- VI -

Vĩnh lúc đi là một người khác, mà lúc về là một người khác.

Lúc đi thì lòng lạnh-lẽo quạnh-hiu. Mà lúc về thì say-sưa, ấm-áp bởi một hình-ảnh..

Chàng đã toan không về nhà, đến ở với một người anh em ở Đồ-sơn để dưỡng bệnh, nhưng nghĩ cuộc trăm năm của mình nếu không có bố mẹ thì không thành, nên chàng phải buộc lòng về nhà.

– Tao tưởng mày đã chết mất xác ở bên Cao-mên rồi!

Đó là câu đầu tiên của mẹ chàng nói với chàng. Gặp đến lúc thằng đầy-tớ khuân mấy cái hòm va-li vào đến trong nhà thì ông cụ lại đánh một câu:

– Các thầy ký thời nay, đi đâu sang trọng lắm. Làm gì anh ký giây-thép mà phải sang-trọng thế!

Vĩnh tức trào máu, bệnh tình mình cha mẹ chẳng hỏi gì đến, lại còn mai-mỉa. Chàng toan lại khuân hòm va-li đi ngay, nhưng nghĩ đi, nghĩ lại, phải cố nhịn.

Hai tháng trời Vĩnh ở nhà là hai tháng buồn thảm ; chỉ những lúc nào chàng viết thư cho Vân là được vui một tí mà thôi. Chàng thấy mình ở nhà cha mẹ mà thành ra một người khách. Mà ở Siemreap thì là một người khách lại hóa ra một người nhà

Tấm lòng quý mến vợ chồng ông Nam-Phát lại vì thế mà tăng lên.

Mười ngày trước khi đi, chàng chờ lúc cha mẹ vui vẻ liền lên ngồi hầu chuyện và toan mon men gợi việc trăm năm của minh ra nói. Nhưng chưa kịp mở mồm thì mẹ chàng đã bảo:

– Thế nào, cậu Ba, đi làm có dành dụm được đồng nào đưa đây để tôi cưới vợ cho cậu.

Cha chàng lại nói thêm:

– Hôm nọ, tôi gặp một người bạn, người ta nói quen ông Chef, có thể xin cho cậu được ở ngoài nầy, không phải đổi vào trong ấy nữa đâu. Cậu làm đơn đi để tôi nhờ người ta lo giùm.

Vĩnh nghe cha mẹ nói, choáng váng cả người. Chàng biết giá cha mẹ người ta thì còn có thể lấy lẽ phải chăng mà đàn giải được, nhưng cha mẹ chàng thì nói thế nào là như thế, không thể nào nói năng gì được nữa.

Chàng lặng im không trả lời. Mẹ chàng lại giục:

– Thế nào, cậu trả lời cho tôi biết để tôi liệu.

Thất-vọng đâm-tức. Tức đâm khùng. Gia-dĩ Vĩnh vốn là người cương-trực không biết thớ-lợ, liền nói buông xuôi:

– Con thế nào cũng phải vào trong ấy. Con Không thể lấy vợ ở ngoài này được. Con đã trót hứa-hôn với người ta ở trong ấy rồi.

Mẹ chàng nổi giận:

– Thật là quân vô-phúc, hỏi vợ mà không có cha mẹ. Bà bảo cho mày biết, bà không có lấy cái giống con dâu Sài-gòn, chỉ ăn rồi lại ngủ đâu! Bà không cho bén mảng đến nhà bà những quân chồng đường vợ xá ấy.

Vĩnh vốn người nóng tính, không chịu nổi những nỗi bất-công:

– Mẹ không cho con mang về nhà thì con vào con ở luôn trong ấy.

Mẹ chàng ngoảnh bảo cha chàng:

– Ông xem nó ăn nói thế có thật là quân vô-phúc không? Bà đã bảo từ trước, bà từ mày không cho mày về nhà, sao mày còn về nhà bà làm gì.

Vĩnh buồn-rầu chẳng buồn cãi.

Cha chàng hút điếu thuốc lào rồi mỉm cười một cách mát-mẻ, bảo:

– Tao thử xem mày có vào được trong ấy nữa không.

Vĩnh đã rõ biết cha mẹ, biết rằng có nói năng gì cũng vô ích, liền lủi-thủi xuống nhà.

Cha chàng đi Hà-nội được ba hôm thì hai hôm sau có giấy ở sở gọi chàng về Hà-nội. Ông Chef nói cho chàng biết đã xin được cho chàng bổ ra ngoài Bắc.

Vĩnh nghe tin choáng váng, nhưng chàng là người có nghị-lực, biết giữ được toàn thông-minh và can-đảm trong những trường-hợp khó- khăn. Chàng chỉ cám ơn ông Chef rồi đi ra.

Vốn đã sẵn có quan-niệm phân minh về cuộc đời, nên quyết định rất chóng, Vĩnh về nhà liền thảo đơn xin nghỉ việc, rồi xếp hòm xiểng toan đi. Nhưng cả nhà biết tin ấy đều giữ lại. Cha chàng biết chàng xin thôi, chửi mắng ầm-ỹ:

– Thì ra những quân Tây-học ngày nay nó coi những con đĩ hơn bố.

– Thầy đã biết mặt mũi tính nết người ta thế nào mà thầy đã bảo người ta là con đĩ? Thầy muốn cho con ở ngoài này, nhưng con không muốn ở thì con xin thôi. Thầy dù có ra xin hủy cái đơn xin thôi của con đi, nhưng con không đi làm, thì ai cấm con được?

Ông cụ vớ cái xe điếu toan đánh. Vĩnh vùng đứng dậy:

– Con không phải còn trẻ con mà bảo thầy đánh. Mà con làm nên tội gì mà đánh!

Mẹ chàng thì túm lấy chàng, vừa xé vừa la:

– Mày bảo không ai có phép đánh mày phải không? Con nhà vô-phúc, con nhà không có ai dạy.

Vĩnh để cho mẹ đánh chán rồi xuống nhà ngay. Chàng phẫn-uất không thể nói. Nhưng khi viết thư cho Vân, thì chàng chỉ kể nỗi nhớ-nhung và nói mình sắp vào, chứ không đả-động gì đến việc nhà sợ Vân buồn.

Chiều hôm ấy, khi chàng ra nhà giây-thép bỏ thư về đến nhà thì thấy hòm xiểng bị phá tung, quần áo bị đốt hết, tiền nong chẳng còn đồng nào. Chàng vừa hỏi thằng ở xem ai phá thì mẹ chàng đã từ nhà trên chạy xuống lô-la:

– Tao phá đấy, tao đập đấy, tao đốt đấy, tao lấy đấy, mày muốn đi kiện đâu thì mầy kiện!

Vĩnh cười gằn không nói gì.

Lần đến tiền thì chỉ còn gần mười đồng để trong ví, không đủ lộ-phí đi Cao-mên, mà quần áo thì chỉ còn mỗi bộ ở mình.

Vay thì biết vay ai? Mà đánh giây-thép cho Vân thì sợ Vân buồn vì không hiểu tại làm sao mình tiêu hết cả nghìn bạc.

Chàng chỉ còn một cách chờ tháng lương cuối cùng sở giả cho mình. Chàng viết giấy vào sở trong Nam-vang xin làm măng-đa gửi ra Bắc cho mình.

☆

Quá hạn một tháng, Vĩnh chưa vào. Vân buồn đâm ốm nhưng vẫn không nghi Vĩnh. Vì thường ngày Vĩnh vẫn viết thư cho Vân lấy cớ rằng có người anh mệt chưa vào được.

Lĩnh được lương, cái việc đầu tiên của Vĩnh là đi may mấy bộ quần áo mặc tạm rồi xuống tầu. Vĩnh không đánh giây-thép cho Vân biết, muốn để Vân được hưởng sự vui sướng của bất ngờ.

Ở Nam-vang bước lên xe hơi, Vĩnh mừng sắp được gặp người yêu nên quên cả sự buồn bực mà gia-đình đã gây ra cho mình. Xe thư mở tốc-độ năm mươi cây số mà chàng còn cho là chậm lắm.

Cây cỏ làng mạc hiện ra bên đường, chàng cũng chẳng nhìn thấy gì. Chàng chỉ mong mỏi sao cho chóng đến Siemreap. Nhìn thấy nhà cửa tỉnh Siemreap, trái tim chàng « nhảy » lên. Bước vào cửa hàng Nam-Phát, thằng Nam, thằng Định trông thấy rú lên. Cả nhà túm đến. Vĩnh không thấy Vân, liền hỏi:

– Em con đâu?

– Cháu nó mệt, nằm ở trên gác.

Vĩnh vội vàng chạy lên, thì Vân cũng vừa nghe thấy tiếng Vĩnh, tung chăn chạy xuống.

Hai người gặp nhau ở cầu thang…

…..(sách bị xóa mất mấy hàng)…..

Dù ông bà Nam-Phát có ngờ Vĩnh thì trước cái cử-chỉ bồng-bột ấy cũng không thể ngờ được nữa.

Vân mặc một bộ áo lụa mỏng, tóc buông xõa chưa vấn. Vĩnh thì quỳ ở dưới chân. Trông Vân lúc ấy như một cô em bé đang nũng-nịu bắt anh xin lỗi.

Lúc ấy, Vân sung-sướng nghẹn họng không còn nói gì được nữa, mặc cho Vĩnh muốn hôn hít thế nào thì hôn,

Trên khuôn mặt hơi xanh vì bệnh, một luồng máu nóng đã chạy lên, làm cho hai má đỏ ứng.

Vĩnh hôn chán lại lùi ra ngắm Vân một lát, rồi bỗng chạy đến ôm chầm lấy, ngả đầu vào lòng khóc nức-nở.

Cả nhà cứ đứng ngây người ra nhìn hai người, không dám cựa cậy. Một cái linh-khiếu bảo mọi người không nên làm rộn cái hạnh-phúc của đôi tình-nhân xa nhau vừa mới được gặp nhau.

– Em ốm đấy à? Nhớ anh phải không?

– Nhưng bây giờ em đã khỏi cả rồi. Anh đã khỏi chưa?

Vĩnh vỗ vào ngực:

– Ngực anh bây giờ là sắt. Có một trái tim yêu em ở trong cái ngực này.

Một tiếng động. Vĩnh giật mình, vội vàng quay ra xin lỗi ông bà Nam-Phát:

– Con thật là rồ dại, nhưng con mừng quá.

Vân kéo Vĩnh ngồi xuống đi-văng:

– Ba, má không bắt lỗi mình đâu. Có phải không hở ba má?

Ông bà Nam-Phát đều tủm-tỉm cười.

– Nam, Định, lại đây với anh.

Hai đứa chạy đến trèo lên lòng.

– Chúng mày có nhớ anh không? Anh nhớ chúng mày quá. Thôi, dắt anh lên buồng đi, anh thay quần áo, chứ đi xe hơi bụi quá.

– Buồng anh ấy à? Chị Hai chị ấy chiếm của anh rồi, em bảo mãi không nghe.

Vĩnh ghé môi vào tai Vân:

– Em nhớ anh quá, nên phải lên nằm buồng anh để ướp hơi phải không?

Vân sẽ lấy tay dí vào mũi Vĩnh mà không trả lời.

– Thế nào, có phải không?

Vân lại dí mạnh:

– Làm cho người ta nhớ gần chết mà còn cứ hỏi mãi.

Buổi chiều hôm ấy, khi cơm nước xong, Vĩnh liền bảo thằng Nam, thằng Định ra ngoài. Rồi nhìn Vân, Vân hiểu ý đứng dậy theo các em ra.

Vĩnh đem hết gia-sự nói với ông bà Nam-Phát rồi kết luận:

– Con vốn biết lòng ông bà thương con mà cô Vân rất yêu con, nhưng con tự xét, thì thấy con không thể ăn nhờ ai được, dù là người thương yêu mình. Đi làm thì con không thể đi làm nữa. Con quyết chí sang Tây độ vài bốn năm, học thêm để cố gây lấy một sự nghiệp. Hôm con đi tàu bể, con làm quen với một người bồi tàu. Người ấy có hứa với con sẽ tìm cách đưa con sang đến nơi mà không mất tiền. Con vào đây là để cho ông bà hiểu rằng lòng con không bao giờ dời đổi. Biết đâu con đi như thế chẳng nên người, khôn người thêm lên một chút cho xứng-đáng với em Vân con hơn.

Ông Nam-Phát rầu rầu nét mặt mà bảo Vĩnh:

– Chí làm trai phải bay nhảy, tôi không dám ngăn cản, nhưng tôi chỉ sợ cháu nó không sống nổi trong khi thầy xa nó thôi. Thầy có biết rằng nó thương thầy lắm không? Ba tháng trời thầy ra Bắc, nó như điên, như cuồng. Đến hạn thầy chưa vào, cháu đâm ốm, ấy mới hôm qua còn sốt liên-miên, thầy vào thì nó liền khỏi hết. Tôi chỉ lo cháu không chịu nổi sự xa cách. Chứ thầy và cháu còn trẻ cả, chờ vài năm ngại gì.

Bà Nam-Phát thì một mực không nghe:

– Không thể được đâu. Ấy mới có mấy tháng mà còn điên dại lên như thế huống-hồ mấy năm. Nhà chúng tôi thừa ăn, của chúng tôi cũng như là của thầy, thầy hà-tất phải đi như thế. Thì ở đây rồi xem có cách gì ta buôn bán. Sự buôn-bán mà mở-mang cũng là một việc ích-lợi chứ sao. Thầy đi thì cháu chết mất. Cháu dốc lòng thương thầy, thầy cũng nên thương cháu một chút.

– Ấy cũng vì con quá thương cô Vân nên con mới tính thế. Con muốn cho em con sau này không phải hổ-thẹn vì sự kén chọn của mình. Đã đành con ở đây với ông bà, lại được em con nâng-giấc thì là sung-sướng lắm rồi. Nhưng trong cái sung sướng ấy, con cảm thấy một sự hèn-hạ tầm-thường, con không thể chịu được. Làm giai mà không nuôi nổi vợ, phải nhờ người khác, thật là một cái khổ và một cái nhục. Sau này, sinh con cái ra, lấy tiền đâu cho chúng ăn học, phải ngửa tay xin người thì con chịu làm sao. Gia-dĩ cái phần gia-tài này là của cậu Nam, cậu Định, con không thể ăn cướp cái phần ấy được. Con bây giờ niên tráng lực cường không cố trau-giồi học-vấn một tí, để cho mai một một đời thì cũng uổng lắm. Con vẫn biết lòng cô Vân yêu con lắm, con đi thì mấy tháng đầu em cũng khổ lắm, nhưng thôi, trăm sự nhờ ông bà khuyên giải cho con. Con không đi được thì con ân-hận suốt đời. Ông bà thương con mà thấy con phải đeo mối ân-hận ấy chẳng cũng là một sự khổ-tâm cho cả đôi bên sao? Chí con đã quyết…

Bà Nam-Phát hu hu khóc:

– Thầy quyết thế là thầy quyết để cho con Vân nó chết!

Ông Nam-Phát vội lại bịt mồm:

– Thôi, bà làm gì mà tru-tréo lên, nó vào bây giờ thì lại lôi-thôi chuyện. Thầy ấy nói rất có lý. Con trai tôi, tôi cũng muốn cho nó như thế. Muốn cho người ta hèn thì người có chí, ai người ta chịu. Ta không thể vì một mụn con gái mà để cho người ta lỡ sự nghiệp một đời.

Trong câu cảm khái ấy, có bao hàm một ý-nghĩa đau-đớn nó khích động lòng Vĩnh, nhưng Vĩnh cũng nghiến răng không để lộ ra vẻ đau buồn.

Ông Nam-Phát quay lại bảo Vĩnh:

– Có phải thầy có chí sang Tây học thì tôi có thể giúp, hà tất phải lẩn trốn như thế. Đã phải làm để nuôi thân thì còn học được gì.

– Thưa ông, như thế học được nhiều lắm chứ? Học làm người. Điều gì chứ điều đó thì chết con cùng không vâng lời được. Con không phải dám chê đồng tiền của ông đâu, nhưng quả tình con không thể nhận được.

Bà Nam-Phát ngăn cũng không được, ông Nam-Phát ép cũng không được, hai người chỉ nhìn nhau thở dài. Vĩnh lại nói:

– Ông bà đừng nói cho em con hay, để con liệu nói dần cho em con hiểu, rồi em con sẽ bằng lòng cho con đi. Ông bà nói ngay bây giờ cho em con biết thì em con khóc lóc buồn-rầu mà cũng chẳng ích gì, vì dẫu sao lòng con cũng không dời đổi.

Khi Vĩnh bước ra thì đã thấy Vân đứng chờ ở đấy. Thấy mặt Vĩnh tái mét, Vân vội-vàng hỏi:

– Anh nói chuyện gì với ba má mà trông mặt thất-sắc đi thế.

Vĩnh đánh trống lảng:

– Không, có chuyện gì đâu! Chuyện anh xin thôi không đi làm nữa.

– Không phải, thôi không đi làm thì việc gì mà anh phải thiểu-não như thế?

Rồi nàng hấp-tấp chạy vào buồng ăn. Thấy cha mẹ ngồi ngẩn người ra mà mặt mẹ thì đầm-đìa những nước mắt, Vân hiểu ngay đã có một việc chẳng lành xảy đến cho mình, vội lại nắm tay mẹ mếu-máo hỏi:

– Việc gì thế, hở má?

Bà Nam-Phát thấy con gái thương quá, không giữ nổi lời dặn của Vĩnh bèn kể hết cho con gái nghe. Vân nghe xong bỗng rú lên rồi ngã vật xuống.

Ông bà Nam-Phát khóc ầm nhà. Vĩnh chạy xuống thấy thế sợ run cả người. Chàng quỳ xuống lay gọi mãi không tỉnh. Mười lăm phút sau, y-sĩ đến tiêm thuốc cứu chữa mãi mới hồi.

Vân trông thấy Vĩnh chỉ khóc. Vĩnh cũng chẳng biết nói làm rao, chỉ đứng ngẩn ra nhìn.

Khi ông Nam-Phát và Vĩnh tiễn y-sĩ ra đến cửa, y-sĩ liền bảo hai người:

– Cô ấy tạng yếu, lại phần vì mới ốm chưa khỏi, phần bị xúc-cảm mạnh, nên mới sinh ra thế. Nếu còn để cho buồn thì sẽ mắc chứng đau tim, không tài nào khỏi đâu.

Vĩnh nghe đến đấy hoảng hồn, chẳng kip nghe y-sĩ nói nữa, vội chạy vào giường Vân:

– Anh thề không đi đâu nữa đâu. Anh sẽ ở đây suốt đời với em.

Vân kéo tay Vĩnh lại để lên trán:

– Anh lấy danh-dự thề với em như thế chứ?

Vĩnh sốt-sắng:

– Anh lấy một cái trọng hơn danh-dự – cái sức khỏe của em, mà thề rằng anh không đi đâu nữa, anh không đi đâu nữa. Em đã tin anh chưa?

Trên khuôn mặt trắng bệch như sáp của người ốm bỗng phác một nụ cười.