa mỏng. Không phân biệt và mỗi phút một lắng lại, những lớp lớp ồn ào sinh hoạt gấp rút về chiều tự trên phố đường đê và cầu Sông Cái đây kia tràn xuống.

Trong dạ dày Sinh lại nổi lên những tiếng róc rách. Sinh mỉm cười, thì thầm: "Hẵng chịu một chút nữa mà, kẻo rồi đau yếu lại oán trách thằng Sinh này không biết giữ gìn!" Nhưng chỉ vài phút sau Sinh phải ngồi dậy. Sinh cười và lắc đầu: "Vâng thì xin đi ăn cơm. Gớm! Chú nó vòi quá". Sinh vặn nhỏ đèn, toan ra ngoài thì thấy ở gian bên, bà cụ An đi dép lẹp xẹp, Sinh vội lên tiếng:

- Cụ An! Thưa cụ, cháu gửi nhà cụ ra phố một lúc ạ.

Thoáng một ý nghĩ, Sinh tự nhủ: "Nhà với cửa có những gì mà phải gửi?! Trộm cắp nào nó thèm lấy những cái quần áo tã và đống giấy mướp kia".

Bên kia, bà cụ An đã cất giọng thân mật:

- Ừ! Cậu Sinh cứ gài cửa lại, để nhà cho cháu nó coi. Ấy dù sao lúc chập choạng tối mình cũng phải cẩn thận kẻo trong xóm các ông ấy đói thuốc phiện hay túng tiền cờ bạc, các ông ấy khua đi cái gì mình khổ cái ấy. (Bà cụ cao tiếng). Ớ Sao ơi! Bế thằng Vu lên nhà cho em nó chơi với đèn đi. Cứ chúi làm gì ở mãi dưới bếp thế?

Sinh không theo lối ban nãy, Sinh vòng qua một xóm nhỏ, ngõ gồ ghề và chật hẹp rồi ra đường cái. Ánh đèn man-chon vằng vặc xanh của hai hiệu Khách bán tạp hóa bỗng ùa vào mắt Sinh. Sinh chợt có cảm giác vui thích bừng bột như ở phố Mới xô ra Hàng Ngang, Hàng Đào, đắm bước trong những làn sóng điện chói lòa của những gian hàng ganh nhau trưng bày. Quá đấy một quãng, một vùng ánh sáng khác tỏa lên, vàng đục nhưng ấm áp, của những ngọn đèn dầu tây thắp trong cái chợ họp tối.

Chợ dưới Bãi.

Liền ngay ba chõng hàng cơm dọn ở thềm đất mà Sinh bước lên. Các ghế đều kín người. Sinh sang dãy khác, len lỏi qua những hàng bánh cuốn, bánh đúc, bánh gói, bỏng, cốm, kẹo bột, thúng mẹt bày la liệt mặt đất. Sinh xuống gian quán cuối cùng. Thoáng thấy Sinh loay hoay, bà hàng đẫy đà vừa đơm cơm cho khách vừa đon đả mời.

- Cậu vào xơi cơm. Có riêu nóng và thịt gà nấu đông ngon lắm.

Sinh ngồi vào cái ghế gỗ dài cùng với một người quần nâu, áo vá, khư khư cái nón bên mình. Sinh toan lật vung nồi riêu lên nhưng đánh thấy hơi thơm ngọt ngào liền thôi.

- Bà đơm cho tôi bát cơm năm và múc cho ba xu riêu. Ấy! Tôi chỉ cần nhiều nước còn cá không có cũng được.

Sinh quay bảo thằng bé đương thu dọn bát đĩa:

- Này! Có thì bán cho tớ xu rau chứ tớ không lấy thêm riêu đâu.

Nhận ra người khách quen đã mấy hôm nay, thằng bé tóc húi ngắn, má nung núc và bụng xệ nọ liền híp mắt, gật gật đầu cười:

- Biết rồi, biết tính ông rồi!

Ở giữa ghế bên phải, một người gầy còm, tóc rối bù, lè nhè gọi tính tiền. Bà hàng vẫn không dừng tay đơm thức ăn, đưa mắt đếm bát đĩa và lẩm nhẩm:

- Cơm: bát trước năm xu, bát sau bốn xu, vị chi chín xu. Cái ăn: ba xu cá riêu, bốn xu lòng bò xào, vị chi bảy xu. Rượu: cút trước năm xu, cút sau… sau…? (Bà vội gọi) Này Bò! Bác này sau lấy cút mấy xu nhỉ?

Bò chưa kịp mở miệng, người đầu bù đã hốt hoảng:

- Chết! Chết! Cha mẹ ơi! Có mỗi cút năm xu chứ đâu còn cút sau!

Bà hàng lừ mắt một cái rõ dài:

- Chính tay thằng Bò nó đong cho nhà bác mà! Lúc tôi đương lấy cho nhà bác bốn xu lòng bò ấy, nhà bác chả giục nó đong mau rượu là gì.

Người đầu bù nhăn nhó như bị kìm cặp nghiến rứt:

- Khổ quá! Khổ quá giời đất ạ! Bà đông khách, bà bán cho ai ấy lại nhầm với tôi rồi! - Hắn giơ cái cút sứt sẹo lên phân trần trước cả khách hàng - Có phải không chư ông, một cút là một cút, tôi chỉ uống có một chứ đâu hai. Từng ấy rượu chứ cả chai nữa tôi cũng chẳng thể say mà lú lấp đi!

Một khách ăn cười. Bà hàng dằn đánh chát cái bát đang cầm xuống chõng, thét:

- Thôi! Thôi! Không lú lấp đi thì sao uống hai cút của người ta lại cang cảng cổ cãi có một?!

Thằng Bò bĩu dài cặp môi dày và đỏ nhờn:

- Ấy ông ấy không say đâu, chứ say thật thì phải biết. Lần trước bán rượu cho ông đã thế, lần này lại thế nữa! Ba bọn khách như ông thì người ta phải bán cả áo đi để bù vào vốn.

Sinh đã bứt rứt vì sự xô xát này. Sinh chau mày nhìn người đàn ông đầu bù, khổ sở và chua xót nghĩ đến cái tội nghèo đói làm người ta phải gian lận cả với những kẻ chẳng hơn gì mình bao nhiêu. Đâu phải lần này, luôn luôn Sinh chứng kiến và sẽ còn thấy nữa ngay bên Sinh những cảnh giành giựt, đánh xé, chửi rủa ở những hàng cơm đầu ghế mà vài khách ăn tưởng nhà hàng mải mốt quên đi thì giở trò u sua. Ngờ đâu, trong sự làm ăn buôn bán phải dầu dãi nhặt từng đồng trinh, và mỗi đồng trinh là một giọt máu, ai người chịu để mất chứ đừng nói nhìn kẻ khác cướp nó hiển nhiên trước mắt?

Rút cục người đầu bù phải trả tiền cút rượu "nhầm", nếu không bà hàng sẽ sai đầy tớ lột xác hắn ra rồi muốn đến đâu thì đến. Từng đồng xu dằn ra chõng hàng với từng tiếng đếm hằn học. Mắt thằng Bò ngời lên nhìn người nọ cho tới khi hắn chụp nón ra đi, vừa xuýt xoa chửi rủa. Bà hàng mấy lần chực vùng dậy đuổi theo nhưng người ta đều giữ lại. Chờ ít phút sau, Sinh tươi cười:

- Kìa! Bà múc thêm cho tôi hai xu riêu đi để tôi ăn nốt bát rau này chứ.

Đã bao lâu Sinh mới được ăn món này. Ở dưới Bãi, cá tươi nhiều và rẻ, nhà hàng không nấu riêu như phần đông trên phố, cá ươn, mẻ và nghệ tương đẫy vào để làm mầu. Đây còn thêm nhiều cà chua nên nước ngọt mát đi. Miếng rau nào nuốt đến đâu, biết đến đấy. Sinh tiếc thiếu cái bếp than không thì Sinh còn là ngon miệng. Nhưng Sinh không dám ăn no để phải vác cái bụng bình bịch và trằn trọc nghe sự tiêu hóa ì ạch nó làm mệt lả và ngốt cả người. Sinh chia bát cơm còn lại làm ba, cho hai người đàn bà bế con và một đứa bé què tay, gầy đứng không vững, hau háu chực đằng sau.

Thằng Bò đã rót cho Sinh nửa bát chè tươi bốc hơi nghi ngút. Sinh chiêu từ từ một hớp to. Uống hớp nữa, đoạn Sinh gọi Bò bán hai quả chuối tiêu vỏ lốm đốm nâu bày trên nóc cái tủ kính nhỏ đựng bánh kẹo và diêm thuốc. Sinh bóc vỏ từng ngấn và cắn chuối từng miếng. Mắt Sinh lờ đờ nhìn cái thức ăn thơm ngát nọ trong khi hàm răng đưa đẩy nghiền chuối mềm và ngọt tươi, Sinh vừa nghĩ đến một thành ngữ quên bẵng đi, chỉ còn nhớ đại ý là thứ chuối đương ăn đây thường đi đôi với thứ cốm Vòng dẻo và ngọt bùi do độc một làng nào đó gần Hà Nội làm được.

Luôn ba ngọn đèn của ba chõng hàng vụt tắt. Gió ngoài sông ùa vào, rít dài và tỏa mênh mang. Những phên nứa lảo đảo. Có cái giựt phăng cả cọc buộc, lao sầm xuống dãy hàng ngói dưới đất, khiến nhiều người nhắm nghiền mắt, ngã rạp vào nhau, kêu thất thanh. Các thân thể quần áo rách rưới đều run cầm cập, xương ngực và đầu gối như sắp long cả ra, da đen sạm tái thêm.

Ánh đèn càng tối vì phải để đèn khuất gió và thông phong ám khói. Người ăn uống sát vào nhau hơn nữa, vì rét và vì những bọn phu, thợ đi làm trên phố về tăng thêm. Tiếng cười nói ồm ồm, tiếng chuyện trò kè nhè, tiếng quấy khóc sa sả, rười rượi, bát đĩa va chạm… tất cả trộn lại, bùng lên, nồng và gắt dưới vòm trời đen đặc, gió văng mình vừa gào hét như để tràn lên một sự giày xéo.

Cái rét đã cắn tê buốt cả ngực. Sinh rùng mình, kéo cổ áo khép kín lại, khoanh chặt hai tay ủ vào nách. Một lúc sau, xỉa xong đồng xu cuối cùng, Sinh cắm đầu về nhà. Bên đường, thỉnh thoảng lại có một đứa trẻ chạy hồng hộc đi mua gạo, mắm muối hay dầu tây. Chợt, một hình thù co ro, quần áo mướp ra thoáng qua mặt Sinh. Sinh nhận ngay ra bác thuê nhà bên cạnh, theo sau, thằng nhỏ con bác cũng cỏm nhỏm và run bắn lên. Sinh toan chào hai cha con nọ nhưng nghĩ lại bèn thôi. Vô ích! Thế nào người cha chẳng đứng lại trong khi thằng nhỏ làm việc từ sáng đến giờ, đói như cào ruột mà còn bị huỳnh hãm.

- Thôi được, hôm nay cả hai bố con đều có việc, chốc nữa ăn uống no nê về, mình tha hồ chuyện.

Sinh tự nhủ và càng rảo bước. Ngay từ khi Sinh mới dọn đến, người cha nọ tự sang kê dọn giúp Sinh và chuyện trò thân mật ngay. Bác thấy gần và mến Sinh lắm vì bác không thể tưởng được một người nhiều chữ nghĩa như Sinh lại cũng lần hồi như cha con bác, mu ti mù tì, nay đi rửa nứa cho các chủ bè, mai lên phố khuân vác như bao người cùng khổ khác trong xóm sống được ngày nào biết ngày ấy.

Sinh lau khô chân, lên giường trùm chăn ngồi. Chân duỗi dài và rung rung, tâm trí lơ mơ, mỗi phút Sinh một đi sâu vào một bầu không khí êm ả tạo nên bởi cái yên lặng của đêm tối và của tinh thần Sinh. Ngọn đèn hoa kỳ nhỏ múp nhìn lại Sinh, chăm chú hơn, và như sắp cất tiếng nói. Chồng sách báo cũ cũng nổi lên những nhịp thở rạo rực. Có lẽ đấy là tiếng lưu chuyển của các luồng sinh khí bắt nguồn ở lòng người viết đã sôi nổi tràn ra giấy. Cái giường tre và cái bàn gỗ cũ cũng thầm reo những tiếng hoang vu xưa kia của khi còn là cây cối trên rừng.

Sinh mỉm cười mà không hay biết. Mắt Sinh ngơ ngác thêm, cái nhìn như tê đi trong men nồng của cái hôn người mẹ đặt lên trán đứa con ngủ thiếp. Chiều nay, làm xong tấm biển cửa cho một hiệu buôn, Sinh và người bạn chia nhau bốn đồng bạc tiền công. Sinh giả nợ hết đồng rưỡi. Món tiền còn lại cho phép Sinh được hai bữa no nữa, tức là đến ngày kia Sinh mới phải lo.

Kể ra một người như Sinh, hai tay trắng và không thân thích thì phải lo ngay từ ngày mai cho cái dạ dày. Đây đã trải nhiều cơ cực rồi, Sinh thấy vẫn biết phải nhìn trước sự xảy đến song không phải vì đó mà bứt rứt quên đi những phút vui nhỏ mọn chỉ thoáng hưởng rồi bị cướp ngay đi. Nghĩ và theo như thế, Sinh cho là tạm phải, nhưng nó vẫn thường làm Sinh đau đớn. Sinh đã luôn luôn lặng cả người, mắt bàng hoàng, tim chói buốt trong những cảm tưởng rùng rợn vì cuộc sống gay go và sự khổ não như là trầm luân, những kẻ nghèo hèn khó mà vượt lên khỏi.

- Cậu Sinh! Cậu Sinh ơi! Đi ngủ rồi sao còn để đèn thế kia?

Sinh choàng mắt:

- Không! Thưa cụ, cháu còn thức ạ.

- Thức sao mà im tiếng thế? Chết! Chớ có nghĩ vơ nghĩ vẩn kẻo lại ốm thì khổ. Ấy từ hôm cậu dọn đến nay, tôi trông cậu đã khác nhiều lắm. Cậu đã có tí má và tiếng nói thanh không phều phào như trước.

Sinh rạo rực, cười:

- Thưa cụ thật chứ?

Bà cụ An dịu giọng hơn:

- Khổ quá, với cậu ai còn nói dối! (Ngừng lại giây phút, bà cụ An đắn đo). À này cậu Sinh, bác bếp ở gian ngoài có cái chăn muốn bán đấy. Rẻ thôi, có đồng rưỡi, cậu mua thì tôi nói với bác ấy lấy độ đồng hai, đồng ba. Cậu phải chứng ho và đau ngực đắp một cái chăn mỏng thế kia, lạnh như hôm qua, hôm kia rồi sang một, chạp chịu sao được!

Sinh chưa biết trả lời thế nào, bà cụ đã nói tiếp:

- Đừng ngại cậu ạ, nếu cậu chưa sẵn tiền thì để tôi ứng ra, khi nào cậu có giả cũng được. Cái chăn này vừa mới lại vừa rộng, vừa dày, nhà bà cháu tôi đã có chăn bông rồi không tôi cũng mua.

- Hết giường, bàn lại đến chăn, cháu phiền cụ nhiều quá! Lòng cụ cư xử với cháu thế cháu áy náy lắm!

- Chỉ vẽ! Người ta bán anh em xa mua láng giềng gần, mỗi chốc đi đến đâu ai gánh cửa gánh nhà đến đấy được? Cậu cứ yên trí, tôi chỉ mong cậu khỏe mạnh, có công ăn việc làm tử tế, khuya sớm đi về với tôi là tôi vui.

Bà cụ ngừng nói. Liền đó, tiếng mở khóa hòm lách cách và giấy bọc loạt soạt. Rồi những tiếng dép lẹp xẹp đi sang nhà Sinh. Sinh yên lặng, trống ngực dồn dập. Cánh liếp đằng sau mở ra, bà cụ An lọm khọm bước vào, tà áo dài nâu lòa xòa, tay khệ nệ cắp cái chăn. Cái gương mặt còm cõi, da nhăn, mắt bé và sâu, và mái tóc thưa phớt bạc ấy, thoáng qua, mắt Sinh gần như hoa lên. Sinh vội bước xuống, giơ hai tay đón. Bà cụ liền mở rộng chăn ra giường, vuốt phẳng phiu bằng lòng bàn tay.

- Các đường chỉ còn trắng tinh, và cậu trông đây này, bông dệt xoa cứ mát tay đi. Tôi mua cho cậu rồi đấy, cậu lấy mà đắp.

Sinh thấy lạnh toát cả người. Mắt Sinh sáng lên nhìn bà cụ. Nhưng đôi mắt lờ đờ luôn hấp háy của bà cụ như không hay biết, càng nhíu lại trước ánh đèn dầu tây. Cánh tay ống sậy của bà cụ giơ một mảng chăn lên, rung rung. Bà ngắm nghía những vạch đỏ thẫm in lên mặt bông trắng lờ, xồm xuề lẫn những gút đen.

Nói xong được hai tiếng cám ơn, Sinh muốn thêm một câu nhưng thấy không còn nhời gì. Cổ họng Sinh nghẹn lại rồi nức nở dồn dập. Đó không phải là lần đầu. Từ khi Sinh dọn đến, biết bao cử chỉ thân ái vô cùng dung dị của bà cụ đã đột nhiên thắt chặt lấy tâm can Sinh.

Tất cả những đồ đạc Sinh đương dùng đây đều không phải của Sinh. Cái bàn cũ nhưng dày dặn kia bà cụ cho mượn. Cái giường gỗ, Sinh chỉ phải bỏ ra một đồng mua còn bao nhiêu bà cụ xin hộ cho với người có giường. Đôi chiếu Sinh vừa nằm vừa đắp là đôi chiếu còn mới, bà cụ gác lên tủ để dành giờ lấy xuống. Sinh còn mượn thêm của bà cụ cây đèn hoa kỳ, những sào màn, chậu thau và bà cụ còn giục Sinh hễ thiếu cái gì cứ việc sang bà lấy về dùng.

Đáng lẽ vì sự khẩn khoản của bà cụ, Sinh toan nhận ăn cơm tháng do bà cụ thổi. Nhưng nghĩ đến đồng tiền kiếm buổi đực buổi cái, Sinh nhất định chối từ. Thà Sinh nhịn đói khát và chết vì đói khát hơn là sẽ thấy người đàn bà yếu này nhỡ ra hao hụt vì mình. Sinh vốn ghê tởm sự ỷ lại vào lòng thương, ghê tởm một cách hằn học và không quên được. Đã nhiều lần, đương đau đớn tủi cực, Sinh bỗng thấy nhẹ hẳn người đi và man mác trong lòng một niềm yêu đời chỉ vì Sinh lại tưởng đến bên mình có bao nhiêu tình thương yêu xa lạ và ngay mình cũng chan chứa những rung động để sống. Như thế Sinh càng thấy mông mênh quí báu những nguồn cảm tốt đẹp của các người cơ khổ dù sao cũng không tắt hết được, và Sinh thấm thía mong gột rửa sạch những sự trục lợi vấy bẩn và làm sai lạc cả những tính tình con người.

Bà cụ An bỏm bẻm nhai trầu. Trước mặt bà, Sinh lại bâng khuâng như buổi tối hôm mới dọn đến ở. Lúc đó vào khoảng bảy giờ, kê xong cái bàn và xếp đống sách, báo thành từng tập, Sinh lên giường ngồi ủ chân trong chăn, ngây người ra. Cả ngày Sinh đã cử động không mấy lúc nghỉ và đầu óc cứ luôn luôn tơi bời vì những ý tưởng vui sướng bừng bừng.

Sinh ốm, được nằm ở nhà thương vừa đúng ba tháng. Từ giã cái giường sắt lênh khênh và cái không khí gây gây đặc biệt kia, Sinh vui được vài ngày vì thấy trong mình khỏe rồi lại không thể không lo lắng và chán nản. Thấy Sinh mới ốm khỏi, vợ chồng bác phu "bắc tê" ở chung nhà với Sinh không cho Sinh đi làm mà một mực ép Sinh phải ăn uống với mình hàng tháng cũng được. Vả lại Sinh có muốn cũng không có việc gì nên Sinh đành phải lần lữa ở nhà và xong hai bữa cơm lại la cà ở vài nơi quen hỏi công việc.

Sự khó chịu vì lại để vợ chồng người nọ vừa chạy ăn thêm cho mình vừa phải sục sạo làm lụng hết ở bến tàu đến lại bến ô tô, càng ngùn ngụt nung nấu tâm trí Sinh. Sinh thấy không thể còn một chút can đảm nhìn sự sống ấy kéo dài ra nữa. Nhất là Sinh lại về ở với vợ chồng bác nọ, trong cái xóm nọ mà không khí xám xịt lại, nghẹn cả phổi rồi. Thấm thoắt đã hai năm tại đây, Sinh vẫn bấp bênh vất vưởng như khi còn trọ trên phố. Sinh lại thay chỗ ở lại và tìm một cách khác để kiếm ăn ngoài cái vùng ngoại ô Bạch Mai này xem.

Một người bạn đã đến mách Sinh dưới Bãi còn nhiều gian nhà rộng rãi, sạch sẽ, lại rẻ tiền mà y cũng đã thuê một gian. Nghĩ tới cảnh tháng năm tháng sáu, nước to và lụt lội, giường phản lềnh bềnh, đi như đi trong đầm, Sinh đã lắc đầu, cười. Sinh bảo người bạn nếu Sinh không ở Bạch Mai thì đành phải chịu sự chật chội hoặc thuê nhà trên Ô Yên Phụ, dưới Ngã Tư Sở hay trong một ngõ nào vậy. Nhưng người bạn cam đoan cái chỗ anh giới thiệu với Sinh không bị những nạn như thế. Nền nhà đây vừa cao vừa dựng trên khoảng đất gần đê, có lối đi thẳng lên đường phố, tiện lắm!

Sinh nghe người bạn đến xem rồi bằng lòng. Sinh chờ vợ chồng bác phu đi làm cả, thuê ngay mang chăn màn và đồ dùng đi. Gần chiều Sinh lại chỗ hai người làm, khẩn khoản xin lỗi và nói chắc chắn sự thể không thể nào xoay lại như cũ, nhưng, dù ở đâu nữa, Sinh vẫn không xa vợ chồng bác và dám quên những nguồn cơn nông nỗi đã trải qua với vợ chồng bác. Bà cụ An là người đầu tiên tiếp chuyện Sinh. Khi Sinh xuống, bà cụ bỏ hàng ra tận xe đón Sinh vào nhà. Bà cụ cùng người đàn ông còm cõi Sinh toan chào ban nãy đi lấy giường, bàn và chỉ bảo Sinh kê dọn.

Tối đó không rét như bây giờ. Gió đầu tháng mười thổi mát nhẹ cả người. Sinh mở toang cửa sau, đê mê nhìn ra sông Cái sương tỏa bàng bạc. Những nhà trong xóm và suốt bờ sông đã đóng cửa. Chiếu qua những khe liếp, ánh đèn dè sẻn dầu tây hòa lại thành một làn sáng nhợt nhạt trên nền tối mờ mờ. Cảnh tượng ban đêm ở đây cũng không khác mấy. Mái lá úp súp. Người thuê chen nhau từng giường. Đồ đạc tồi tàn gắng gượng đứng để khỏi sụp đổ. Tiếng làm việc dai dẳng ở những hàng bánh cuốn, bánh đúc, thợ mộc, thợ rèn cũng quằn quại và nức nở qua những lớp bóng tối.

Sau mấy tháng đau ốm, từ bát cơm, chén nước quả chuối, miếng kẹo Sinh cũng phải chờ đợi và muốn khác hơn không sao được, giờ Sinh lại bắt đầu một gia đình. Một gia đình với mỗi mình, khuya sớm đi về và mọi sự ăn ngủ do mình. Như thế Sinh lại hết sức bắt tay vào bất cứ việc gì, miễn là ngay thẳng, để khỏi đói, rét quá, để được sống với những người chung quanh cũng nghèo khổ như Sinh. Ở Bạch Mai hay xuống Bãi hay đâu nữa, Sinh cũng chỉ thiết tha với mỗi sự được sống chứ không phải Sinh dụng ý trốn tránh những sự eo sèo, đày đọa và hầm hè với nhau của cuộc đời mà không hiểu tại sao và có nghĩa gì người ta cũng cơ cực như nhau, cũng sống với nhau dưới những không khí không kém tối tăm, lại cứ coi nhau như quân thù, không chịu tìm cách vượt lên.

Cái làn sáng mờ mờ chập chờn trước mắt Sinh lùi xa mãi rồi đen thẫm. Những tiếng trẻ khóc sa sả, tiếng ru ời ời, tiếng mè nheo gắt gỏng cắn rứt, chỉ còn loáng thoáng. Tâm trí Sinh hoang mang đi sâu hơn vào tiếng gió vang vang. Chợt bức màn trên đầu Sinh xõa xuống. Sinh giật mình, ngước mắt lên. Cánh liếp bị đẩy bắn ra lúc nào ấy, gió như là mấy ngọn suối chảy xoáy vào, lạnh buốt. Bà cụ An đã thay miếng trầu khác, giã kìn kịt trong cái cối đồng nhỏ.

Sinh bước vội xuống đất, xỏ cả vào dép bà cụ, Sinh ra kéo cánh liếp lại, toan gài chốt thì kêu lên:

- Kìa! Cháu Sao!

Đôi mắt đen láy và sâu thẳm của con bé cháu bà cụ vẫn nhìn Sinh không chớp. Trên gương mặt trắng mát, đôi mắt bâng khuâng và xa xôi ấy hút mạnh lấy mắt Sinh như hai vì tinh tú lấp lánh ngoài khơi. Vài sợi tóc bỗng phất phơ. Con bé đưa từ từ một ngón tay lên miệng cắn rồi cúi đầu, quay đi. Trong nhà, bà cụ An vội gọi:

- Sao con lại đứng ngoài gió ấy?! Vào trong này với bà hay về nhà với em kẻo nó dậy khóc bây giờ. Bà nói chuyện với cậu Sinh một lúc nữa rồi về.

Không có tiếng đáp. Vút cái, thân hình bé nhỏ và mảnh khảnh của con bé cháu bà cụ khuất đi. Nhưng đôi mắt đen láy và sâu vòi vọi vẫn hiển hiện trước mặt Sinh. Sinh cài chặt cánh liếp, vào ngồi chỗ cũ cạnh cụ An, nói chuyện một lúc lâu rồi mà vẫn còn thấy đôi mắt con bé mở to, qua bóng tối, lờ đờ nhìn Sinh.