Chương III
Bà Cửu Tô quát gọi, giọng lanh lảnh:
- Kìa nhà chị này! Chị thu xếp thế nào phải mau đi chứ!
Chị cu Năng ngước nhìn người đàn bà đứng tuổi và béo lùn nọ ngồi tè hè trên cánh sập gụ giải chiếu hoa cạp điều. Chỉ chạm qua vào cặp mắt sáng ngời của bà Cửu, chị cu Năng đủ thấy rợn cả mình. Chị vội cúi mặt xuống, tay vân vê dải yếm đen đủi. Bà Cửu chau mày lại, nhổ bẹt cốt trầu vào cái ống nhổ bóng loáng để liền ngay cái cơi khảm:
- Tháng này nữa là hết và tôi cũng chỉ có thể nhân nhượng, tử tế với vợ chồng chị đến thế thôi. Ai đời đi vay nợ, tiền lấy từng đống một của người ta mà hết năm này sang năm khác cứ ỳ ra?! Tháng tháng nhà chị són được hơn đồng bạc lãi rồi cùng kỳ lý đem gạt cho người ta mấy gian nhà bẹp, hỏi chỉ dỡ làm củi chứ được việc gì? Người ta ăn ở đến thế mà vẫn không biết! Xin ở lại thì chày cối đến ba bốn tháng, hỏi còn muốn gì nữa? Muốn gì nữa?
Từng lời rành mạch và rắn đanh của bà Cửu đang chan chát vào lòng người con nợ. Ấy cả như bà thì sự thể đi một cách ngay như thế và trăm điều của bà đều phải cả. Nhưng mỗi lần chị phải giáp mặt bà, thấm thía nghĩ đến cảnh tan nát vì công nợ, chị càng đau đớn cho sự dại dột của mình và càng ngùn ngụt phẫn uất trước con người đầy mánh khóe thâm độc kia.
Phải năm đói kém, tuy nhà chị có hai vợ chồng chị và đứa con trai, ba miệng ăn thôi mà chị cu cũng bập vào năm chục bạc nợ. Không dám để sự réo rắt làm mang tai mang tiếng và bứt rứt ăn ngủ không yên, chị cu thấy trong xóm chỉ có mỗi mình bà Cửu giàu có và chuyên nghề cầm cố, cho vay chị liền đâm đầu vào. Một mặt chị vay tiền về trang trải mỗi nơi một tí, một mặt chị đong gạo của bà Cửu về bán mong kiếm lãi để trả tiền bà và người khác. Ngờ đâu mấy tháng sau, thóc hơn vọt lên. Chị cu như người nằm rét có được cái chăn ngắn và rách, trùm được tí chân thì hở toác cả đầu. Chị dứt nợ chỗ một vài chục, thì đằng bà Cửu tính gộp cả mọi thứ tiền gốc, lãi đã ùn ùn lên hơn trăm bạc. Không như những nơi khác, đây bà Cửu lần giao tiền hay gạo, đỗ nào cũng bắt vợ chồng chị cu điểm chỉ vào cái giấy ký nhận hàng hóa buôn bán đảm bảo bằng cái nhà gỗ ba gian hai chái. Sau cùng, bà Cửu đưa cho chị cu hai chục bạc nữa rồi bắt vợ chồng chị làm giấy nhường đứt cái nhà.
Cái nhà! Đó là tất cả mồ hôi, khí huyết và sự ăn đói, mặc rét trong bao năm. Chồng làm phu, vợ buôn bán các chợ, hai vợ chồng chị cu đã nai lưng ra kiếm tiền để có mấy gian nhà. Vì ở thuê mãi thì hai người chết mất! Tháng tháng hơn đồng bạc tiền nhà, khi mạnh chân khỏe tay có tiền đã vậy, khi không chịu của chủ vài tháng thì lo đến méo mặt đi vì ngảnh đi ngảnh lại đã tới kỳ rồi.
Một cái nhà dù nhỏ và chỉ bằng tre lá cũng là phần căn bản cho một đời sống nghèo. Không hết năm gian, người ta cho thuê đi ba gian, hay khi được giá, gia đình rút lại ở một gian. Tiền thu đó chi cho đong gạo, mua củi, giỗ tết, sắm sửa, may mặc, và, nếu để ra được, thì làm dần vốn. Rồi khi có trai khôn lấy vợ, gái nhớn gả chồng, sẵn nhà đấy là cái mặt mình cho những mối mai, dâu gia trông vào. Như chị cu, được mỗi thằng cu Năng, đến năm phải lấy vợ con cho nó thì sẵn cái nhà đấy vợ chồng nó cứ việc về dúm rau dúm bếp với nhau. Còn như không thể vay mượn ai được tiền cheo cưới mà sống chết cũng phải lo vợ cho con, vợ chồng chị chỉ phải làm giấy cầm nhà đi là có tiền ngay, chẳng việc gì phải van lơn, ơn huệ ai hết.
Nhà của vợ chị cu Năng làm ngay vào tháng tám, sau một trận bão mà ông già bà lão đều bảo chưa trận bão nào khủng khiếp như thế. Nhà gạch cũng đổ, lắm cây đa cũng bật rễ, nước sông lại lên to, trâu bò chết cơ man. Từ tre, gỗ đến hòn gạch, chiếc đinh, cái gì cũng cao vọt lên. Chị cu Năng phải vay của mụ đổi tiền ở cổng chợ một trăm nữa thêm vào món tiền ngót hai trăm của hai người chắt bóp được. Người chồng đã can ngăn nhưng chị cu nhất định cứ làm. Chị lo nếu năm nay chị không làm thì chị đến buồn tiêu hoang phí cho hết đi rồi chị vào Sài Gòn hay lên mạn ngược sống, mặc chồng, mặc con.
Ba gian, hai chái, kèo cột gỗ xoan, cửa bức bàn, thềm bó gạch, vách trát vữa lề phẳng và quét vôi như tường gạch, đằng trước sân có bể và giàn hoa, bếp cũng rộng và ngay cạnh một bờ ao… Đó, nhà của vợ chồng chị cu. Nhiều người đã phải tấm tắc khen nó phong quang không kém của mấy người có tai mặt trong xóm. Không biết tiền của thế nào nhưng với cái nhà như thế phải là người đứng mực, khá giả.
- Chị cu! Kìa nhà chị cu! Nhà chị định nay hay mai dọn đi để tôi còn sửa chữa rồi cho thuê kiếm đồng chứ.
Chị cu vẫn yên lặng, môi mím chặt. Vài hình ảnh thấm thía xưa kia thoáng qua tâm tưởng chị. Những ý nghĩ đau xót ran lên trong lòng chị. Lại như là những tiếng trẻ khóc vang vang bên tai chị, tiếng oe oe của thằng cu Năng ngày nó mới được một năm thì chị ăn mừng nhà mới luôn thể. Cố gắng hết sức, chị cu mới cầm được nước mắt:
- Thưa bà… thôi lần này nữa cháu đến kêu với bà, vậy xin bà đoái tình cho. Bà cho vợ chồng nhà cháu ở lại sang giêng hai sang năm, nhờ giời vợ chồng nhà cháu làm ăn được chúng cháu sẽ chẳng dám quên ơn bà. Nếu không thì nhà cháu xin tức khắc dọn đi ngay.
Bà Cửu Tô lắc đầu:
- Không được!... Tôi đã bảo không được là phải y như thế mà. Nhà cửa phải sửa chữa lại ít ra cũng vài tháng, và xong thì tôi cũng chẳng cho ai thuê, mà mở lối trông ra đường, cho con bé cháu trong làng ra dọn ngôi hàng gần gụi vui vẻ với tôi.
Chị cu vẫn cố níu lấy cái hy vọng ở lại và gặp cơ hội chuộc lại nhà:
- Thưa bà, vâng nhà cháu cũng biết xưa nay bà nói nhời nào với ai thì y như thế, nhưng chỗ vợ chồng nhà cháu thì xin bà thương tình mà thư cho. Ăn ở với nhà cháu chí tình như thế, giời sẽ chứng quả cho bà, và nhà cháu thật suốt đời đội ơn bà.
Mấy tiếng cười sè sè chặn lấy sự van lơn:
- Tôi chả dám! Và thôi, thế là tôi tưởng cũng cư xử hết lòng với vợ chồng nhà chị rồi và vợ chồng nhà chị cũng phải biết cho, đừng nên quá nữa! Vì chả nhẽ tôi còn róc xương róc thịt tôi ra và bỏ cả con cháu tôi mà làm vừa ý chị hay thế nào nữa!
Bà Cửu Tô ngừng lại, quay nhìn thoáng ra ngoài sân đã rầm rập người đi chợ về, kẻ cho lợn, gà ăn và sửa soạn cơm chiều. Bà cau mày, dằn tiếng chửi rủa một người nhà làm ăn vung vãi rồi buông thõng tiếng:
- Thôi chị về đi.
- Vâng!... Nhưng… xin bà mở lòng cho.
Đôi mắt sắc của bà Cửu quắc lên:
- À! Nhà chị này lạ nhỉ? Yên lành không nghe hay chị muốn có pháp luật?...
Như bị một roi điện quạt mạnh vào mặt, chị cu bật nói:
- Vâng! Nhà gán nợ bà thì vợ chồng tôi điểm chỉ, hộ phố nhận thực và hạn ở lưu trong giấy quá lâu rồi, điều gì bà cũng nắm đúng luật trong tay. Nhưng giờ nhờ bà nghĩ lại cho chúng tôi sao thì nghĩ?
Bà Cửu Tô rung cả người lên:
- Kìa nhà chị nói những gì thế? Nhà chị muốn tôi nghĩ thế nào? Nhà chị bắt tôi phải thế nào?
Mắt chị cu Năng sáng hơn nữa nhìn lại bà Cửu Tô rất lâu và không chớp. Hai bên má núng thịt và nhẵn thín của bà Cửu đã nóng bừng, bà cười gằn:
- À thế ra vợ chồng nhà chị định bắt tôi phải nộp tiền hay trả lại cái nhà hay lại cho vợ chồng nhà chị ở lại năm bảy năm nữa?
Chị cu đã nghẹn ứ cả cổ vì những hơi thở nóng rực, dồn dập. Chị phải cố gắng mãi mới nói lên được, và không thể kìm hãm được nhời khi vừa cất tiếng:
- Như chúng tôi của cải thần thế gì mà dám bắt ai điều nọ, điều kia! Vậy chỉ xin cụ nghĩ lại cho chúng tôi thôi.
- A! A! Đây bà nghĩ, đây bà nghĩ, ớ những thằng khán, thằng bõ đâu, chúng mày gọi ngay chúng nó lại nhà vợ chồng con mẹ cu, bao nhiêu đồ đạc quẳng hết ra đường cho bà…
Chị cu đứng vùng lên, mặt tím lại. Bà Cửu Tô cũng long sòng sọc nhìn vào gương mặt người đàn bà gầy còm, quần nâu áo vá, đối diện mình. Cùng phút đó, những tấm hoành phi, câu đối sơn son thiếp vàng treo ở chỗ bà Cửu ngồi, và tất cả tủ chè đỉnh đồng, chậu hoa, đôn sứ cùng hàng trăm thứ đồ vật trang hoàng khác, đều như chõ vào mặt chị cu mà thét lên:
- A! Con mẹ này láo! Con mẹ này giỏi!
Bà Cửu càng thấy cháy sôi cả người, bà điên cuồng phẫn uất và ghê rợn nữa vì một kẻ cùng mạt thế kia lại dám đối chọi với bà chứ không chịu van xin. Nếu có quyền gì, bà quyết chính tay bà băm vằm địch nhân ra làm nghìn mảnh cũng chưa hả.
Chợt một người đàn ông chạy ra, vừa xốc cái áo dạ khoác ngoài vừa nói:
- Mẹ! Mẹ! Sao thế?!
Bà Cửu Tô gờm mắt lừ người nọ, không đáp. Người nọ quay vội sang phía chị cu, trừng mắt, dõng dạc nói:
- Tôi biết hết cả rồi. Chị không được xấc với bà tôi như thế. Bà tôi đấy chứ không phải ai đâu. Chị phải biết…
Chị cu chơm chớp mắt, yên lặng. Giọng nói khàn khàn kia thao thao:
- … Bà tôi đây tồn hồ nhân nghĩa cũng có mà thẳng tay bóp tan người ta ra cũng có. Kẻ nào mà dám xoay giở với bà tôi, bà tôi chỉ phí đi một món là kẻ ấy sẽ đủ điêu đứng, khổ sở. Nhưng thôi này chị cu, chị nên về ngay đi cho qua cơn nóng của bà tôi rồi sau chị có định nói năng van lạy gì hãy hay.
Dứt lời, người đàn ông ẩy mạnh chị cu:
- Chị phải nghe tôi! Phải nghe tôi.
Rồi hắn đi lại bên cạnh sập, nhăn nhó rền rĩ nói với bà mẹ vợ:
- Khổ quá! Mẹ vừa mới thôi uống thuốc, cần phải tĩnh dưỡng mới được.
Sự phẫn uất đã làm chị cu mê man, theo đà tay của người con rể nọ, chị quơ lấy cái nón, bàng hoàng ra ngoài. Mưa bụi thổi vù vào mặt chị. Người chị lạnh rợi đi. Đường trong ngõ khúc khuỷu và lầy lội vòng giữa những dãy nhà lúp xúp, những bước chân của người đàn bà nọ đã bủn nhủn nhưng cứ tràn đi.
⚝ ⚝ ⚝
Người chồng đứng chờ ở trước cửa. Giữa hai gò má cao và đen nhám, mắt y vụt sáng lên:
- Bu nó! Có được không?
Chị cu vứt mạnh cái nón xuống giường, mặt hầm hầm tím ngắt. Anh cu nhăn mặt, nhắc lại. Chị cu lắc đầu rền rĩ:
- Thôi! Thôi!... Chẳng cần gì hết… Nằm đường nằm chợ hay nhịn đói cũng được, lập tức đi chỗ khác thôi…
Anh cu, giọng tối tăm, tha thiết:
- Làm sao thế?! Việc gì bu mày cũng làm như sấm sét ấy. Lúc mình gấp khúc mình phải liệu đường lui tới chứ.
- Ôi dào… chẳng cần phải liệu gì cả! Với những đứa ấy, có nói lắm cũng chỉ phí nhời thêm cực thôi…
Vợ chồng nhà ở gian bên đã sang. Người chồng tuy chưa biết sự thể thế nào cũng nói vào:
- Phải! Việc gì mà luồn lụy họ? Mà ngay trong xóm trong cũng còn khối gian cho thuê vừa rộng vừa rẻ, mỗi tháng chỉ bảy tám hào là cùng.
Rất nhanh, giọng hắn trở nên thân mật. Hắn vuốt cánh tóc lên vành tai, nhìn vào mặt chị cu:
- Họ chỉ biết có tiền thôi chứ cần gì nhân nghĩa, thương xót như hạng nghèo mình?
Như mọi khi, với hắn, dù nhời nói tử tế đến đâu chị cu cũng thấy chướng tai và ghê tởm lắm. Vì hắn ta chỉ giây phút sau, gặp con gái, con rể bà Cửu, lập tức cũng cái giọng trơn như mỡ ấy hắn nói sang không biết bao nhiêu câu chê bai, xui bẩy và rất có thể hắn khấn ngay giời vật chết tươi các hạng người bội bạc như vợ chồng chị cu. Nhưng lúc này, chị cu bỗng thấy hắn ta tốt và chị không còn chút tưởng đến những sự hèn hạ, quái gở của hắn.
Cảm thấy chị cu yên lặng tỏ rằng bằng lòng, hắn nheo cặp mắt mi mỏng và hùm hụp, cười sè sè với những tiếng cười nồng mùi mồ hôi chua của dọc tẩu thuốc phiện:
- Vả lại tôi xem anh chị ở đây như không hợp nên "nó" cứ lủng củng, vậy dọn đi chỗ khác sẽ ăn ra làm nên chăng.
Hắn ta vừa nói dứt, chị cu lại thấy không thể chịu được sự ngọt ngào gươm giáo của hắn. Chị lộn cả ruột, dằn tiếng, nói thầm:
- Phải! Vợ chồng tao chong chóng dọn đi để mày nhận với thằng con rể mẹ Cửu đứng trương cả cái nhà này mà lập thêm mấy cái bàn đèn nữa.
Cùng lúc đó chị muốn đạp bắn hắn đi để khuất mắt cái nước da xanh mét và cặp môi thâm xịt trề ra kia nó ô uế hơn cả mụn nhọt, rác rưởi. Chị không thể tưởng tượng được một người đương làm phu phen như hắn bỗng đâm vào nghiện, rước bàn đèn về nhà bán đầu tiêm cho chồng, con người ta ở trong xóm, họ cũng chỉ làm ăn đầu tắt mặt tối, được bữa sớm lo bữa tối, để cho người ta cắn rứt nhau khổ sở, tan hoang cả nhà cửa.
Chợt hắn reo lên và cuống quít:
- A! Cậu Cả đã lại. Bu mày để con đấy, mau đi đặt nước sôi cho tao.
Chị cu liền nhìn ra. Người con rể bà Cửu Tô đương bước rón rén ở rìa đường để giữ đôi bít tất và đôi giày "Gia Định" khỏi bùn. Cậu vẫn khoác áo dạ và còn quấn thêm cái khăn len to sù như cái chăn. Tần, người đàn ông nọ, vẫn rối rít quay tìm cái nọ, sờ cái kia. Hắn vội thúc giục chị cu mà quên hẳn những câu vừa nói:
- Đấy cậu Cả đã lại. Cậu biết điều lắm chứ không như bà mẹ vợ. Chị chịu khó nói với cậu ấy, thế nào cậu ấy cũng cho ở lại và cho vay thêm ít tiền làm vốn.
Vợ Tần đã sạm cả mặt vì sự vồn vã như điên dại của chồng trước mặt hai người đương đau khổ. Y cau mày:
- Làm gì mà lem lém như quân bài tây ấy?!
- Cậu ấy với cậu ó! Khách hút của ông thì ông đi mà đun nước, chứ tôi chỉ cho con bé này bú xong bầu sữa là tôi lại ra chợ.
Tần trừng mắt:
- Bỏ mẹ chợ đấy.
Vợ Tần nghiến răng:
- Bỏ chợ thì lấy gì mà đổ vào miệng ấy!
- À! Không nghe ông thì vỡ mặt với ông bây giờ.
Vợ Tần ôm con, đứng phắt dậy:
- Ôi dào! Chả chồng thì đừng! Những cái ngữ đi đun hầu nước thuốc sái, chết đói thì chịu chứ không sao hầu được.
Tần vung tay chực túm tóc vợ. Người đàn bà nhanh mắt gạt tung tay hắn đi, chạy vút ra ngoài:
- Đồ khốn nạn! Rõ không biết nhuốc!
Cậu Cả đã khệnh khạng bước vào nhà. Tần vội gạt mồ hôi trán, lật đật rút chiếu mới giải ra giường. Cậu Cả giương mắt nhìn vợ chồng chị cu ngồi quay lưng vào nhau, người bó gối, người lầm lầm. Cậu cười nhẹ mấy tiếng rồi bảo:
- Chị cu sao mặt mày nặng nhọc thế? Đã nhiều lần tôi bảo không những mình chị mà cả bao nhiêu người khác nữa rằng bà cụ nhà tôi ưa ngọt thì cái gì cũng phải lựa ý cụ. Cụ nhà tôi đã vui vẻ, mình muốn gì sẽ được. Ấy ban nãy chị về, cụ vùng lại mắng cả tôi. Thế mới chết người chứ! Thôi cụ đã hơn sáu mươi tuổi, sắp về chầu Phật rồi, chửi mình bao nhiêu ấy là chúc cho mình những sự hay bấy nhiêu.
Thoáng đưa mắt nhìn Tần buông cái mành ở buồng hắn, và từ trong bóng mờ nhoi lên một ngọn lửa vàng đục, cậu Cả quay ra, sửng sốt:
- Lại dọn bàn đèn ra để cám dỗ người ta đây!
Tần cười sè sè, xoa xoa tay:
- Cậu cứ dạy thế! Cậu hút chơi bời dăm điếu thuốc để đêm cho tỉnh hầu tổ tôm cụ mà.
Vừa nói hắn vừa lấm lét nhìn vợ chồng chị cu như bảo rằng: "Thôi chúng mày xéo mau đi đâu cho khuất mắt tao thì xéo. Đừng lần cậy gì nữa để khách của tao chậm hút, rồi bà cụ hay mợ cả thấy lâu cho người đi tìm về thì thật chúng mày giết tao!"
Cậu Cả bước vội vào buồng, xốc áo khoác, quay lại cười:
- Thôi vợ chồng chị cu cứ yên trí. Thế nào tôi cũng nói giúp với bà cụ nhà tôi cho.
Và cậu nháy mắt:
- Như thế chị cu phải cố giúp lại tôi cái món cô gì em họ ở nhà quê ra chơi hôm nọ ấy. Bảo cô ấy nếu thuận thì muốn buôn bán tôi cũng cấp vốn, tha hồ sung sướng!
Chị cu sôi cả người, muốn tát trái ngay năm bảy cái vào cái mặt phèn phẹt và trắng như con gái kia. Trong khi ấy Tần cười hơ hớ:
- Gớm! Cậu bao nhiêu cũng chả vừa. Mợ cả nhà đẹp ngồn ngộn ấy mà cậu vẫn tòm tem những người khác.
Cậu Cả bèn cười theo, đoạn hất hàm bảo Tần:
- Chú mày! Cho tôi mượn cái khăn sạch nào đó để tôi phủi nước mưa bám vào cái par-dessus này đi kẻo chốc nữa hút say, đắp áo ướt, rét chết. - Cậu nghiêm giọng - Nhưng đứa nào ấy gác bà cụ và nhà tôi có cẩn thận không đấy? Như hôm nọ thì suýt cả lũ bỏ mẹ.
Tần quả quyết với cái giọng nói xuýt xoa:
- Cái đó bất tất cậu phải để tâm! Chính con đây còn chạy ra chạy vào cửa cụ, con còn phải giữ gìn gấp mười ấy.
Hắn quay ra dõng dạc truyền cho một thằng bé đương lúi húi dưới gian bếp khói um:
- Cu Tần! Mày nhóm to lửa xong thì để đấy cho thầy. Mày ra tận ngoài ngõ mà vừa chơi, vừa trông, cẩn thận vào không thì chết đòn đấy!
Điếu thuốc đầu tiên đã đưa loáng loáng trên diện tẩu. Hơi thơm bùi nghịt lừng lên. Cậu Cả lim dim ngọn đèn trong chiếc chụp rạn hàn bằng giấy bản. Khói thuốc lá thơm đồng thời tỏa ra làm Tần thỉnh thoảng lại nháy mũi. Trong cặp mắt đăm đăm của Tần, gờn gợn những ánh sáng của một mong ước mà Tần thấy nếu thực hiện thì sau đó dăm năm Tần có chết cũng xin cam tâm.
Đó là được lọt vào một cửa giàu có như nhà bà Cửu Tô; được bà giao phó một phần tiền của; được ngày ngày đi các vùng quê thu thóc đòi nợ, được đứng ốp các đầy tớ làm việc rồi sau hai bữa ăn ngập miệng lại họp tổ tôm hay lẩn vào một nhà kín đáo trong xóm để hút thuốc phiện. Sau cùng, cố sống chờ đợi ngày cái người chủ gia tài kia chết mà hưởng cái phần hương hỏa nhiều ít do theo những mánh lới ăn ở tỏ rằng mình biết thương, biết quí, đứng đắn và cố sức nối dõi cái chí làm giàu của người trước.
Tần thoáng nhìn cậu Cả. Ngay đó Tần rợn cả người vì có cảm tưởng cậu Cả sắp đoán được các ý nghĩ cho là bất chính của mình. Không! Không, Tần phải dập tắt sự ước mong điên rồ kia không nhỡ trong cơn mê ngủ nói ra rồi tai vách mạch rừng, tức khắc những kẻ oán thù Tần sẽ chẳng để Tần yên thân. Và người tìm hết cách làm Tần sống dở chết dở ấy chính là cậu Cả giờ đây đương hút những điếu thuốc mà Tần trổ hết tài ra tiêm hầu cậu.
Sinh đã là một kẻ thù không đội giời chung của cậu Cả vì cô gái út bà Cửu đã phải lòng Sinh chết mệt. Không những cậu mà còn nhiều người trong xóm để tâm đến cái ý tình của cô ả Hường này.
Một đêm, Hường đang ngồi hầu bóng với mẹ trong điện bà Hàn ở đầu xóm, thấy Sinh thơ thẩn ngoài đám đông liền trốn ra. Cậu Cả dõi bước luôn Hường. Hường theo sau Sinh ra cái vườn huệ gần sông. "Cậu Sinh! Cậu Sinh ơi! Cậu đứng lại cho em hỏi cái này". Hường gọi Sinh đến lượt thứ ba, Sinh không đáp. Sinh cứ lùi lũi đi rồi rẽ ngoắt về nhà chị cu Năng mà Sinh thuê một gian.
Cậu Cả đã tím cả ruột gan và lặng người đi nhưng vẫn phải cắn răng, Hường tuy là con út nhưng được bà Cửu yêu dấu gấp mười vợ cậu là con trưởng. Bà cầu mãi ở chùa Hương mới đẻ được Hường. Hường giống bà như lột và cũng có số đội bát nhang. Chỉ mình Hường được ra vào chỗ bà Cửu nắm, đấm bóp cho bà khi trái gió giở giời, cùng bà tay hòm chìa khóa.
Cơ hội tốt bao giờ mới đến để cậu Cả bẻ tan cái gai chói mắt, buốt thịt kia?! Nếu không bao nhiêu công phu trong mười mấy năm ròng nát đầu óc vì suy nghĩ, dàn xếp đến tan tành hết một khi Sinh lấy Hường thật!
Thì nó đã đến.
Chị cu Năng vừa làm giấy cầm nhà, cậu Cả liền luôn luôn lui tới, ân cần bảo chị nên lấy thêm tiền nữa để mở mang buôn bán. Rồi khi hai vợ chồng nhường đứt nhà, cậu liền bắt buộc chị không được để Sinh ở chung nếu không một ngày ở lưu cũng không cho. Ngay dịp đó Sinh ho ra máu, phải vào nằm nhà thương làm phúc. Cậu vội vàng trong một bữa cỗ đông đủ người tai mặt quen thuộc đến, đem tất cả hiểu biết của cậu ra nói cặn kẽ về những nguy hiểm ghê gớm của bệnh lao cho cả mấy bàn nghe.
Hai cách đó quả nhiên đã vùi chết mối tình có lẽ là đầu tiên của cô ả Hường càng ngày càng béo và chua ngoa nọ.
Hình ảnh anh chàng mảnh dẻ gương mặt buồn xa xôi, mắt quầng thâm thỉnh thoảng ngời sáng, chỉ hơn một tháng Hường không nhìn lại là biến hẳn. Với anh trai ấy, Hường ta không còn những đêm nóng rực cả người, phải cởi phanh áo ra mà quạt phành phạch, bứt rứt tưởng đến cùng y ngồi dưới bóng mát chòm cau kia tính toán sự làm ăn. Bớt xén của mẹ, tiền riêng cho vay lãi, đong thóc để đấy chờ lúc kém, tìm những món hàng gian lậu và chỗ tiêu thụ và phần hương hỏa bạc vạn đương lù lù đây kia… đấy, Sinh sẽ lo toan với ả.
Giời đất! Nếu Sinh đã bằng lòng để Hường dúi tiền cho một ông già bà cả đến nói với mẹ Hường và đứng ra lo liệu cheo cưới! Nếu Sinh đã quẳng những đống sách, báo cũ rích đi, không chúi đầu vào mà chăm chỉ vào những cuốn sổ dày cộp cất trong tủ buồng bà Cửu và hòm của Hường? Nếu Sinh như thế và cũng ngọt ngào với Hường, ngoan ngoãn và chịu khó với mẹ Hường thì một người vừa hiền lành vừa trẻ vừa có nhiều chữ nghĩa như Sinh thế nào không chiếm được hết quyền hành trong nhà?
Sao Sinh lại không thế? Giời đất! Sinh để những lúc dưới trời xanh trong, ở rìa một lan can sân gạch rộng, Hường phải quạt đến rã cánh tay mà vẫn thấy ngốt cả người, mồ hôi gáy, mồ hôi lưng, mồ hôi nách cứ đằm ra như tắm.
Một buổi chiều gần đây, Sinh đi làm về ở bờ sông, không như mọi khi mặt hầm hầm, lần này gặp Sinh cậu tủm tỉm cười nhìn Sinh và gật gù. Thoáng thấy cái gương mặt phèn phẹt ấy, tóc chải nhẫy dầu, trán bóng và phơi một ngấn tóc lâm râm vì bị cạo ép để tăng chiều cao và rộng, Sinh liền rợn cả người. Biết suốt sự khoái trá vô cùng của cậu Cả nó hiện tưng bừng ra cả nét mặt, Sinh nhún vai:
- Rõ khổ! Sao không tìm hết cách lấy nốt cái Hường kia để ăn no, ngủ kỹ, hầu tổ tôm khỏe hơn!
- Vo… vo… oooo…
Pập, điếu thuốc vừa dứt, Tần vội nhỏm dậy lập cập rót nước, bưng cái chén chè nóng sút dâng tận cái miệng khà ra một làn khói, cặp mắt một mí của cậu Cả càng nặng lại, những lúc mở ra phải oằn oại cố gắng lắm mới gỡ khỏi một chút cái quấn quít lịm người của thuốc phiện say sưa.
⚝ ⚝ ⚝
- Đi thì mau lên! Cứ chùng chình mãi thế này.
Thấy vợ dằn dỗi, anh cu cười:
- Ừ thì ngay đây. Nhưng đi thăm người ta chứ có phải đi khất nợ đâu mà mặt mày khó khăn thế?
Anh cu bước lên giường lấy cái áo dài nâu mới đưa cho vợ còn anh mặc cái áo tây vàng. Mưa phùn đã tạnh, một chút nắng vàng trong hửng lên ở một phía trời. Hai người đi trên hè một phố dài tắp, đâm thẳng ra bờ sông Cái, chợt thấy một gánh chuối kĩu kịt đi qua, chị cu vội gọi. Nhìn ra khách mua hàng là người thường mà gánh trên vai lại nặng, anh hàng chuối lắc đầu, chị cu liền chạy theo, níu lấy quang, nằn nì mua cho được một bẹ quả mập, vỏ đã vàng mượt và lấm tấm nâu.
Thấm thoắt hai người tới bến ô tô, đi xuống con đường đất, rẽ sang một lối nhỏ rồi cứ thẳng lên. Những dãy nhà san sát qua mắt hai vợ chồng với những khoảnh vườn trồng kín rau. Trước những luống đất nâu mịn lênh láng sắc xanh tươi của rau diếp, xà lách, cải, cả hai người đều rạo rực, sự bực dọc uất ức ban nãy đã tan hẳn, anh cu bảo vợ:
- Đất đây tốt quá mình nhỉ! Đất phù sa có khác, giá mình thuê được cả nhà và vườn ở gần đây với cậu Sinh mà trồng trọt như ở nhà quê thì thật sung sướng.
Chị cu gật đầu:
- Thuê được cả vườn ở rộng rãi thì còn gì bằng. Nhưng dạo này rau cỏ rẻ thối ra đấy, trông thì vui mắt chứ bắt tay vào làm và đi chợ bán thì cực chết đi được.
Quặt ra cái lối nhỏ của một khu nhà đông đúc ngay đầu đường, hai vợ chồng phải để ý và luôn luôn tránh những trẻ con tíu tít đá bóng. Tới đây, những gian hàng gạo, mắm, củi đóm và mấy hàng cơm, hàng phở gánh, hiệu thợ may, hớt tóc lại nổi lên. Chị cu dừng lại trước một hàng nước, hỏi thăm một thằng bé cõng em chạy nhong nhong ra mùa quà. Nhưng nó không biết vì nhà trong xóm chi chít và người thuê dọn đi dọn lại luôn luôn. Luôn hai người nữa cũng thế. Sau cùng một con bé gánh nước thuê chỉ nhà bà cụ An cho vợ chồng chị cu.
Chị cu vào trước, bỏ nón chào bà cụ An đương ngồi têm trầu. Bà cụ giật mình vì tiếng người đột nhiên, ngước mắt, nheo lại nhìn:
- Tôi không dám! Bác hỏi nhà ai?
- Dạ thưa cụ, cụ làm ơn bảo chúng cháu đây có ai tên là Sinh mới dọn đến tháng trước không?
Bà cụ An nhíu đôi mày lơ phơ bạc:
- À, tên là Sinh, bác hỏi có việc gì?
- Dạ thưa cụ, vợ chồng cháu đến thăm cậu ấy ạ.
Tâm trí bà cụ chợt xao xuyến, bà cụ càng nhìn sâu vào mặt chị cu:
- Bác là người quen hay là họ hàng với cậu ấy?
- Dạ chúng cháu là người quen thôi. Trước cậu ấy ở chung nhà với chúng cháu.
Bà cụ An tự nhủ: "Hay Sinh nợ vợ chồng người ta nên người ta tìm đến hỏi đây?..." Nhưng thấy nải chuối tiêu to và trứng cuốc cầm gọn trong cái nón chúp, bà cụ An đổi sang ý nghĩ khác: "Thôi phải, chắc hai người này có họ với Sinh, nhưng Sinh muốn giấu nên dặn người nhà nói thác ra như thế. Tội nghiệp, việc gì phải sợ mình nghèo, có bà con anh em cũng giấu giếm. Có thì người ta càng mừng và nhỡ lúc xảy ra điều gì người ta còn biết kẻ mà tìm đến cho."
Bà cụ An thong thả:
- Đây! Cậu Sinh ở nhà tôi. Cậu thuê gian bên kia. Hai bác muốn hỏi gì ngồi hàng tôi chờ, chốc nữa có lẽ cậu ấy về.
Chị cu đã nóng bừng cả người. Ngay từ lúc chưa bước chân khỏi nhà chị đã nung nấu gặp Sinh, nói rất nhiều với Sinh. Những lúc khổ sở này chỉ có Sinh là người có thể an ủi được vợ chồng chị và cùng chị bàn tính tìm cách trang trải những sự khó khăn. Chị cu cau trán:
- Dạ thưa cụ, chúng cháu hỏi thế này thật không phải, cậu ấy dặn cụ chốc nữa về ạ?
Bà cụ An cười nhẹ, gật đầu:
- Phải, cậu ấy có dặn tôi, vậy hai bác cứ yên trí ngồi chơi đây.
Bà cụ mở cái cơi trầu nhỏ bằng đồng chọn hai miếng ngon đưa bằng hai tay cho vợ chồng chị cu:
- Hai bác xơi tạm với tôi.
Chị cu đứng lên, giơ tay đón. Sự vội vàng làm chị sát hẳn mặt vào lùm tóc bạc thưa. Nhận thêm thấy sự bồn chồn của hai người khách, bà cụ An thở dài một cái nhẹ:
- Lạ thật! Không biết đi đâu biền biệt từ hôm qua đến giờ mà chẳng dặn gì ai?
Một niềm thương bàng bạc lại dâng lên trong lòng người đàn bà già yếu nọ: "Có lẽ họ ở xa tận nhà quê lên thăm cho tiền nong nên mới lặn lội tìm tòi như thế? Tội nghiệp! Tội nghiệp! Có họ hàng việc gì phải giấu giếm."
Thấy có người lạ đến hỏi Sinh, cái Sao bế ngay em về nhà, đứng lấp ló nghe chuyện. Ngoài kia, nền trời đã chìm trong một làn mênh mông sáng bạc như thiếc. Gió sông ào ào, trắng xóa. Thỉnh thoảng vài người vùn vụt đi qua, tay và vai rung rung.
Chị cu chợt lên tiếng:
- Thưa cụ, cậu ấy có dặn nhà chốc nữa về ạ?
- Phải! Cậu ấy dặn đi dặn lại tôi mà. Tôi nói dối hai bác làm gì. Hai bác cứ yên trí.
Vừa dứt câu, bà cụ An thấy trong lòng có cái gì đau đớn như bị bóp lại. Cũng khi đó, đôi mắt xa thẳm của cái Sao càng nhìn hút lấy đôi mày đăm đăm của chị cu, qua bức mành đã gãy nhiều nan và đen kịt.