KẺ HÈN NHÁT
Mọi người mọi ông là “Signoles bảnh trai” trong khi tên thật của ông là Tử tước Gontran Joseph de Signoles.
Mồ côi cả cha lẫn mẹ, làm chủ một tài sản lớn, mọi người cho rằng ông ăn nói ra vẻ lắm. Ông có khá nhiều lời lẽ để tỏ ra mình là người có tài trí cộng với dáng vóc tự nhiên, vẻ mặt quí phái và kiêu căng, bộ ria vểnh ngược, cặp mắt dịu dàng; cái mà phụ nữ rất hài lòng.
Ông ta được các ông mời đến phòng khách, các bà bạn nhảy van-xơ tìm kiếm, và ông gợi lên sự thù ghét cười cợt cho những người có ý chí mạnh mẽ. Người ta nghi ngờ ông có những cuộc tình duyên có thể làm bài học cho thanh thiếu niên, ông sống sung sướng bình yên trong sự đầy đủ về mặt tinh thần hoàn thiện nhất. Người ta nói ông dùng súng thành thạo hơn là kiếm.
Khi chiến đấu, - ông nói: - tôi sẽ chọn súng. Với loại vũ khí này, tôi tin chắc rằng mình sẽ hạ gục đối phương.
Một buổi tối, ông cùng đi với hai người đàn bà trẻ có chồng đi theo. Sau khi xem biểu diễn, Signoles mời họ sang phòng soi gương. Vừa ngồi được vài phút, ông thấy một ông khách ngồi bàn bên cạnh cứ nhìn chằm chằm vào mặt một trong hai bà bạn của mình. Bà này cảm thấy khó chịu, lo ngại rồi cúi đầu xuống. Cuối cùng bà này nói với chồng:
- Có người cứ nhìn tôi. Tôi, tôi không quen ông này; mình có biết ông ta là ai không?
Người chồng vì không nhìn thấy gì, ngẩng mặt lên, tuyên bố:
- Không tôi không biết.
Người đàn bà trẻ nói tiếp, nửa cười cợt, nửa bực mình:
- Thật là khó chịu; ông ta làm hỏng cả gương của em.
Người chồng nhún vai:
- Để ý làm gì. Nếu để ý đến những kẻ xấc xược thì bao giờ cho hết.
Nhưng bỗng ông Tử tước đứng lên. Ông không thể chấp nhận được hành động của người lạ này. Chính ông là đối tượng của sự nhục mạ này bởi chính vì ông và do ông mà bạn bè ông tới đây. Việc này liên quan đến ông. Ông tiến đến bên người lạ mặt:
- Thưa ông, ông có cách nhìn phụ nữ mà tôi không thể tha thứ được. Tôi yêu cầu ông thôi đi.
Người kia cãi lại:
- Xin ông để tôi yên, ông đấy.
Ông Nam tước nghiến răng lại tuyên bố:
- Hãy coi chừng thưa ông, ông đã làm tôi hết chịu nổi rồi.
Người kia chỉ nói một câu, một câu tục tĩu, nhưng câu đó đã vang lên từ người này sang người khác trong phòng, và như một chiếc lò xo, nó làm mọi khách hàng đều có những cử chỉ bất bình. Mọi người đều quay mặt lại để nhìn; ba người hầu bàn đang đi đứng sững lại như những con quay; hai cô bán hàng ngồi bên quầy cũng giật mình như những người máy.
Một vài phút yên lặng Nhưng rồi một tiếng “bốp” bật lên trong không khí, ông Nam tước đã tát vào mặt kẻ thù của mình. Người ta đứng lên để can thiệp. Những quân bài đã được ném xuống bàn.
⚝ ✽ ⚝
Khi về đến nhà, ông Nam tước bước những bước dài để đi vào phòng mình. Ông rất bồn chồn nên không nghĩ được điều vì. Chỉ một ý nghĩ “cuộc thách đấu đang lởn vởn trong óc ông làm ông cảm động, ông đã làm cái việc phải làm; ông đã tỏ ra cái phải tỏ ra. Người ta sẽ còn nói, còn xác nhận và người ta sẽ khen ngợi ông về chuyện này. Ông nói thật to, nói như người ta nói khi có những bối rối trong đầu:
- Đúng, đây là một tên thô lậu.
Ông ngồi xuống và bắt đầu suy nghĩ. Sáng mai ông phải đi tìm người làm chứng ông sẽ kiếm những con người đứng đắn, nổi tiếng theo ông biết. Cuối cùng ông chọn ông Hầu tước và ông Đại tá Bourdin, một lãnh chúa và một người lính, thật là tốt. Tên của họ sẽ được đăng lên báo. Ông nhận ra mình đang khát và ông uống ba cốc nước rồi lại tiếp tục đi lại. Ông tự thấy mình đủ nghị lực. Cái đó đang ở trong óc, quyết định tất cả, cả những điều kiện mạnh mẽ, nguy hiểm trong một cuộc đấu nghiêm chỉnh, ghê gớm. Chắc chắn là đối phương của ông sẽ phải lùi bước và xin lỗi ông.
Ông lấy trong túi ra tấm danh thiếp và ném nó lên bàn, đọc như đã đọc trong quán cà-phê, trên xe ngựa, trên vỉa hè khi về đến nhà: “Geores Lamil, số nhà 51, phố Moncey”.
Không có gì hơn.
Quan sát những con chữ được sắp xếp trên nhau, đối với ông chúng có vẻ bí mật, đan xen nhiều ý nghĩa. Geores Lamil ư? Hắn là ai? Hắn làm gì? Tại sao hắn nhìn người phụ nữ với cái cách ấy? Có phải hắn là một người xa lạ, một kẻ vô danh đến quấy rối cuộc sống của bạn không? Và ông Nam tước lại to tiếng nhắc lại:
- Tên thô lậu.
Rồi ông đứng yên, suy nghĩ, mắt vẫn nhìn vào tấm danh thiếp. Một cơn giận dữ với tấm thiếp nổi lên, một sự giận dữ hằn thù trong đó có phần khó chịu. Chuyện này thật là ngốc nghếch? Ông mở một con dao nhíp đâm vào giữa mảnh giấy như dùng dao găm đâm một người nào đó.
Vậy thì ông phải tham gia cuộc đấu. Ông sẽ chọn kiếm hay súng vì đây là sự nhục mạ. Với kiếm thì có ít rủi ro, nhưng với súng thì có khả năng làm kẻ thù lùi bước. Một cuộc đấu bằng kiếm thì thường ít tử vong. Nhưng với súng thì thật là nghiêm trọng đối với sự sống; nhưng ông có thể giải quyết vụ này trong danh dự mà không cần đụng đầu.
Ông nói:
- Cần phải quả quyết. Hắn sẽ sợ.
Câu nói làm ông run bắn người lên và ông nhìn xung quanh. Ông cảm thấy bối rối. Ông uống thêm thột cốc nước và thay quần áo rồi nằm.
Ông tắt đèn và nhắm mắt lại, ông nghĩ: ta có cả ngày mai để chuẩn bị; bây giờ đi ngủ để đầu óc được thoải mái.
Nằm trong chăn rất nóng và khó thở. Ông xoay đi, xoay lại, nằm ngửa trong năm phút. Ông hãy còn khát. Ông ngồi lên để uống nước. Rồi ông lo ngại:
- Ta sợ ư?
Tại sao tim ông đập mạnh khi có tiếng động dù nhỏ ở trong phòng. Khi đồng hồ sắp đổ chuông tiếng lò so cọt kẹt cũng làm ông giật mình; ông phải mở miệng ra để thở trong vài giây đồng hồ.
Ông tự lập luận về hiện tượng ghê gớm đó:
- Ta sợ ư?
Không, chắc chắn là ông không sợ vì ông đã quyết định là đi đến tận cùng tuy rất muốn huỷ bỏ cuộc đấu. Nhưng ông vẫn thấy bối rối vì ông tự hỏi:
- Người ta có thể sợ tuy không muốn như vậy không?
Và sự nghi ngờ đó xâm chiếm lấy ông; sự sợ hãi đó mạnh hơn ý chí của ông chế ngự ông. Sẽ đi đến đâu nhỉ? Chắc chắn là ông sẽ đến nơi hẹn vì ông muốn tới đấy. Nhưng nếu ông run sợ thì sao? Ngất đi thì sao? Và ông nghĩ đến hoàn cảnh, thanh danh và tên tuổi của mình.
Một nhu cầu bất thường là đứng lên soi gương. Ông thắp nến. Trước gương ông khó lòng nhận ra đây là mình. Cặp mắt hình như to ra, mặt tái mét, đúng thế, mặt tái mét.
Ông đứng sững trước gương, ông lè lưỡi ra để xem tình hình sức khoẻ và một ý nghĩ bay đến như một viên đạn.
- Vào giờ này ngày kia có thể là ta đã chết rồi.
Và tim ông đập dữ dội.
- Vào giờ này ngày kia có thể là ta đã chết rồi. Người trong gương cũng không còn nữa. Thế nào? Ta đang đứng đây, ta nhìn ta, ta đang sống và sau đây hai mươi bốn tiếng đồng hồ nữa ta sẽ nằm trên chiếc giường này, mắt nhắm lại, lạnh lẽo, tim ngừng đập, vô tri, vô giác.
Ông quay về giường nằm ngửa, đắp chiếc chăn vừa bỏ ra. Mặt bất động như mặt người chết rồi.
Ông sợ chiếc giường đang nằm. Để khỏi phải nhìn thấy nó, ông sang phòng hút thuốc, châm một điếu xì gà rồi đi đi, lại lại. Cảm thấy rét, ông định giật chuông gọi người hầu, nhưng rồi ngừng lại: Hắn sẽ nhận ra ta đang sợ.
Không giật chuông nữa mà đi nhóm lò sưởi. Hai bàn tay run rẩy. Đầu óc lơ đãng. Ý nghĩ miên man như người say rượu.
Ông luôn đặt ra câu hỏi: Ta phải làm gì? Ta sẽ ra sao?
Toàn thân ông run lên bần bật; ông đến bên cửa sổ, kéo rèm che.
⚝ ✽ ⚝
Trời rạng sáng, một buổi sáng mùa hè. Mặt trời làm hồng cả Thành phố, những ngôi nhà. Một luồng ánh sáng như sự mơn trớn của mặt trời mọc bao bọc lấy cái thế giới đã thức giấc, và với cái ánh sáng này một hi vọng vui vẻ xâm chiếm lấy trái tim ông Nam tước. Liệu có điên không khi để mình sợ hãi trong lúc mọi việc chưa quyết định, khi những người làm chứng chưa gặp Geores Lamil để biết hắn có muốn đấu hay không. Ông rửa mặt, thay quần áo và bước ra một cách rắn rỏi.
Vừa đi ông vừa tự nói với mình: Ta cần can đảm, rất can đảm. Phải chứng tỏ rằng ta không sợ.
Những người làm chứng, ông Hầu tước và ông Đại tá, bắt tay ông Nam tước và thảo luận về những điều kiện của cuộc đấu.
- Ông muốn một cuộc đấu nghiêm chỉnh chứ?
Ông Nam tước trả lời:
- Rất nghiêm chỉnh.
Ông Hầu tước hỏi:
- Ông vẫn muốn dùng súng đấy chứ?
- Đúng thế.
- Chúng tôi để ông tự do suy nghĩ những vấn đề còn lại.
Ông Nam tước nói một cách khô khan và giật cục:
- Hai mươi bước chân ngay từ đầu, phải giơ vũ khí lên không được để chúc xuống. Lần lượt bắn cho đến khi có người bị trúng đạn. Ông Đại tá tuyên bố với vẻ hài lòng:
- Đây là những điều kiện tuyệt vời. Ông bắn giỏi, mọi may mắn sẽ đến với ông. Và họ ra về.
Ông Nam tước ngồi lại để chờ đợi. Sự bối rối đã giảm đi đôi chút, nhưng lúc này lại tănglên lên từng phút. Ông cảm thấy cái đó trên đôi chân, trên đôi cánh tay, trên ngực; ông không thể đứng, không thể ngồi, không thể ở nguyên một chỗ. Miệng khô khốc; ông tắc lưỡi thì lưỡi dính vào vòm miệng. Đến bữa ăn nhưng ông không thể ăn được, ông muốn uống để lấy lại sự can đảm và lấy ra một chai rượu rum và uống sáu cốc nhỏ.
Cái nóng như bị bỏng xâm nhập vào cơ thể ông kéo theo đó là sợ hỗn loạn trong suy nghĩ. Ông nghĩ:
- Ta tìm giải pháp trung bình. Bây giờ thì tốt rồi.
Sau một tiếng đồng hồ ông uống hết chai rượu, và sự bồn chồn đã quay trở lại. Ông thấy mình như phát điên, muốn lăn ra đất, kêu la, cào cấu. Rồi chiều xuống.
⚝ ✽ ⚝
Tiếng chuông reo vang khiến ông cảm thấy như bị ngạt thở. Ông cảm thấy không đủ sức đứng lên để đón những người làm chứng nữa. Ông cũng không dám nói “Xin chào” vì sợ họ đoán được tâm trạng của ông lúc này.
Ông Đại tá nói:
- Những điều kiện ông đề ra đã được chấp thuận. Đối phương của ông thoạt đầu nói về chuyện ông ta bị xúc phạm trước, nhưng sau đó thì tất cả đã được giải quyết ổn thoả. Ông ta có hai quân nhân đứng ra làm chứng ông Nam tước nói:
- Xin cảm ơn.
Ông Hầu tước nói thêm:
- Xin lỗi việc chúng tôi còn phải tới đây nhiều lần nữa và còn rất nhiều chuyện cần giải quyết. Cần phải có một thày thuốc giỏi, rồi cuộc chiến đấu chỉ ngừng lại khi có một vết thương nặng và ông biết súng đạn không đùa với ai cả. Cần phải tìm bãi bắn, nơi đứng bắn. Cần phải có một ngôi nhà ở gần đó để mang người bị nạn tới khi cần thiết. Tất cả chỉ còn ba hoặc bốn tiếng đồng hồ nữa.
Ông Nam tước cố gắng nhắc lại:
- Xin cảm ơn.
Ông Hầu tước hỏi:
- Ông vẫn khoẻ, vẫn bình tĩnh đấy chứ?
- Ồ! Rất bình tĩnh. Cảm ơn.
Hai người làm chứng rút lui.
⚝ ✽ ⚝
Khi còn lại một mình, ông Nam tước gần như phát điên. Người hầu đã thắp đèn, ông đang ngồi viết thư. Sau khi viết lên đầu một tờ giấy khác: “Đây là chúc thư của tôi”, ông đứng lên, thấy mình không thể thống nhất hai ý kiến là có một quyết định và đề ra việc phải làm.
Thế là ôn g sẽ đi đấu súng. Ông không thể tránh được việc này. Đã có chuyện gì xảy ra trong đầu ông? Ông muốn đi đấu nhưng cũng muốn việc này được ngăn chặn; ông thấy rõ, mặc dù có nhiều cố gắng thì ông cũng không thể đến nơi đã hẹn. Ông đã hình dung cuộc chiến đấu, thái độ của ông và cách ăn mặc của đối phương.
Đôi lúc răng ông đánh lập cập vào nhau. Ông muốn đọc lại luật đấu của Châteauvillard. Rồi ông tự hỏi:
- Đối thủ của ta có bắn giỏi không? Hắn có được học tập gì không Hắn biết những gì?
Ông nhớ lại cuốn sách của quận công Vaux nói về bắn súng lục, và ông nhìn qua một lượt. Georges Lamil không được nêu tên. Nhưng nếu không biết bắn thì hắn đã không chấp nhận cuộc đấu nguy hiểm và những điều kiện chết người như vậy.
Ông mở một chiếc hộp đặt trên giường, lấy ra hai khẩu súng lục, cầm lấy một khẩu và giơ lên. Nhưng từ chân lên tới đầu ông run lên, nòng súng chao đảo theo mọi hướng, ông tự nhủ:
- Không thể được. Ta không thể đi đấu như thế này được.
Nhìn nòng súng đen ngòm khạc ra cái chết, ông nghĩ đến sự mất danh dự, những tiếng thì thào trong các câu lạc bộ, những tiếng cười trong các phòng khách, sự khinh thường của phụ nữ, những lời ám chỉ của báo chí, những lời chửi kẻ hèn nhát ném vào mặt ông Ông cầm khẩu súng nhấc cò súng lên ông thấy hạt nẻ của viên đạn lấp lánh như một ngọn lửa. Súng đã có đạn, có thể người ta ngẫu nhiên quên cái đó. Ông thấy một sự vui mừng không thể giải thích được. Nếu không như vậy thì đứng trước kẻ kia, ăn vận lịch sự và bình tĩnh theo đòi hỏi, ông sẽ ra đi vĩnh viễn. Ông sẽ có tì vết, đánh dấu một sự ô nhục, bị đuổi ra ngoài xã hội.
Nhưng ông không có sự bình tĩnh ấy, ông cảm thấy như vậy, ông biết rõ như vậy. Tuy nhiên, ông là người can đảm, vì ông đã thách đấu. Ông là người can đảm, vì...
Ý nghĩ chợt đến chưa hình thành đầy đủ trong tâm trí ông nhưng ông đã mở to miệng cho nòng súng vào sâu cuốn họng và bóp cò…
Khi người hầu chạy lên vì nghe thấy tiếng nổ thì thấy ông chủ đã chết. Vài giọt máu bắn vào tờ lấy trên bàn làm thành một vệt dài dưới hàng chữ: “Đây là chúc thư của tôi”.