Chương 3

Nắng lên cao cùng những tiếng ồn ào mỗi phút một lỡ vỡ.

Mị tần ngần ngó vào lòng đường dồn đọng xe cộ. Những chiếc xe vận tải lớn, mui làm bằng lá gồi đóng nẹp tre, những người phu khuân vác gầy quắt, bụng quấn thiết một chiếc khăn vải màu tro xỉn, hùng hục chuyền tay nhau, thả những buồng chuối to cao gần bằng đầu người, xuống mấy tấm vỉ cói trải rộng, dầy lá chuối khô, để từ đó, những bà vựa, đếm xem mỗi buồng có bao nhiêu nải, trước khi bỏ vào cần xé, đặt sẵn trên những chiếc xe ba bánh.

Mị chăm chú theo dõi những hoạt động buồn tẻ này, đã có từ bao năm nay, diễn qua trước cửa nhà mình. Tâm hồn Mị đã vút bay đâu mất. Đây là buổi sáng thứ ba, Mị có ý trông ngóng người con trai có giọng nói nhỏ nhẹ, có đôi mắt sáng, rực ánh một nỗi buồn lạ, lạ. Chàng thanh niên có nụ cười luôn luôn như một lời ngỏ ý đến gần một cách thầm kín.

Cái nụ cười, cái đôi mắt, cái vầng trán, cái giọng nói, ở buổi đầu, ngay buổi đầu của một ngày chớm nắng đã khiến Mị phải lưu tâm chú ý. Có phải không? Nó đã khiến Mị thấy tâm hồn mình xốn xang, như cùng lúc có nhiều con sóng nhỏ vỗ về mạn thuyền nàng chòng chành. Mị nhớ loáng thoáng hình như chàng thanh niên kia đã tự xưng mình là… là Chát… Chát, hay Chất. Không, có lẽ Chất thì đúng hơn, bởi âm phát nặng và cao. Chàng đã tự xưng tên mình để sau đó, xin được biết tên Mị. Mị đã lắc đầu, cười mỉm, phản ứng tự nhiên, đột khởi đưa tới cái lắc đầu của Mị. Nhưng giây lát thoáng nhanh sau, Mị đã nói tên mình, Mị nói một cách tỉnh táo, nói trong ý hướng cảm thông với ánh mắt khẩn cầu, van luyến của chàng thanh niên khi Mị nói ra tên mình, Mị cũng không hề nghĩ rằng sau đấy, cho đến hôm nay, mọi sự đã diễn ra khác hơn sự tình cờ thoạt tưởng của những phút giây ngắn ngủi ấy.

Mị nhận ra cái cảm tình của mình, dành cho người thanh niên kia, vì chàng là hình ảnh của anh T. Tôi cũng có một người anh đang thụ huấn trong Thủ Đức. Chất như bắt được cơ hội để nói chuyện, hấp tấp hỏi Mị về người anh của nàng. Mị vui vẻ, liến thoắng nói về anh T. cho Chất nghe. Mị nói bằng tất cả tình cảm đặc biệt của hai anh em. Gia đình tôi, chỉ có hai người. Anh ấy và tôi. Tôi thương và yêu anh tôi lắm. Tôi không có bạn, kể cả bạn gái, tôi cũng chỉ có một hai người, thỉnh thoảng mới đến đây thăm tôi, nên từ bé đến lớn, tôi chỉ quẩn quanh chơi với anh tôi. Những gì tôi không thể nói với mẹ tôi, với ba tôi, tôi đều nói cho anh T nghe, anh tôi cũng thương và chìu tôi lắm. Anh ấy bảo không muốn sau này, tôi đi lấy chồng. Muốn thấy tôi mãi mãi trong ngôi nhà này, mãi mãi thủ thỉ với anh ấy về bất cứ một điều gì có trong đầu óc tôi, mãi mãi, tôi xin lỗi, ông đừng cười tôi, anh tôi nói, mãi mãi tôi là một đứa trẻ con ngu ngơ, khờ khạo.

Chàng thanh niên đã không dấu được vẻ ngạc nhiên sờ sững chàng ngạc nhiên là phải. Bởi chính tôi, tôi còn ngạc nhiên về tôi, nữa là ai khác. Tôi nghĩ tôi bất thường, hơi bất thường vì giữa đám bạn học, tôi nhìn rõ là tôi lạc lõng, xa lạ. Tôi thấy rõ tôi không thể nào dù hết sức cố gắng, hòa hợp với họ. Nhưng cuối cùng cố gắng chỉ là những phí công, vô ích. Câu chuyện của họ, những gì có ở trong họ lại chưa hề có trong tôi một lần. Tôi muốn tham dự lắm, vào những chuyện của họ, nhưng tôi không biết gì hết. Tôi là một cô gái quê mùa, sống giữa một kinh thành luôn đổi từng giờ, từng khắc. Những biến chuyển nhanh quá, mạnh quá, đột ngột quá khiến tôi không thể theo kịp, tôi chóng vánh, tôi run rẩy trước tất cả những quay cuồng của biến động trùng trùng kia. Tôi bị dạt lùa về phía sau, về một bến bờ đã mất tăm dấu tích của mọi sinh hoạt nhịp nhàng. Tôi muốn nói, tôi lạc hậu. Tôi cỗ lỗ quá đi, như những chiếc độc bình mấy mươi đời ở trong những chiếc tủ khảm chạm rồng rắn kia, như tấm tràng kỷ có đến trên trăm tuổi, nước gỗ đã lì, trơn, bóng trượt đến có thể soi mặt mình trên đó. Tấm tràng kỷ mà anh em tôi đã ngồi đã nằm, từ bao năm qua trong ngôi nhà mái ngói, tường rêu dấu cũ này.

Nhưng lạ, Mị không dám quả quyết rằng mình đã nhận thấy rõ ràng, hay đó chỉ là một lẫn nhầm đáng tiếc của óc nhận xét còn non nớt, chàng đã nghe chuyện Mị bằng một dáng điệu, một cung cách trang nghiêm, tôn kính gần như ngậm ngùi xa vắng.

Cuối cùng, Mị nhớ, Chất nói, thật may mắn và mừng rỡ cho tôi, được gặp một người con gái, chỉ còn, nếu còn, trong văn chương, trong sách truyện.

Mị đã cười rơn với câu nói này. Mị bảo, dẫu sao thì tôi cũng vẫn nghĩ rằng tôi đã thái quá. Thái quá tất nhiên để đưa đến bất cập (Mị định nói rõ hơn, rằng, rồi sau này, Mị sẽ khổ. Sẽ khốn khổ lắm, vì chính những tật những nếp đã thành trong Mị, nhưng Mị ngừng lại được bởi Mị e như vậy, Mị có thể bị người ta cho là quá tuệch toạc, không kín đáo với một người mới gặp, và nhất là chưa biết một tý gì về họ). Tiếng động mạnh trong nhà trong, làm Mị giật mình, ngừng tắt suy tưởng.

Cúi xuống cuốn sách, Mị cố gắng kiềm chế mình, không cho phép được ngẩng lên mỗi khi ngoài cửa hàng, có tiếng chân bước. Mị áp chế được mình, nhưng cũng không một chữ lọt vào óc. Bài vạn vật học về sự tăng trưởng của xương, đối với Mị giờ nhạt nhẽo hơn bất cứ một thứ gì khác, mặc dù, Tết ra Mị đã thi rồi. Mị không nghĩ rằng mình sẽ trượt năm nay. Năm ngoái vì bị bệnh Mị đã phải bỏ dở cả một năm học, (năm cuối cùng của bậc trung học). Mị tự hứa năm nay mình phải đậu. Mị không muốn việc học bị chậm trễ thêm nữa. Lịch sử thi cử của đời Mị chưa một lần có chữ trượt. Mọi người cũng như chính Mị, biết mình thông minh. Không những thông minh mà trong Mị còn có một cái gì đó, khác hơn ở những người khác. Một cái gì không thể kêu danh, không thể chỉ mặt. Mị không biết gọi nó là gì nhưng Mị biết chắc chắn nó có. Và Mị cũng hiểu nó sẽ là nguyên nhân, là mầm mống của nỗi thống khổ kéo sa trùng đời Mị. Nhưng Mị hãnh diện, Mị bằng lòng với số phận nhìn thoáng thấy trước đó. Mị nghĩ Mị có thể tập quen dần với nếp sống thường lặng, chung quanh, nhưng Mị đã cương quyết khước từ. Mị bằng lòng với tiếng gán cho “nhà quê” của mọi người. Mình không phải là kẻ được sinh ra để sống theo người khác.

Ông Hai từ trong nhà đi ra, liếc nhìn Mị thấy đang dán mắt vào học bài, ông dấu nụ cười, nhặt tờ báo trên chiếc ghế vải, chắp tay sau lưng đứng ngưỡng cửa ngó lung một chập, rồi quay vào. Mị mừng thầm. Lỡ Ba ở đây, anh chàng đến chắc đâu đã dám vào. Hình như chàng có tính nhút nhát cả thẹn. Mị nhận thấy ngay vẻ mất tự nhiên của chàng khi ngồi nói chuyện đối diện Mị. Mặt chàng đỏ bừng như người say rượu. Lại nghĩ đến người ấy rồi. Mị vùng vằng với chính mình, xô ghế đứng dậy. Làm như trong Mị thấp thoáng một hờn dỗi tức bực nào đó.

Định đi vào bếp xem có việc gì làm giúp cho mẹ, để khỏi mãi nghĩ về người ấy, nhưng lúc Mị chưa kịp quay gót đi thì Chất xuất hiện, quần áo chàng tơi tả, bết dính bùn đất hay dầu mỡ, vẻ mệt mỏi đau đớn còn hằn nguyên trên gương mặt thảng thốt, như chàng vừa mới vượt qua một chuyện gì khủng khiếp, kinh hoàng.

Kìa, máu trên trán chàng.

-Trời, sao vậy anh..à ông? Mị chạy a lạ hốt hoảng.

Chất cố gắng gượng cười, lắc đầu, tôi vừa bị xe đâm. Ở đâu vậy, có nặng lắm không? Mị quýnh quáng quên cả tiếng xưng hô “ông. Ông” mà Mị đã chọn dùng trong lần gặp đầu. Nàng cũng quên không đợi câu trả lời của Chất nữa. Như một con thỏ trắng, nàng chạy thẳng vào nhà trong. Chất lúng túng thấy mình đứng trơ lại giữa căn nhà mênh mông hồi hộp. Nhìn thấy chiếc ghế đẩu ở ngoài góc cửa, Chất rón rén nhắc lên, đem lại chỗ vừa đứng, đặt xuống, ngồi. Vết thương ở trán và hai gối làm chàng đau đớn đến run cả thân thể, nhưng chàng vẫn nghiến răng chịu đựng. Chàng đã từ chối lên xe cấp cứu đưa trở lại bệnh xá nhà trường cố lết đến đây chỉ là để gặp Mị, chỉ là để chứng tỏ hay mong mỏi, một cách nào đó, tình cảm của chàng đã dành cho Mị. Cho nên dù sự di chuyển làm động tới vết thương ở hai khớp xương đầu gối, máu từ đó, rỉ rỉ lên thắm ướt hai ống quần, Chất vẫn cảm thấy người sung sướng đến tê dại khi nhìn thấy Mị, nhìn thấy người con gái có đôi mắt to, có đôi má bầu bầu phúc hậu có mái tóc dầy nhánh đen như một vạt nhung thỏng buông sau chiếc lưng uốn cong mềm mại, mầu trắng của chiếc áo cổ bẻ, tay bồng, một lần nữa, lại khích động mãnh liệt trí tưởng tượng của Chất. Nó gợi chàng nhớ đến những tấm áo cánh lụa trắng hay phin nõn của mẹ chàng. Của những ngày Hà Nội, đầu hồi cư, 1950, 1951. Không biết đã bao lần chàng phải ngủ với những chiếc áo cánh đẫm mùi hương quen thuộc của mẹ chàng, những ngày bà cụ đi cất hàng đem về quê nhà, một vùng tề, còn trong tình trạng tranh sáng tranh tối. Hồi ấy, Chất còn nhỏ lắm, lại quen ngủ trong lòng mẹ nên mỗi khi bà cụ đi vắng, để dỗ giấc ngủ cho Chất, chị Oanh lại đem áo cũ của mẹ ra, đặt lên gối cho Chất úp mặt vào đó, lặng ngủ.

Mầu trắng mà chàng vừa trông thấy ở Mị kia, không hẳn là mầu trắng ở những tấm áo của mẹ Chất ngày nào, nhưng giữa hai tấm áo, hai khung cảnh, hai vóc váng. Chất thấy như tự nó, đã có một liên hệ vô cùng mật thiết và ý nghĩa. Cũng lúc này, cũng từ mầu trắng của tấm áo cổ bẻ, vai bồng, nơi Mị, Chất mới chợt nhận ra. Không, phải nói là chàng giật mình khám phá ra nét hao hao giữa hai khuôn mặt bầu bầu, phúc hậu. Chất nhói buốt tim khi thấy ở Mị, phảng phất một vài nét giống mẹ. Tất nhiên chỉ vài nét phảng phất thôi nhưng nó cũng đã đủ làm rúng động, ngỡ ngàng.

Có chăng ta yêu một người qua hình bóng của chính mình hay của một người thân yêu nào đó, ẩn hiện nơi kẻ ấy.

Mị hấp tấp trở ra. Theo sau nàng, là bà Hai, thoáng thấy, Chất đã đoán được ngay người kia là mẹ của Mị, chàng cúi đầu chào bà cụ.

Bà Hai như không chú ý tới cái chào của Chất, chắc bà đã nghe Mị nói nên trên gương mặt hiền dịu của bà chỉ có những nét lo lắng, xót thương.

Bà Hai hỏi, giọng mau mắn:

- Sao vậy? Tội nghiệp. Ở trán hả?

- Dạ, thưa bác vâng.

Chất trả lời, giọng xúc động, trong khi Mị xé một miếng bông lớn, mở nắp chai thuốc đỏ, thấm thuốc. Những ngón tay Mị trên miếng bông như những cánh huệ trắng, tròn xinh.

Mị bẵng quên rằng giữa Mị và Chất, chưa có một liên hệ chặt chẽ nào hết. Rất tự nhiên Mị đặt tay lên trán Chất. Chất nghe lạnh mát đến tận cùng cảm giác.

Chợt Mị kêu lớn:

- Còn nhiều vụn kính ghim ở trán, má ơi.

- Đâu? Đâu? Nhặt ra đi đã con.

Bà Hai vội ghé sát nhìn vào vầng trán Chất lấm tấm những giọt máu hồng rịn cùng mồ hôi và vụn kính vỡ.

Bà thở dài:

- Thế này có chết không. Làm gì mà đến nỗi vầy được?

- Dạ, cháu bị đụng xe.

- Ở đâu?

- Dạ, ở ngay cái cua chỗ trường cháu rẽ vào xa lộ.

Dáng điệu và lời lẽ cùng khuôn mặt đôn hậu của bà Hai làm Chất rưng rưng nỗi lòng muốn xưng con, muốn ngã xà vào lòng bà như với mẹ ở nhà.

Mị chú mục vào công việc, bàn tay nàng rung động mỗi khi nhặt được một mảnh kính vụn.

- Đau lắm không anh? Mị luôn miệng hỏi.

- Không, không đâu Mị.

Mị cố nhặt thật nhanh, những miếng kính còn sót trên trán Chất vì sợ tình cảnh này kéo dài, ba Mị có thể sẽ trở ra. Ông sẽ khó chịu khi thấy Mị săn sóc cho một người con trai xa lạ. Mị không muốn để ba Mị sớm có một ý không đẹp về Chất, khi ông cũng như chính Mị chưa hiểu rõ về Chất.

Mị quệt nhẹ nhẹ miếng bông có thấm thuốc đỏ lên trán Chất. Chất nhắm mắt tận hưởng. Chàng có cảm tưởng như Mị đã là vợ chàng, cảm tưởng này làm Chất bỗng dưng đỏ mặt, mặm môi, dấu nụ cười sung sướng.

Nhìn Chất vẫn nhắm mắt, như còn đắm chìm trong giấc mơ nào, lúc Mị đã ngừng tay Mị mới chợt nhận ra mình đã quá bạo. Không biết rồi Chất sẽ nghĩ sao về Mị. Mị nói nhỏ:

- Xong rồi anh. Và Mị nực ngang chính mình. Mị đem bông và thuốc bước vội vào nhà trong, định không ra nữa, nhưng sau khi đứng tần ngần một lát trong bếp, Mị lại thấy mình vô lý kỳ quặc. Phải ra chứ. Mị nghĩ: Mình phải ra chứ. Không lẽ để người ta đứng trơ trơ như vậy mãi.

Cuối cùng, Mị lại quyết định trở ra.

Chất đã bắc ghế, ngồi sẵn trước quầy hàng, Mị ngồi vào chỗ cũ, tay lật lật cuốn vở, không chủ đích.

- Tôi… thành thực cám ơn Mị và Bác.

Chàng mở lời, gợi chuyện.

- Có gì đâu anh. Mị cười đáp.

Không nhìn vào mặt Chất, nhưng Mị đoán biết anh chàng đang lúng túng. Mà tâm hồn Mị lúc này cũng chẳng yên ổn gì. Mị cũng cảm thấy mình hoang mang giao động với cảm giác xao xuyến lạ lạ. Tuy nhiên, Mị trấn tĩnh được ngay. Mị phải lên tiếng trước để khỏa lấp cái khoảng cách hé mở giữa hai người.

- Anh bị lúc mấy giờ?

- Hồi 5 giờ sáng.

- Sớm thế cơ à, anh?

- Thì tuần này tôi là sinh viên hỏa thực của tiểu đoàn mà

Mị tròn xoe đôi mắt ướt sáng.

- Sinh viên hỏa thực. Phải làm những gì anh?

Chất cười:

- Sinh viên hỏa thực là phải theo xe của nhà thầu, đi chợ với mấy người nhà thầu, kiểm soát thức ăn mà họ mua xem có tươi tốt không. Giá cả có ghi đúng trong giấy tờ không. Nếu nhằm phiên mình làm mà sinh viên kêu bữa ăn đó có đồ hư hỏng thì mình bị tù.

- Vậy đâu có thích gì phải không anh?

- Có chứ. Nay nhé, làm công việc đó, mình được về Saigon khỏi phải đi bãi, sau khi kiểm soát thực phẩm xong đâu đấy, mình có thể trốn về nhà chơi.

- À ra thế. Hóa cho nên anh thích.

Chất lắc đầu:

- Không đâu. Chính ra mệt lắm. Bởi phải dậy từ 4 giờ sáng để theo xe đi chợ, luôn mấy tiếng đồng hồ hết ở khu hàng cá lại sang khu hàng thịt, ở mấy khu rau cỏ còn đỡ khu thịt cá tanh tưởi khó chịu lắm Mị à. Nhưng tôi thích, mà chỉ mới thích đây thôi.

Mị mở lớn mắt, không hiểu.

Chất mỉm cười, cúi xuống. Giọng chàng thấp trầm hẳn. Mị phải lắng nghe.

- Tại…, tại tôi được gặp Mị. Đúng ra tôi hết phiên rồi. Đây là phiên của người khác.

Mị đỏ mặt, Mị hiểu người con trai kia nói gì, nhưng Mị vẫn cố gắng tỏ ra mình cứng cỏi bằng cách như nghe rõ mấy lời sau cùng mà thôi,

- Làm cách nào mà họ nhường cho anh được?

Chất thật thà:

- Trả tiền để họ nhượng lại.

Mị bật cười:

- Như sang nhượng nhà cửa vậy!

Chất cũng cười:

- Vâng. Không thế, đâu có cách nào để về. Ngày nghỉ nhiều khi còn bị cúp phép huống hồ cho ngày thường.

Mị nhìn Chất trìu mến. Mị hiểu việc ra khỏi cổng trại là cả một chuyện khó khăn, gay go, chính anh T. Cũng có kể cho Mị nghe về những kỷ luật sắt thép của nhà trường áp dụng đối với những sinh viên không tuân theo kỷ luật. Mị chợt thấy lo cho Chất, anh chàng dám có bữa leo rào ra để đến đây thăm mình, lỡ bị bắt thì khổ:

-Anh đã có bao giờ nhảy rào về Saigon chưa? Mị nói.

Chất cười:

-Có đôi lần.

Mị nghiêm khắc:

-Mị không thích thế.

Khi tiếng nói khuất bay, Mị mới sửng sốt nghe thấy mình xưng tên với Chất. Hình như anh chàng cũng nghe rõ, cảm động, nhìn Mị đăm đăm. Chàng không trả lời, đầu hơi cúi nghiêng như ra dấu nghe theo lời Mị.

Mị vội lảng sang chuyện khác:

-Anh T. nói sắp mãn khóa phải không anh?

-Vâng. Còn ít ngày nữa Chất... Chất... mong hôm lễ mãn khóa, Mị sẽ lên trường (chàng cũng xưng tên với Mị).

Mị chần chừ:

-Để Mị hỏi ý kiến ba má Mị đã, anh T cũng bảo Mị như thế. Đêm mãn khóa vui lắm phải không anh.

-Vâng, đêm vui. Vui mà cũng buồn nhất.

-Sao vậy anh? Mị ngây thơ.

-Tại đó là đêm cuối cùng anh em còn ở với nhau. Sáng ra là mỗi kẻ đi một nơi rồi.

Mị “à” lên một tiếng.

Chàng say sưa kể cho Mị nghe truyền thống đặc biệt của đêm mãn khóa ở quân trường, không phải đặc biệt ở nghi lễ mà ở những vụ sinh viên thanh toán các cán bộ nhà trường. Đó là dịp ngàn vàng để sinh viên trùm chăn những anh cán bộ nhà trường hống hách, đánh cho những trận đòn nhừ tử. Đêm đó cũng mà mấy anh cán bộ hống hách bị sinh viên ghét phải tìm cách trốn đi.

Mị chăm chú nghe Chất nói với một giọng nhỏ nhẹ, thỉnh thoảng pha vào đó những câu nhận xét dí dỏm, dễ thương.

Câu chuyện kéo đi miên man cho tới lúc bà Hai từ trong nhà đi ra, Mị mới sực nhớ đưa tay xem đồng hồ, Chất biết rằng mình ngồi đã quá lâu. Tiếc rẽ đứng dậy ra về. Mị không dám giữ và cũng không dám bảo Chất bữa khác đến chơi (dù lòng rất muốn), phần có bà Hai đứng gần đó, phần Mị ngượng nghịu không nói được.

Nhìn theo bóng chàng nhòa lẫn vào dòng người dưới đường. Chiếc bóng gầy với mái tóc cắt cao, nước da đen Mị nghe trong Mị dâng lên một niềm bâng khuâng, xao xuyến.

Mị đem sách vở vào phòng học, xuống bếp phụ giúp với mẹ.

Bà Hai nhìn con bằng con mắt nửa dò xét, nửa trìu mến, chờ đợi Mị thổ lộ.

Mị cũng đọc được ý đó ở mẹ nhưng Mị làm lơ, không nói gì hết. Má Mị phải lên tiếng trước:

-Thằng đó nó cũng học với thằng T. không con!

Mị lắc đầu:

-Cùng trường nhưng không cùng đại đội ạ.

-Con quen nó từ bao giờ vậy?

-Mới hơn tuần nay. Ơ, nhưng mà con đã nói chuyện má nghe rồi mà. Mị ngước mặt nhìn mẹ.

Bà Hai cười hiền hậu.

-Vậy hả. Vậy mà má quên mất rồi đó.

Bà Hai không hỏi nữa. Bà hiểu con gái bà. Bà biết cũng như tin tưởng hoàn toàn nơi tính nết của con. Nó đã lớn rồi. Nó thừa hiểu biết để giữ gìn chọn lựa. Con nhà ai không biết, chứ con nhà này, nó không dấu diếm tôi điều gì hết. Ngoài giờ đi học, nó không biết đến cái chợ Bến Thành, cái nhà thờ Đức Bà ở đâu nữa là. Bà Hai vẫn thường nói vậy với bà con, chòm xóm mỗi khi đề cập tới con cái. Bà có một hãnh diện đặc biệt về Mị. Và ngược lại bà cũng biết Mị rất yêu thương mẹ. Nàng không bao giờ trái lời bà. Nàng sẵn sàng gạt bỏ ý thích riêng đó làm vừa lòng mẹ.

Qua đôi lần thấy Mị và Chất nói chuyện với nhau, trực giác bén nhậy của một người phụ nữ, cộng thêm kinh nghiệm đời sống, cho bà cái tiên liệu cái thấy trước là hai trẻ rồi sẽ yêu nhau, chỉ ngặt một điều là ông Hai, tuy chưa nhận thấy điều đó, nhưng nếu ông biết, ông sẽ không hài lòng, bởi ông trông mong Mị sẽ có một tấm chồng khá giả, hơn thế, ông lại ghét mấy người phải đi lính. Như thằng T. con ông, nó bị đi, ông phải chịu, chứ rể ông, ông sẽ kén chọn ở trong một giới khác. Nói là sẽ chứ đúng ra ông đã nhận lời bà Văn Lộc, thuốc tây, ở cách đây có bốn căn nhà, gã Mị chỗ con trai bà ta, ngay sau khi Mị thi xong toàn phần.

Nhớ đến chuyện gia đình nhà bà Văn Lộc, bà Hai phân vân, không biết có nên nói cho Mị biết chuyện đó, để Mị kịp lo liệu, kịp dừng lại chuyện mới chớm nở giữa Mị và Chất không? Hay là cứ để mặc rồi tìm cách chặn dừng ngay chuyện Mị và Chất lại. Bằng cách nào thì bà Hai cũng lo lắng. Vì hậu quả sẽ thảm thiết, vô cùng thảm thiết, trái với ý mọi người.

Bà Hai dừng tay nhặt rau nhìn Mị. Mị cũng ngước lên âu yếm nhìn mẹ, cười. Nhưng bà Hai không cười được, đúng hơn là có cười, nhưng đó chỉ là một thoáng lay động của làn môi đỏ tươi quết trầu mà thôi.

Bằng con mắt của một người nhiều tuổi cộng thêm những chiêm nghiệm riêng có từ đời sống, qua cử chỉ của Mị và cậu thanh niên kia, qua ánh mắt nhìn của hai người, bà đọc được ở đó, một tình cảm khác lạ đã nhen lửa, đã hé mở? Nói nào ngay, bà cảm thấy mến liền cận thanh niên đã nói chuyện vừa xong với Mị. Bà thương cái vẻ hiền hậu, ít nói của cậu ta. Nhất là khi nhìn thấy cậu ta trong bộ đồ lính, thùng thình thếch bạc. Cái mầu bạc của quần áo thật tương phản với nụ cười thắm đỏ trên môi cậu, trên gương mặt như trẻ non nớt. Có lẽ bà Hai cũng như Mị, đã có ngay cái cảm tình kia vì cả hai cũng liên tưởng tới.

Nhưng vốn từ ngày về với ông Hai, chưa bao giờ bà dám tự ý quyết định một việc gì. Cũng chưa có một việc gì mà bà không để cho ông Hai biết ngay từ lúc đầu. Bà biết ông Hai chưa thể hay biết chuyện hai trẻ có cảm tình với nhau, bà cũng biết, trong số hai đứa con, ông Hai thương và trông mong nhiều nhất ở Mị, ông bảo, không những Mị giống ông ở điểm thông minh, có chí lớn mà còn giống cả ở chỗ nhiều nghị lực, cương quyết, khẳng khái như con trai, khác hẳn thằng T. Thằng T, là con trai thiệt, nhưng nó không nối được chí ông. Học hành cũng không có gì xuất sắc. Nửa chừng nửa đoạn, lại phải đi lính… Từ khi T. phải đi lính, bao nhiêu hy vọng nối chí ông trong tương lai, ông gửi hết vào Mị, vào đứa con gái và cũng là đứa con duy nhất, còn lại trong nhà.

-Mẹ nghĩ gì vậy mẹ? Sao mẹ chẳng nói chuyện gì với con vậy mẹ?

Mị vô tình cất tiếng hỏi, làm tư tưởng bà Hai bị đứt quãng, bà lắc đầu.

-Không Mẹ đang suy nghĩ tới món bánh quế sắp hết, chiều con có thể làm cho mẹ được không Mị.

-Con thấy còn mà mẹ, còn trong thùng đó.

-Đâu, mẹ bỏ ra hết rồi.

Mị cười:

-Vậy hả mẹ, vậy mẹ để chiều con làm cho. Nhưng con làm xong bánh quế cho mẹ, mẹ phải gội đầu cho con đó nha.

Bà Hai dứ dứ ngón tay trước trán Mị:

-Gớm đẹp dữ. Con gái lớn tồng ngồng thế này rồi mà còn làm nũng mẹ. Mai mốt lấy ai gội đầu đây?

-Thì… Thì con không làm nũng mẹ thì làm nũng ai bây giờ nữa. Bộ con không là con út sao. Con đâu có em.

Mị nhõng nhẽo như muốn ngã vào lòng mẹ. Dư âm của những giây phút nói chuyện với Chất, còn lâng lâng dịu trong tâm hồn Mị. Đã tưởng anh chàng không trở lại. Con trai gì mà nói nhỏ thấy mồ, làm mình nghe chữ được chữ không, lắm lúc mình phải gật đầu đại mà chẳng hiểu anh chàng nói gì hết. Lần sau mình phải bảo anh chàng nói to lên một chút nữa mới được. Mị nói thầm.

Bà Hai vun những cọng rau ngắt bỏ thành một đống nhỏ. Chợt bà hắng giọng:

-Mị à.

-Dạ, con đây mẹ. Mị hỏi ngơ ngác, nhìn mẹ, thăm dò.

-Con chơi với cái thằng lúc nãy đó à?

Mị ngập ngừng:

-Sao mẹ lại hỏi con như vậy?

Mẹ không bằng lòng sao?

Bà Hai lắc đầu:

-Không con, mẹ thấy nó cũng được. Có điều mẹ muốn hỏi là xem ba đã biết chưa.

Mị nhìn ra vạt nắng liếm trên thành bể nước, lay cời cời những cọng rau xanh non trong rổ.

-Chưa mẹ. Nhưng lần trước, anh ấy ngồi nói chuyện với con, ba có thấy.

-Thế sau đấy ba có nói gì không.

-Không. Ba có nói với mẹ sao.

-À, đâu có. Ba cũng không nói gì với mẹ hết. Nhưng nếu thế, mẹ nghĩ con nên nói cho ba hay:

-Mị nhìn thẳng vào mặt mẹ:

-Con cũng nghĩ tới điều ấy. Nhưng đã có chuyện gì đâu mà nói mẹ

Bà Hai chặc lưỡi:

-Ờ, thì con cứ nói với ba là con muốn chơi với thằng đó xem ba nói sao.

Mị im lặng, mội nỗi âu lo xa vắng chợt thắp lên trong Mị. Mị không nghĩ rằng ba Mị sẽ phản đối chuyện Mị chơi với Chất. Chắc không đâu. Nhưng Mị đã biết gì nhiều về Chất đâu mà nói với ba. Nói với ba lúc này còn quá sớm. Bởi chính Mị. Mị vẫn chưa thấy rõ được tình cảm của mình. Mị lắc đầu.

-Mẹ cho con dăm ba lần nói nói chuyện với họ nữa. Sau đó con sẽ thưa lại với ba. Hay… hay mẹ nói với ba giùm con đi nha. Mị cầm lấy tay mẹ.

Bà Hai nhẹ nhàng rút tay về, xoa lên đầu Mị:

-Gì cũng mẹ không à. Thôi đi học bài đi.

Bà Hai đứng dậy. Mị đứng lên theo.

-Mẹ có gì để con làm cho.

-Thôi. Không khiến đến cô. Cô cứ lo học cho tôi là được rồi.

Mị đứng nhìn dáng mẹ chậm chạm đi lại phía lu nước. Chiếc bóng bà cũng nặng nề, đẫy đà, phúc hậu. Mị sung sướng nghĩ về mẹ, bất giác Mị cất tiếng hát nhỏ thật nhỏ, một đoạn nhạc quen.

Tiếng dép của ông Hai đi xuống làm tắt giọng hát của Mị cùng những xôn xao lại vừa mở ra trong lòng Mị ngát ngát một mùi hương thoảng nhẹ.

Mị liếc nhìn ba xong đi thẳng lên nhà, ngồi vào bàn học ý nghĩ đầu tiên đến với Mị không phải là sự bắt nhập lại với bài học còn dở. Mị muốn làm một việc gì đó, khác hơn thế, trong một khoảnh khắc ngắn ngắn thôi cũng được. Mị mở cuốn sổ mới viết được dăm trang chương trình của một môn học. Một sức mạnh nào đó, từ đâu, vừa tới bức bách Mị xé bỏ những trang giấy thưa chữ kia. Và, Mị bắt đầu cầm bút. Những dòng chữ đầu tiên, những dòng chữ khác lạ, những dòng chữ miên man tuôn chảy, những dòng chữ, chưa một lần Mị viết, chưa một lần Mị đọc thấy. Mị viết. Viết một, rồi hai, rồi ba trang tuần tự được lật qua dưới tay Mị.

Những trang giấy mở ra, như những trang đầu tiên của định mệnh Mị, đã mở? Những trang giấy bắt đầu. Những nét chữ khởi tiếp Mị viết, lòng rưng rưng, trào ra đầu ngọn bút.

Cuốn sổ ghi ngày mười bốn tháng mười một năm một ngàn chín trăm sáu mươi hai, ngày Mị vừa tròn mười chín tuổi.