Kangio, chú rùa ca sĩ ở Haiti Người kể: Mimi Barthélémy
Kangio là một chú rùa nhỏ rất thích ăn những hạt đậu. Nhưng không phải loại đậu nào nó cũng thích!
Rùa ta mê những hạt đậu đỏ.
Nó không phải là con vật duy nhất thích ăn đậu. Chim ngói, bồ câu, sẻ vườn, sẻ nâu và các con vật l ông vũ khác mới sáng sớm đã cùng bổ nhào xuống đám đỗ non trong vườn nhà Jeanton Ông lớn.
Chúng tàn phá cánh đồng và bay tới chỗ chú rùa nhỏ Kangio, cho nó nếm một hoặc hai hạt đậu đỏ…
Kangio cáu sườn!
Làm thế nào để tới vườn nhà Jeanton Ông lớn đây?
Nó rớt nước mắt.
Một hôm, những người bạn lông vũ của nó chơi trò ú tim với nó:
Nó ăn gì đấy?
Ăn hạt đậu đấy.
Mỗi khi bắt được rùa, chúng dính lên lưng nó một cái lông của chúng. Làm thế nào những chiếc lông dính được? Dễ thôi! Với gỉ mắt của chim ngói, với gỉ mũi của bồ câu, với nước dãi của sẻ vườn hoặc với phân của sẻ nâu, xin lỗi bạn vì tôi đã nói ra những lời này!
Thế là Kangio, chú rùa có lông vũ bay về phía vườn Jeanton Ông lớn với chim ngói, bồ câu, sẻ vườn, sẻ nâu và các con vân vân và vân vân có cánh khác.
Một khi đã ở trong vườn, Kengio ăn, ăn mãi, ăn mãi các hạt đậu đỏ. Nó ăn bù. Bụng nó phồng to lên như bụng một con bò.
Khi những người bạn của nó sợ Jeanton tới, giục rùa đi về, nó từ chối đi về cùng chúng. Bụng nó đầy, nhưng cái đẫy, cái túi của nó vẫn còn rỗng.
- Trả lông cho chúng tôi đi, Kangio!
Bọn chim lo lắng bay nhào xuống người rùa. Mỗi con lấy lại lông của mình và vỗ cánh bay nhanh.
Chỉ còn một mình rùa Kangio, hoàn toàn, hoàn toàn trần trụi, trong vườn của Jeanton Ông lớn.
Jeanton Ông lớn đi vào trong vườn nhà mình.
- Nhưng… nhưng… nhưng kìa… Ông kêu lên khi thấy khu vườn lại bị phá phách. Các ngươi sẽ biết tay ta! A trời ơi! Cứu với! Ta thề sẽ giết chết lũ chim này! Nhưng… nhưng cái gì thế kia? Một con rùa có cái bụng to đến nỗi mắt lồi ra, cái túi đẫy bên cạnh nó căng phồng như cái bụng của nó…
Ôi những hạt đậu đỏ của tôi!
Rùa kia, lại đây ta sẽ giết chết mi!
Ông ơi, ông ời, tôi không đến để ăn đậu của ông!
Chim ngói cho tôi một cánh,
Bồ câu cho tôi một cánh,
Sẻ vườn cho tôi một cánh,
Sẻ nâu cho tôi một cánh,
Cả bọn chim kia hát để vui chơi,
Còn tôi, tôi hát để cứu đời tôi.
- Rùa, mi biết hát! Ta cung tiến mi cho vua và ta sẽ kiếm được nhiều vàng bạc!
“Đúng… đúng… Jeanton vừa lẩm bẩm vừa mang con rùa về nhà. Hãy hát cho Katu vợ ta, cho Dadu con trai ta, rùa ơi hát đi, mi sẽ hát cho nhà vua và ta sẽ trở nên giàu có. Ta cho ngươi vào dưới cái chum này, ta sẽ dằn một hòn đá lên trên nắp để mi khỏi trốn ra ngoài, rồi ta sẽ đến gặp nhà vua”.
Nhà vua miễn cưỡng theo Jeanton về nhà, nhưng vua thề sẽ cho xé xác ông này ra nếu con rùa không hát…
Jeanton mỉm cười với số phận, vì rùa sẽ hát. Đó là điều ông ta nghĩ!
Và ông ta vừa bước đi bên cạnh nhà vua vừa hát:
Ngày hôm nay chúng ta đã chơi một trò hay,
Katu sẽ nhảy múa vì vui sướng,
Dadu sẽ nhảy múa vì vui sướng,
Bởi vì chúng ta sẽ kiếm được nhiều tiền.
Ôi chao! Hai mươi, ba mươi lần ôi chao!
Khi nhà vua nhấc nắp chum lên, nhà vua không nhìn thấy rùa, nhưng lại thấy và nghe tiếng kêu ồm ộp của một con cóc xấu xí. Và Jeanton Ông lớn thấy mình đã bị trói chặt chân.
Đúng là có ma trong không khí!
Làm sao một chú rùa biết hát bị nhốt trong một cái chum to lại có thể biến thành một con cóc xấu xí kêu ồm ộp ở ngay dưới cái đáy chum này được?
Đây là ẩn số cần giải đáp: ngoài Jeanton, bà vợ Katu, con trai Dadu, ai là người đã nghe rùa Kangio hát?
Chính cậu con trai Dadu đã phạm sai lầm!
Sự việc xảy ra như sau…
Thán phục giọng hát của rùa, Dadu đã leo lên cái chum, làm rơi hòn đá xuống, nhấc cái nắp đậy lên và thì thào bảo rùa hát.
- Tôi rất muốn hát nhưng cho tôi thở chút không khí nào! Vậy cậu hãy bỏ cái nắp ra đi! Rùa trả lời… Tôi rất muốn hát không có nắp đậy, cậu hãy đặt tôi lên miệng chum đi… Tôi rất muốn vừa hát chân vừa bước đi trên cỏ… Tôi sắp hát đây, tôi cảm thấy thế, đặt tôi ra chỗ bờ sông đi.
Dadu đã thực hiện bốn điều mong muốn của Kangio để được nghe nó hát!
“Bùm!” Rùa nhảy xuống sông và biến mất!
Cậu con Dadu không tin vào đôi mắt mở tròn của mình. Làm gì bây giờ? Cậu đặt vào đáy chum một con cóc xấu xí. Đè một hòn đá to lên trên nắp.
Hấp! Trò hay đã chơi xong!
Nhưng giờ đây, Jeanton Ông lớn cảm thấy dây trói siết chặt chân mình, còn bà vợ Katu của ông thì chẳng hề hay biết chuyện gì. Bà đi chợ từ sáng sớm để bán đậu.
Việc này không thể kết thúc như vậy được! Phải có một ai đó làm được việc gì chứ?
Chính là bà Katu, bà sẽ cứu chồng mình.
Sự việc đã xảy ra như sau…
Bà Katu từ chợ trở về nhà và bà bắt gặp một đám đông đang tụ tập. Bà huých khuỷu tay để len vào xem vì bà rất tò mò. Và bà đã nhìn thấy gì vậy? Một con rùa đang hát!
Ông ơi, ông ời, tôi không đến để ăn đậu của ông!
Chim ngói cho tôi một cánh,
Bồ câu cho tôi một cánh,
Sẻ vườn cho tôi một cánh,
Sẻ nâu cho tôi một cánh,
Cả bọn chim kia hát để vui chơi,
Còn tôi, tôi hát để cứu đời tôi!
Không thể tin được, lại một con rùa nữa! Giống hệt con của chồng bà! Katu rất muốn mua con rùa từ người bán rùa, để cho đủ đôi.
Giá đắt! Nhưng bà có cái để trả: bà có tiền bán đậu!
Chính vì thế, Katu trở về nhà với con rùa biết hát.
Đó là con rùa Kangio, bạn đã nhận ra nó rồi đó. Dadu vui sướng: nó sẽ được tha thứ. Nhờ có bà vợ Katu của mình, Jeanton Ông lớn không còn bị dây trói vào chân nữa, mà ông ta lại có dưới chân một đống vàng nhà vua tặng cho để vua có được Kangio, con rùa hát rằng:
Ông ơi, ông ời, tôi không đến để ăn đậu của ông!
Chim ngói cho tôi một cánh,
Bồ câu cho tôi một cánh,
Sẻ vườn cho tôi một cánh,
Sẻ nâu cho tôi một cánh,
Cả bọn chim kia hát để vui chơi,
Còn tôi, tôi hát để cứu đời tôi!
Người kể: Mimi Barthélémy
Con cóc và chìa khóa nguồn nước
Vào thời đó, cách đây lâu, lâu lắm rồi, lâu đến nỗi, vào thời xa xưa đó, gà có răng và cóc sống dưới sông cùng ếch và cá.
Vào cái thời mà tôi nói với các bạn ấy, cô gái Simbi trẻ trung, xinh đẹp và nhút nhát giữ chìa khóa nguồn nước, sống hòa thuận với các bạn của cô.
Hòn đảo Haiti rất màu mỡ, đầy màu sắc và quyến rũ với tiếng nước chảy của các con suối, thác nước, vũng nước, ao hồ và các dòng sông. Những cây cà phê đỏ ối, vải chàm xanh, vải bông trắng.
Đấy là vào một ngày đầu hè, cô gái Simbi trẻ trung, xinh đẹp và nhút nhát rời Đầu Nguồn, nơi cô đang sống, để đi đến Thác Nước, đến vài nơi của Thành phố Hạnh phúc. Ai cũng phải hành hương tới đó ít nhất một lần trong đời. Trước khi đi, cô giao phó chìa khóa nguồn nước cho Cóc.
Có thể cô bị ấn tượng bởi giọng nói sang sảng hay bởi âm lượng giọng nói của Cóc? Vào thời kỳ đó, Cóc to như một quả bí ngô to, nhưng lại nghèo xơ nghèo xác. Trên thực tế, nó còn thiếu mười một cái quần nữa là đủ một tá.
Cóc vô cùng sung sướng được giữ chìa khóa nguồn nước. Nó ưỡn ngực làm bộ làm tịch, huênh hoang tự phụ, tự cho mình là trời đất, xin bạn tha lỗi cho lời nói này, và ngày càng to như trăng tròn. Cái lều của nó không vừa với nó nữa, nó bèn phá lều đi và xây một lâu đài. Nó dựng chướng ngại vật ở đó, xây tường, khóa chặt cổng bằng mười vòng khóa, cắt đứt đường đến nguồn nước.
- Không còn nước nữa! Không còn một giọt nước nào để uống! Hạn hán rồi! Khốn khổ rồi! Chết đến nơi rồi! Lừa cái, ngựa, lợn, dê, thằn lằn, chim sẻ đồng, kiến, chim hồng hạc, kỳ nhông tự nhủ.
Các con vật họp lại và cử anh chàng Dê đến Đầu Nguồn Nước để thương lượng với Cóc việc khôi phục dòng nước.
“Cồ cộp! Cồ cộp! Cồ cộp!” anh chàng Dê phi nước đại trên con đường Đầu Nguồn Nước. Nó phi nước đại “cồcộp! cồcộp! cồcộp!”
Khi đến trước cửa thành lũy của Cóc, nó gõ cửa: “Cộc! Cộc! Cộc!”
- Ai đấy? Cóc hỏi mà không hề mở cửa.
- Tôi là Dê đây. Tôi đến để hỏi xem xứ này có nước không?
- Cút đi Dê, cút đi! Cút đi! Xứ này không có nước đâu!
Dê tức tối quay về, cổ họng khát khô và nói với các con vật:
- Xứ này không có nước đâu!
Sáng sớm hôm sau, đến lượt Gà trống lên đường đến Đầu Nguồn Nước:
- Ò ó o o o! Gà trống vừa gáy vang vừa gõ vào cửa chính của cóc: “Cộc! Cộc! Cộc!”
- Ai đấy? Cóc la lên.
- Tôi là Gà trống. Tôi đến để hỏi xem xứ này có nước không.
- Không! Xứ này không có nước đâu!
Gà trống quay về, cổ họng khát khô và nói với các con vật:
- Xứ này không có nước đâu!
Ngày hôm sau, chị Chim cu gáy lên đường đến đầu nguồn nước.
Chị ta đi rất chậm vì chồng chị cứ lượn quanh chị “gù! gù!”. Thực ra, anh ta làm chậm bước chân chị.
“Cạch! Cạch!”, chị Chim cu gáy đập vào cánh cửa của cóc.
- Ai đấy?
- Chị Chim cu gáy đây. Chị đến để hỏi…
- Xứ này không có nước đâu! Cóc ngắt lời ngay.
Thế là Gà mẹ lên đường, cùng với mười hai gà con của mình. “Cúc cục! Cúc cục! Cúc cục! Cúc cục!” Quyết tâm chiến thắng, Gà mẹ và gà con ra đi. Chúng đi, đi, đi mãi trên những con đường đầy sỏi đá, trơn trượt, níu vào nhau, trầy xước da, rồi lại bước đi.
Tới trước cửa chính thành lũy của Cóc, Gà mẹ gõ nhẹ, gõ mạnh, mổ mạnh đầy quyền uy: “Tốc! Tốc! Tốc!”
Nhưng không biết cái điều gì khiến cho Gà mẹ mổ mạnh như vậy nhỉ? Do gõ quá mạnh, răng của nó bị rụng hết sạch. Và đó là một con gà mái rụng răng trả lời câu hỏi: “Ai gõ cửa đó?” của Cóc:
- Ta là Chị Mái đây! Ta tới để hỏi xem ở xứ này có nước không.
Và con gà mái rụng hết răng quay lại nói với đàn gà con đang khát nước của mình:
- Ở xứ này không có nước!
Thế đấy, bạn biết rằng kể từ đó, gà không còn răng nữa!
Simbi, cô gái trẻ trung, xinh đẹp và nhút nhát, trở về Thác Nước. Mệt mỏi vì chuyến đi, cô định tới uống nước cho đỡ khát ở nguồn nước. Cô ngạc nhiên không nghe thấy tiếng lũ cóc kêu ồm ộp. Cô chỉ nhìn thấy trong lòng suối những hòn sỏi tròn, trắng, chỉ thấy cỏ khô.
Cô hỏi đàn đom đóm:
- Chìa khóa nguồn nước đâu? Cóc đâu rồi?
Đom đóm lao xao kêu và kể cho cô nghe những thủ đoạn xấu xa của Cóc.
Simbi bực mình lao tới thành lũy Đầu Nguồn Nước và gõ cửa:
“Cốc! Cốc! Cốc!”
Lúc đó, cô nghe thấy kẻ tiếm quyền khốn khiếp trả lời:
- Đi đi Simbi, đi đi. Không! Ở đây không có nước đâu!
Cô gái xô bật cửa, đứng sừng sững trước mặt Cóc, giật lấy chìa khóa nguồn nước từ tay Cóc, lấy gót chân giẫm nó bẹp dí và làm nó dẹt hơn cả lá hồng xiêm. Rồi cô mở khóa và giải phóng nguồn nước.
Các con vật uống nước thỏa thuê đến bục cả thắt lưng, trong khi đó Simbi đuổi Cóc ra khỏi sông. Chính kể từ ngày đó, lũ cóc không sống ở dưới sông nữa.
Còn tôi, ngày hôm đó, tôi đã cười thỏa thích. Và khi tôi bắt gặp Cóc bị đuổi, tôi nói với nó:
- Xin lỗi tôi nói lời này, Cóc ơi! Cabrit kaka pilil li pa doctè pou sa!
Vì dường như nó không hiểu, tôi nhắc lại với nó bằng tiếng Pháp:
- Xin lỗi tôi nói lời này, các con dê ị ra những cục phân giống như những viên thuốc nhưng không phải vì thế mà chúng là dược sĩ.
Cóc ta, phát khùng lên, đá tôi một cú vào mông, làm tôi bắn lên trời và rơi xuống tận đây, trong trang sách này, để kể cho các bạn nghe câu chuyện nhỏ này!