Một Mai Khi Hòa Bình

Giữa buổi cơm chiều, thỉnh thoảng cô Thoa nhìn trộm Mai. Cái nhìn bình thường, có một chút dò xét. Khi gặp Mai nhìn lại, cô Thoa mỉm cười. Chắc không phải cô cười với Mai đâu mà những cái nhìn ấy, dường như dò xét về sự chia tay của Mai và Hồ sáng nay. Biết vậy, Mai lờ đi. Cô Thoa đã lớn tuổi, mặt mũi kỳ cục. Nhưng Mai không ác cảm với mặt mũi cô, mà chỉ buồn về sự ế muộn như làm cô đâm ra khó tính và cáu bẩn. Để nhắc cô Thoa nhớ rằng mối tình của Mai với Hồ đã danh chính ngôn thuận, Mai nói với ông Nội:

– Ông ơi, buổi sáng cháu thấy một toa goòng xe lửa đặc biệt lắm.

Ông Nội đặt bát cơm xuống:

– Cái gì mà goòng lại còn xe lửa. Ở đâu? Sao tao ở nhà cả ngày mà không thấy nó chạy qua đây?

– Ông thấy làm sao được. Buổi sáng cháu đi đưa anh Hồ cháu ở trạm hành khách Phạm Ngũ Lão cháu thấy.

– Thằng Hồ đi máy bay mà?

– Dạ, nhưng bây giờ người ta dùng ga xe lửa để làm nơi cân hành lý và đưa đón hành khách đi máy bay đó ông.

– Ờ…

Tiếng “ờ” của ông Nội nhẹ xều. Ông cầm chén cơm lên, nhưng chưa và cơm, ông đã nói:

– Chắc mấy toa tàu hư nằm ở mấy đường rầy bỏ không hả?

– Dạ không ông ơi. Nó nằm đằng sau khu nhà cân hành lý. Ông biết người ta dùng cái toa tàu đó làm gì không?

– Không, ông chịu.

– Ông làm xếp ga mà dở ẹc.

Bà Nội bênh ông:

– Ông bây về hưu rồi, bây giờ chỉ biết cái ra-dô với mấy tờ báo.

– Để cháu kể ông nghe. Cái toa goòng đó người ta làm câu lạc bộ bán bia, bán nước ngọt. Có cái bảng đề «toa hàng ăn của Hỏa-Xa Việt-Nam hân hạnh phục vụ quí khách của Hàng- Không Việt-Nam». Buồn cười quá.

– Chắc cháu có lên đó ăn uống rồi chớ gì?

Cô Thoa lại xía vô và nói bằng một giọng không mấy thiện cảm. Nhưng Mai vẫn cười và trả lời là không phải. Ông Nội đang chăm chú nghe bỗng phá ra cười:

– Mày nói cái gì tao nghe không hiểu nữa. Cái goòng gì mà là câu lạc bộ. Nói lại cho đúng thế này này: Cái Wagon Restaurant. Hiểu chưa? Mỗi chuyến tàu hỏa đều có một Wagon Restaurant để hành khách ăn uống giải khát.

– À… Nhưng cháu có đi tàu hỏa bao giờ mà biết, ông?

– Ờ…

Ông Nội chợt ngẩng lên nhìn ra cửa:

– Cái thằng Đoàn mai đi rồi mà giờ này chưa về. Chắc lại nhậu nhẹt say rồi.

Bà Nội lại bênh:

– Cái thằng đó mà dám uống rượu say à? Không đâu. Hôm nay nghe đâu các giáo chức mời ăn uống để mai lên đường mà. Nó bảo ở trường người ta thết tiệc to lắm.

Mai có dịp tháu cáy cô Thoa:

– Khổ anh ấy, ông ơi, buổi trưa ăn tiệc ở nhà xong, anh kêu ích bụng rồi bắt cháu tìm lọ dầu nóng của bà. Anh uống hết trơn rồi.

– Khổ, thế thì còn đi ăn đi uống gì nữa.

Mai nín cười trong khi cô Thoa chưa nghĩ ra, đang còn thộn mặt. Bà Nội xuýt xoa nói cái dạ dày thằng, đó yếu lắm. Buổi trưa hôm nay ông bà nội đã bắt cô Thoa đi chợ mua thức ăn làm cơm đãi anh Đoàn lên đường. Bà Nội bắt phải có món bóng nấu lòng gà, món ăn mà bà nội bảo hồi nhỏ anh Đoàn thích ăn vã lắm. Cô Thoa suốt ngày cặm cụi nghiên cứu các món ăn, lúc nào cũng chực chờ làm người nội trợ giỏi, nhưng lại ế muộn. Trưa nay anh Đoàn ăn được nhiều cơm lắm. Anh nói anh ních một bụng đầy ắp và chiều nay, chắc không còn dư một khoảng nhỏ nào trong dạ dày để nhậu nhẹt với bạn bè nữa.

Không biết cô Thoa đã nghĩ ra câu nói đùa của Mai chưa, mà cô nặng giọng:

– Cái thằng tham ăn tham uống, cho chết. Có một đứa cháu trai hèn nào thầy mẹ cưng dữ.

– Mày nói làm như tao chỉ cưng có thằng Đoàn. Con Mai, thằng Đoàn hay thằng Hải tao cưng như nhau hết.

Nghe ông Nội nhắc tới em Hải, cả nhà có vẻ buồn. Bà Nội lặng lẽ cúi xuống xới cơm. Ông Nội nói xong lại thở dài:

– Nó chắc bây giờ cũng cao lớn bằng thằng Đoàn.

Bà Nội lặng thinh, ngó Mai, ngó cô Thoa. Hải là em út của Mai, ở lại ngoài Bắc với mẹ. Ngày di cư, mẹ gửi anh em Mai cho ông bà nội cùng bà con vào Nam trước. Mẹ ở lại đợi thầy. Theo lời ông Nội kể lại, thầy đi kháng chiến từ hồi mẹ mang thai em Hải. Mẹ tin chắc thế nào ba cũng phải trở lại và mẹ nhất định đợi chồng để cùng di cư. Vì thế, mẹ và em Hải bị kẹt lại.

Bà Nội đưa bát cơm lên. Khói từ chén cơm bốc lên nghi ngút, ông Nội gây lại không khí vui vẻ:

– Được rồi. Mai.

Mai ngơ ngác:

– Gì hả ông? Được cái gì hả ông?

– Được rồi. Bữa nào ông lãnh tiền hưu trí ông dắt cả nhà đi ăn ở cái goòng tàu hỏa của con Mai.

Ông Nội nói xong lại cười, quay sang bà:

– Bà nó có đi với ông cháu tôi không ‘?

Nhưng bà nội chưa cười được:

– Ôi, già cả như tôi mà ham đi đâu nữa, ra đi quét cái sân cũng run cả chân, buốt cả lưng. Sinh lão bịnh tật, quả già cũng là cái khổ.

– Tôi cũng già sao tôi không thấy khổ?

– Chưa chớ không phải không? mà ông nói lớn vừa thôi, tôi đã điếc lắm đâu, mới lãng tai mà ông cháu đã đem ra mà cười rồi. Thôi, cũng đã đến tuổi. Cũng tại ông hết. Ngày xưa tôi đã bảo không đi mà ông cứ bắt tôi phải đi. Mình già cả rồi ai mà làm gì mình. Bây giờ vào đây có chết cũng không được gần mồ mả ông bà nữa. Thảm lắm.

Bà Nội lại nhắc cái điệp khúc cũ mèm, cái điệp khúc mà mấy ông cháu đã nghe hoài đến mười mấy năm nay. Nhưng mỗi lần bà nội cằn nhằn, ông Nội chỉ cười, đưa tay vuốt bộ râu bạc. Ông Nội chịu nhịn bà lắm. Hình như những năm về già ông sinh tình, lãng mạn trở lại. Nhiều lúc Mai thấy ông còn giã trầu cho bà nữa, hoặc đôi khi bà nội xếp quần áo cũ, ông thường rà rà bên cạnh: Cái ướm hồng tôi may cho bà trước khi di cư bà có mang theo đó không? Hay: Bà nó ơi, trời mát lắm, ra hiên ngồi nói chuyện uống trà cho vui. Nhưng khi ra hiên thì bà nội lại cằn nhằn: Khiếp, cái xứ không có một mảnh đất mà đứng, chả bù ở ngoài, ao nhà mình to to là…

Ông Nội gật gù cho xong chuyện. Ông ít khi cãi lại bà nội lắm, nhờ thế mà bà nội không bao giờ gắt gỏng lâu. Chỉ vài câu rồi bà lại ân hận và ngọt với ông Nội liền.

Căn nhà của gia đình Mai là một căn nhà gạch nhỏ, có gác gỗ, nằm ngay một con đường nhỏ băng ngang qua giữa hai con đường lớn và có đường rầy xe lửa chạy băng qua. Dạo đi kiếm nhà chị Phấn đã tìm ra mấy căn nhà đẹp và rộng hơn, nhưng khi thấy căn nhà này ông Nội chịu liền, nhất định không đổi ý kiến nữa. Một phần vì căn nhà giá rẻ, phần nữa là nó ở gần đường sắt.

Những con đường này bỏ không. Thỉnh thoảng lắm mới có những toa goòng ngắn, xấu xí, chở hàng. Những lúc nghe tiếng còi tàu rồi tiếng máy xình xịch là ông Nội đang làm gì cũng bỏ hết. Ông đi ra hiên, chắp tay sau lưng ngó theo mãi miết. Nhiều lúc ông còn gọi bà rối rít, rồi sau đó, trong bữa cơm hoặc bữa tối, ông không ngớt kể lại cuộc đời làm xếp ga của ông. Ông Nội làm xếp ga lâu lắm, ở Bắc, ông từng làm xếp ga từ Ga Gia Lâm, đổi tới Đinh Dù, Phú Thụy, rồi những ga xép khác trên đường xe hỏa dẫn lên Lào Kay, Sầm Sơn, Nam Định. Dạo chia cắt đất nước, ông Nội nhất định bỏ tất cả. Ông thường nói với anh em Mai: Tao không đi thì chúng nó cũng đấu tố tao đến chết. Nhà cửa, ruộng vườn như vậy là bị khép vào địa chủ, là chết chớ sống làm sao nổi.

Nghe bà nội nhắc lại điệp khúc, ông không nói gì, cũng không có vẻ giận. Nhưng cô Thoa nói:

– Mẹ thì cứ nhắc mãi chuyện cũ. Bây giờ, ví dụ mẹ còn ở lại, mẹ chết ai chôn. Mẹ chết không có thầy bên cạnh đố mẹ chịu được.

Nhưng ông Nội vẫn bênh bà ;

– Kể ra vào đây cũng nhớ Hà Nội quá. Bà bây trách là phải. Này bà, bà còn nhớ dạo tôi làm xếp ga ở Gia Lâm không? Cứ nhìn xe lửa chạy trên cầu Doumer là bà lại đòi về Hải Phòng thăm ngoại… Mới đó mà…

Bà Nội vừa dọn chén bát vừa trả lời:

– Nhớ chớ sao không?

Rồi bà quay sang cô Thoa và Mai:

– Tao còn nhớ từng gốc cây nơi nhà ga nữa kia. Chả bù ga ở Hà Nội trống trơn chả có cây cối gì hết. Dạo ông bây đưa tao đi Hà Nội thấy cái nhà ga một từng lớn ghê. Bộ sân ga còn rộng hơn cái công trường gì trước Bến Thành đấy ông nhỉ?

– Rộng gấp mấy chứ lỵ.

Bữa cơm đã gần tàn. Ông bà nội vẫn còn ngồi trên chiếc đi-văng nói chuyện. Cô Thoa thu dọn bát dĩa rồi đem xuống nhà bếp rửa dọn. Ông Nội đỡ chén nước trà trên tay bà đưa tới, mắt ông hấp háy:

– Bà pha thứ trà gì mà thơm thế này. Bà chìu ông cháu tôi vừa vừa thôi chứ, hụt tiền chợ thì không lấy đâu mà bù đó nghe.

– Đâu có, trà này của con Phấn đem qua biếu ông đó chớ. Có mấy hộp bánh cốm thì tối qua thằng Đoàn nó ngồi chấm bài nó ăn hết rồi. Thật cha nào con nấy. Nó ưa ăn ngọt như cái thằng cha nó.

Ông Nội chợt nhớ ra điều gì, đánh tay vào đùi:

– Con cháu tệ thế. Tôi bảo con Phấn hôm nay cho chị người làm mang thằng Cu Tý sang cho tôi mà giờ này vẫn chưa thấy đem lại.

– Lát nữa chị cháu qua giờ đó ông.

Ông Nội đặn:

– Có trái táo tao để trong cái tráp đừng đứa nào ăn nghe. Để cho thằng Cu Tý nó sang nó ăn.

Thằng Cu Tý là đứa con nhỏ nhất của chị Phấn, được ông Nội cưng nhất. Cứ hai ba hôm ông lại bắt cô Thoa, Mai, hoặc anh Đoàn sang đón về một hôm. Thằng nhỏ nhè kinh khủng, không biết sao ông Nội lại chịu được nó. Có khi cả tuần lễ chị Phấn bận việc không đưa nó sang được, ông Nội chống gậy tìm tới tận nhà, khua gậy la hét om sòm. Mỗi lần thằng nhỏ bị đòn, nó mách với ông Nội, ông chửi chị Phấn như tát nước vào mặt. Cả nhà không ai lạ gì tính ông Nội, ai cũng nhịn. Nhưng ông nhịn bà lại còn giỏi hơn nữa. Ông Nội cũng nhiều lần giục anh Đoàn lấy vợ, nhưng anh Đoàn mượn cớ là chiến tranh, xa cha mẹ, phải chờ đến hòa bình thống nhất xong, mới lấy vợ được. Mỗi lần ông nhắc nhở anh Đoàn lại nói: Để khi nào yên con mới lấy vợ. Rồi anh đùa: Lấy chi được mà lấy, trong nhà có cô Thoa, có con Mai, hai người đã nhịn không nổi rồi, thêm một nàng dâu nữa là phải vỡ chợ. Ông Nội nghe anh Đoàn nói, chửi mấy câu rồi cũng thôi. Tuy vậy, ông cũng để ý sẵn cho anh Đoàn nhiều đám lắm, toàn cháu chắt mấy ông cụ bạn thâm niên với ông cả.

Cô Thoa đã thu dọn xong bát đĩa. Bà Nội lấy cơi trầu ra têm. Ông Nội có tật là ăn cơm xong, kéo một hơi thuốc lào, nói dăm ba chuyện, lấy cây tăm cắm vào môi, vén cái màn ngăn đôi nhà, đi vào bên trong nằm nghe ra-dô và đọc báo. Ông chăm nghe ra-dô lắm, không lúc nào nơi đầu giường ông không có tiếng ca hát của chiếc máy nhỏ phát ra. Chơi với đứa cháu, kể chuyện làm xếp ga, và nghe ra-dô là những cơn bịnh ghiền của ông Nội. Nhiều đêm ông ngủ rồi, còn nghe tiếng ra-dô rỉ rả, Mai phải rón rén xuống nhà tắt máy cho ông. Nhưng hôm nay ông Nội không vào nằm nghe ra-dô nữa mà ngồi với bà nội, bàn với nhau về chuyện ngày mai anh Đoàn lên đường. Bà Nội thấp thỏm bảo sao chưa thấy thằng Đoàn về, chưa thấy con Phấn qua. Rồi bà rầy Mai, bảo buổi sáng đi tới tòa báo mời thằng Vạn tới ăn cơm với thằng Đoàn, chả chịu tìm cho cẩn thận. Ông Nội hỏi đi hỏi lại mấy lần là Mai đã thu xếp hành trang cho anh Đoàn cẩn thận chưa.

Một lát sau thì chị Phấn đến, chị dẫn theo thằng Cu Tý cho ông Nội. Vào nhà là chị nói: Thằng Đoàn đâu rồi. Nghe Mai bảo đi ăn uống chưa về, chị gắt:

– Bộ cái thằng khùng rồi à? Mai đi, tối cũng về sớm mà ngủ chứ. Anh em lúc nào ăn uống không được. Cái thằng…

Ông Nội bế thằng Cu Tý lên:

– Thằng Cu Tý đây rồi. Cụ nội nhớ mày quá rồi.

Được bế trên tay là thằng nhỏ bắt đầu nhè. Ông Nội chửi: Con mẹ mày, đái bao giờ mà quần ướt đũng hết vậy này.

Giọng chị Phấn oang oang:

– Sao ông không vặn cái Tivi mà xem cho vui Thấy ông buồn cháu mua cho ông coi. Sợ cũ hay sao mà bao vải hoài vậy.

– Đâu có phải. Tại bà mày sợ tốn điện. Với tại có thằng Đoàn ở nhà nó coi đài Mỹ chứ tao với bà mày mắt kém, nằm nghe ra-dô cho biết tin tức đây đó được rồi. Bà mày mắt đã kém tai cũng kém luôn, coi ngó gì được nữa.

– Sao thầy không đi đổi kính cho mẹ?

Cô Thoa chen vào. Ông Nội nói gì Mai nghe không rõ. Chị Phấn cú nhẹ vào đầu Mai:

– Cái con nhỏ này lớn xác mà không biết làm ăn gì hết. Chị dặn chiều nay sang lấy đồ cho thằng Đoàn. Quên rồi phải không? Tao mua đủ hết cả rồi, sáng qua thật sớm mà đem về cho anh nghe.

– Từ chiều tới giờ nó lụi cụi bao nhiêu công việc. Sao mày không đem qua luôn thể?

Nghe bà nội nói, chị Phấn chỉ thẳng Cu Tý:

– Cái thằng nhóc này này. Bế nó còn xách gì được. Bà xem đi giữa đường đái tùm lum, cháu còn ướt hết nè.

Ông Nội phì cười:

– Ừ, giỏi đó. Đái ướt bà cụ nội đi. Này, này…

Bà Nội vừa lui vào trong vừa khoát tay:

– Thôi thôi, thằng ông tướng này thì tôi sợ lắm. Tao sợ mày lắm. Cho cái bã trầu vào mồm giờ, nhè đâu mà nhè lắm thế…

Chị Phấn lại nhắc nhở anh Đoàn giờ này chưa về. Chị coi giờ và thấy sắp đến giờ giới nghiêm, chị cằn nhằn:

– Cái thằng hư thật, giận nó quá…

Nhưng khi chị vừa ra sân thì anh Đoàn cũng vừa về. Chị Phấn níu lấy anh kéo từ ngoài sân vào đến nhà:

– Ông xem, thằng này lại đi uống rượu, miệng hôi rượu ình này.

Anh Đoàn vừa cười vừa giải thích:

– Thì lâu lâu uống một chút, vui anh vui em mà chị.

– Mai mày đi rồi, biết không?

– Dạ em không biết.

– Đừng có đùa, mầy sắp đặt xong chưa?

– Có gì đâu mà sắp đặt. Vác cái mạng không vào, người ta phát quần phát áo, phát cả quần đùi may-ô mà chị.

Anh Đoàn uống chút rượu vào là vui tính lắm. Nhưng anh mà say thì cả nhà mệt với anh. Anh nôn mửa, vật-vã, la hét, nói chuyện chính trị vung-vãi làm như đang cãi nhau không bằng. Thấy chị Phấn cứ loay hoay với việc mai đi của anh, anh Đoàn cười:

– Chị về đi không giới nghiêm sắp tới rồi đó. Đem thằng nhè về chớ đêm nó khóc ai mà chịu nổi.

– Tao chịu nổi. Việc gì tới chúng bây đó.

Ông Nội ôm thằng Cu Tý vào lòng. Bà Nội mắng yêu anh Đoàn:

– Thôi đi ông tướng. Mai ông đi rồi mà giờ còn bô bô cái miệng.. À, mà con Thoa, tao dặn đi mua mấy hộp thuốc bổ cho cháu đã mua chưa? Ông nó thật lười quá lắm, tôi bảo xuống cụ Lang Hà Đông nhờ làm cho cháu mấy chai thuốc tễ để nó đem theo nó uống mà rồi đến giờ chẳng có.

– Ôi, thằng đó mà uống thuốc tễ. Bà không nhớ dạo trước nó ốm như sắp chết, bà bảo tôi nhờ cụ Lang làm thuốc, rồi khi con Thoa nghe chuột kêu, quét giường nó thấy cả đống đó sao.

– Dạ, hồi đó đâu phải thuốc, chuột nó ăn rồi nó đi phân đó chứ ông.

Chị Phấn đập vào vai anh Đoàn:

– Thôi mày, nhớn tướng, đi dạy đi dỗ gì mà đùa như trẻ con. Cực đến nơi mà không biết thân.

Chị Phấn nói với ông bà nội:

– Ông bà khỏi lo, cháu mua hết rồi. Sáng sớm cháu sang khỏi bắt con Mai xách nữa.

– Thôi chị cứ để đó rồi mai em với anh Đoàn qua chị. Mấy hôm nay cứ lóng ngóng chuyện anh Đoàn mà chị chả buôn bán gì hết.

Mai nói xong quay lại anh Đoàn:

– Coi anh hay đau bụng, em mua cho anh một hộp Ulgastrine rồi đó, ráng mà nhai sau khi ăn cơm đó nghe.

Chị Phấn lại dặn:

– Mày đừng có ỷ mạnh, mà lo ăn uống tẩm bổ không rồi lại như con cò ma… Cái tướng mày đi lính rồi bạ đâu quên đó, bị phạt khổ thân thôi em ạ…

Rồi chị hỏi:

– Ông có nhờ người ta coi lại cái lá số tử vi của nó không? Năm nay có gì không?

– Không, năm nay số nó tốt lắm, không kỵ đi xa.

Anh Đoàn láu táu:

– Cái số em Thái Dương bản mệnh, lại Tả phù, Hữu bật. Chỉ thua thằng Hồ cái Đào Hoa chiếu mệnh thôi, phải không Mai?

Thấy anh Đoàn vui vẻ quá, tự nhiên chị Phấn bật cáu:

– Cái thằng này, ai lo cho nó nó cũng không biết.

Anh Đoàn đang vui, thấy chị Phấn cáu thì khựng lại. Nhưng rồi anh lại cười ngay sau đó:

– Đàn bà thật tuyệt diệu. Lúc nào cũng la được. Chị không sợ em xui sao mà chị la.

Chị Phấn đưa tay lên miệng:

– Trời cái thằng chó. Ăn với nói.

Anh Đoàn ôm vai chị Phấn, rồi kéo Mai theo:

– Thôi tối rồi, chị về đi. Em đùa cho vui chứ em cũng buồn lắm chớ chị. Để em với Mai đưa chị ra cửa.

Trong ánh sáng ngọn điện bên rầy hắt qua, Mai thấy như chị Phấn muốn khóc.

Ra đến sân, chỉ còn có ba chị em. Chị Phấn vuốt cổ áo anh Đoàn. Anh Đoàn đứng yên lặng. Mai cũng cảm động cầm lấy tay anh. Cả ba chị em đứng yên như thế trong giây lát. Rồi chị Phấn chùi nước mắt:

– Thầy me có biết chị em mình khổ như thế này không hở em?

– Thầy me ở ngoài đó cũng khổ chớ chị. Thôi chị về đi chị.

– Chị về. Mày liệu mà đi ngủ sớm nhé.

– Dạ.

– Chị về nghe Đoàn.

– Dạ.

Chị Phấn lại chùi nước mắt và bước nhanh dọc đường rầy. Anh Đoàn quàng vai Mai đi vào nhà. Không biết chị Phấn có ngoái lại không mà lòng Mai nao nao khó tả.

Anh Đoàn vào tới nơi đã mở tấm vải đậy Tivi ra rồi cắm cúi mở mấy nút điều chỉnh. Anh nói để vặn đài Việt nghe ca cải lương một hôm rồi mai đi. Anh ngồi lên mấy cái bao cát che miệng hầm. Cái hầm cát này được xây giữa nhà ngay phòng ngoài ngay khi những trái hỏa tiễn rơi vào thành phố sau Tết Mậu thân. Bộ bàn ghế tiếp khách và cái ghế bố của ông Nội Mai nằm đọc báo bị dẹp đi để nhường chỗ cho cái hầm cát. Từ sau biến cố, gia đình Mai luôn luôn bị căng thẳng vì những vụ xáo trộn hoặc pháo kích. Và vì nằm đất nhiều quá, bà nội đã phát đau phát ốm. Bà kêu nhức chân, váng đầu. Mắt bà mờ hơn và có vẻ mệt mỏi hơn trước nhiều,

Anh Đoàn ngồi đung đưa hai chân, gõ nhịp nhịp vào bao cát và hát theo bài hát mở đầu giới thiệu chương trình trong Tivi. Ông Nội bế thằng Cu Tý ra đi-văng ngồi với bà. Cả cô Thoa cũng ngồi ở đó. Còn Mai ngồi dưới đất, cạnh chân anh Đoàn. Anh Đoàn ngưng hát rồi phàn nàn:

– Hết pháo kích rồi ông ơi, dỡ cái hầm này đi cho đỡ chật nhà. Con mà đi lính tức là Hòa Bình tới nơi rồi.

Bà Nội chưa kịp nghe ra, ông Nội đã nạt:

– Tầm bậy. Làm xong lại phá đi là làm sao, mày biết đâu là hết pháo kích.

– Thiệt mà ông. Việt cộng chúng biết có con đi lính là chúng xuống thang liền.

– Thằng ba hoa. Xuống thang với lên thang cái gì mà mày đi lính.

– Đi thì đi chớ ông. Còn một ngày cũng đi lính chớ. Mà con biết, hết pháo kích rồi mà.

Cô Thoa chen vào:

– Đêm nào cũng ình ình hết hoài. Mà cái con Mai dạo này cũng lỳ, ai vào hầm thì vào, nó cứ nằm thẳng cẳng mà ngủ, con gái gì mà mê ngủ quá chừng.

Mai đùa:

– Pháo kích trúng biết liền phải không anh Đoàn?

– Phải chớ. Phải lắm. Không phải mà con chó nào nghe ình một cái mà không thấy chạy đã lăn tròn một đống vào tận tít trong góc hầm rồi

Bà Nội nghe chưa ra vểnh tai hỏi:

– Ông cháu bây bàn chuyện gì đó?

Anh Đoàn nói lớn:

– Cháu nói phá cái hầm nầy đi. Để chật nhà.

– Hả, mày bảo phá? Có điên hả. Tốn cả chín ngàn bạc, khi không bảo phá à.

– Sắp được ra Bắc rồi. Con nghe người ta nói chuyện sẽ bình thường hóa Nam-Bắc mà.

– Mày nói cái gì đó Đoàn? Cái gì mà bình thường hóa? Mày nói lại tao nghe nào.

Ông Nội đang gọt trái táo cho thằng Cu Tý, bật cười:

– Nó nói đùa đó, bà nghe gì cho mệt.

Bà Nội cãi:

– Nó đọc sách đọc báo, giao thiệp nhiều nó biết chớ. Ông ơi, tui nghe năm nay Hòa Bình quá.

– Năm nay là ngày tháng nào nữa? Bà không thấy đánh nhau tùm lum đấy sao. Ôi, cái bọn nó tin làm sao cho nổi. Tin thì tôi với bà còn đi di cư làm chi nữa cho khổ cực, xa quê hương.

Cô Thoa nói theo ông Nội:

– Mẹ lại nằm mơ rồi phải không? Mẹ kể rồi mà.

– Ừ, kệ tao. Này ông, tự nhiên tôi tin. Tôi thấy ông ốm nặng lắm. Tôi sắp chết rồi có ông thần hiện ra, bảo: Bà ơi, bà chưa chết được đâu, mai mốt về Bắc rồi chết, ở đó mới có đất chôn bà.

– Vậy bà có hỏi ông thần tại sao ở đây lại chẳng có đất chôn không?

– Có chớ. Ông bảo đất ở đây để trồng lúa với lại để làm đường cho cái xe Hông, Hông gì đó như cái xe của thằng Đoàn nó chạy.

Anh Đoàn cười ngất. Thấy câu chuyện vui vui, Mai vặn nhỏ Tivi. Trên khung kính nhỏ đang là chương trình «Tiếng chim gọi đàn ». Ông Nội nói đùa:

– Vậy tôi cũng đợi ông thần. Nhưng bà đừng có lo, hồi ở Bắc ông cụ Chánh lấy số tử vi cho bà nói bà sống dai lắm mà.

– Nhưng năm nay là năm hạn của tôi.

– Năm hạn thì đã xui rồi đó. Bà còn bốn cái răng để móm mém nhai trầu thì nó rụng mất hai chiếc. Còn hai chiếc trơ trụi. Bà có biết sao đàn bà nào cũng rụng hai cái răng nanh trước không?

– Thôi ông đừng có đùa. Già rồi mà đùa coi lạt lẽo vô duyên lắm.

Bà Nội đưa tay quệt vào má thằng nhỏ hỏi có phải không mầy. Rồi bà nhìn lên màn ảnh Tivi.

– Cái gì mà hát loạn xạ. Phải hát không? Cái ông đó sao bà thấy cả tóc là tóc.

Mai nói:

– Mấy người họ hồi chánh đó bà.

– Cái gì là hồi chánh? Sao lại hồi chánh?

Cô Thoa làm ra vẻ thông thạo:

– Họ ở ngoài Bắc rồi vào Nam đánh nhau với mình. Họ về hàng chính phủ mình gọi là hồi chánh. Như bữa Tết họ đánh nhau, rồi có một xe lớn chở mấy người ra hàng đi chơi phố đó mẹ.

– Ờ, không biết con cái nhà ai mà trông thương quá.

– Kia. Có cái thằng mặt mũi nhỏ chút kìa. Dễ chỉ bằng thằng Hải nhà mình là cùng. Mà cái thằng Hải nhà mình cũng dám phải vào Nam lắm nghe. Năm nay con Mai hai mươi hai. Nó hai mươi mốt. Hai mươi mốt là phải đi lính rồi…

– Không đâu. Nó là con một mà. Con một trong này đâu phải có đi lính.

– Bộ thằng Đoàn không phải là con một đấy hẳn. Sao nó cũng đi?

– Thì tại nó không nạp giấy tờ chứ. Hồi đó con Phấn nhắc mãi mà nó không làm giấy. Lỗi tự nó chứ.

Mai hỏi anh Đoàn:

– Hồi hôm anh nói phải tập bao lâu rồi mới biệt phái nhỉ?

– 9 tuần. Khóa đặc biệt cho giáo chức mà. Vô lần này là đủ mặt hết. Nhưng nghe đâu phải ở Quang-Trung chứ không được tập ở Thủ-Đức. Từ mai trở đi là thằng Hồ của mày hết đem chuyện lính của nó ra lòe anh nữa rồi.

Mai khúc khích cười:

– Anh ấy bảo mấy cái tật của anh mà vô quân trường là tha hồ hít đất.

– Bộ nó thì tử tế lắm đấy. Lát nữa em nhớ ghi K.B.C của nó cho anh để vào đó anh viết thư cho nó,

– Dạ, để lát em phải ghi vào cái bóp cho anh mới được.

Anh Đoàn cũng thương Hồ như Mai. Hồ cũng bằng tuổi anh Đoàn, trông lại có phần cứng rắn hơn, nhưng Hồ nói: Anh yêu em tức là anh cũng là em của anh Đoàn luôn rồi. Chưa cần lấy nhau cũng là em. Hồ cũng rất quí anh Đoàn, nhưng tính tình hai người lại khác hẳn nhau. Hồ ít nói, hoặc có nói thì nhỏ nhẹ, điềm đạm. Anh Đoàn, trái lại. Khi vui thì anh vui vỡ nhà vỡ cửa, mà lúc nghiêm thì lại nghiêm nghị quá.

Anh Đoàn nhắc đến Hồ làm Mai lại nhớ buổi sáng đi đưa Hồ trên trạm hành khách hãng Hàng Không: “Anh tin khi mình lấy nhau là hòa bình rồi. Nhất định phải hòa bình”. Hồ đã nói vậy với giọng tin tưởng làm Mai mủi lòng. Ông Nội cũng đã nhiều lần hy vọng, tin tưởng, nhiều lần dở sấm Trạng Trình ra để quả quyết là “Thân Dậu Niên Lai Kiến Thái Bình”, nhưng rồi cũng chưa đi đến đâu.

Cô ca-sĩ trong chương trình «Tiếng Chim Gọi Đàn» đã hát xong bài ca, cúi đầu cười duyên hoài rồi mới chịu mờ. Cô Thoa có vẻ bực mình, phê bình một câu độc địa:

– Cái mặt rõ chướng. Hát em em anh anh buồn thấy mồ ra rồi lại nhoẻn miệng cười ngay được. Điệu gì mà vô duyên.

Cơn cáu kỉnh của cô Thoa vậy là lại khai trương rồi. Mai muốn nói một câu chọc lại cô cho bõ ghét, nhưng anh Đoàn đã ngã người vào cái hầm cát, há miệng ngáp:

– Thôi, đến mục nhắn tin rồi, chán ngắt. Tắt đi Mai.

Nghe tắt Tivi, thằng Cu Tý dẫy nẩy, nhất định không chịu. Ông Nội tức thì bênh thằng lỏi:

– Thôi, thôi, không có tắt. Để cho nó coi. Thôi nín ông thương. Con mẹ mày. Có nín không. Kìa, cái thằng cha đẹp chưa kìa… Con coi đi.

Thằng cha trong Tivi chẳng đẹp tí nào. Cả cô Thoa, anh Đoàn và Mai cùng cười lớn. Một thanh niên còn trẻ, chừng mười chín hai mươi gì đó, mặc sơ mi trắng bỏ ngoài, đang đứng trước một chiếc cổng lớn. Trên cổng ghi rõ: Trung Tâm Chiêu Hồi. Khuôn mặt người thanh niên như ráng làm ra vẻ vui tươi, nhưng vẫn không dấu nổi vẻ hốc hác, mệt mỏi.

Giọng xướng ngôn viên vẫn đọc trong khi tấm hình đứng sững:

– Cháu là Nguyễn văn Vàng, trước ở Hà Nam, nay muốn gặp chú là ông Nguyễn văn Y, trước ở số 39 Phố Hàng Buồm Hà Nội, đã đi cư vào Nam năm 1955.

Tấm hình vụt tắt, rồi tại liên tiếp bật ra những hình người khác, những lời nhắn tin khác. Thằng Cu Tý, sau khi đòi coi Tivi cho được, bây giờ lại không thèm coi nữa mà leo lên đầu vít cổ ông Nội.

Giọng cô xướng ngôn viên vẫn tiếp tục:

– Cháu là Đoàn Bá Lý, con của ông Đoàn Bá Trực, quê ở Hà Đông, muốn tìm bác là ông Xếp Mập, trước ở nhà ga Gia Lâm, di cư vào Nam nay ở đâu cho cháu biết tin…

Thằng Cu Tý đang bá đầu bá cổ ông Nội bỗng tụt xuống đất đòi đi tiêu. Cô Thoa phải bế nó xuống bếp. Mai lắng tai nghe giọng cô xướng ngôn viên nói nốt lời nhắn tin, chăm chú nhìn tấm hình bán thân một thanh niên tươi cười trên màn ảnh bất động, rồi bỗng la lên:

– Ông ơi. Phải rồi ông ơi. Có phải ông là ông Xếp Mập ở Ga Gia Lâm không ông.

Bà Nội đang giã trầu, nghe Mai la, phụ họa liền:

– Lại còn phải hỏi nữa. Hồi đó ông bây mập như ông Phật Nhị Thiên Đường.

Mai lại kêu lên:

– Bà ơi, vậy là đúng rồi.

– Cái gì mà đúng với không đúng?

– Cháu vừa nghe cái gì mà cháu là con ông Đoàn Bá Chánh, muốn tìm bác là ông Xếp Mập…

– Hừ. Cái gì mà con thằng Chánh Trực mà lại kêu tao bằng Bác. Tầm phào. Tao là ông của nó chứ bác.

– Ông ơi, không phải chuyện ấy. Cháu nói là nói người ta nhắn tìm ông trên Tivi này.

– Cái gì tìm. Tao làm cái gì mà tìm tao.

– Trời ơi, có người hồi chánh về, xưng là con ông Đoàn Bá Trực, tìm ông Xếp Mập. Ông có cháu tìm ông đó ông.

– Hả?

– Thì ở Tivi người ta mới nhắn đó. Con của ông Chánh Trực ở ngoài Bắc vào, muốn tìm gặp ông.

– Ở Bắc vào à. Thằng tên gì?

Anh Đoàn ngồi ngáp từ nẫy, vậy mà cũng nhớ:

– Đoàn Bá Lý, xưng là con của ông Đoàn Bá Trực. Quê ở Hà Đông.

Bà Nội đã ngưng giã trầu từ bao giờ, hỏi dồn:

– Thôi ông ơi, chúng mày ơi, tao nhớ rồi. Đúng nó là thằng Lý con của thằng Cả đó chớ chớ không sai đâu hết. Trời ơi, làm sao mà nó vào đây được.

Ông Nội cũng đã hiểu ra điều Mai nói, ông luýnh quýnh, hết vỗ đùi lại vuốt râu, rồi hỏi:

– Mà chúng mày nghe người ta nói nó vào hồi nào. Bây giờ nó ở đâu?

Anh Đoàn cười:

– Bộ nãy giờ ông không nghe gì hết sao.

Cô Thoa đã dẫn thằng Cu Tý từ dưới bếp lên, ông Nội lại với lấy nó:

– Mẹ cha cái thằng chó này khóc réo om sòm, có cho ông nghe gì đâu nào.

Ông bồng thằng lỏi lên, nựng nó:

– Con mẹ mày, đừng có nhè nữa. Để yên ông nói chuyện cái đã. Nghe không? Thế bây giờ làm sao bọn mày đi kiếm nó cho tao. Kiếm ở đâu bây giờ.

Cô Thoa không hiểu ất giáp gì, ngơ ngác:

– Chuyện gì vậy, mà ai kiếm nhà mình vậy thầy?

– Con anh Cả đó mày ơi. Cái thằng Lý mà hồi mày sang chào bên ông Chánh nó đứng khóc bên cái lu nước rồi mày trêu nó mãi đấy mà. Dạo đó ông nói đùa bắt nó theo, nó khóc um xùm lên ấy thôi. Chóng thật. Vậy mà bây giờ đã đã đi lính vào Nam. Ai mà ngờ nổi…

Cô Thoa lại hỏi:

– Mà sao mẹ biết nó vào Nam hồi nào?

– Thì nó đi lính, nó vào Nam, rồi nó hồi hồi cái gì đó, người ta nhắn tin trên Tivi nó muốn tìm thầy mày kia kìa.

Cô Thoa kêu lên:

– Thôi con hiểu rồi. Cái thằng Cu Lý đó hả thầy. Trời đất, sao bao nhiêu đứa lớn đâu mà lại lọt vào đây cái thằng Út Nhè đó. Con phải đi tìm nó mới được.

Mai hiểu cô Thoa muốn nói gì thêm rồi. Bà Nội có những điệp khúc thì cô Thoa cũng thế. Từ ngày di cư vào Nam cô ôm một mối tình mơ mộng như tiểu thuyết với một anh bộ đội nào đó còn ở lại ngoài Bắc. Cô nhắc tới một anh bộ đội kháng chiến mà theo lời cô kể thì Mai chưa từng thấy một người nào đẹp trai, hào hùng, hoàn toàn hơn nữa. Nghe cô Thoa nói thế, anh Đoàn trêu liền:

– Phải đó, cô tìm cho được để hỏi thăm người yêu lý tưởng của cô. Chắc bây giờ tuổi Đảng cũng đã cao rồi nghe.

Cô Thoa vẫn không nghĩ ra là anh Đoàn nói đùa. Vẻ mặt cô buồn xo. Cô ngồi thu hai chân trên đi-văng, cái cằm tựa nơi hai đầu gối. Tội nghiệp, cả đời cô chỉ lo nghĩ những chuyện thắc mắc không đâu vào đâu để rồi nhiều lúc gắt gỏng như muốn điên, muốn khùng, ông Nội vừa vỗ về thằng Cu Tý nằm gọn trong lòng chờ ngủ, vừa hỏi anh Đoàn:

– Bây giờ tìm nó tìm ở đâu mày.

Anh Đoàn có vẻ hiểu biết:

– Thì mình cứ vào Trung tâm Chiêu hồi mà hỏi. Hồi nãy có ai nghe họ đọc địa chỉ liên lạc không?

Mai nói:

– Em có nghe loáng thoáng nhưng quên rồi.

– Không sao. Mình đến Trung tâm hỏi thế nào cũng kiếm ra.

Ông Nội nóng nảy:

– Ngày mai đứa nào đi với tao. Tao già cả vào hỏi họ nể nang chứ tụi bây lóc chóc vào người ta không chỉ đâu. Tức thật, giá mà ngày mai thằng Đoàn nó còn ở nhà được…

Anh Đoàn nhanh nhẩu:

– Cháu nhớ ra rồi. Ông nên sang nhà ông Nghị tìm chú Vạn. Chú Vạn viết báo chắc giỏi về mấy vụ nầy lắm.

Bà Nội tán thành:

– Phải đó. Mai ông sang bên ấy một tí đi. Tôi cũng nóng lòng hỏi thăm làng nước lắm. Không biết nó có tin tức của mấy đứa ngoài đó không?

Mấy đứa ngoài đó đây là bà nội muốn nhắc tới thầy mẹ Mai ở ngoài Bắc. Lời nói của bà làm Mai cũng nôn nao muốn trông thấy anh Lý ngay. Theo họ hàng thì Lý đứng vào hàng anh của anh em Mai. Ông Nội vui vẻ:

– Bà lại tính hỏi thăm coi cái hội đánh chắn của bà còn không chứ gì?Tôi chắc cụ Lý Biện thì không còn sống được rồi. Hồi mình đi, coi bà đã yếu lắm.

– Khổ, con cái cái ngữ ấy thì chả trông mong gì. Hồi thằng Cả, thằng Bát nhà đó đi bộ đội trở về đấu tố ông Lý Biện. Người ta kể lại ghê lắm, nghe nói ông Lý Biện chết mà mắt mở trừng trừng. Thằng Bát đứng về phía nào là đôi mắt đưa về phía đó. Nghe nói hãi quá.

– Cũng tại cụ Lý cứ tin vào máu mủ tình thâm, lại thêm lời ngọt nhạt của chúng. Tôi đã khuyên cụ về Tề cụ không nghe mới ra nông nỗi đó. Vậy mà bây giờ hễ buồn một chút là bà lại trách tôi tại sao không ở lại. Tôi mà ở lại thì bà ở góa rồi.

– Tại buồn quá tôi than vậy. Nhưng thôi ông ơi, nói chuyện cái thằng Lý đã này.

Ông Nội vẫn chưa tha:

– Thì để hẵng. Bà mày nghĩ coi. Hồi đó mình ở lại biết đâu thằng Long nó về nó không đem mình ra đấu tố.

Long là tên bố của anh em Mai. Bà Nội đưa tay dụi mắt:

– Không. Tôi tin con tôi không như thế được. Tòi đứt ruột sinh nó ra, tôi biết tính nó.

– Thì bà cụ Lý Biện không đứt ruột đẻ thằng Cả, thằng Bát ra sao? Bà nhớ lại coi, hồi mới đẻ thằng Bát, nó chết đi sống lại mấy lần, cả cái gia tài chả tiêu vào nó một nửa.

Mai đưa mắt nhìn anh Đoàn. Anh Đoàn đang vui chợt buồn hiu. Anh đưa tay dí dí trên mấy bao cát. Mai chắc là anh cũng đang nhớ thầy mẹ. Mai thì Mai nghĩ tới Hải nhiều hơn. Đôi khi Mai tưởng tượng ra nó giống anh Đoàn như tạc, đôi khi Mai lại thấy nó giống chị Phấn. Nhưng giống ai thì cũng là máu mủ thầy mẹ, như Mai, như anh Đoàn, chị Phấn. Mắt ông Nội cũng đang âm thầm, mắt bà nội đỏ hoe. Cô Thoa có nhẽ đang mủi lòng về chuyện tình duyên, úp mặt xuống đầu gối. Mai chỉ nhìn thấy đầu tóc của cô rối nùi, cả ngày hôm nay, chắc cô Thoa chưa cầm tới cái lược.

Thấy không khí có vẻ nặng nề, ông Nội bảo cô Thoa bế thằng Cu đã ngủ vùi trên lòng ông vào giường. Đoạn ông đi ra trước hiên nhà. Mai đoán ông đang nhìn hai con đường sắt trôi trong bóng đêm. Hai con đường sắt đó là hình ảnh hai con đường mà thầy mẹ, anh em Mai đã đi. Có bao nhiêu đoạn nối lại, chằng chịt, nhưng không bao giờ gặp nhau được. Mai nhắm mắt: Không, tôi đã quá bi quan. Khi hòa bình trở lại, những con đường song song đó sẽ đổi tính chất. Và những đoạn đường nối liền nhau, đến những ga Hà Nội, Huế, Sàigòn. Mẹ tôi còn đủ sức chờ. Cả ông bà tôi còn đủ sức chờ nữa là. Mai ngẩng lên nhìn anh Đoàn. Anh Đoàn cũng đã nhìn Mai từ bao giờ. Chắc hai anh em đã vừa nghĩ chung một điều. Anh Đoàn gượng cười. Nụ cười của Hồ sáng nay, khi Mai nhắc tới mẹ cũng y hệt như thế. Ngày mai anh Đoàn cũng như Hồ.

Bà Nội có lẽ đã mỏi mắt. Bà nằm xuống đi-văng:

– Thôi chả coi nữa. Đứa nào tắt Tivi đi. Con Mai lấy chai dầu nóng thoa lưng cho bà một tí. Chao ơi, sao nó nhức khắp mình mẩy thế này.

Mai dạ lớn, đi tìm chai dầu. Anh Đoàn tắt Tivi, đi tới ngồi bên bà nội.

– Bà nghỉ nghe bà.

– Ừ. Mà mày cũng liệu đi ngủ cho sớm, mai lấy sức mà đi…

Bà nhắm mắt lại, quay lưng, miệng vẫn nói:

– Ngủ trên gác nghe gì thì thằng Đoàn nhớ kéo cô và em mày xuống hầm ngay đấy.

Mấy đêm thành phố bị pháo kích luôn. Bà sợ lắm. Bà nhất định kéo cả nhà vào ngủ trong chiếc hầm nhỏ xíu. Bà có vẻ sợ cho anh Đoàn hơn ai hết, mà anh Đoàn thì bướng, nhất định tin có số có mạng. Bà Nội kéo anh Đoàn, đặt đầu anh Đoàn kê lên bụng bà. Nghe tiếng nổ xa xa bà cũng ôm lấy đầu anh Đoàn, như sợ tiếng nổ làm cái đầu anh long ra không bằng. Khi Mai tìm thấy chai dầu, anh Đoàn đã lên gác. Ông Nội vẫn đứng ngoài hàng hiên. Cô Thoa có lẽ nằm luôn trong đó với thằng Cu Tý rồi. Mai ngồi xoa lưng, bóp dầu cho bà nội, nghe tiếng bà rên nhỏ, Mai an ủi:

– Có lẽ bà nằm đất lâu quá rồi bị tê thấp. Bây giờ bà đừng nằm đất nữa, yên pháo kích rồi mà.

– Yên gì. Đêm nào tao cũng nghe nó bắn ình ình. Ái cha, nhẹ tay chứ mày…

– Dạ. Bên mình bắn đi đó. Với lại người ta cũng tìm được cách ngăn lại rồi, có pháo kích cũng không được lâu đâu bà ạ.

– Mày sao tin đâu đâu. Thôi, mai nhớ tới thằng Vạn hỏi thăm cái Trung tâm chiêu chiêu gì đó cho ông mày nghe.

Bà Nội vẫn không tin đã yên được pháo kích.

Chiếc hầm vẫn nằm chình ình ở giữa nhà, ngang ngược, xấc láo, nhưng lại được bà quí giá hơn bất cứ món đồ nào trong nhà.

– Ừ, mày nắn như vậy là vừa đó. Sao mấy cái xương nó nhức thế này không biết. Mai mốt yên yên dẫn bà xuống ông thầy gì đó châm cứu, nghe không. Hôm rồi ông Nghị Miện đến chơi, ông bảo hay lắm đó.

– Dạ, để cháu đưa bà đi.

– Còn lại thăm cô Thứ nhà này nữa chứ nhỉ. Không biết đã dọn về Bình Thới lại chưa. Rõ tội nghiệp.

Cô Thứ trong gia đình ông Nội là bà tổ cô của anh em Mai. Nhà bà ở Bình Thới, ngay lần tấn công đợt nhất đã bị cháy sạch, bà phải đem cả đàn cháu chắt tới tạm cư trong một nhà thờ ở đường Trần Quốc Toản. Anh Đoàn đã chở Mai một lần trên chiếc xe Honda của anh đến thăm bà. Bà Nội gửi biếu bà cô năm trăm. Anh Đoàn nhịn tiền thuốc lá và tiền tiêu vặt đưa một ngàn. Bà Thứ cũng đã già lấm. Hôm gặp Mai sau ngày hoạn nạn, bà ôm lấy Mai, khóc:

– Chắc bà không sống để về Bắc được rồi. Đánh nhau thế này thì Hòa Bình làm sao được.

Từ hôm đó đến nay, chị Phấn thỉnh thoảng vẫn đưa ông Nội đi thăm bà, nhưng có đến hai tháng nay anh em Mai chưa đi thăm được. Mai đoán liều:

– Chắc bà đã dọn về nhà cũ rồi đó bà. Cháu nghe chính phủ có giúp mà.

– Giúp thì giúp chứ cháy tan nát hết rồi đâu nữa mà dọn về. Tội nghiệp, nhà mười mấy đứa cháu chắt, nội ngoại.

– Để hôm nào rảnh cháu đưa bà đi.

Mai thoa dầu cho bà xong bèn đi ra ngoài hiên với ông Nội. Ông đang đứng trước sân đất, nhìn ra khoảng đường sắt bỏ không. Hai tay chắp sau lưng, dáng ông gầy, thẳng. Mai đi lại gần:

– Ông ơi, khuya rồi sao ông không vào nằm nghỉ cho khỏe?

– Con Mai đó hở? Này, mày ra đứng đây chơi với ông. Đứng đây có chút gió đỡ nực cháu ạ.

Mai đứng sát bên ông Nội. Bàn tay ông đặt lên vai Mai:

– Thật cháu coi, phí bao nhiêu triệu bạc. Mỗi đoạn đường sắt thế này là bộn bạc đó.

Mai biết ông lại đang tiếc đoạn đời cũ. Khi di cư vào Nam ông cũng làm xếp ga thêm mấy năm nữa. Nhưng khi ông vừa về hưu thì đường sá cũng vừa bắt đầu mất an ninh. Tàu hỏa ngưng chạy. Ông Nội thường nói đùa cho đỡ buồn: Tao không làm xếp ga nữa thì ai mà làm được.

Từ ngày về căn nhà này, mỗi tối trước khi đi ngủ, ông phải nhìn thấy con đường sắt. Con đường sắt đêm hay ngày cũng vắng vẻ, thỉnh thoảng lắm mới có vài toa goòng đi qua, hoặc chở đầy lính ngang, hoặc kín bưng kín mít. Ông Nội nói rằng khi hết chiến tranh rồi tàu hỏa sẽ đắt khách hơn máy bay. Ông kể cho Mai nghe những thú đi tàu. Nghe ông kể Mai cũng đâm ra ao ước được ngồi trên chuyến tàu đi lắc la lắc lư từ miền này sang miền khác. Ông Nội định tiến dần ra phía đường sắt, Mai nhắc cho ông biết đã đến giờ giới nghiêm. Hai ông cháu lủi thủi quay vào nhà. Bà Nội chưa ngủ, ngẩng đầu hỏi:

– Hai ông cháu bây lại bàn chuyện gì đó. Ngày mai đi thằng Lý hả?

– Sao bà có vẻ nóng lòng về chuyện thằng Lý vậy?

– Thì ông có nóng lòng không đã nào?

– Bộ chỉ một mình bà biết nóng hẳn? Tôi mong nó đem cho mình ít tin tức ngoài đó.

Rồi ông Nội gọi Mai khi Mai bước lên cầu thang:

– Mai. Sáng mai cháu đi tìm chú Vạn nghe. Sang báo tin cho ông Nghị biết với. Thằng Lý cũng bà con bên ấy, gần chớ xa gì.

Mai dạ luôn mấy tiếng cho ông Nội yên lòng. Anh Đoàn đang lui cui xếp lại cái kệ sách. Thấy Mai, anh ngẩng lên:

– Anh dọn lại cái gác này để bàn giao cho em. Bắt đầu ngày mai khỏi phải ở chung với cô Thoa, khỏi nghe càu nhàu, sướng nhé.

– Nửa phòng này thì có gì đâu, chỉ là có sách là sách. Cái ghế bố của anh lích kích thấy mồ, em không ham đâu. Anh đi là em dẹp đi gấp.

– Ở đây đỡ bức hơn trong kia, còn bày đặt chê nữa. Không hiểu sao ông Nội chịu được cái nhà này.

Đâu phải chỉ có anh Đoàn than khổ, mà cô Thoa, cả bà nội, và Mai cũng vẫn than mãi về căn nhà nóng và chật này. Căn gác nhỏ chia hai ngăn bằng cái màn vải hoa. Nửa ngoài của anh Đoàn, nửa trong của hai cô cháu. Căn gác chỉ có cái cửa sổ mở ra cái bao lơn nhỏ. Ban ngày như cái lò lửa. Phòng ngoài của anh Đoàn cũng không khá hơn, anh thường phàn nàn nắng từ mặt đường rầy hắt lên, toàn đất bụi, suốt ngày không dám mở cửa sổ. Anh Đoàn vẫn nói là ông Nội kỳ cục, nhất định cứ giữ lấy cái nhà ở bên đường rầy này cho được. Tội nghiệp, ngày di cư, bận rộn con cháu, của cải chẳng bán được bao nhiêu. Vào Nam thì lại phải nuôi anh em Mai ăn học, gả chồng chị Phấn. Ông còn giúp chị Phấn bỏ vốn sang một gian hàng nữa nên ông Nội không dư giả gì. May là khi ông Nội vừa cạn tiền thì anh Đoàn cũng vừa đi dạy, rồi chị Phấn buôn bán cũng khá, giúp đỡ gia đình được ít nhiều. Anh Đoàn biết thương ông bà, dạy bao nhiêu đưa về nhà hết. Mai ngồi xuống chiếc ghế độc nhất trong phần gác của anh Đoàn:

– Để em dọn bàn học của em ra đây. Đêm em học thức khuya là cô Thoa càu nhàu, cô chỉ thích bóng tối để nằm nhớ nhung anh cán bộ.

– Được rồi, anh đi anh giao cho em căn phòng của anh. Tủ sách của anh đừng để cho ai lấy nghe không. Nhớ mua ít vải làm cái màn che cửa sổ lại cho có vẻ con gái một chút. Đừng có luộm thuộm như anh.

Anh Đoàn nhìn quanh:

– Để coi còn gì nữa nào. À, cái đàn. Ở nhà tập mà đánh đàn. Cho em luôn đó.

Anh kéo cái hộc bàn:

– Còn một đống bút mầu chấm bài cho bọn lỏi nữa đây này. Thôi, bàn giao luôn…

– Hồi trưa em đã kết xong mấy cái áo anh bị mất khuy. Em xếp cho anh sẵn rồi đó.

– Thôi, còn xếp làm gì nữa. Em mang gửi chúng vào chiếc rương đỏ của ông Nội cho anh. Vào trại là người ta phát áo quần cho liền, đâu còn mặc cái của này nữa.

– Rồi bộ hết chín tuần anh về, anh lai không phải mặc lại đống quần áo này chắc.

– Thì anh bảo em cất vào rương chớ có bảo em quăng ra ngoài đường rầy đâu nào. Mà này, Mai này, em đừng có dẹp cái ghế bố của anh đi vội nghe, không chừng kiếm được anh Lý về rồi, để đó cho anh ấy ngủ.

Nhắc đến người anh họ chưa từng gặp mặt, Mai bỗng lại nhớ đến cô Thoa:

– Anh Lý mà về đây là chết với cô Thoa. Anh không thấy cô ấy đòi đi tìm anh ấy ngay sáng mai đấy à. Tha hồ mà hỏi chuyện về người tình lý tưởng.

Anh Đoàn cười:

– Anh đi rồi, còn có hai cô cháu, em đừng có chọc máu khùng của cô ấy lên nữa nghe. Không có ai là đồng minh nữa đâu. Hôm nọ chú Vạn đang ngồi nói chuyện hòa đàm với anh, chú ấy bảo Bắc Viêt hết gân rồi, hòa bình đến nơi rồi. Thế là tự nhiên cô ấy nổi sùng lên gây ngay với chú Vạn.

– Cái gì vậy, bộ cô không thích hòa bình hả.

– Có trời mà hiểu được. Có lẽ vì người yêu lý tưởng của cô ấy ở ngoài Bắc, mà chú Vạn lại bảo Bắc Việt hết gân rồi, nên cô ấy giận.

– Trời đất. Rắc rối đến thế có trời mà hiểu nổi.

Anh Đoàn đang xếp lại giá sách, lôi ra một khung ảnh nhỏ. Đó là tấm hình thầy mẹ chụp chung từ hồi Mai còn bé tý xíu. Hai anh em cùng nhìn vào khuôn hình. Tự nhiên Mai thắc mắc:

– Mà này anh Đoàn, bà nội bảo cô Thoa hồi trẻ giống thầy như tạc. Không hiểu tính tình thầy có kỳ cực như cô ấy không nhỉ?

– Con này nghĩ lẩm cẩm hoài. Bộ anh em mình không giống Thầy hả. Vậy mà tính tình mình có cau có như cô Thoa đâu nào.

Ngẫm nghĩ một chút, anh Đoàn lại nói thêm:

– Có lẽ không phải cô Thoa kỳ cục đâu em ạ. Hồi nhỏ, anh nhớ cô Thoa dễ thương lắm. Chắc tại vào đây ế muộn rồi cô ấy mới đâm ra kỳ cục thế đó.

– Sao em nghe bà nội bảo chỉ có mình anh giống thầy, còn em thì giống mẹ như tạc.

– Thì đó, em giống mẹ, tính tình em cũng giống hệt mẹ, hơi tý là nhe răng ra cười.

Anh Đoàn nói tính Mai giống mẹ hay cười. Mai muốn cười nhưng sao bỗng dưng Mai không thể cười nổi, mà thấy như có gì nghẹn ngào:

– Anh Đoàn này, anh có nhớ thầy mẹ không hả anh?

Khuôn ảnh trong tay anh Đoàn đã được bày lại vào ngăn sách. Anh ngừng tay, định dọn dẹp tiếp rồi lại thôi, mà quay sang nhìn Mai. Cái nhìn của anh sao làm Mai muốn khóc quá đi. May sao, anh Đoàn đã đi lại, anh dơ tay vỗ vỗ lên đầu Mai:

– Thôi, đừng có hỏi vớ vẩn nữa. Phải vui lên để mai anh còn đi sớm. Anh em mình trong này còn có nhau, có ông bà nội. Chứ em coi, ngoài đó chỉ còn thầy mẹ với em Hải.

Anh Đoàn thật là chán. Anh định an ủi Mai đấy, mà chỉ làm Mai thêm tủi thân. Anh em mình còn có nhau, nhưng chỉ sớm mai là anh đã đi rồi. Mai quay mặt đi, nghiêng đầu cho bàn tay anh Đoàn chệch xuống vai, rồi cầm lấy bàn tay anh, đưa lên mặt. Mặt Mai từ bao giờ đã dàn dụa nước mắt.

Hai anh em đứng im lặng trong căn phòng bừa bộn. Dưới nhà, lẫn trong tiếng ra-dô, có tiếng bà nội húng hắng ho. Đêm nay, chắc ông bà nội cũng khó mà ngủ nổi.