Chương VIII
Nước vẫn chưa rỳt. Trời lại nắng gắt, cả mấy vựng chung quanh đều bị ỳng thủy, trụng càng mờnh mụng nghi ngỳt. Chiếc thuyền nan bập bềnh như rỡnh rỡnh ngụp. Mấy bà đó dạn súng đồng phải lờn tiếng ngay bảo những khỏch cứ nhấp nhổm, cuống quýt:
- Ngồi yờn! Ngồi yờn cỏc người ơi! Khụng chết vỡ sỳng đạn vỡ ngựa vỡ voi mà lại chết vỡ đắm thuyền bõy giờ!
Vợ cai Cừ bế thằng con đứng ở đằng mũi cũn bảo những khỏch nọ:
- Bà với cụ cứ đứng như mẹ con chỏu đõy này lại húa vững đấy. Hụm nọ sẩm tối, giú to, khỏch cũn đụng hơn, chở thuyền là ụng cụ trong xúm, mà chẳng ai lo ngại gỡ cả, huống chi bõy giờ... - Vợ cai Cừ định núi tiếp thỡ chị lỏi liền cười:
- Chả là đến Hà Bỏ cũng phải sợ con mẹ này mà. Một tay nú cắp con lội, một tay nú cú thể kộo thuyền vào bờ đấy!
Thế là mọi người đều hơn hớn ngay nột mặt nhỡn cả vợ cai Cừ và chị lỏi. Cỏi lựm tre um tựm như cụm rừng tiến dần dần lại mũi thuyền. Tiếng nước đập bắn túe vào mạn thuyền càng dồn dập. Cú mấy bà cụ lại ngoỏi trụng phớa đằng sau. Đằng xa phớa tỉnh Bắc Giang vẫn đựn đựn nhiều đỏm khúi tuy khụng mự đặc và thấy lửa bốc chỏy, nhưng khúi lan ra khỏ rộng, chừng như khụng phải một xúm hay một làng, mà là nhiều xúm, nhiều làng bị đốt phỏ chưa dập, chữa được, hay đang chỏy to nhưng vỡ ở xa quỏ, nhiều cõy cối bao quanh nờn khụng hiện rừ. Mặc dự cú cả chị lỏi cựng vợ cai Cừ ngăn giữ và sắp xếp cho, nhiều khỏch đi thuyền vẫn tranh nhau lờn bờ. Một bà suýt từm theo cả gỏnh đồ. Một cụ nếu khụng được người nhanh tay đỡ cho thỡ ngó dỳi xuống nước.
Vợ Cừ lờn sau cựng, đeo một tay nải trĩu bờn vai. Mẹ con chưa vào ngừ, cỏi Huyờn nghe tiếng chú cắn đó chạy ra ụm lấy thằng chỏu:
- Chị để em cừng thằng chú nào. Chị để em cừng thằng chú cho. Chú con ơi, dỡ bổ bũng cho chú con ăn nhộ, dỡ trảy cả ổi mỡ gà cho chú... chú con ăn nhộ.
Vợ cai Cừ vừa bước lờn thềm nhà, ụng Huynh đó quỏt mắng:
- Thằng chồng mày nú cứ ở Yờn Dũng hay đi theo quõn trờn tỉnh Bắc Ninh về đỏnh cai tổng Vàng hở? Cứ liệu hồn! Đó đem được cỏi xỏc từ trong kia về tỡm được đến quờ hương bản quỏn, lại nhận được anh em tụng tộc thỡ phải cố mà giữ lấy cỏi mạng, thỡ phải suy nghĩ trước sau về cỏi nghĩa ăn ở với mọi người bần cựng trong lỳc này! Huyờn, mày về bờn nhà bảo bà và mẹ mày rằng mấy hụm nay chú lại vỏng đầu, chú khụng sang Vừ Giàng tỡm thợ cho bà và mẹ mày được nhộ!
ễng Huynh rớt một mồi thuốc, núi lào phào qua khúi thuốc thở um:
- Lại nổi loạn to! Nhà với cửa! Chẳng làm năm nay thỡ làm năm khỏc. Mà làm nhà mới cho ai ở mới được chứ? Tiền gạo bõy giờ phải để mà ăn, mà độ cho sống cỏi thõn trước đó! Cất ngụi nhà gỗ, để chỳng nú nhũm giỏ... khụng khộo lại mất nghiệp, lại chết đúi vỡ nhà với cửa đấy.
Vợ cai Cừ ngồi thụp xuống chõn cột nhà nhăn nhú nhỡn ụng chú khó tớnh khó nết. Thấy gỏi Huyờn định bế thằng em về bờn nhà theo như nhời chú bảo, vợ cai Cừ gọi nú:
- Hóy gượm, thằng cu Huynh gửi bờn bà à? Hụm nay thớm Huynh vẫn cứ đi chợ.
Vợ cai Cừ khe khẽ bảo đứa chỏu gỏi:
- Tao đi thổi cơm, mày cho thằng Huynh về ăn cơm với chỳ.
ễng Huynh lại quỏt:
- Cơm!... Để tối thổi ăn một thể. Nhà hóy cũn khoai luộc kia kỡa. Cú gỡ thỡ thổi miệng bỏt gạo đưa sang bà ăn trưa.
Vợ cai Cừ lại nhăn nhú. Chị càng thương ụng chỳ. Mẹ chị cũng chết trong một năm đó đúi kộm lại dịch tễ. Chị đi làm con mày con nuụi hết cửa nọ đến cửa kia, tới năm mười sỏu, mười bảy tuổi, kinh khiếp cỏi cảnh con sen đầy tớ rồi phải làm nàng hầu, vợ bộ ở nhà cú của, nờn chị đành liều trốn về ở với bà với chú thớm lần hồi rau chỏo. Người anh thứ của ụng Huynh cũng mất sớm để lại mỗi mụn con gỏi và người vợ gúa cho bà mẹ cũng gúa bụa. Thế là cột trụ trong nhà chỉ cũn hai thớm chỏu vừa chịu thương chịu khú, tham cụng tiếc việc lại khỏe mạnh, quanh năm khụng biết ngày nào là ngày nghỉ, nờn cũng ăn nờn làm ra. Tới khi cụ chỏu cú người mối manh cho cai Cừ, lấy chồng rồi đi theo chồng, cũng vẫn làm thờm hàng xay hàng xỏo và nuụi lợn nỏi, luụn hai năm trỳng vụ được mựa, nờn thớm chỏu bảo nhau mua lại bố tre và xoan ngõm của một bà con trong làng, quyết tõm năm nay thỡ làm nhà mới. Vậy mà cỏi ụng chú ương bướng kia lại gàn quải! Hay ụng vẫn cứ cho chồng mình là hạng sai nha, lớnh trỏng Khuyển Ưng, Khuyển Phệ nờn mới vừa núi ra miệng như thế đấy! Giời đất, mấy năm rồi thằng bố nú đi lại thăm nom chú và chú cũng đi lại thăm nom vợ chồng con cỏi nhà chỏu, mà chú vẫn cũn nghĩ như thế ư?
- Khụng!... Khụng!... Người năm bảy đấng, của vạn loài, thằng bố nú khụng phải cỏi hạng chịu sấp mặt, cỳi đầu và ăn ở chỉ biết cú đồng tiền, coi đồng tiền to như cỏi nún đõu! Thằng bố nú...
Cu Huynh đó về. Trỏn thút, mắt xếch, mụi dẩu, người gầy nhom, thằng bộ ẵm bờn nỏch gỏi Huyờn, thấy bố rồi nhưng vẫn nhỡn vợ cai Cừ cú ý e ngại người chị lớn tuổi sẽ đún bế mình, khụng để gỏi Huyờn tha mình đi chơi, tha hồ lờ la đất cỏt nữa.
- Ra đõy với chị. Kìa cỏi mắt nú mới gớm chứ! Chẳng cũn biết sợ là cỏi gỡ. Lại ngó vập hay sao mà sứt cả mũi, tớm cả trỏn thế kia? Cú chịu ăn cơm nhỏ nhút khụng đấy? Kìa, gỏi Huyờn đưa em đõy cho chị.
Cu Huynh vẫn cứ nhỡn vợ cai Cừ, tuy đó chịu sang người chị lớn và cầm lấy tấm bỏnh tẻ của chị búc cho. Gỏi Huyờn trờu em vờ vờ cầm vào chiếc bỏnh thỡ cu Huynh chúe lờn một tiếng như quỏt mắng, ấp tay vào ngực, mắt lừ lừ, chõn đạp đạp. Sau đú thỡ cu ta khụng cũn lạ, cũn ngại gỡ nữa, vừa ăn bỏnh vừa đung đưa bắp chõn trờn đựi chị và hơn hớn nghe chị chuyện với bố.
- Mẹ cu này, thế mày thấy người ta đồn, và rồi thằng bố nú thỡ phụ rằng chớnh ngay quan huyện Yờn Dũng cũng núi như thế phải khụng? À...
"Chỉ trong bảy ngày, tế cờ xong mà mộ được hơn vạn quõn thỡ ghờ thật! Từ quỏn Mắm kộo vào cướp ngay phủ Lạng Giang cứ như nước lũ ấy, quan quõn bỏ phủ chạy chỉ cũn thiếu vói cứt ra quần!".
Vợ cai Cừ thẩm lẩm và chẳng cần đắn đo cứ tuồn tuột núi:
- Người ta bảo ụng cai Vàng cú ngọc chú ạ. Chả thế mà mấy trận vừa rồi, quan quõn võy đỏnh phải bắn cả sỳng thần cụng, cũn hỏa hổ thỡ phúng như mưa, nhưng ụng cai Vàng cứ cỡi ngựa đi đầu, khoa kiếm đến đõu quõn triều ngả rạp đến đú, chưa thấy tướng nào vừa giỏi vừa gan dạ như thế... Chú à! Nghe bố cỏi thằng Cao này núi thỡ quõn ụng cai Vàng kộo xuống Khoỏi Chõu là để giải võy cho quõn ụng tuần Nhơn, rồi mộ thờm quõn Hưng Yờn đỏnh thẳng vào Hà Nội đấy!... Gớm! Gớm! Thế thỡ loạn to mất rồi!...
Càng nghe mụ chỏu gỏi dảu dảu cỏi miệng, chuyện càng nở như ngụ rang, bỏc Huynh càng thấy trong người bồn chồn khụng sao chịu được. Tất cả những việc này, những tin này, bỏc đó được nghe từ hụm qua, hụm kia, khi mấy người quen ở Vừ Giàng, Quế Dương, Lang Tài đi lờn chợ Thắng tậu trõu ghộ vào chơi cho biết. Khụng những thế, cả người em họ đi theo tuần Nhơn về ăn giỗ bố kể chuyện, lại càng rành mạch, đầy đủ, khiến ruột gan bỏc càng thờm nung nấu!
"Cha ta đó đi theo quan giỏo Quốc Oai, bị thương nặng phải về nhà, núi dối với mọi người rằng mình đi bố bị ngó, nứa đõm vào phải chỗ phạm ở bụng, nờn mới kịch bệnh như thế! Lỳc hấp hối cha ta núi mờ, núi sảng mà vẫn cũn ỳ ớ cho gọi người đồng ngũ tỡm lỏ dấu dịt cho mình để mình vẫn cứ đi theo quan giỏo. Tuy giữ rất kớn mà sao mẹ ta cũng biết được chuyện này. Ngút một năm trời, bụng thỡ loột lở, mỏu mủ rỉ ngày đờm, lỳc núng bức lại cú dũi bọ, cha ta nhiều buổi đó gọi ta đến bảo ta kiếm cho một liều thuốc độc!... Vậy mà bà cứ điềm nhiờn như khụng, ai đến thăm hỏi đều bảo rằng: "Thế nào ụng chỏu gặp thầy gặp thuốc chẳng chúng thỡ chầy cũng tai qua nạn khỏi". Bà lại phải lặn ngũi ngoi nước lờn trờn cỏc vựng Lục Nam, Lục Ngạn, hễ đõu cú tiếng thầy hay thuốc lạ, là tỡm đến xin đơn, mua thuốc. Cú bận đúi lả bị cảm hấp hối ở trước cửa làng ụng cai Vàng, cai Vàng cho người đổ chỏo, đổ thuốc, hỏi chuyện xong lại cũn cho ba đấu gạo và chục quan tiền. Quõn tuần Nhơn đó được giải võy. Ta cũng vừa đoạn tang cha... Cha ơi! Cha ơi! Cha đó sinh con, làm tài trai là con cha, mặt mũi nào con để cha mang hận! Nhất là trong lỳc này!"
Bỏc Huynh rớt thờm mồi thuốc lào, lặng tờ đi, mắt sũng sọc nhỡn thằng cu Huynh đó tụt khỏi vũng tay vợ cai Cừ, ton ton chạy sang nhà chị Huyờn với bà. Bà cụ Huynh người bộ nhỏ lại cũng lưng, lọm khọm bưng một xề bốo và khoai đó băm xong, rửa kỹ xuống bếp để nấu bữa chiều cho lợn. Tuy che gần kớn nửa mặt bằng miếng vải Tõy điều cho khỏi chúi mắt, bà cụ cũng đặt ngay xề rau lợn xuống, đún tay thằng chỏu đớch tụn:
- Cha mẹ chỳng nú, để mũi dói chỏu tụi như thế này đõy!
Miệng núi, tay kộo người cu Huynh ngả vào vai mình, bà cụ vắt mũi cho chỏu. Bị búp tay khụng mạnh, khụng chặt nhưng bất thỡnh lỡnh, cu Huynh nhảy thếch lờn làm bà nhao hẳn người đi.
- Bố mày! Bố mày! Để yờn bà chựi miệng cho nữa nào! Mồm miệng ăn gỡ mà nhoe nhoột gớm ghiếc thế này!
Bà cụ giữ chặt chỏu trong cỏnh tay, kộo vạt ỏo lau đi lau lại miệng cho chỏu, rồi múc một viờn kẹo bột ở trong tỳi ỏo cỏnh nõu đựng trầu cau, bỏ vào miệng cho chỏu:
- Thụi về với bố nhộ, chốc nữa sang bà mà ăn cơm cỏ! Con mẹ mày nú về chợ mua trầu vỏ cho bà thỡ cầm sang, bà giả cho cỏi kẹo nữa.
Ngồi bệt trờn chiếc chổi lỳa cựn, vợ cai Cừ vẫn vừa nhặt vừa nhấm những hột thúc trong mẻ gạo đỏ để chốc nữa bỏc Huynh gỏi về thổi cơm. Bỏc Huynh uống xong chộn nước, đăm đăm nhỡn y, gọi:
- Mẹ cu này, thế thằng chồng mày lại ốm đau ra sao mà khụng phải theo hầu đội cơ lờn Bắc Ninh?
- Lại sỳt lưng, phải người đỡ mới ngồi dậy được, ấy thế mà vẫn cứ cố mũ đi mua rượu. Từ hụm ụng cai Vàng tế cờ, lại càng uống tợn. Cú đờm khuya chỉ ngồi uống suụng, rồi ư ử như ngõm thơ ấy! À à... Đỳng thơ... thơ của cỏc quan tỏn, quan đề, cỏc cụ thủ khoa tiến sĩ gỡ người trong Nam, lóo ta thường kể chuyện với chú đấy! Ấy thế mà lạ quỏ, chú ạ! Hụm lóo lờn trờn Yờn Thế ở nhà ụng cụ đồ Mốc về với cỏi nhà bỏc Ngọ và mấy người trờn ấy, bảo con đi bắt gà làm cơm tối ăn xong, sỏng mai lờn Bắc Ninh sớm, thỡ lóo ta cất hẳn cơn đau và lại uống ớt hẳn rượu, cú hụm bỏ cả bữa rượu chiều, đi vào trong làng và cỏc ấp trong chơi...
Vợ cai Cừ lại kộo ụm thằng cu Huynh, nhụm nhổm núi để chỉ bỏc Huynh nghe:
- Bố nú bảo, chuyến này bố nú xin thụi rồi đưa mẹ con chỏu về My Điền đõy với bà hay về Nam Định với dỡ nú, để bố nú đi...
- Thằng chồng mày nú khụng đi hầu cỏc quan huyện quan phủ ở trờn này nữa, nú cho mẹ con mày về quờ mình, vậy thỡ nú đi đõu?!!
Vợ cai Cừ lại dau dảu:
- ễi dào! Bố nú muốn đi đõu thỡ đi! Bố nú bảo ở trong Nam được vựng vẫy như ở biển, ở rừng ấy, vậy mà về quờ cứ làm mói cỏi thằng lớnh đi hầu cỏc cửa quan này thỡ nhục lắm!
⚝ ⚝ ⚝
Tất cả mọi sự lo nghĩ hay nhớ thương mẹ già, vợ dại, con thơ và nhà cửa của bỏc Huynh ta trong những ngày dứt ỏo ra đi cho tới nay, thế là khụng cũn làm Huynh bận bịu nữa.
Trong một ngày một đờm, khăn gúi quả mướp, Huynh về đến phủ Khoỏi thỡ gặp ngay người bạn cựng làng, đụi hồi với nhau chỉ trong chốc lỏt, thỡ người nọ đưa ngay Huynh vào trỡnh diện với ụng quản đội của mình. Sau khi hỏi thăm lai lịch quờ hương bản quỏn và bảo cho xem thử mấy đường cụn quyền, cử tạ, phúng lao của Huynh, ụng quản liền thưởng Huynh uống mấy chộn trà của mình và truyền lớnh lờn cấp khớ giới, quần ỏo cho Huynh.
Được nhận vào cơ ngũ, cựng anh em cơ ngũ ăn cơm chiều xong, thỡ Huynh phải cựng anh em đi ngay mờ sỏng hụm sau.
Khụng phải chỉ đụng những người sở tại mà cả những dõn đúi khổ ở trờn huyện Ninh và huyện Bỡnh Lục tỉnh Hà Nam cũng bồng kiếm đến gia nhập. Thế quõn đang như nước lũ. Lại gặp bọn quan triều, tướng trấn giữ vựng này, thỡ nghiện nặng thuốc phiện, bảnh mắt ra là phải bập ngay vào dọc tẩu, vừa chập tối thỡ đó kố kố nàng hầu ụm lưng, lớnh trỏng bỏ mặc cho chỏnh phú lónh binh, kộo nhau đi cỏc nơi, tiếng gọi là dẹp giặc gió, nhưng chớnh là cướp búc... nờn quõn cai Vàng càng trương cờ đại nghĩa càng đụng đảo người theo, nụ nức chống lại quan triều, ngày đỏnh, đờm đỏnh. Ngay cả trước mặt, sau lưng, mạng sườn, bất kỳ chỗ nào và ở đõu quõn triều cũng khụng thấy yờn ổn.
Rồi khi cả hai đạo binh của chỏnh phú lónh binh quan triều đều bị quõn cai Vàng đỏnh vỡ, thỡ tướng triều là người tụn thất cử ra dẹp giặc, vội vàng hạ lệnh cho tất cả binh thuyền cựng mình thỏo chạy. Chưa đi khỏi được Lục Đầu Giang để thoỏt ra biển về Huế, cả đạo quõn thủy này bị phục binh của cai Vàng bắn phỏ, đốt chỏy tan tành, tụn thất tướng triều bị chết, mất cả xỏc lẫn ấn tớn!
Huynh bồng ngọn giỏo buộc một tua bụng chỉ đào ở họng, đứng sau viờn phú quản hai đội thuyền phăng phăng đi sau chiếc thuyền lớn cú cai Vàng ngự trờn chũi cao, tỏn tớa lọng vàng che đầu, trước mặt dựng phất phới lỏ cờ thờu chữ Nghĩa bằng kim tuyến chúi rực. Hai bờn mạn hai đội thuyền nhỏ chọn toàn những tay chốo mình trần, quần chẽn, thắt lưng điều, kết mỳi to, khăn đầu rỡu nhiễu Tam Giang vừa chốo vừa hũ rõm ran...
Chuyến này kộo về trấn đúng Gia Lõm, rồi cướp được thành Hà Nội thỡ hả dạ biết chừng nào.
Mấy hụm nay, phỏ luụn hàng chục kho thúc, khụng những quõn cai Vàng mà cả dõn làng đúi khổ quanh đõy rựng rựng kộo nhau đi. ễng già bà già thỡ chống gậy, người quố dắt người mự, đàn bà con mọn quõy chiếu bao tải đặt con nằm trong thỳng lớn, thỳng bộ... ai nấy đều thả sức thổi cơm, nấu chỏo ăn uống và cũn đem thúc gạo về nhà nữa. Khụng phải quõn cai Vàng mà chớnh quõn quan triều đúi khỏt bỏ cơ đội đi cướp búc đốt phỏ. Những đỏm khúi lửa đang bốc ngựn ngụt xa kia, lại chỉ là những làng mạc quõn quan triều đúng thụi!
Huynh khụng thể khụng thỉnh thoảng ngoảnh nhỡn phớa quờ mình, và khụng khỏi nghĩ đến rồi đõy quờ "mình" thắng, "triều" thua, thuế khúa sẽ xúa bỏ, ruộng bói cấp lại, quan tham lại nhũng bị triệt hết, cấy cày được mựa, ngày xuõn mở hội đúng đỏm, làng nọ ăn chụ với làng kia, xúm trờn mời xúm dưới, xúm dưới mời xúm trờn, chợ bỳa chốo hỏt vui vầy thỡ dự được sống năm năm, bảy năm hay dự chỉ một năm thụi, cũng thỏa chớ tang bồng. Cũng thỏa chớ cả người cha bất hạnh của mình nữa!
Chợt ở trờn chũi, cờ lệnh bằng gấm đỏ viền kim tuyến phất phất rồi tiếng cất lờn truyền binh dừng lại. Viờn phú quản của đội thuyền Huynh hốt hoảng, chưa rừ là lệnh gỡ và cú biến động nào đõy, toan vượt sang thuyền chỏnh quản để hỏi binh tỡnh. Ba quõn cũng ngạc nhiờn nhưng cũng rất vui mừng vỡ thấy những người từ trong làng đổ ra toàn là những trai trỏng với một người vỏc cờ và mấy cụ đi đầu thỡ bưng khay, bưng quả phủ lụa hồng, trong đú cú ụng bạn của Tỳ Bỏi, quõn sư ở trong doanh trại của quan tướng cai Vàng.
Mặc dự Tỳ Bỏi khẩn khoản cứ cho tiền, cai Vàng vẫn truyền lệnh cho nghỉ lại. Phần vỡ binh sĩ đó mỏi mệt sau bao ngày đờm tỡm đỏnh rồi cả phỏ quõn triều nhưng phần chớnh là đỏp lại thịnh tỡnh của dõn làng và cỏc cụ. Khụng biết được phi bỏo từ bao giờ mà trước cửa đỡnh trụng ra bến sụng đó đúng rạp khúi bếp bốc um. Đó hai trõu hai bũ lại cũn năm lợn đang ngả làm cỗ với từng lượt gỏnh gạo nếp gạo tẻ, đỗ tương, đỗ xanh, măng rau đổ đến cỏc bếp ồn ồn cả trong vườn, ngoài bói.
Cả chủ soỏi cai Vàng, cỏc tướng lĩnh và quõn lớnh bộ hạ đều ăn cơm ngay trờn thuyền. Ở lõu thuyền của cai Vàng, bảy mươi mõm cỗ tiếp cỏc cụ với mấy ụng tướng thõn cận. Ba quõn và cỏc đinh trỏng trong làng cơm rượu no xong thỡ xem gỏnh tuồng Từ Sơn diễn tớch Đào Tam Xuõn loạn trào. Cai Vàng, mấy ụng tướng và cỏc cụ vẫn ngồi trờn lõu thuyền cú binh lớnh vẫn nai nịt khớ giới đứng hầu dàn cả ra phớa sau và hai bờn lối lờn bờ. Rạp đúng ngay giữa bói rộng trờn bến sụng trước cổng đỡnh. Sàn bằng cả một bố tre và những vỏn ngõm của mấy nhà sắp cất. Đốn là những cõy đuốc tẩm nhựa thụng, nhựa trỏm khối lửa bốc lờn cứ cuồn cuộn...
- Anh em kết nghĩa mà cũng đối xử như thế đấy!
- Lờn làm vua rồi thỡ cũn thiết đếch gỡ anh em!
- Tớ như Trịnh Au tớ đếch chịu cho giải mình về triều rồi chịu chết đõu!
- Như thế thỡ Đào Tam Xuõn đó khụng loạn trào chống lại Triệu Khuụng Dẫn.
- Triệu Khuụng Dẫn lập ra triều Tống đấy nhỉ.
- Ối a, ối a! Quõn tướng Lý Thường Kiệt của ta ngày trước ngõm thơ rồi phỏ hai mươi vạn quõn triều Tống trờn sụng Như Nguyệt cỏnh quõn ta vừa qua đấy.
- Làm sao mà thần lại ứng mộng, đọc thơ cho nghe nhỉ?
- Thụi, thụi, cỏc ụng yờn, mà cũn nghe, cũn xem chứ.
- Úi ỳi! Bà Đào Tam Xuõn vừa đẹp, vừa vừ giỏi đường kiếm hay như thế kia mà!
- Thỡ bà ba quan tướng nhà ta cũng chả đẹp, vừ giỏi, đường kiếm chả hay à?!!
- Thảo nào mà cỏc cụ lại gọi gỏnh phủ Từ diễn tớch Đào Tam Xuõn!
- Chà chà! Tiếng trống của quõn sư Tỳ Bỏi càng giũn như thế kia thỡ tiền thưởng phải hàng gỏnh, hàng gỏnh... Làng thỡ nghốo, ruộng xấu dõn thưa, lại đang vụ kộm cốt mà đúng đỏm, dọn cỗ to hơn cả cỏc làng giàu cú, ruộng tốt, dõn đụng, gần phủ, gần tỉnh!...
Tay vẫn bồng gươm, ụng giỏo nhưng nhiều anh lớnh cứ bỏ vai bỏ cổ nhau mà chuyện trũ. Mấy tay đứng tuổi làm hỏa đầu quõn lại chui vào khoang rút rượu trong bầu ra uống đoạn len len lờn bờ mua từng bong búng trõu rượu của mấy bà trong làng đưa ra bến bỏn với cả bỏnh nếp, bỏnh tẻ và thịt gà luộc sẵn. Thấy "khỏch" ở trờn bờ, ở sõn đỡnh toàn là những trẻ con khụng cũn tiền mua nữa, mấy thằng bộ, con bộ bỏn bỏnh đa, lạc luộc đổ xụ hết ra ngoài bờ, ơi ời mời cỏc chú ngũ, cậu quyền. Cú đứa bỏn được luụn cả rỏ đựng rồi ự tộ chạy lờn đỡnh để xem tiếp.
Tớch tuồng diễn xong, hồi trống thưởng vang lộng mặt sụng. Cỏc cụ già hoan hỉ vừa lờn hết bờ thỡ cờ lệnh trờn chũi cao phất ngay, tiếng loa của trung doanh ủy nghiờm truyền đi làm tất cả binh thuyền rộn rực:
- Quan tướng khụng nghỉ lại ở đõy!!!
- Lệnh này chỉ quan Tỳ ra lệnh thụi!
- Xuất quỷ, nhập thần, phải như thế mới đỏnh được quan triều chứ!
- Khụng hỳt thuốc, uống nước gỡ nữa! Chốo đi, đưa bơi chốo đõy, nào chốo đi, khụng mất đầu bõy giờ!
⚝ ⚝ ⚝
Khi tỉnh dậy, Huynh khụng thấy mình cũn ở trờn thuyền cũng khụng cũn ở trờn bờ sụng hay bói cỏt mà nằm trong một bỳi lau, người ngập lỳt dưới bựn, bựn thỡ đỏ sũng.
- Ta khụng chết! Ta sống rồi! Ta sống rồi!
Vỡ ớn lạnh cũng vỡ nghĩ đến cú thể quõn triều vẫn võy đúng vựng đõy và khụng khộo mình lại sa vào tay họ, Huynh rựng mình cố nhổm lờn, thỡ đỏnh thút cả đỉnh đầu và thỏi dương Huynh như cú một mũi gươm xọc vào. Huynh quờ một bàn tay lờn bưng, lỳc lõu buụng tay xuống, Huynh thấy cả bàn tay mình lầy nhầy và đỏ lũm toàn mỏu là mỏu! A! Ta bị đau cả vào đầu, ta bị ngất đi vỡ mảnh đạn độc là y đõy! Huynh càng khỏt, cổ họng như khụ chỏy, trong người nụn nao khụng chịu được.
Trụng lờn trời cao nắng đó nhạt và ngúng xem chung quanh vắng lặng một cỏch lạ, Huynh cố lết ra khỏi bụi lau. Sực nghĩ ra quần ỏo đó bờ bết những bựn lại sũng mỏu, rồi cả đầu túc, mặt mày đầy mỏu me thế này, mà gặp phải chỉ là tuần trỏng hay một người lạ nào đú vụ tỡnh kờu lờn thỡ bị bắt mất... Huynh nhỡn trước nhỡn sau và chờ thờm lỳc nữa mới men xuống bói sụng, lội xuống chỗ nước sõu gội đầu rửa mặt rồi tụt quần, cởi ỏo ra giũ, tắm tỏp thật kỹ.
Trở lờn bờ, luỵu khuỵu mói mới vắt được kiệt bộ quần ỏo ướt, mặc xong, Huynh bẻ một cõy sậy già làm gậy chống, đi men bói ngược lờn phớa làng Đoài mà ngày trước đó đỗ thuyền ăn cỗ xem tuồng. Ngẩng trụng lại khỳc sụng làng xúm bờn bờ chỏy trụi, tan hoang, xơ xỏc bất giỏc Huynh nấc nấc và ũa khúc lờn:
- Quan tướng nhà ta chết trận rồi! ễ hụ! Quan thế mà bị chết trận rồi! Ta đi đõu và sống với ai bõy giờ?!!
Chỗ đầu gối Huynh bị mảnh đạn sỳng thần cụng phạt sõu lại buốt, lại chúi quỏ, khiến cứ mỗi bước nhấc chõn lờn, đặt chõn lờn, đặt chõn xuống, Huynh chỉ muốn nằm lăn ra bờ cỏ. Vừa phần Huynh lại đúi. Từ mờ sỏng hụm qua, quõn triều đó nổ sỳng tập kớch, nờn cỏc cơ đội chẳng kịp thổi nấu, ăn uống gỡ. Rồi khi thuyền chỡm, Huynh bị thương, ụm được mảnh vỏn trụi về dưới đõy, bũ được vào bỳi sậy rồi ngất đi. Chiều rồi, sang sụng, tỡm về nhà đõu cũn cú sức, mà lần mũ về nhà để nộp mạng cho quan triều đi trúc nó cỏc tàn quõn của Quan tướng à?!!! Hay tỡm vào mấy nhà quanh đõy xin ăn? Càng khụng được!... Khụng được!...
Ngồi xệp xuống bói ngụ đó bẻ, chỏy nắng gần trụi, Huynh nhổ mấy cỏi gốc lừi cũn ướt, búc nhai cho đỡ đúi, rồi nhất định đi lờn làng Đoài cú nhà người em họ cũng một cảnh mẹ già vợ dại con thơ như Huynh, dạo Tết đó lờn nhà Huynh, rủ cả Huynh lờn Yờn Thế để thăm thỳ cảnh thổ làm ăn, rồi sẽ đưa cả mẹ, vợ con đi. Hụm thuyền Huynh đỗ lại đến bến làng Đoài, bỏc ta ngồi ăn ở mõm Huynh đó nhấp nhổm định xin theo quõn Quan tướng với Huynh. Nhưng Huynh can vỡ bỏc ta cú bệnh suyễn kinh niờn mà muốn nhập ngũ thỡ cho dẫu được phộp cũng cũn phải tập tành, chứ đựng đựng xuống thuyền chiến sao được?!!
Tối mịt, Huynh mới đến nhà người em. Nhọc mệt đến đứt ruột, đau buốt tưởng lại ngất! Qua một bói tha ma, Huynh đi lối cổng sau và một nhà ở rỡa lũy tre. Sao trong làng chả cú đốn đúm hay lửa bếp gỡ cả thế này?!! Cả hai nhà ở trước vườn nhà người em đều trống hơ, trống hoỏc như bỏ hoang. Huynh lũ dũ bước trỏnh những cành cõy, đống lỏ tói đầy mảnh sõn đất, đến bờ hố, cố nghển người xem trong nhà cú ai khụng? Chỉ cú muỗi vo vo và tiếng thở lỳc rền, lỳc khặc khừ, lỳc như sắp bị sặc.
- Đỳng chú nú ở nhà. Vậy thỡ bà ấy và thớm chỏu đi đõu?
Sự kinh hoảng, khủng khiếp lại làm Huynh thấy sởn lạnh. Huynh phải trấn tĩnh, lần lần vào cỏi giường ở gian trỏi, lay lay gọi người em. Nhận ra tiếng Huynh, người em vội cố nhỏm dậy, thều thào:
- Bỏc ơi, bỏc vẫn cũn về được với chỳng em kia à?
Huynh nắm lấy bàn tay cẳng gà của người em:
- Đau đớn lắm chú ạ! Đau đớn lắm!
- Cũn đau đớn nữa!... Cũn đau đớn nữa!...
Huynh càng như bị thắt chặt cả ruột gan:
- Sao? Sao? Sao?!!
Người em nấc nấc mói mới cất được tiếng, vừa thở vừa núi:
- Cú tin quan triều cho quan tỉnh về triệt hạ cả mấy làng này!
Huynh nghiến răng ken kột:
- Tụi hiểu rồi! Tụi hiểu rồi chú ơi!... Giời ơi! Dũng giống Gia Long đó cừng rắn về cắn gà nhà, bỏn non, bỏn già, rồi dõng hết đất lục tỉnh trong Nam cho quõn Tõy dương, lại cũn đối xử với dõn Bắc Ninh như thế này ru?!!
- Bỏc ơi sao tay bỏc núng và người bỏc hầm hập như người sốt nặng vậy? Bỏc đó ăn uống gỡ chưa?
Huynh rụt tay mình khỏi tay người em, ngồi lặng đi lỳc lõu:
- Bà và thớm cựng hai chỏu sang tụi hay đi đõu?
- Bà tụi và mẹ con chỳng nú cũng đó tớnh việc sang bờn bỏc nhưng rồi thấy khụng ổn, đành đưa nhau lờn Yờn Thế với bà bỏ họ mẹ con chỳng nú...
- Thế chú cứ ở đõy?!!
- Tụi phải ở đõy để mà xem... mà xem mặt cỏc thứ lũng lang dạ súi.
- Khụng được đõu! Khụng nờn đõu, chú ơi! Chú phải đi ngay với tụi... bỏ đõy đi ngay với tụi... khụng chết mất.
- Thế sao bỏc khụng chịu núi với ngài quản cho tụi đi theo Quan tướng, chết cho khỏi phớ, khỏi hoài, khỏi tủi, khỏi nhục. Chết cho hả! Cho hả cỏi thõn cỏi đời vất vả cựng cực khổ sở hơn trõu ngựa này?!!
Huynh buụng cõy gậy sậy ra, nắm chặt lấy bàn tay người em:
- Tụi xin chỳ... tụi xin chỳ... thụi chú cố ra đi ngay với tụi, chú phải đi ngay với tụi.
- Khụng!... Khụng! Tụi tụi...
Mấy con muỗi bay xộc ngay vào miệng người em, bỏc ho sặc lờn, nhưng vẫn núi tiếp:
- Tụi xin phộp bỏc, tụi cứ ở lại làng, cú chết thỡ cũng chết ở làng. Quan triều hay quan tỉnh cú cho quõn về triệt hạ thỡ tụi cũng được nhỡn cỏi nhà tụi bị đốt, bị chỏy. Hay khụng thỡ tụi cũng được tự tay tụi thổi cỏi bựi nhựi rồi chõm lờn mỏi nhà mình và khi voi ngựa binh lớnh của họ đến sục vào nhà tụi, thỡ tụi nhảy vào giữa đống lửa cho họ trụng...
- Giời ơi, chú ơi!
Phớa làng trờn, lửa khúi đó bốc ngựn ngụt, rừng rực. Tiếng loa truyền lệnh và đốc thỳc như sấm rền. Tiếng voi rỳ lồng lộn. Ngựa hớ suốt dọc đường cỏi. Tiếng người thỡ hỗn loạn ran ran với tiếng cỏc sỳc vật bị bắt, bị giằng giữ, chạy trốn kinh hoảng. Cứ từng loạt tiếng reo trào lờn như lũ nguồn vỡ nước.
- Quõn triều và quõn tỉnh đổ đi triệt hạ ngay mấy làng theo Quan tướng như thế này thật là cũn hơn mở trận đỏnh Quan tướng!
Huynh rớt thầm, rung rung tay người em họ:
- Chú ơi! Tụi van chỳ! Chú nghe tụi, ra đi với tụi!
- Khụng! Tụi đó sống hơn bốn mươi năm, bảy tỏm đời ụng bà tiờn tổ ở đõy thỡ tụi cũng chết ở đõy bỏc ạ... Tụi chết cho cỏi triều đại Gia Long ấy nú trụng, nú biết... à... à... bỏc! Bỏc! Cũn hơn hai đấu ngụ ở cỏi bị tụi gối đầu đõy này, bỏc cầm đi, với bộ quần ỏo nõu ấy! Tao loạn này, bỏc mà qua khỏi, chỉ nhờ bỏc năng lờn Yờn Thế với bà tụi và bảo ban mẹ chỏu và dạy dỗ cỏc chỏu những điều hay, lẽ phải, lớn lờn phải quấn tỳm nhau mà làm mà ăn, đúi cho sạch, rỏch cho thơm...