NUỐI TIẾC

Ông Saval, ở vùng Nantes này người ta gọi là “cha Saval”, vừa thức giấc. Trời mưa. Một ngày mùa thu tẻ nhạt; lá rơi. Lá rơi trong mưa, như là một trận mưa khác, dày đặc hơn, chậm chạp hơn. Ông Saval không vui. Ông đi từ lò sưởi đến cửa sổ và từ cửa sổ đến lò sưởi. Cuộc sống có những ngày ảm đạm. Lúc này lại nhiều này ảm đạm hơn vì ông đã sáu mươi hai tuổi! Ông sống độc thân, một chàng trai già, không có ai ở bên ông. Chết như thế này thì thật đáng buồn, một mình, không có sự tiếc thương nào.

Ông nghĩ đến cuộc đời trần trụi, trống vắng của mình.

Ông nhớ lại, trong quá khứ xa xôi, trong quá khứ trẻ trung của mình, trước tiên là ngôi nhà, ngôi nhà với những người thân; rồi Trường Trung học, khoa luật trong Trường Đại học ở Paris. Rồi bệnh tật của người cha, cái chết của cụ.

Ông trở về sống với mẹ. Hai người sống trong một ngôi nhà, chàng trai và bà già, yên ổn, không mong muốn vì hơn. Rồi mẹ ông cũng qua đời. Buồn làm sao, cuộc sống.

Ông sống một mình. Và bây giờ, đến lượt mình, ông cũng sẽ nhắm mắt, xuôi tay. Ông ra đi mãi mãi, và thế là hết.

Không còn Paul Saval trên đời này nữa. Một sự kiện kinh khủng. Những người khác thì vẫn sống vui tươi và yêu đương. Người ta vui cười và ông thì không tồn tại nữa, ông đấy.

Trong sự tin chắc vào cái chết vĩnh viễn mà người ta còn cười đùa, vui vẻ được thì có lạ không. Nếu cái chết chỉ là sự có thể thì người ta còn hi vọng nhưng không, nó là không thể tránh được, cũng như không thể thay đổi được như đêm nối tiếp ngày.

Nếu cuộc sống đã hoàn thành rồi. Nếu ông đã làm được vài việc gì đó; đã có những cuộc phiêu lưu, có những thành công, những thoả mãn các loại thì hay biết mấy. Nhưng không, ông không có gì cả, ông không làm được gì cả, không làm được gì ngoài việc thức giấc, ăn và ngủ. Và cứ như vậy đến năm ông sáu mươi hai tuổi. Ông cũng không lấy vợ như những người đàn ông khác. Tại sao? Phải tại sao ông không lấy vợ?

Ông có thể kết hôn vì ông có một số tài sản. Ông không có cơ hội chăng? Có thể. Nhưng người ta có thể tạo ra cơ hội kia mà? Ông là người thờ ơ, thế đấy! Sự thờ ơ là thói xấu lớn nhất của ông. Có rất nhiều người hụt hẫng trong cuộc sống do sự thờ ơ. Rất khó mà đứng lên để cựa quậy, để nói, để nghiên cứu vấn đề. Ông cũng chưa hề được yêu. Chưa một phụ nữ nào gối đầu lên ngực ông trong niềm ân ái trọn vẹn. Ông cũng chưa biết cái cảm giác bồn chồn của sự chờ đợi, sự đê mê của bàn tay bóp chặt, sự ngây nhất của ham muốn được thoả mãn. Một hạnh phúc siêu phàm dâng tràn lên trong tim khi hai cặp môi gắn chặt lần đầu, khi bốn cánh tay ghì chặt hai cơ thể vào nhau tạo thành một con người, một con người sung sướng đến phát điên lên vì nhau.

Ông Saval đang ngồi, chân hướng vào lò sưởi, mình mặc bộ đồ trong nhà.

Chắc chắn đời ông đã hỏng rồi, hoàn toàn hỏng rồi. Tuy nhiên ông đã yêu, ông đấy. Ông yêu một cách âm thầm, đau đớn và uể oải theo thói xấu của ông. Phải, ông đã yêu người bạn cũ của ông là bà Sandres, người vợ của Sandres, cũng là bạn ông. A! Nếu ông biết bà từ hồi bà còn là con gái? Nhưng ông gặp bà quá muộn; bà đã có chồng Chắc chắn là ông có thể hỏi bà điều đó! Như ông đã yêu bà ngay từ ngày đầu.

Ông nhớ lại sự xúc động của ông mỗi khi gặp bà, sự buồn phiền mỗi khi chia tay bà, những đêm mất ngủ vì mơ tưởng bà.

Sáng mai thức giấc ông thấy yêu bà ít hơn đêm trước. Tại sao?

Ngày xưa bà Sandres rất xinh đẹp, tóc vàng, miệng tươi tắn! Ông Sandres không phải là người đàn ông xứng đáng với bà. Bây giờ bà đã năm mươi tám tuổi rồi. Mà hình như bà lại đang rất sung sướng. A! Ngày xưa, nếu bà yêu ông, nếu bà yêu ông. Và tại sao bà không yêu ông? Ông Saval, vì ông rất yêu bà, bà ấy, bà Sandres.

Chỉ cần bà đoán ra một điều gì đó. Nhưng bà ấy có đoán không, có nhìn thấy gì không, có hiểu gì không? Nếu ông nói ra thì liệu bà có trả lời không? Và ông Saval còn nêu ra hàng ngàn câu hỏi khác. Ông quay lại cuộc sống tìm kiếm những chi tiết.

Ông nhớ lại những đêm dài ở nhà ông Sandres khi bà ấy còn trẻ và đẹp. Ông nhớ lại những lời mà bà đã nói, giọng của bà, những nụ cười ẩn giấu nhiều ý nghĩ.

Ông nhớ lại những cuộc đi dạo của cả ba người bên bờ sông Seine, những bữa ăn trên đồng cỏ vào ngày chủ nhật vì Sandres là viên chức của toà Thị chính.. Và bất chợt kỉ niệm về một buổi chiều khi ông cùng bà ngồi trong một khu rừng nhỏ bên bờ sông xuất hiện.  Họ đi từ buổi sáng mang theo những nói thức ăn. Đây là một sáng mùa xuân, Tất cả đều tốt đẹp. Mọi người đều vui vẻ Chim hót và xoè cánh bay nhanh. Người ta dùng bữa trên thảm cỏ dưới bóng những cây liễu. Không khí trong lành mang theo mùi nhựa cây. Người ta uống thoả thuê. Ngày hôm ấy thật là đẹp.

Ăn xong, Sandres nằm lăn ra nhủ một giấc “ngủ tuyệt nhất trong đời” như ông nói khi tỉnh giấc.

Bà Sandres nắm lấy cánh tay ông Saval và hai người cùng đi dạo trên bờ sông. - Bà tì người vào ông. Bà cười rồi nói:

- Tôi say rồi, hoàn toàn say rồi.

Ông nhìn bà, tim rung lên, tự cảm thấy mặt tái đi, sợ rằng mắt mình quá say đắm, tay mình quá run tố cáo mọi bí mật của bản thân.

Bà lấy những dây leo tết thành một vành hoa rồi đội lên đầu và hỏi:

- Anh có thích tôi đội như thế này không? Không thấy ông trả lời- vì ông không tìm được câu trả lời và sắp ngã quị xuống, bà bật cười, một nụ cười không hài lòng rồi ném vào mặt ông - Ngốc quát, ít nhất thì cũng phải nói gì chứ?

Ông suýt bật khóc vì không biết nói gì.

Ông nhớ lại bà đã tỏ ra trìu mến khi dựa vào ông. Khi chui qua một vòm cây, thấy má ông sát vào tai bà, ông vội tránh xa ra sợ rằng bà cho ông cố ý làm như vậy.

Khi ông hỏi: “Đã nên về chưa nhỉ?” thì bà nhìn ông một cách lạ lùng, bây giờ ông mới nhớ lại chuyện này. “Tuỳ anh thôi. Nếu anh đã thấy mệt thì chúng ta trở về”. Bà trả lời. “Tôi không mệt, nhưng sợ Sandres đã thức giấc”. Bà nhún vai rồi đáp: “Đấy lại là chuyện khác. Chúng ta trở về thôi!”.

Trên đường về, bà yên lặng không nắm lấy cánh tay ông nữa. Tại sao?

Câu hỏi “Tại sao?” hãy còn đấy. Lúc này ông đã hiểu ra có một chuyện gì đó mà trước đây ông chưa giải đáp nổi.

Có phải là...?

Ông Saval cảm thấy mặt mình đỏ lên như ba chục năm trước đây khi bà Sandres đã nói với ông “Em yêu anh”!

Có thể như vậy được chăng? Ý nghĩ ấy đang dằn vặt ông. Cái khả năng mà ông không nhìn thấy và không đoán ra.

Ôi! Nếu đây là sự thật thì ông đã để tuột khỏi tay cái hạnh phúc lớn lao ấy.

Ông tự nhủ: “Ta rất muốn biết. Ta không thể sống trong sự nghi ngờ này được. Ta rất muốn biết”.

Ông nghĩ: “Ta sáu mươi hai tuổi, bà ấy năm mươi tám; ta có thể hỏi bà ấy chuyện này”.

Và ông ra khỏi nhà.

Nhà của bà Sandres ở dãy phố trước mặt. Ông tới nơi.

Con hầu ra mở cửa khi nghe có tiếng chuông.

Nó ngạc nhiên khi thấy ông tới sớm:

- Ông đấy ư, ông Saval? Có chuyện vì vậy?

Ông Saval nói:

- Không, không có chuyện gì, nhưng đi bảo bà chủ là ta muốn nói chuyện với bà ngay lập tức.

- Bà chủ tôi đang bận làm mứt táo cho mùa đông, bà đang trong bếp; chưa thay quần áo được, ông hiểu cho.

- Được rồi. Cứ nói với bà ấy là có một việc rất quan trọng.

Con hầu đi. ông Saval đi đi, lại lại trong phòng khách…

Ông thấy bối rối. Ông hỏi chuyện này như hỏi công thức chế biến món ăn. Ông đã sáu mươi hai tuổi rồi.

Cánh cửa bật mở; bà hiện ra. Bây giờ bà là một bà già to béo, má sệ xuống, cười nói rất to. Tay áo xắn cao, bàn tay đầy đường mật.

- Có chuyện gì vậy, ông bạn. Ông không ốm đấy chứ?

Ông đáp:

- Không bà bạn thân mến, tôi muốn hỏi bà một việc rất quan trọng đối với tôi, cứ day dứt tôi mãi. Liệu bà có thành thật trả lời không?

Bà cười:

- Lúc nào tôi cũng thành thật. Ông nói đi.

- Thế này. Tôi đã yêu bà từ ngày gặp bà. Bà có nghi nhờ gì không?

Bà cười trả lời, giọng nói vẫn như ngày xưa:

- Ông ngốc quá! Tôi nhận ra điều ấy ngay từ ngày đầu.

Ông Saval run lên; ông lắp bắp:

- Bà đã biết ư? Vậy thì... Và ông im lặng.

- Vậy thì sao?

Ông nói tiếp:

- Vậy thì bà sẽ nghĩ gì? Khi... khi... Bà trả lời sao?

Bà cười to hơn. Từng giọt nước đường trên tay nhỏ xuống sàn nhà.

- Tôi ư? Nhưng ông không nói gì kia mà. Tôi không thể là người tuyên bố...

Ông tiến lên một bước:

- Nói cho tôi biết. Nói cho tôi biết. Bà còn nhớ cái ngày mà ông Sandres ngủ trên cỏ sau bữa ăn, chúng ra đi dạo trên bờ sông không?

Ông đợi câu trả lời. Bà thôi cười và nhìn vào mắt ông.

- Chắc chắn là tôi nhớ rõ.

Ông run lên:

- Vậy hôm ấy... nếu tôi... nếu tôi... thì bà sẽ làm gì?

Bà mỉm cười như một người đàn bà hạnh phúc, không nuối tiếc điều gì và bà thành thật trả lời bằng một giọng trong trẻo có đôi chút mỉa mai:

- Tôi sẽ nhượng bộ, ông bạn.

Nói xong bà bỏ đi với món mứt đang làm dở của mình.

Ông Saval đi ra phố, rụng rời như sau một thảm hoạ.

Ông bước những bước dài trong mưa, tới bờ sông, không nghĩ mình sẽ đi tới đâu. Ông đi rất lâu như do bản năng. Quần áo ông sũng nước, mũ cụp xuống như một mảnh dẻ rách, nước chảy xối xả như một mái nhà. Ông cứ thẳng đường đi mãi. Và ông đã thấy chỗ ba người cùng ngồi ăn trưa ngày trước mà kỉ niệm đang dằn vặt trái tim ông. Ngồi dưới rặng cây trụi lá, ông khóc rất lâu.