Khi Đứa Con Ra Đời Chương 11
Trần Văn rút xác-dờ, tháo ra từng viên đạn rồi bấm cò tanh tách, chỉ dẫn lại cách sử dụng khẩu súng của vợ chồng Dậu Vin Hem cho Thanh. Không riêng mình Thạch mà tất cả Vũ Sinh, Bích Nga, Vy nhớn và chính Trần Văn nữa đều hồi hộp:
- Thứ đạn này đầu tròn thuộc vào loại tối tân. Bắn nó vào trong người thì nó phá ra như những đạn ria. Đạn không trúng vào chỗ phạm nhất nhưng mảnh đạn bắn phải thì cũng chết người. Tài thánh về khoa mổ xẻ cũng không mổ không gắp hết được!
Trần Văn lại nâng nâng, lật đi lật lại khẩu súng và vân vê chùi chùi những viên đạn đưa cho từng người cầm, nhìn tận mắt, và cố nhiên không quên nhắc cái câu dặn dò kia của Dậu về sự quý hiếm của nó. Nhưng khi trao cho Thạch, Trần Văn cố giữ vẻ thản nhiên để tỏ ra mình vô tư, rất tôn trọng tổ chức, rất quý mến các đồng chí, mà chỉ cười cười nói:
- Thạch cố gắng sao chỉ tiêu xài hai hay một viên thôi, còn để phần anh em mần ăn những chuyến sau nhé.
Thạch cầm lấy khẩu súng thấy như đập vào bên ngực, Thạch cũng cười nhưng chỉ gật đầu nói:
- Tôi nhất định không phụ lòng tin của các đồng chí! Kế hoạch hành động đã đem ra tổ thảo luận tối qua là lần thứ năm và đã được mọi người chấp thuận. Thế là quyết nghị trên cho khử nó chiều nay sẽ thi hành. Không chỉ căn cứ vào báo cáo của Thạch về giờ giấc ăn ở đi lại của nó, mà cả Bích Nga, Trần Văn đều theo dõi, kiểm tra và xác nhận. Người chịu trách nhiệm chính là Vy nhớn. Nếu Thanh không có công tác mới thì cũng tham dự việc này.
Bọn Thạch lần lượt đi từ hai giờ trưa. Vy nhớn lại xách túi kìm búa trấn lối đường chính vào ngõ, ngồi ở hàng nước để chờ "người gọi thuê sửa chữa cửa giả, cống máng v.v..." Trần Văn uống cà phê và xem đánh cờ trong một hàng đầu ngõ mặt phố đằng kia. Vũ Sinh thì chờ cắt tóc và rồi cũng đánh cờ ở một hàng cắt tóc đầu ngõ đằng này. Vy, Văn, Sinh phải bảo vệ cho Thạch và Bích Nga trước và sau khi nổ súng, và đánh động nếu có sự bất trắc đột nhiên xảy ra... Bích Nga cũng mang súng, - súng riêng của Bích Nga, - và bản án của Nó. Khi hạ sát Nó xong, bản án sẽ cài lên ngực, để mọi người thấy những tội trạng chính của Nó. Còn truyền đơn cảnh cáo những Việt gian và các bọn phản động, Bích Nga sẽ rải từ chỗ trừng phạt Nó ra tận ngoài đường và ngã tư đại lộ. Xe đạp của Vũ Sinh, Trần Văn sẽ đón khi Thạch và Bích Nga rút ra. Mấy nhà quần chúng cơ sở sẽ sẵn sàng để cả Thạch, Bích Nga, Vũ Sinh và Trần Văn chạy vào, vượt trốn khi cần thiết...
Bích Nga đeo kính râm, áo ngắn chẽn kiểu thể thao, màu gạch lửa, quần ống hẹp, giày ba ta. Thạch cũng đeo kính râm, áo sơ mi dệt cụt tay, quần soóc. Hai người đi song sóng, có lúc sát hẳn vào nhau rất duyên dáng, những bước nhún nhún thoăn thoắt.
"Sao không để Vũ Sinh nhất là Trần Văn làm nhiệm vụ chính nhỉ. Súng của Trần Văn, Trần Văn đã dùng thạo này. Đường, ngõ và cái tiệm Ông Trẻ nọ, Trần Văn đi lại cũng quen quá rồi này. Và điều cốt yếu là Trần Văn, bề ngoài có vẻ luông tuồng, trễ tràng, nhưng thật ra bên trong thì kiên quyết và có thể còn bất chấp cả mọi sự nguy khốn đến tính mệnh mình nữa. Trần Văn lại không có quan hệ gì với Nó, rất khinh rất ghét và rất thù cái giống như Nó. Chả thế mà không kỳ họp nào trong tổ, cũng như không kỳ nào họp với các anh ấy mà Trần Văn không khẩn khoản cho khử hết thằng nọ đến thằng kia. Trần Văn cứ động đến việc này là mặt tái đi, người lặng đi, khi các anh ấy bảo còn phải nghiên cứu! Mấy câu thơ viết "phải uống rượu pha máu hay lấy máu quân thù để làm mực" của các cụ Phan Bội Châu và gì gì ngày xưa. Trần Văn cứ ngâm ngợi... y như người cuồng chữ".
Một ai kia nếu để ý đến hai người, thì có thể phải hỏi rằng trong khi Bích Nga hơn hớn bước chân, rạng rỡ sắc mặt, sao cái anh chàng đi bên ấy lại đăm chiêu lạnh nhạt như vậy? Anh có gì không thỏa mãn hay không vừa ý về cô nàng thế? Mà cô nàng phải là người yêu anh chàng ghê lắm, chiều chuộng hết mực anh chàng, nên mới "khươm" nổi cái sự này. Được một người - ừ, không phải là người yêu chăng nữa, - một người bạn, một người bạn gái như thế kia sánh vai đi đường với mình, nếu không thấy là tình yêu, là được hãnh diện, hạnh phúc, thì chí ít cũng không nên lạnh nhạt như thế. Trừ phi bị thất tình! Hay là một tay thể dục thể thao mà xoác người và dáng dấp vào loại toàn diện thế kia, thì có thể là đã bị cướp bóng trong trận đấu vừa qua mà mình đã chăn được đến trước khung thành, khán giả chỉ còn vỗ tay reo bàn thắng, khi tỷ số hai bên đã không không hay một một, đúng chỉ còn hai rồi một phút nữa là kết thúc! Hay như một võ sĩ quyền Anh, nặng cân hơn, qua nhiều trận đấu thắng cũng nhiều hơn, tên tuổi lừng lẫy hơn, vậy mà trong một cuộc đọ gắng phân định ngôi thứ vô địch với một gã mới ra đời, kém cân mình, mánh lới xem ra không có gì đáng ghê, thế mà mình bị đo ván chỉ sau chưa hết hiệp ba!
Trái lại, nếu ai quen thuộc và tinh ý nhận ra Bích Nga thì cũng phải hỏi, sao Bích Nga lại vui, lại tỏ ra được hạnh phúc như thế bên một anh chàng có vẻ không thiết tha gì với mình cả.
Cái ngõ Nhà lốp này ở sau hai con đường ngày xưa vợ chồng Thy San, Giáng Hương và chị em Huệ Chi thường đi qua: đường nhà thờ và đường nhà hát Tây. Chiếc ôtô Lanh Côn hay Con Cánh Cam ấy đã khiến nhiều người phải đứng sững lại nhìn theo, phần chính còn là vì Giáng Hương và Huệ Chi.
Đám ma của Huệ Chi, Bích Nga không về được. Còn đám ma Thy San trước kia thì Bích Nga là "cái đinh". Vì Huệ Chi bị ngất nhiều lần quá, cố bà Đức Sinh, cha xứ và mọi người không cho đi đưa. Bích Nga mặc tang phục bằng voan đen, đi chân đất, từ gương mặt đến dáng dấp gần như đổi khác hẳn. Gày võ vàng, mắt sáng một cách dữ dội, hàm răng sin sít, Bích Nga bước những bước không hề vướng vấp trong màn phương du bằng nhung đen đính sao và hoa trắng.
"Phải! Tôi đau khổ lắm! Tôi tủi nhục lắm! Tôi nhất định không chịu như thế nữa đâu! Tôi không thể sống như thế nữa đâu!..."
Đề phòng báo động, đám đi bộ từ nhà thờ chính đến ngã tư nhà hát Tây và đường Cầu Đất thì chuyển sang ôtô, xe kéo. Con Cánh Cam toan vút lên. Nhưng Bích Nga bắt thằng em Hùng phải chầu ở ôtô chở áo quan với mình và nhất định không cho vợ chồng Tú ngồi cùng, đuổi sang ôtô khác. Thành thử chỉ có mình cố Nhân chính xứ ngự chiếc xe bóng lộng cũng rủ diềm nhung đen, sao và hoa trắng. Khỏi những quãng đường đông nghịt người ở các bờ hè, các ngã tư, ôtô linh cữu ra ngoài thành phố, khi đến sông Cầu Rào, Bích Nga bỗng như cạn hẳn nước mắt. Gió biển thổi tung cả những vòng hoa và khăn tang, áo tang. Bích Nga trông hút về phía lớp lớp núi đá ngoài biển và chân trời ngun ngút nắng, gương mặt càng tê lặng:
- Hùng ơi! Chị em ta không thể nào sống như thế này được nữa...
Bích Nga cúi xuống cỗ áo bằng gỗ vàng tâm bọc một lần kẽm mới như tráng bạc, đến giờ nước mắt lại rân rấn...
Quãng đường vào ngõ tiệm của ông trẻ cũng rất thân thuộc với Thạch. Từ ngày ở nhà quê ra Hải Phòng ở với Kiều để theo học trường thành chung sông Lấp, Thạch vẫn đi qua đây đến cái bãi tập thể dục trước Nhà dây thép. Trong số những bạn chăm chỉ nhất của Thạch, đã có những người chơi xà ngang xà dọc nổi tiếng, cử tạ rất nặng, đá bóng vào đội tuyển Bắc Kỳ và hai võ sĩ quyền Anh vào loại hạng A, một chơi rất đẹp, một đánh rất ác, suýt giành vô địch Đông Dương. Sáng sáng chiều chiều tập xong thì Thạch ra bơi ngoài bến Muối, sông Cấm chỗ tàu chiến thường đỗ, mà Trần Văn cho biết y cũng tập với Thạch nhưng không đều, còn bơi thì đã mấy lần vượt Thạch trong những cuộc đua không chính thức.
Buổi sáng đi tập về, chiều tập xong đi bơi, Thạch thường thường gặp ông ký Thái và coi ông ký Thái như là cái đồng hồ giữ giờ giấc cho mình. Thạch còn quý ông ký Thái vì được biết ông là bố Trần Vũ Sơn, một người mà Thạch cũng lấy làm mẫu mực. Mẫu mực của học chăm, học giỏi, nhất là giỏi toán, và đứng đắn, rất yêu rất trọng rất gần gũi các bạn nghèo hiếu học trong trường. Sơn học trên Thạch hai lớp, sau đấy thấy Sơn bị bắt và hy sinh thì Thạch càng coi như là tấm gương của thế hệ đàn anh. Nhưng, cũng trên quãng đường này, Thạch phải chứng kiến những giờ giấc của ông ký Thái cổ đeo chiếc sáo, tay ôm chiếc cặp của Vũ Sơn, đi từ nhà đến sở Đờvanhxy rồi lên sở mật thám và đến trường sông Lấp, chẳng cần biết trời mưa nắng giá rét, cứ đều đặn mấy năm như thế, sau ngày Vũ Sơn chết!...
Phải, Thạch đang nghĩ ngợi bên cạnh Bích Nga. Thạch đang nhớ lại cái mái tóc bò liếm, gương mặt trái xoan và đặc biệt là giọng sáo của Vũ Sơn.
- Vũ Sơn ơi! Hôm nay tôi được làm một công việc để rửa nhục trước Vũ Sơn đây! Kiều ơi! Mày đã báo bắt ông bố Vũ Sơn và Vũ Sinh, thì còn quá cả bắt bố đẻ đấy! Rồi mày còn báo bắt cả thầy giáo mình ở trường Hàng Kênh thì thật không còn giời đất nào nữa! Sao giống người và dòng họ nhà ta lại có một thằng khốn nạn đến như mày?!
Hình ảnh ông bố già hom hem, móm mém, ho sù sụ, hình ảnh người chị dâu gày xương, xanh mướt, cả ngày ngồi bên khung cửi, hình ảnh thằng bé săn sẻ, rắn đanh, nô chạy sầm sầm mà bà mẹ Gái đen phải hứng nuôi... lại hiển hiện phút thì chập chờn, phút thì sừng sững trước mặt Thạch. Và cả hình ảnh Nó nữa. Những năm Thạch còn bé, học trường huyện, mỗi khi ở Hải Phòng về, Nó lại đem một cặp đầy sách báo của Mặt trận Bình dân, cười nói rất ngạo nghễ, đạp xe qua cả cổng huyện. Thạch đã nhìn theo Nó, nhìn các bạn, nao nao một sự tự hào mà Thạch cố ghìm để không lộ thành vẻ lố lăng hãnh diện, nhất là sau hai chuyến viên tri huyện thân đến nhà gặp Nó và bị Nó phản đối cái lối vừa dọa nạt vừa vuốt ve mua chuộc của y:
- Thạch ơi! Cơm áo gạo tiền tao nuôi mày ăn học mấy năm đầu thành chung chính là... cái tiền tao ngửa tay nhận của đế quốc đấy!...
Nó sin sít hàm răng, hất cái cằm lưỡi cày, nhói nhói mắt nhìn Thạch, cười cười, gật gù mà nói với Thạch...
... Người bồi tiệm vừa hé nhẹ cánh cửa ra đường để đi ăn phở, thì Bích Nga và Thạch đã đến đầu ngõ. Hai người cùng đẩy nhẹ cửa vào nhà. Kiều đương xem tờ báo ảnh của Ănglê chợt thấy tiếng bước chân lạ lên thang mà linh tính như báo cho biết một sự chẳng lành, Kiều xọc vội tay vào túi quần rút súng. Thân hình cao lớn của Thạch và đôi mắt kính râm của Bích Nga sầm vào chỗ Kiều nằm...
Pang, một viên đạn nổ, nhưng trượt, tung tóe những cối thuốc, tiêm, móc lên. Pang, một phát nữa nhưng sượt qua đầu Kiều. Không chờ Thạch nổ viên thứ ba, Bích Nga đã nhảy chồm lên người Kiều, gí súng bắn luôn hai phát vào mặt vào đầu Kiều. Kiều nhổm nhổm, ngóc ngóc đầu lên, một cánh tay khuờ khoạng, rồi quằn quại, máu phun phọt. Ông trẻ choáng choàng chắp tay lạy, líu cả lưỡi:
- Con không làm gì cả! Con không dám làm gì cả! Con xin ông bà minh xét cho.
Bích Nga quát:
- Nằm im.
Bích Nga rút bản án gấp tư khổ giấy học trò, cài vào cái áo vét tông của Nó.
- Thôi xong, nhà ông cứ phải ở giường đây, và phải tuyệt đối giữ nguyên vẹn bản tuyên án tội trạng thằng khốn nạn này.
"Giời ơi! Làm sao tôi cũng được xử thằng Tú như thằng Kiều đây hở giời!"
Một chuỗi tiếng gầm dội cứ quay đảo trong đầu Bích Nga, cả khi bước xuống khỏi cầu thang ra cửa. Nắng chiều rực lòa, Bích Nga ngước ngước kính để nhìn đón bọn Trần Văn và xem xét đường phố. Còn Thạch, mắt càng như nảy đom đóm, nhảy lên chiếc xe đạp dựng sẵn ở cột đèn lối ra đường lớn, Thạch loạng choạng đạp suýt trượt chân và làm tuột cả xích.
⚝ ✽ ⚝
... Bà vợ một bên, người con gái lớn một bên, lăm lăm đỡ ông ký Thái ngồi dậy. Cái trán ngắn mốc nhăn nhíu của ông lại nguây nguẩy, bàn tay cẳng gà khô đét lại xua xua, ông ký Thái lại phì phào, giọng trách móc, bực bội:
- Mặc tôi, cứ mặc tôi nào!!!
- Lại cứ mặc tôi? Lại cứ mặc tôi! Ông còn đau, còn yếu thế kia mà.
- Tôi còn đau còn yếu nhưng mà còn sống.
- Ông còn sống thì phải biết nghĩ, biết thương...
- Biết nghĩ biết thương nhưng phải nghĩ phải thương cho đúng.
- Thì ông đau bại cả lưng, tê rệt cả bên hông, người lúc nào cũng hâm hấp sốt, mà cứ không để nhà...
Ông ký Thái thần mặt ra như bị đuối lý. Nhưng chính vì thế ông lại thấy mình cần phải phân giải để bảo vệ cái lý của mình. Ông thong thả ngọt ngào vừa lắc lắc đầu, nhìn bà vợ:
- Bà nó đừng hiểu nhầm tôi. Con người chỉ hơn con vật là có ý thức và tinh thần. Gặp lúc cơ thể có bệnh hay bị đau thì phải cố gắng khuất phục cái bệnh cái đau. Thuốc thang cũng cần, nhưng chỉ lấy cái thuốc kia là chính thì không được. Nhà tù... cảnh đày ải... cái đói... cái chết không làm ngã được con người, vì con người...
- Thế ông định dậy làm gì nào? Làm gì nào?
- Tôi đi đái í í í...
- Giời ơi là giời! Đất ơi là đất! Ông ơi là ông...
Bà ký Thái rân rấn nước mắt, ngồi xuống ôm lấy vai chồng. Người con gái lớn bậm miệng lại, cố nhịn cười. Ông ký Thái càng ngẩn mặt ra:
- Trong hầm nhà băng tôi còn bị bại bị đau nặng mà vẫn ra đi đái được cơ mà!
- Nào bây giờ tôi có dám bảo ông ỷ lại, ông không có ý thức, không có tinh thần. Tôi và con gái ông, chỉ xin ông để chúng tôi nâng đỡ ông cho ông chóng khỏi, chóng khỏe, thế là chúng tôi làm ông có lỗi à?!
Ông ký Thái đã chống tay, nghiêng người định tụt xuống giường. Bà ký Thái quát:
- Cái Cả ra ngoài kia lấy cái chậu men. Chậu men chứ không phải cái bô của con mày, đem vào cho tao.
Người con gái đưa chậu cho mẹ xong, quay ra, lẩm bẩm.
- Thầy như thế nào ấy!
Ông ký Thái đành chịu thua vợ. Bà kéo lại quần cho ông thật ngay ngắn rồi gọi con vào trải thêm chăn lên cái nệm bọc vải nhuộm màu Tam Giang, toan đặt ông nằm xuống, thì ông nắm chặt lấy cánh tay bà, níu lại:
- Mẹ nó và cái Cả lấy cho tôi chiếc gối xếp với đôi gối bông.
- Làm gì hở ông.
Ông ký Thái xua xua:
- Gấp đôi cái chăn len này lại, rồi đặt chồng cả gối bông lẫn gối xếp vào góc tường kia cho tôi ngồi tựa...
Bà ký Thái lại phải tươi cười:
- Thế thì tôi lấy cả chăn bông giường tôi sang, rồi vẫn cứ trải chăn len cho ông ngồi nhé?
Hai mẹ con loay hoay so đi thử lại, bà ký Thái còn bảo con nhún nhún xem chỗ tựa có thật thoải mái, thật êm, rồi mới nâng nâng nhích nhích người ông ký Thái ngả ngồi vào đống chăn gối đó.
- Ấy, ấy! Ông để cho con nó khép bớt một bên cửa lại kẻo nắng.
- Đừng, bà ơi! Ánh nắng và không khí còn quý hơn cả là sâm, là nhung, là Êmôgôlôbin (1), là sinh tố A, B, C đấy!
-----
[1] Thuốc bổ máu.
Người con gái cả lại bậm miệng cười, cố ý trêu bố, chỉ he hé cửa, vừa nhìn nhìn, chờ bố đòi mở rộng thêm. Thì ông ký Thái cầm lấy cái phất trần tỳ tay vào thành giường, nhoài người lên đẩy toang cửa ra, và cười rất thỏa mãn, kiêu hãnh.
- Voa là... Đấy là như thế đấy!... Cả ơi, con lấy cho thầy một nửa cốc nước lọc ở cái chai nước lọc của thằng chó con ấy và bế thằng chó con sang cho ông...
Nếu phải nói trong hai vợ chồng những tưởng đã chết, thì bà ký Thái thấy mình mới là người được sống lại mau chóng hơn, vui hơn, sung sướng hơn.
Suốt một tháng ròng bà hầu như thức trắng. Và mỗi lần chỉ nghe tin trong trại Nhật, ông ký lại bị đánh thì thấy mình chết một lần. Giời ơi! Đảo chính với đảo chót, chính phủ chính phiếc mới với me gì, mà để Nhật cứ bắt người mình như bắt ếch. Còn chỗ giam gì mà chật mà bẩn hơn cả chuồng chồ.
"Cái chồ còn có khe cửa lỗ thông hơi và thay thùng, chứ đây là cái hầm cái săng dựng đứng. Người ta phải ăn phải ngủ đứng ngủ ngồi trên đống phân trên đống dòi. Cơm thì viên to hơn quả sung, gạo đã mục lại trộn muối cộ, rắn như sỏi. Nước uống là nước đái của nhau, là nước ống máng nhà tắm tranh nhau từng hớp!... Cái ông lão kia gày yếu, ở nhà vợ con phải ép cho mà ăn, mà uống, và ăn uống như mèo ấy, đã bị giam bị đánh lại còn phải ở chung với mấy thằng du côn ăn cắp, tim la ghẻ lở, háu đói hơn chó dữ..."
Đang lúc này, đâu đâu Việt Minh cũng nổi lên phá kho, cướp huyện nọ, đồn kia, cả quan to nhà binh Nhật cũng bị bắn ngay giữa Hà Nội, còn ở Hải Phòng thì mấy tay mật thám sừng sỏ đều bị ám sát... Giữa mùa viêm nhiệt, đến bữa, nhiều người chỉ quạt và lắc đầu chịu không sao ăn hết bát cơm phải pha thêm nước sôi vào nước rau vắt chanh để uống.
Bà ký Thái đang như cuồng cả người vì nghĩ đến chồng, đến con trai, thì ông ký Thái được tha.
Không như lần trước trong nhà có người bị bắt, lần này bà ký Thái không mất một đồng lễ lót nào cả. Không như lần trước, bà đón về nhà là đón cái xác của con và ông chồng cũng gần như cái xác...
Người con gái đã bế cháu vào cho ông. Thằng chó con cởi truồng, mặc may ô, ngực đầy một tay ông đón, cứ nhảy tưng tưng, quờ tay túm hết tóc đến râu ông mà giựt mà xoắn. Bà ký Thái ngồi hẳn trên giường, đang nặn nặn bên chân bại rệt của chồng, phải vội gỡ tay cháu ra. Cả mẹ thằng bé cũng mắng yêu:
- Hư quá! Hư quá nào! Đau ông nào!
- Đau cũng được! Đau cũng được! Ông ký Thái xua xua tay bảo cả vợ và con gái mặc cháu.
Thằng bé tượt chân hập ngay miệng vào mũi ông. Ông ký Thái kêu:
- Ái ái, ông chỉ có đi hơn một tháng mà đã thêm hai cái răng rồi.
Thằng bé nhay nhay mấy cái rồi quay ra, dãi nhớt cả xuống miệng xuống má ông.
Bà ký Thái lại vội vội vàng vàng:
- Để bà lau dãi đi đã nào. Bẩn hết cả mặt ông rồi.
- Bẩn gì? Mà bẩn thế cũng được!
Thằng bé lại chồm chồm, trườn lên tuột xuống trên
đùi ông.
- Giời ơi, gãy đùi ông mất thôi! Ông đang rệt cả chân kia kìa.
- Mặc cháu! Mặc cháu! Cứ mặc cháu nhảy. Nó tẩm quất cho ông đấy, ông càng chóng khỏi.
Tòe tòe... thằng bé ngả người vào cánh tay mẹ, đái vọt lên cả mặt ông, tóe ướt cả đùi ông. Người mẹ ôm xốc con lên:
- Thế này có xấu không, hư quá, hư quá, hư ơi là hư, thằng chó ơi!
Bà ký Thái líu ríu rút khăn bông. Ông ký Thái lại nghển nghển người.
- Đưa cháu trả cho ông. Mà bà nó đừng có lau đấy. Không có nước đái thì ông chết rồi còn gì! Ông giáo Hàng Kênh dạy cả thằng Sinh thằng Sơn học ấy, bày cách cho tôi xoa bóp nước đái, không thì ông nằm liệt chết trong hầm giam mất.
Vừa nói, ông ký Thái vừa vuốt vuốt xoa xoa từ mảng ngực ướt xuống khỏi đầu gối, và để mặc bà ký Thái lau chùi mặt mày râu tóc...
- Mẹ à, thầy con đến phát dở hay sao đấy?
Người con gái nhìn bố lim dim mắt, nhăn nhăn trán, như để hưởng một khoái lạc tuyệt thú. Bà ký Thái quay ra lau chùi cả cho cháu, xẵng giọng:
- Cha con đẻ mày! Con này nói đến hay. Chó ba quanh mới nằm, người ba năm mới nói. Phải liệu liệu đấy, không rồi về cũng ăn nói như thế với bố chồng, thì chỉ mang tiếng con đẻ mày thôi!
Nắng đã chiếu gần thẳng ngọn cây. Những bóng tàu cau và giàn hoa lý rung rung trước cửa sổ. Ông ký Thái như thiu thiu ngủ. Không, ông đang thở. Ông thở cái ánh nắng và hương hoa lá ngoài trời.
- Thầy nó nhỉ, bao giờ mà ta thành công thì... thì thằng Sinh nó về ở hẳn nhà, chứ trốn tránh mãi à!!!
- Thì ta thành công rồi, nó cứ đi, nó đi mãi cũng được - Ông ký Thái lào thào nói. Nhịp thở hít vào từ từ rất sâu làm ngực ông, bụng ông, xương và da nhấp nhô lằn hết cả lên.
"Hơn tuần nay, không những ông lão này tỉnh táo hơn mà như đỡ cả các bệnh nữa.
Thằng Sinh mà nó lại về qua nhà, chuyến này thì nó phải để mẹ làm một lễ gia tiên, mời cả bên nội bên ngoại và dưới làng lên ăn mừng thôi. Rồi đầu mùa cau này, phải bổ phơi ngay mấy trăm quả lo cho thằng Sinh ngay".
Người con gái bế thằng bé xuống nhà tắm đã trở lên, mừng rỡ cuống quýt:
- Ông lang và anh Cam đã đến rồi thầy, mẹ ạ.
Bà ký Thái vội vàng xỏ dép:
- Đi tráng ấm, lấy chè nước, mời lên với thầy.
Cả bà cùng xuống. Ông lang không đội khăn mà đội mũ phớt, đeo kính râm, quần chùng áo dài, người dỏng cao, khỏe mạnh. Cam mặc đồ Tây vải màu xi măng. Bà ký Thái không thể giấu được sự cảm động, chớp chớp mắt, lấy khăn chấm chấm, giọng nghẹn ngào:
- Mời ông, mời anh lên gác, ông cháu đang chờ.
Bà phải đi sau, càng muốn được nhìn kỹ thêm mặt Cam, nên bước cứ ríu cả chân. Ông ký Thái đã lết lết ra sẵn mép giường, hai tay cứ nắm hết tay Cao lại đến tay Cam mà chào mà nói xin lỗi vì mình đau bại, và bắt bà ký Thái nhích cả bàn nước và ghế lại gần giường. Cam ngồi xuống rồi, ông ký Thái vẫn chưa chịu buông tay, cứ lập cà lập cập mãi một câu:
- Anh đến thăm vợ chồng tôi! Anh đến thăm vợ chồng chúng tôi!... anh đến thăm gia đình chúng tôi...
Chính Cam phải hết sức nén xúc động. Người cha mà Cam chỉ được thoáng gặp ở sở mật thám trong cái giờ phút đau xót vô cùng cách đây hơn hai năm kia giờ lại càng gày, càng hom hem. Tóc bạc rụng gần hết, đầu trụi mòng mọng, mắt sâu hốc, miệng móp quá, yết hầu nhô nhọn, nhưng sau cặp kính trắng, ánh mắt cứ loang loáng, và cười thì không để nụ cười kịp nở dứt.
- Thưa ông, ông cứ nằm nghỉ.
Cả Cao cũng khẩn khoản:
- Thưa ông cứ tự nhiên cho, ông bà coi chú cháu con như người trong nhà vậy.
- Thì đúng là như thế! Anh Cam đây đã là đồng chí với cháu Sơn, bị giam giữ tra tấn với cháu Sơn, thì... - Ông ký Thái nấc lên - Sơn nhỉ, thầy phải... thầy phải...
Bà ký Thái khóc hẳn:
- Anh vượt cống Hỏa Lò thế mà ra được nhỉ? Anh về Hải Phòng rồi làm việc dân việc nước ở Hải Phòng chứ? Cháu Sinh cho tin ông... ông lang và anh đến, vợ chồng tôi mừng quá! Anh về có khỏe không? Anh có cần thuốc thang gì cứ bảo cho em Sinh nó biết, vị khó vị hiếm gì chúng tôi cũng tìm, cũng chạy được.
- Cái bà này lạ quá. Ông và anh ấy đến, bảo rằng vui mà cứ khóc! Việc đã qua là đã qua. Đã đi làm cách mạng thì phải có người còn kẻ khuất, khuất chứ không phải là chết! Khuất rồi lại về, khuất người này thì có mặt người khác... như anh Cam lại về, nay đến với vợ chồng mình, với nhà mình ấy.
Ông ký Thái hất hất cái miệng móm mém, cái trán nhăn nhíu, cặp mắt và nụ cười càng tươi:
- Phải không, ông... ông?...
- Thưa ông bà, tên cháu là Quí... ông bà cứ coi như vào lứa các anh các chị nhà ta...
- Vâng ông Quí, tôi nghĩ như thế có được không ạ?...
Người con gái cả bưng khay ấm chén lên. Không thể ngồi ghé với bố mẹ để tiếp khách, nên chị càng cố hết sức nhìn kỹ và thu hết tất cả dáng dấp, nét mặt của Cam, và cũng cố hết sức tìm ra một chút gì giống với Sơn hay như Sơn. Tóc Sơn đầu ngôi bò liếm, trán hơi cao, tóc Cam như bàn chải, trán dô; mặt Sơn trái xoan, mặt Cam vuông vuông; da dẻ Sơn như con gái, da dẻ Cam như của thợ thùng đấu, của lực điền. Nhưng sao vẫn cứ thấy thân thân gần gần không có gì khác lắm cả. Nhất là ở trong đôi mắt! Đôi mắt đến anh chị em cùng ruột thịt khi nói đến nhau cũng chỉ thắm thiết, yêu thương như thế thôi. Và giọng nói, ý tình... giọng nói ý tình lại càng yêu thương thắm thiết. Phải chỉ đến như thế, chỉ đến như thế!
- Con nghe Sinh nói ông đã ăn được cơm.
- Ồ, về là phải ăn cơm ngay chứ! Cơm tẻ là mẹ ruột.
- Ông ăn có được hai lưng không?
- Ồ, sao lại hai lưng, ở hầm ở xà lim ra mà về nhà chỉ ăn có hai lưng thì không phải là bị giam bị đánh rồi.
- Chú Quí con đây có môn thuốc dấu gia truyền, con đưa chú con đến thăm ông và xem xem ông đau thế nào, sẽ vừa lấy thuốc, vừa xoa bóp để chữa cho ông. Chú Quý con đã chữa khỏi nhiều các bác các chú các đồng chí đi Côn Lôn, đi Sơn La về đau xương đau khớp rất nặng...
- Các ông, các đồng chí bị tra tấn rồi tù đày ở các nơi nước độc, chứ tôi thì thấm tháp gì! Vậy mà tôi lại được gặp thầy thuốc như ông, thật quý quá!...
Bà ký Thái xuýt xoa:
- Xin ông cứ coi mình như là người nhà, coi nhà chúng tôi như là gia đình. Chúng tôi thật lòng chỉ dám nghĩ thế nào thì nói như vậy, làm như vậy.
Cam đưa mắt cho Cao, thầm bảo:
- Thế là cả ông, bà đều bằng lòng để chú đi đi về về đấy, tự coi như là cơ sở đấy! Thằng Sinh nó cẩn thận quá, đánh giá thấp cả tinh thần bố mẹ mình: Mặc dầu ông cụ bà cụ nó tốt như thế, mình cũng cứ phải giữ gìn hết sức cho nhà nó...
- Chúng tôi nhận ông Quý là ông lang người họ trong quê Nam Định ra, khi đi khi về chơi, thăm nom chữa cho ông nhà tôi.
Bà ký Thái lại rót nước đặt vào tay Cam. Thấy Cam vẫn chưa chịu lấy thuốc lá, ông ký Thái đánh diêm châm cho Cam, tay run run, cười hơn hớn:
- Anh Cam hút đi chứ! Nào, hôm nay tôi cũng xin phép bà nó hút một điếu. Chỉ một điếu thôi đấy bà nhé!
- Còn anh Cam ơi, anh như là thằng Sinh nhà tôi đấy! Anh muốn ăn muốn ở muốn làm gì trong nhà cũng được...
Bà ký Thái đang tự nhủ, không hiểu ra sao ông ký Thái mà dám cả gan cũng hút thuốc lá, và hút vào lúc đói, gần đến bữa cơm thế kia, thì toan ngăn. Nhưng nghĩ lại, thấy chồng đang lúc vui mừng, biết đâu hút thuốc lại tỉnh táo hơn, ăn ngon miệng hơn, bèn cười:
- Ông ơi, thế ông không mời tôi à? Tôi cũng phải mời ông Quý và anh Cam cho vui chứ!
Bà ký Thái gọi con gái bưng cơi trầu lên. Chỉ có Cao nhận miếng trầu cau đậu. Bà ký Thái ăn trầu và hút thuốc lá của bà. Thứ thuốc mua từ trong Huế ướp hoa ngâu và quấn bằng giấy bản, khói thơm làm Cam bồi hồi lạ lùng, và phải nhớ đến mấy lần ông Cam đã hút những ngày giỗ, ngày tết đi chơi mấy nhà ngoài phố nền nếp, cố cựu về, phập phèo điếu thuốc trên môi với cả mùi trầu quế cay sực.
Cao lại đưa mắt cho Cam. Bây giờ Cam không thể không run tay và tê nghẹn trong tâm trí.
- Thưa ông bà, con xin ông bà thứ lỗi, đến hôm nay con mới đến thăm ông bà, thăm các anh các chị và được đưa... đưa... kỷ niệm này của Sơn.
- Gì thế anh Cam? Cái gì của Sơn thế anh Cam ơi?!
Cả bà ký Thái cũng cầm lấy tờ giấy pơluya chữ viết như chân ong chân kiến mà rất quen thuộc... quen thuộc hơn cả in, cả treo ở trước mắt.
- Chữ của thằng Sơn nó đây... chữ nó đây rồi, ông ơi.
Ông ký Thái cuống quít tìm bao kính và chỉ cần nhìn thoáng cái, ông đã nổi hết cả gân tay cầm, cả trán cúi, và cổ họng thì sao mà khó thở.
Bản hiệu triệu của Việt Minh, Cam đưa Sơn nghiên cứu và chép lại, để phổ biến cho mấy thanh niên học sinh và Vy nhớn đã giữ được, chuyển cho Dâng, rồi Dâng đưa Thanh. Nếp giấy chỗ rách, sờn; chữ viết hơi mờ và bị mấy dòng nhòe phải giậm lại. Ông ký Thái vừa lẩm nhẩm, vừa lắc đầu, vừa thấm mồ hôi trán và thấm cả nước mắt. Chợt ông ngẩng lên, mắt loang loáng:
- Thưa ông... thưa ông với thưa anh, có phải cụ Nguyễn Ái Quốc vẫn còn sống và đã về nước ạ?!
- Thưa ông, ai nói với ông, và ông biết tin đó ở đâu vậy?
"Dân chúng Việt Nam ta làm cách mạng có tổ chức có đoàn thể như thế này, đất nước Việt Nam ta có người lái hướng kỷ cương nắm giữ rường mối như thế này, thì ai mà không theo, không hết lòng hết sức. Cách mạng ta mà không thành công sao được!". Ông ký Thái một tay nắm tay Cam, một tay nắm tay Cao, mắt lại như nhìn đi đâu ấy và lầm thầm như nói với cả bao nhiêu hình ảnh, bao nhiêu sự việc bí ẩn, kỳ diệu được nghe nói nghe tả về cách mạng từ thuở còn là thanh niên tới gần đây.
- Kìa ông ơi, ông định đi đâu vậy?
Bà ký Thái cuống lên. Ông ký Thái chống tay, trườn trườn lết lết, tụt xuống giường.
- Kìa ông định lấy gì, bảo tôi nào... bảo tôi nào.
Ông ký Thái đã thõng chân xuống sàn, giọng tha thiết cầu khẩn:
- Bà đưa tôi ra ngoài kia... sang bên gian thờ tổ.
- Thì ông muốn gì, ông cứ bảo tôi! Ông và anh Cam nói giúp với ông nhà tôi cho tôi.
Ông ký Thái mở rộng tờ hiệu triệu Sơn chép ra, tay giơ giơ như để tránh các cái gì bụi bậm lấm láp có thể động chạm tới, nhón bước đi. Cả người ông giật thót, Cam và Cao phải ôm vội lấy. Ông ký Thái nghiêng nghiêng đầu hổn hển:
- Ông Quý và anh Cam đỡ cho tôi ra ngoài kia, sang bên gian thờ... Mẹ nó ơi, thật là thằng Sơn hôm nay đi cùng với anh Cam về nhà với mẹ nó và tôi đấy. Mẹ nó ra lên đèn và thắp hương cho tôi trình với cao tằng tổ khảo rằng thằng Sơn nhà ta nó đã về, nó làm con em đi theo cụ Nguyễn Ái Quốc thật là trọn trung trọn hiếu...
⚝ ✽ ⚝
- Trông cô người cũng ậm ạch rồi đấy! Bố Vy cười,
nhìn Xim.
- Ậm ạch cũng không bằng ông đạp xe. Xe đạp, gì mà ghê quá thế! Và đạp xe làm gì cho khốn khổ cái thân. Cứ đi bộ gánh vã còn nhàn, còn nhẹ hơn. Cậu Trần Văn bảo suýt nữa mất cả súng vì xe. Xuống cái dốc chỉ hơi ngoẹo một tý mà bánh trước bật cả dây thép đánh đai vành, người nhào xuống ruộng, súng văng đi, may mà không ướt! Thôi, xem có ai muốn rước cái tội ấy cho, trả hai hay ba chục thì cũng tống táng đi...
Xim cũng cười. Bố Vy như bực tức:
- Hai hay ba chục à? Trả đến một trăm và phải lạy van, dễ đây đã bằng lòng.
- Có đứa nào nó hóa dại, hóa rồ!
- Vậy thì bảo cái thằng Chấn nó đừng mượn nhằng mượn nhịt để đây phải làm đầy tớ lau xe cho nó nhé!
Hai người đi tắt cánh đồng đã được hơn ba cây số để xuống khu dưới. Đây có hai làng đều nhiều thợ làm bên Hải Phòng, đông nhất là ở Xi măng và mấy xưởng đóng ca nô, sà lan của Tây và chủ Hoa kiều. Họ phải bỏ sở đi làm linh tinh, nên ở nhà luôn. Tuy vậy thỉnh thoảng họ vẫn cứ phải, nếu không vào trong nhà máy, trong xưởng thì cũng gặp anh em còn việc làm, chuyện với nhau có khi hàng buổi cho đỡ nhớ. Từ khi chắp nối liên lạc với Sấm và bố Vy, họ càng đi về luôn Hải Phòng. Mấy cơ sở cũ trong đó lại sinh hoạt đều đặn, nhận tài liệu, lấy tin tức và mở rộng công việc tuyên truyền ra cả ngoài xóm, ngoài phố.
- Chỗ thép của xưởng Quảng Thái Long và sở Xi măng chuyển ra ngoài này như thế đánh được bao nhiêu võ khí vậy?
Xim hỏi. Bố Vy lẩm nhẩm:
- Tám này, mười hai này, mười lăm này... à mười sáu, mười bảy... mới được mười bảy, năm kiếm và mười hai mã tấu. Chỉ cuối tuần này là tổ đúc và rèn có thể xuất ra cũng ngần ấy nữa. Kiếm thì thanh niên và nữ tự vệ thích, nhưng các đồng chí nông hội ta, nhất là các đồng chí có tuổi, thì đề nghị cứ cấp cho mã tấu! Sử dụng mã tấu vừa khỏe lại vừa quen nữa. Các đồng chí ấy còn bảo khoa mã tấu lên, thấy nó chắc nó đẹp, mà lại được phạt được xả Nhật khi lâm trận, thì càng sướng tay vô cùng... Chứ kiếm chỉ đâm chỉ chém, nhẹ nhẹ, yếu yếu không khí thế đằng đằng bằng...
Hai người đã đến đầu làng. Những thanh niên tự vệ vừa làm đồng vừa canh gác từ ngoài đường cái vào xóm, liền làm hiệu cho nhau, để Xim và bố Vy đi vào. Cả mấy nhà đồng chí người làm ở lò Nung người làm ở nhà Tháo, nhà Điện quen với bố Vy đều có nhà, ai nấy mừng cuống lên, chỉ muốn Xim và bố Vy vào gia đình mình trước. Những đứa trẻ được biết bác Vui và cô Minh Hiền là cán bộ chỉ huy phá kho Bến, chỗ thóc mà nhà nó xay giã, và chúng nó được ăn mấy bữa bánh đúc có những miếng cháy ngon quắt tai, là thóc chở thuyền từ trên ấy về,... liền bám lấy Xim, gọi cô ơi, cô ơi luôn miệng. Cả những đứa cởi truồng lên ba, lên bốn cũng níu lấy Xim mà reo mà gọi.
Để bố Vy ở lại thăm hỏi và bàn giao công tác cho mấy đồng chí cơ sở trung kiên, Xim chuyện với mấy gia đình nữa rồi sang làng bên, có hai gia đình bạn thợ máy Tơ với Xim ngày trước. Chỉ ra khỏi cổng dưới và qua một quãng cánh đồng thì Xim dần dần thấy đủ cả những ống khói của lò Nung, những tầng máy và nóc nhà Tháo và những kho khu Xi măng đen. Tuy xa tắp và đôi lúc lóa đi trong nắng, những khối những tầng nhấp nhô trên nền trời sáng và như có sóng biển dội cuốn lên kia, sao mà gần gụi mà thân thiết. Tưởng như là hôm qua hôm kia Xim ra đi, và nay sắp qua đấy mà về phố, về nhà.
Nếu như làng đây lại là làng phía giáp biển và Xim trông về thì Xim cũng thấy cả nhà máy Tơ của Xim với hai ống khói bằng gạch đỏ, những nóc nhà máy chênh chếch như răng cưa và những cây gạo. Những cây gạo sóng nhau, cành lá đan thành những chiếc tán trên ngọn, lúc nắng này sẽ như có mây trắng, mây hồng quấn lấy. Còn trời xanh thì như mặt biển với những quả núi đủ mọi hình thù mở ra qua những hàng cây, dưới những ngọn cây, trên những hàng cây xa thẳm.
Phải, chính thật Xim đang nhìn thấy cả khu nhà máy Tơ của Xim ở trước mặt, qua những cánh đồng, bờ bãi và sông nước cách Xim khoảng mười lăm, hai mươi cây số. Chao ôi, một nơi trước đây trên đường đi tầm về tầm Xim thường thường nghĩ đến sẽ thành như nhà máy dệt Tam Sơn của Mạc Tư Khoa mà cả mẹ Xim và Xim được nghe chuyện... nghe tả. Nhà máy này mở từ hơn năm mươi năm trong thời Sa Hoàng. Cách mạng tháng Mười bùng nổ, thợ thuyền đây đã chiếm nhà máy, lập Xô Viết, xưởng cơ khí của Tam Sơn đã thành xưởng sửa chữa và rèn đúc võ khí. Còn những thợ đàn ông trai tráng đã vào hết các đội tự vệ đỏ, bảo vệ nhà máy hay ra đi các mặt trận làm Hồng quân. Cái đài nhỏ ở cổng vào nhà máy là đài kỷ niệm chín chiến sĩ công nhân đã đổ máu ở ngay trong nhà máy chống quân lính phản động tấn công. Hiện nay vẫn còn nữ đồng chí công nhân tuổi đảng bằng tuổi đồng chí Lê Nin mà cả con cháu cũng là công nhân cùng làm ở Tam Sơn..
"Mẹ nhỉ, nếu mẹ không bị thải vì yếu đuối quá, nếu con không bị đuổi sau mấy cuộc đấu tranh, nếu nhà máy Tơ của mẹ con ta không đóng cửa hẳn trong chiến tranh, thì chuyến này..."
Xim lại nghĩ đến rồi đây cách mạng thành công, Xim sẽ lại được đứng máy, được làm thợ dệt, nếu không ở cái nhà máy Tơ kỷ niệm kia, thì cũng lao động sống ở một nhà máy khác xây dựng rộng lớn hơn với những nhà máy anh em đồng chí, Cờ trương đỏ khắp hoàn cầu, búa liềm tỏ lực lượng mình. Đánh nát chế độ này... Xim đã nhiều lần thầm hát theo tiếng máy ầm ầm ù ù thầm dội lên, làm nền cho bài Rốt Fờ-rông (2)bí mật nọ của Chấn và mấy đồng chí khác đi Côn Lôn về nằm hát với nhau ở nhà Xim mà Xim chỉ nghe lỏm cũng nhập tâm ngay. Lắm khi Xim đã bất thần cất tiếng lên trầm trầm, làm mẹ Xim ngẩn mặt ra như hỏi:
- Mẹ cái bé lại hát gì thế?
-----
[2] Rood Frond: mặt trận đỏ.
"Ừ con nhỉ, cả con tôi nữa đây, rồi đây con cũng lại làm thợ nhà máy dệt với mẹ, hay làm ở Xi măng, Sáu Kho của Hải Phòng nhé..."
Xim đặt tay lên cái cục ấm ấm ở trong bụng mình, xoa xoa ấp ấp...