Cristôphơ Côlômbơ của thành Khem Truyện Ba Lan -Người kể: Ben Zimet

Ngày xửa ngày xưa, ở thành phố Khem có một người đàn ông tên là Reb Selic.

Đó là một nhà thông thái, nhưng là một nhà thông thái không thể ngồi yên một chỗ. Ông có máu đi du lịch và luôn mơ ước được đi khắp thế giới.

Nhưng vì là một nhà thông thái, nên ông nghèo và không bao giờ đủ tiền để có thể đi du lịch nước ngoài như những thương gia giàu có trong thành phố.

Một hôm, một thương gia của thành Khem vừa đi thăm Vácsava về. Ngày hôm đó và suốt cả tuần, ông ta chỉ toàn nói về những kỳ quan của Vácsava và miêu tả chúng rất sống động.

Nhưng không ai nghe nuốt lấy từng lời như Reb Selic.

Kể từ lúc đó, ông xử sự như một người có thần cảm, đầu óc chỉ hướng về một mục đích duy nhất: đến Vácsava. Ông không ăn, không ngủ, cũng không thể nghỉ ngơi một phút nào. Vợ ông rất lo lắng, không hiểu chuyện gì đang xảy ra với chồng mình.

Một buổi sáng, Selic ngủ dậy và nói với vợ trong khi mắt mình nhìn xa xăm:

- Tôi phải đi Vácsava.

- Để làm gì?

- Tôi nghe nói đó là thành phố tuyệt diệu.

- Nhưng ông làm gì có tiền.

- Tôi sẽ đi bộ.

- Thế thì ông sẽ làm hỏng hết giày.

- Tôi bỏ giày ra để đi chân không.

- Ông Selic ơi, ông mất trí rồi.

- Tôi nhất định phải đến Vácsava.

Nói rồi ông lấy một ít bánh mì và pho mát cho vào túi và đeo túi lên vai. Một tay cầm chiếc gậy bằng gỗ sồi của mình, còn tay kia cầm đôi giày, ông lên đường đến thành phố lớn.

Reb Selic đi nhanh như thể có cánh. Đi chân không và hai gót chân bị đá đâm vào không hề làm ông phiền muộn. Lúc nào ông cũng hát và vui sướng đến phát điên vì ý nghĩ sắp được tận mắt nhìn thấy những kỳ quan của Vácsava.

Khi măt trời đã lên cao, Reb Selic bắt đầu thấy đói cồn cào. Ông ngồi xuống dưới bóng cây, ở một ngã tư đường, và ngốn hết bữa trưa gồm có bánh mì và pho mát. Sau đó, cảm thấy mệt, ông quyết định làm một giấc ngủ trưa. Nhưng trước khi đi ngủ, ông muốn biết chắc chắn rằng mình đang đi đúng đường. Ông nghĩ: “Ở đây có hai con đường giao nhau, một đường đến Vácsava, còn đường kia đến Khem. Mình phải biết chắc đã đi theo đường đến Vácsava, chứ không phải đường dẫn trở lại Khem.”

Vì thế, ông cầm đôi giày và đặt chúng trên đường, mũi giày hường về phía Vácsava, trong đầu thầm nghĩ: “Khi mình thức dậy, mình sẽ biết đường đi đúng.”

Xong xuôi, ông hài lòng nằm xuống bãi cỏ và ngủ say. Úi chà, giấc ngủ mới sâu làm sao! Ông ngủ liền một mạch.

Trong khi Reb Selic ngủ say như chết, một người nông dân đi xe ngựa qua. Nhìn thấy đôi giày ở trên đường, ông ta nghĩ: “May quá! Đôi giày này nằm như trẻ mồ côi trên đường!”

Ông cho ngựa dừng lại rồi nhảy từ xe xuống để nhặt đôi giày.

“Khỉ thật, - ông lẩm bẩm -, đây không phải là giày mà là cái chao!”

Người nông dân ném đôi giày xuống đất, nhưng khi rơi xuống, chúng lại quay mũi về hướng Khem.

Một lát sau, Reb Selic tỉnh dậy. Sau khi định thần được mình đang ở đâu, ông vội lao tới đôi giày, rất lo lắng về việc tiếp tục chuyến đi. Ông cười thầm khoan khoái: “May mà mình thông minh, đặt mũi giày hướng về phía Vácsava! Bây giờ thì không thể nhầm đường được!”

Ông tiếp tục đi.

Thành phố đã hiện ra phía chân trời, Selic rảo bước thật nhanh.

Khi đi qua các phố, ông vô cùng ngạc nhiên khi nhìn thấy nhà cửa, đường phố và con người ở đây.

“Chắc chắn là mình vẫn còn sống và đang hít thở, nhưng Vácsava không lớn như mình nghĩ! Thật ra nó giống Khem như hai giọt nước!”

Ông đi tiếp. Khi đi qua cửa nhà tắm, một người đàn ông ngồi ở cửa chào rất thân mật.

- Chúc ông bình an!

Ông Selic vui vẻ đáp:

- Tôi cũng chúc ông như vậy!

Miệng ông lẩm bẩm trong chòm râu:

“Chắc chắn mình tên là Selic, người kia trông giống ông Phisen, người trông coi nhà tắm ở Khem, còn ngôi nhà trông cũng giống ở chỗ mình. Điều này có nghĩa là gì nhỉ?”

Tiếp đó, ông đến trước một nhà thờ.

“Đây chính là bản sao của nhà thờ ở chỗ mình”, ông Selic ngạc nhiên thốt lên.

Theo thói quen, ông bước vào bên trong.

Những gì ông nhìn thấy ở đây làm cho ông dựng tóc gáy. Ông lẩm bẩm: “Nếu không biết là đang ở Vácsava, thì tôi thề rằng tất cả những người mà tôi nhìn thấy ở đây đều là hàng xóm của tôi”.

Trong khi ông đứng đó, há hốc miệng vì ngạc nhiên, người giúp việc cho nhà thờ đi qua trước mặt ông và huých khuỷu tay vào ông và giẫm lên cá chân của ông.

- Tránh ra! – anh ta kêu to.

Không tin ở mắt mình, Selic nghĩ bụng: “Đúng là có Thượng đế ở Thiên đường, nhưng người giúp việc cho nhà thở đây không chỉ giống với người giúp việc cho nhà thờ ở Khem, mà còn nói năng, đi đứng giống hệt anh ta nữa. Lạ thật! Sao lại lạ thế chứ.”

Reb Selic ra khỏi nhà thờ trong tâm trạng vô cùng bối rối.

Ông mải mê suy nghĩ đến nỗi không biết mình đang đi đâu. Đột nhiên, ông ngẩng đầu lên và thấy mình đang ở trên phố rất quen. Ông reo lên: “Phố Chúa Hiền! Không khác gì phố nhà mình cả! Đây là Vácsava sao? Thật thất vọng! Chẳng lẽ mất bao nhiêu công sức, vất vả, để đi đến một phố giống với phố nhà mình sao?”

Đến trước một ngôi nhà giống với nhà của ông, ông thấy lũ trẻ con đang cho hạt dẻ vào một cái lỗ.

“Mình sẽ bị gẫy chân, gẫy tay ngay nếu thằng bé đang chơi kia không phải là thằng Mosphele nhà mình!”

Đúng lúc đó, một phụ nữ xuất hiện ở cửa sổ và gọi to:

- Này, ông Selic, ông làm gì mà đứng ở giữa phố thế, mồm há ra như ngớ ngẩn thế? Về nhà đi, tôi dọn cơm tối ra rồi!

Selic kinh ngạc. Ông có thể nói rằng người phụ nữ này là chị em sinh đôi với bà Lêa vợ ông! Hơn nữa, bà ấy cũng nói giống hệt vợ ông. Mà hình như bà ấy vừa gọi ông là Selic? Cần phải làm sáng tỏ điều này.

Ông đi vào nhà và làm ra vẻ mình là Selic, chồng của bà Lêa. Đúng như ông nghĩ, đồ đạc trong nhà này cũng giống hệt ở nhà ông. Ông ngồi vào bàn ăn. Và cũng đúng như ông dự đoán, món gà quay bị cháy, y hệt như bà Lêa nhà ông làm cháy.

Cuối cùng, Reb Selic nghĩ: “Kết luận duy nhất mà ta có thể đưa ra là thành phố Vácsava cũng giống hệt như thành phố Khem, cho đến từng chi tiết nhỏ nhất. Đúng là ở đó có một ngôi nhà giống nhà của ta, một phụ nữ giống vợ của ta và một thằng bé giống thằng Mosphele con trai ta. Chồng của người phụ nữ này cũng tên là Selic. Nhưng ta biết rõ họ không phải là người nhà của ta.”

Reb Selic ở lại đó, đầu óc vẫn tiếp tục nghĩ, và bắt đầu nhớ về gia đình nhỏ của mình ở Khem.

Cuối cùng, ông quyết định: “Điều làm ta thực sự quan tâm là liệu người ta là Selic sống trong ngôi nhà này ở Vácsava có giống hệt ta không. Ta đã biết rằng anh ta cũng tên là Selic và ngoại hình cũng giống ta. Câu hỏi đặt ra là: anh ta là ai, anh ta đang ở đâu?”

Và thế là ông Reb Selic, với tính kiên nhẫn đặc trưng của người dân Khem, vẫn chờ đợi người tên là Selic ở Vácsava trở về!